Poliflw

Prestigeprojecten zoals het doortrekken van de haven en een topsporthal, samen zo’n € 50 miljoen, gaan ten koste van de financiële degelijkheid en het sociaal domein. De coalitie van VVD, D66 en PvdA moet noodgrepen uithalen zoals het verder uitmelken van parkeren, om het financieel meerjarenperspectief sluitend te krijgen. En terwijl voor prestigeprojecten het geld niet op lijkt te kunnen, houdt men voor het sociaal domein de hand stevig op de knip. De bezuiniging op jeugdhulp, zorg en armoedebestrijding van € 40 miljoen deze raadsperiode, staat nog altijd overeind. SP-fractievoorzitter Bas Maes: “Het college heeft naar eigen zeggen goud in handen. Maar de wethouders smijten dat liever over de balk voor ieder hun eigen prestigeproject, dan het te investeren in onze inwoners, wijken en dorpen.”

Geen cent extra naar jeugdhulp, zorg en armoedebestrijding

Terwijl het college de deur plat loopt in Den Haag voor extra geld voor het sociaal domein, trekt het zelf geen cent extra uit voor jeugdhulp, zorg en ondersteuning. Dat is totaal ongeloofwaardig volgens SP Breda. En armoede bestaat kennelijk niet in Breda. Althans: niet volgens dit VVD-college. Het woord komt namelijk nul keer voor in de voorjaarsnota. “Problemen die je niet wil zien, hoef je ook niet op te lossen. Dat blijkt ook wel uit het totale gebrek aan ambitie op het gehele sociaal domein”, zegt Maes. “Wij zijn hier niet blind voor en zetten daarom vol in armoedebestrijding met ons eigen aanvalsplan armoede en de negen concrete voorstellen die hierbij horen.”

Waar blijven die betaalbare huizen?

Vorig jaar sprak dit VVD-college nog nadrukkelijk over 1.200 sociale en 1.800 middeldure huurwoningen. Inmiddels wordt in de voorjaarsnota alleen nog gesproken over het totaal van 6.000 woningen. “Dat de aantallen betaalbare huizen niet meer apart genoemd worden bevestigd ons beeld, dat de focus van dit college vooral ligt op dure huizen”, zegt Maes. “De hele woonparagraaf is gebakken lucht en wordt nergens concreet over hoe en waar men die betaalbare huizen ook echt gaat bouwen. We wachten ook al meer dan een jaar op de nieuwe afspraken met de woningcorporaties.” Ook voor het achterstallig onderhoud van wijken en dorpen is geen aandacht. Maes: “Terwijl veel wijken en dorpen te maken hebben met slechte wegen en fietspaden, wordt er in het centrum mooie sier gemaakt.”

Gat van Boelema wordt gat van Bos

Je zou het haast vergeten maar in 2013 nam toenmalig wethouder financiën Saskia Boelema (D66) een enorme hypotheek op de toekomst. Vanwege “het gat van Boelema” moet Breda tot op de dag van vandaag bloeden voor de verliezen destijds op het grondbedrijf. Maar liefst 10 jaar lang voor in totaal € 50 miljoen. Nu valt die € 5 miljoen per jaar in 2023 vrij en kan het college niet wachten dit bedrag opnieuw grotendeels te claimen voor prestigeprojecten. “Het gat van Boelema wordt nu dus het gat van Greetje Bos, de nieuwe wethouder financiën”, constateert Maes. “En terwijl de verliezen van het grondbedrijf al die jaren ten koste zijn gegaan van de hele begroting dus ook van het sociaal domein, gaat daar dus geen cent extra naartoe.”

Het coalitieakkoord wil de introductie van een Tegenprestatie in de Bijstand van maar liefst 20 uur. Wethouder Adank legde in 2019 een uiterst kil en kaal voorstel aan de raad voor. De coalitie zag zich dan ook gedwongen om het zelf te amenderen (en de oppositie buiten spel te zetten). GroenLinks is van mening dat het coalitieamendement lang niet alle problemen oplost en het plan nog steeds flink tekortkomt aan financiering.

