Poliflw

De commissie voor Juridische Zaken van het Europees Parlement stemde dinsdagmiddag in met het invoeren van een uploadfilter en een linkbelasting. Een meerderheid van onder andere christendemocraten (fractie van het CDA) en liberalen (fractie met VVD en D66) gaat akkoord met de controversiële voorstellen om het auteursrecht te updaten. “Een zorgelijke ontwikkeling”, stelt Europarlementariër Judith Sargentini. “Maar we hebben nog één kans om de voorstellen tegen te houden: bij de plenaire stemming. Ik reken op de steun van mijn Nederlandse collega’s.”

Spreek je steun uit en blijf op de hoogte. Meld je nu aan.

“Natuurlijk moeten we ervoor zorgen dat de makers van online content, zoals artiesten en journalisten genoeg verdienen krijgen voor hun werk”, zegt Sargentini. Maar de plannen die voorliggen, voor strenge regulering voor het ‘recht’  om te linken en een uploadfilter, gaan Sargentini te ver. “Staan er op Twitter straks nog memes op basis van televisiebeelden van het WK? Of mag je nog zomaar linken naar een krantenartikel online? Dat is maar zeer de vraag met deze wetsvoorstellen.”

De bezwaren gaan vooral over artikel 11 en 13 uit het wetsvoorstel van de Europese Commissie. Artikel 13 gaat over uploadfilters. Online platforms waar gebruikers content kunnen uploaden moeten preventief licenties kopen om auteursrechtelijk materiaal te mogen weergeven, maar als ze dat niet doen (of kunnen) dan moeten ze content filteren. Dat betekent dat alle bestanden gecheckt moeten worden tegen een database van auteursrechtelijk materiaal. Een onmogelijke prestatie.

Sargentini: “Het risico bestaat dat de online platforms het filter veel strenger instellen dan noodzakelijk om veilig te zijn. Daarnaast zijn uploadfilters foutgevoelig waardoor perfecte legale inhoud ook geblokkeerd kan worden. En dat gaat gevolgen hebben voor memes, parodies en andere content die legaal is, maar lijkt op auteursrechtelijk materiaal. ”

Artikel 11 geeft zogenaamde ‘naburige rechten’ aan uitgevers en eist dat ze een vergoeding krijgen voor het digitaal gebruik van hun publicaties. Probleem is echter dat er weinig gezegd wordt over de manier van ‘digitaal gebruik’ en dat zo bijvoorbeeld snippets, het automatisch uitklappen van links met afbeelding en context, er ook onder vallen.

“Het is hoog tijd dat we voor de grote digitale platforms als Facebook en Google een werkbaar systeem opzetten zodat ze eerlijk afdragen aan uitgevers en artiesten waarmee ze zelf advertentiegeld verdienen.” Maar Sargentini waarschuwt dat we met deze voorstellen het kind met het badwater dreigen weg te gooien. “Toen Spanje eerder strenge regels voor linken naar nieuwsberichten opstelde, besloot Google simpelweg om de Spaanse markt te verlaten en daalde de bezoekerscijfers van krantenwebsites dramatisch.”

Er is nog één kans de plannen te blokkeren. Tijdens de vorige stemming in het Europees Parlement haalde de rapporteur van het rapport, Axel Voss (christendemocraten), maar een kleine meerderheid voor zijn voorstellen. Dat kwam doordat kleine organisaties een vrijstelling kregen voor het inzetten van uploadfilters op hun websites. Nu deze vrijstelling komt te vervallen vergroot dit de kans dat een meerderheid van het Europarlement het compromis zal wegstemmen.

GroenLinks en D66 willen dat de waterpeilen in veengebieden omhoog gaan. Voor melkveehouderijen wordt het grondwaterpeil kunstmatig laag gehouden. Daardoor klinkt de grond in en komt 7 megaton CO2 vrij. Dat is vier procent van onze broeikasgassen in Nederland. De partijen dienen daarom morgen gezamenlijk twee initiatiefnota’s in met 62 voorstellen om Nederland voor te bereiden op klimaatverandering. Zij zijn zeer kritisch op de door boerenbestuurders gedomineerde waterschappen, die een veel te laag grondwaterpeil aanhouden.

GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet: “Het veen stoot net zoveel CO2 uit als twee kolencentrales of 2 miljoen auto’s. Door het waterpeil te verhogen daalt die CO2-uitstoot. En het mooie is dat het niet alleen goed is voor het klimaat, maar dat ook weidevogels profiteren van hoge grondwaterstanden, zoals de bedreigde grutto.”

D66-Kamerlid Tjeerd de Groot: “Nederland moet zich klaarmaken voor de toekomst. Een toekomst waarin we mét de natuur werken, in plaats van er tegenin. Als we dat niet doen dreigt het karakteristieke Nederlandse landschap met weides, koeien, vogels en molens verloren te gaan. Geef de gebieden terug aan de natuur en stop met intensieve landbouw in veengebieden.

Grote schade in Steden

Ook in dorpen en steden rondom veengebieden zijn de problemen van het lage waterpeil goed merkbaar. Zoals in Gouda waar bodemdaling grote schade veroorzaakt aan funderingen, gebouwen en infrastructuur. Gouda zinkt en over een paar jaar klotst het water de kelders binnen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekende dat als we nu niets doen, de schade oploopt tot 22 miljard euro.

D66 & GroenLinks werken samen

De groene partijen werken samen voor vooruitgang op de klimaatdossiers. Voor de waterschapsverkiezingen van 20 maart doen zij dit via de waterschapspartij Water Natuurlijk. Nederland moet zich kunnen weren tegen extreem weer en stijging van de zeespiegel en droogte. Naast de verhoging van het waterpeil in veengebieden, doen de partijen voorstellen om de kust beter te beschermen, drinkwater schoon te houden en om rivieren meer de ruimte te geven. De twee initiatiefnota’s worden dinsdag om 14:00 in de fractiekamer van D66 aangeboden aan minister Van Nieuwenhuizen en minister Schouten

GroenLinks en PvdA nodigen andere partijen in de Tweede Kamer uit hun initiatiefwet voor een betere asielprocedure voor kinderen te ondertekenen. De initiatiefwet stelt voor het recht van kinderen beter te toetsen en gezinnen met kinderen voorrang te geven in de asielprocedure. De wet ligt klaar om in te dienen in de Tweede Kamer.

GroenLinks-Tweede Kamerlid Bram van Ojik: “Met D66 en CDA is er nu een grote meerderheid in de Kamer voor een ruimhartig kinderpardon. Ik hoop dat de gezinnen hier snel een beroep op kunnen doen.”

Van Ojik stelt dat het nu nodig is de krachten in de Tweede Kamer te bundelen voor kinderen die in de toekomst een beroep doen op asiel: “We moeten voorkomen dat kinderen die nieuw aankomen in Nederland straks weer jaren in onzekerheid zitten. Onze initiatiefwet stelt daarom voor beter te kijken naar de belangen van kinderen die asiel aanvragen in Nederland. Als de coalitiepartijen echt stappen willen zetten, dan kunnen zij onze initiatiefwet mede-ondertekenen. Ik nodig alle partijen in de Kamer daar vandaag van harte voor uit.”

PvdA-Tweede Kamerlid Attje Kuiken: “Ik ben erg blij dat D’66 en CDA nu wat willen doen voor deze kinderen. Het gaat om kinderen die hier door lange procedures al jaren zijn. Zij hebben hier vriendjes, gaan hier naar school en kennen soms zelfs geen ander land dan Nederland. We moeten voorkomen dat er nog meer kinderen in zo’n situatie terecht komen. Daarom zorgen we met ons wetsvoorstel ervoor dat al aan het begin rekening wordt gehouden met hun belangen. Zo voorkomen we jarenlange procedures en geven we deze kinderen duidelijkheid en de kans om een goed leven op te bouwen.”

De initiatiefwet regelt dat in asielprocedures voortaan beter aan de belangen van kinderen wordt getoetst. Denk bijvoorbeeld aan het Egyptische meisje dat gevaar loopt te worden besneden bij terugkeer, of de jongen die bij uitzetting naar Congo mogelijk in de handen valt van ronselaars voor kindsoldaten. Door al in de eerste procedure de belangen van deze kinderen te toetsen, kunnen we voorkomen dat in de toekomst een langdurige juridische strijd over hun belang ontstaat.