In beeldvormende sessies, met onder meer vertegenwoordigers van de gemeente Rotterdam, werd duidelijk dat er nogal wat schortte aan de plannen van de wethouder. Wat GroenLinks betreft is het plan niet voldoende doordacht: mensen in de bijstand zijn er door overvallen, organisaties waarvan verwacht wordt dat ze “tegenpresteerders” opnemen, zijn niet tevoren ingelicht. Verder wordt er voor scholing en opleiding helemaal geen bedrag gereserveerd. Wij vinden dat je zo niet kunt omgaan met mensen.

De coalitiepartijen zagen dat inmiddels ook. Met een vooraf onderhands beklonken amendement van de drie coalitiepartijen en de twee gedoogpartijen, dat het oorspronkelijke plan stevig wijzigde werd de PvdA binnenboord gehouden, en de eigen wethouder en de oppositie buiten spel gezet. Zelfs met de wijzigingen (vrijstellingen voor mantelzorgers, vrijstellingen voor mensen die al structureel vrijwilligerswerk doen, maximaal 20 uur ipv 20 uur) kent het plan grote haken en ogen. Vooral is er veel te weinig (geen) geld voor de investering in activeringscoaches en het degelijk uitvoeren van het plan in het geheel.

SP Breda roept zowel huishoudelijke hulpen als hun cliënten op om hun ervaringen te delen via een online vragenlijst. De vakantieperiode komt er weer aan, een periode waarin ook vorig jaar veel mis ging in de huishoudelijke hulp. Door een tekort aan personeel kregen honderden Bredanaars niet de hulp waar zij recht op hadden. Het gebrek aan collega’s zorgt ook voor een te hoge werkdruk bij de huishoudelijke hulpen zelf. “Doordat de Gemeente Breda slechts ‘een schoon en leefbaar huis’ heeft afgesproken met aanbieders en niet een vast aantal uren, komen zij hiermee weg”, zegt SP-fractievoorzitter Bas Maes. “We horen graag van de huishoudelijke hulpen en hun cliënten zelf hoe het er nu voor staat. Is het inderdaad allemaal beter geregeld zoals wethouder Miriam Haagh (PvdA) ons vorig jaar heeft beloofd?”

Mochten er dringende zaken aan het licht komen, dan zal er direct actie worden ondernomen. Aan het eind van de zomerperiode zal de vragenlijst weer offline gaan en zal SP Breda de resultaten bekend maken en vervolgstappen nemen.

De verplichte tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden is donderdagavond wel afgezwakt, maar door coalitiepartijen VVD, D66 en PvdA toch door de raad gedrukt. Oppositiepartijen CDA, GroenLinks en SP stemden tegen. Onder druk van vele inwoners, organisaties en de oppositie, werd het oorspronkelijke plan van wethouder Boaz Adank (VVD) flink aangepast. De verplichte tegenprestatie telt bijvoorbeeld niet langer voor mensen die al vrijwilliger of mantelzorger zijn. “Maar het blijft mogelijk om mensen te korten op hun uitkering waardoor ze onder het bestaansminimum zakken”, zegt SP-fractievoorzitter Bas Maes. “Bovendien is ‘maatwerk’ het antwoord op alles wat rammelt aan dit voorstel, terwijl er geen geld of capaciteit voor is. Ik vrees dat maatwerk eerder willekeur zal blijken en tot veel onzekerheid en problemen gaat leiden.”

Oppositiepartijen CDA, GroenLinks en SP houden vast aan de eigen verbetervoorstellen voor de tegenprestatie waar zij al bijna twee maanden op hameren. Recent kwam ook de coalitie van VVD, D66 en PvdA met een wijzigingsvoorstel. “Wie dit voorstel echter goed leest, ziet dat het weinig concreet is en alles afhangt van zogenaamd maatwerk”, zegt CDA-raadslid Christine de Moor. “Om echter willekeur te voorkomen moeten de uitgangspunten glashelder zijn: ook bestaand vrijwilligerswerk en mantelzorg moeten meetellen als tegenprestatie.”

Geen korting op de uitkering

Ook de mogelijke korting op iemands uitkering, moet van tafel volgens de drie partijen. “Een bijstandsuitkering ligt op het bestaansminimum. Als je mensen daar onder laat zakken levert dat nog veel grotere problemen op”, zegt GroenLinks-raadslid Marike de Nobel hierover. “Bovendien geloven wij niet dat het dreigen met straffen, de gemotiveerde vrijwilligers oplevert die de organisaties in de stad graag onder hun hoede nemen.”

Opvang van kinderen

Het doen van een tegenprestatie geeft geen recht op kinderopvangtoeslag. Dat betekent dat een alleenstaande ouder met twee kleine kinderen, gemiddeld 8 euro per uur, per kind moet betalen. “Voor twee kinderen en 20 uur in de week, kom je dan op bijna 1.400 euro per maand”, cijfert SP-raadslid Bas Maes voor. “Het is niet reëel om dat bedrag van een bijstandsmoeder of –vader te verlangen. Daar moet eerst een oplossing voor komen.”

Voorkomen van werkverdringing

Om te voorkomen dat de tegenprestatie leidt tot het verdringen van regulier werk, willen de oppositiepartijen naar Rotterdams voorbeeld een adviescommissie. "Er is een duidelijk verschil tussen de tegenprestatie en het begeleiden naar regulier werk”, zegt De Moor. "Wij willen dat iedereen mee kan en mag doen naar vermogen; in aanvulling op, maar niet ten koste van reguliere arbeidsplaatsen.”

Onafhankelijke partij

Mensen die langdurig in de bijstand zitten, hebben vaak ook mentale of fysieke klachten, waar bij het toekennen van een tegenprestatie rekening gehouden moet worden. CDA, GroenLinks en SP vinden dat dit door een onafhankelijke, daartoe bevoegde partij moet worden beoordeeld. “Met alle respect, maar een ambtenaar kan en mag niet beoordelen wat iemand geestelijk of lichamelijk aankan”, zegt De Nobel. “We zijn blij dat ook de coalitiepartijen nu spreken van maximaal 20 uur tegenprestatie. Iedereen draagt bij naar vermogen, voor sommige mensen zal 5 of 10 uur het hoogst haalbare blijken.”  

Geen capaciteit, geen geld

Wat de oppositiepartijen tot slot nog zorgen baart, is dat het voorliggende voorstel niet voorziet in extra mensen of geld om deze groep van circa 2.200 bijstandsgerechtigden te begeleiden. “Daarmee wentelt het college de verantwoordelijkheid en de kosten af op de vele organisaties in de stad, die al vaak gekort zijn op hun subsidie”, zegt Maes. “Als je serieus werk wil maken van de tegenprestatie zoals bijvoorbeeld Rotterdam dat doet, dan gaan de kosten voor de baten. Dat besef lijkt er niet te zijn bij het college.”

De 5 verbetervoorstellen van CDA, GroenLinks en SP:

Ook bestaand vrijwilligerswerk en mantelzorg tellen als tegenprestatie Er wordt niet gekort op de uitkering omdat dit meer kwaad doet dan goed Ouders worden niet op hoge kosten gejaagd voor de opvang van kinderen Er komt een commissie die erop toeziet dat er geen werkverdringing plaatsvindt Wat iemand mentaal of fysiek aankan wordt beoordeeld door een onafhankelijke partij