Gezinnen met kinderen moeten daarnaast voorrang krijgen in de asielprocedure. Dit voorkomt dat kinderen in Nederland wortelen terwijl zij wachten op een beslissing op hun aanvraag. Het is niet goed voor kinderen als zij pas na jaren horen dat zij Nederland moeten verlaten. De wachttijd voor de asielprocedure is inmiddels opgelopen tot meer dan 43 weken.

De wet ligt klaar om in te dienen in de Tweede Kamer. Kritiek die de Raad van State had op een eerdere versie van het voorstel, is al verwerkt.

Het pro-life evenement ‘week van het leven’ wordt mede bestuurd door de door het ministerie van Volksgezondheid gesubsidieerde keuzehulporganisatie Siriz. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet is verbijsterd. “Abortus wordt op de website van de week van het leven omschreven als een brute moord. Dat is volstrekt onethisch. Als dit geen sturen is weet ik het ook niet meer. Dit maakt klip en klaar dat Siriz niet in staat is om onafhankelijke keuzehulp te bieden.”

De ‘week van het leven’ is een evenement dat jaarlijks door christelijke partijen en anti-abortusorganisaties wordt aangegrepen als lobbymoment tegen abortus. De website van dit evenement heeft een pagina getiteld ‘Abortus is geen oplossing.’ Op de pagina ‘Zo gaat een abortus’ is onder meer te lezen: ‘Vanaf 13 weken zijn de botten van het kind voor deze methode te hard geworden. Met een tangetje wordt het kind in de baarmoeder in stukken geknipt tot het sterft.’

Organisatie is in handen van het ‘Platform zorg voor leven’, waaraan Siriz als kerndeelnemer opereert naast politieke partijen als SGP en ChristenUnie en waar verder ook rabiate anti-abortusclubs als ‘Schreeuw om leven’ aan bijdragen. Die laatste club organiseert wakes bij abortusklinieken en valt daar dan actief vrouwen lastig die net een abortus hebben ondergaan.

In de voorbije maanden maakten GroenLinks en PvdA een stevig punt van het gebrek aan objectiviteit van Siriz: deze organisatie claimt objectieve keuzehulp te geven aan ongewenst zwangere vrouwen en krijgt daar een miljoenensubsidie voor, maar komt voort uit pro-lifeclub VBOK. Met VBOK deelt Siriz een gebouw, een marketingafdeling en een deel van het bestuur. Daarnaast steekt VBOK jaarlijks zeven ton in Siriz.

Voor GroenLinks was het de afgelopen weken simpel: wil Siriz in aanmerking blijven komen voor subsidie, dan moet het de banden met VBOK doorknippen. Dat was voordat Ellemeet er achter kwam dat mede namens Siriz online zeer suggestieve en sturende informatie wordt verspreid over abortus. "Daarmee toont Siriz aan dat het net zo’n pro-life lobbyclub is als VBOK of Schreeuw om leven. Ik zeg niet dat een keuzehulporganisatie geen christelijke grondslag kan hebben. Maar het is niet mogelijk om enerzijds actief te zijn in de anti-abortusbeweging en anderzijds te claimen dat je vrouwen via objectieve keuzehulp mogelijk naar een abortus begeleidt zodat je daarvoor kan worden bekostigd door het rijk. Dat is niet met elkaar te rijmen. Ik ga er van uit dat de VVD en D66 dit vanmiddag tijdens het debat zullen beamen. Met zo’n achtergrond kun je niet voor overheidssubsidie in aanmerking komen."

Staatssecretaris Blokhuis presenteerde afgelopen weekend een brief waarin hij weigert vast te stellen dat lobby organisaties en keuzehulporganisaties ontvlochten moeten worden. Ellemeet vindt dat veel te laconiek. "Ik vond het voor deze ontdekking al bizar dat Siriz en VBOK met elkaar vervlochten konden blijven. Inmiddels vraag ik me af hoe Blokhuis denkt dat Siriz überhaupt onafhankelijke begeleiding kan bieden."

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over keuzehulp met staatssecretaris Blokhuis.

Een meerderheid van de Tweede Kamer steunt een voorstel van GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks om €2 miljoen aan extra geld beschikbaar te stellen voor de aanpak van meisjesbesnijdenis. De partij wil dat Nederland safe houses gaat openen in landen waar genitale verminking van meisjes en vrouwen veel voorkomt.