Het niet gebruikte, meeverzekerde eigen risico over 2018 en ook 2019 gaat terug naar de verzekerden met een Gemeente Extra Uitgebreid-pakket. En dus niet naar de gemeentekas. Eerder al gaf de gemeente bij monde van wethouder Miriam Haagh (PvdA) toe dat de communicatie niet duidelijk genoeg was. Nu is daarom besloten dat het geld alsnog terug gaat naar de gedupeerden. “Een mooi succes dat wij niet hadden kunnen behalen zonder de vasthoudendheid van de mensen die het betreft die vanwege een laag inkomen iedere euro hard nodig hebben”, zegt SP-raadslid Inge Verdaasdonk. Het zal wel nog wat geduld vragen. Zorgverzekeraar CZ heeft aangegeven dat pas in juli duidelijk is, hoeveel eigen risico er over is gebleven. Verdaasdonk: “Ondertussen roepen we ook andere gedupeerden die dit pakket hadden, op om zich bij ons te melden. Ook zij hebben het recht om het overgebleven eigen risico terug te krijgen.”

Er zal in 2020 een nieuwe variant komen, waarbij SP Breda ervoor zal waken dat de uitleg over de voorwaarden juist en duidelijk plaats vindt.

 

Foto door Radim Mazanek

Na massaal protest vanuit de stad en de oppositie, hebben coalitiepartijen VVD, D66 en PvdA besloten om mantelzorg en bestaand vrijwilligerswerk toch mee te laten tellen als tegenprestatie voor mensen in de bijstand. De afgelopen maanden kwam er veel kritiek vanuit mantelzorg- en vrijwilligersorganisaties. Zij vreesden een ontwrichtende werking als mantelzorgers en dragende vrijwilligers in bijvoorbeeld buurthuizen, verplicht iets anders moesten gaan doen. “Ik ben blij dat dit zoveelste rammelende voorstel van VVD-wethouder Boaz Adank al grotendeels sneuvelt, voordat het politieke debat überhaupt heeft plaatsgevonden”, zegt SP-fractievoorzitter Bas Maes. “Nog beter was het geweest als het college niet eerst duizenden mensen en tientallen organisaties maandenlang in spanning had gelaten, maar met een gedragen en doordacht plan was gekomen.”

Dinsdagmiddag gingen diverse mensen met een Gemeente Extra Uitgebreid-polis van CZ en de gemeente, in gesprek met wethouder Miriam Haagh (PvdA). Eind vorig jaar kwam aan het licht dat anders dan in voorgaande jaren, verzekerden het niet opgemaakte eigen risico, niet teruggestort zouden krijgen. In plaats daarvan verdwijnt het in de gemeentekas. “De verwarring rondom het eigen risico is vooral de gemeente Breda aan te rekenen”, zegt SP-raadslid Inge Verdaasdonk. “Het was niet duidelijk dat dit pakket alleen interessant is als je zeker 100% van je eigen risico opmaakt. Bovendien zijn van 2017 op 2018 de voorwaarden gewijzigd waardoor het overgebleven eigen risico niet meer zoals voorheen, naar de mensen zelf gaat, maar naar de gemeentekas.”

SP Breda is blij dat de wethouder open stond voor een goed gesprek en ook ruim de tijd nam voor de verhalen van deze mensen. Tijdens het gesprek bleek dat de verhalen van de mensen in ieder geval gaan leiden tot het beter voorlichten over de regeling met het eigen risico bij mensen die deze polis in de toekomst gaan afsluiten. Verdaasdonk: “Jammer was wel dat het meegebrachte ludieke polisblad niet in de smaak viel bij de wethouder”, zegt Verdaasdonk. “Ik snap dat de wethouder er niet trots op is hoe het is gegaan, maar het is wel precies hoe de gedupeerden zich voelen. Gelukkig heeft zij toegezegd naar de individuele situaties te gaan kijken. Wij rekenen erop dat er voor deze mensen een oplossing wordt gevonden en dat deze onduidelijkheid in vervolg voorkomen wordt.”

Foto door Radim Mazanek