Diks: "Meisjesbesnijdenis is een wrede en gruwelijke praktijk die erop is gericht vrouwen te onderdrukken. Deze barbaarse vorm van verminking moet de wereld uit, maar neemt helaas eerder toe dan af. Met het extra geld van het voorstel van GroenLinks kan Nederland een grotere rol op zich nemen in de strijd tegen meisjesbesnijdenis, bijvoorbeeld door het oprichten van safe houses voor meisjes die hun besnijdenis ontvluchten.”

In Kenia wordt momenteel gewerkt aan een dergelijk safe house voor meisjes. Het plan is dat meisjes in dit soort opvanghuizen niet alleen veiligheid wordt geboden, maar ook onderwijs, zorg en coaching naar een betere toekomst. De initiatiefneemster voor het safe house in Kenia ontsnapte zelf aan besnijdenis bij haar Masai-stam. Diks: “Met dit soort kleine initiatieven kunnen we in vele vrouwenlevens een groot verschil maken. Bovendien laten we steeds meer meisjes en vrouwen, maar ook jongens en mannen, zien dat het anders moet én kan.”

Wereldwijd zijn ruim 200 miljoen meisjes en vrouwen slachtoffer van besnijdenis, ookwel Female Genital Mutilation (FGM). 44 miljoen van deze slachtoffers zijn jonger dan vijftien jaar. In een aantal landen neemt het percentage meisjes dat wordt besneden nog ieder jaar toe. Een voorbeeld hiervan is Indonesië, waar de populariteit van vrouwenbesnijdenis groeit uit naam van de Islam.

Het voorstel van GroenLinks wordt ondersteund door PvdD, PvdA, D66, CDA, ChristenUnie en VVD en kan daarmee op een Kamermeerderheid rekenen. Diks is namens GroenLinks lid van het meerpartijeninitiatief, een coalitie van zes politieke partijen die zich inzetten voor wereldwijde seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR).

Nederlandse muziekensembles zijn onmisbaar in het muziekaanbod. Zij laten een uniek repertoire horen en behoren tot de wereldtop. En toch worden de meeste ensemblemusici ronduit beroerd betaald. Wat GroenLinks en D66 betreft komt daar structureel verandering in.

Anders dan de orkesten kennen de ensembles geen cao. Dat is te zien aan de beloning. Gemiddeld verdient een ensemblelid bruto bijna 1400 euro per maand minder dan een muzikant in dienst van een orkest. Daarmee verdienen ensemblemusici een inkomen rond het minimumloon.

Omdat ook op het ministerie van OCW wordt onderkend dat de verschillen met de orkestmusici wat al te dol zijn, werd al in 2016 de subsidie Verdienvermogen Ensembles in het leven geroepen: een fonds met 600 duizend euro om de ergste nood te ledigen. Alleen is regeling om aan daar geld uit te krijgen zo complex dat er slechts een ton werd uitgekeerd. Er ligt dus nog 500 duizend euro te wachten op muzikanten die moeite hebben om rond te komen.

Voor GroenLinks en D66 is het glashelder: de progressieve partijen roepen minister Van Engelshoven op deze middelen zo snel mogelijk bij de ensembles te krijgen om een inhaalslag te maken. Voor de komende jaren moeten de subsidieregelingen - die ook in 2019 en 2020 weer een aanvulling van in totaal 600 duizend euro - veel eenvoudiger bij de mensen terecht komen voor wie ze zijn bedoeld.

GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet noemt het een begin. ‘Wil je iets doen aan de enorme salarisverschillen tussen ensembles en orkesten, dan heb je tenminste 2 miljoen euro nodig. Dat hebben we niet morgen geregeld. Maar ik reken er wel op dat ook minister Van Engelshoven de nu al beschikbare middelen zo snel mogelijk en zo goed mogelijk wil inzetten.’

D66-Kamerlid Vera Bergkamp: “Onze muziekensembles zijn van hoog niveau en worden zeer gewaardeerd in binnen- en buitenland. Maar de betaling van de musici blijft achter. Daar moet nu zo snel mogelijk iets aan gebeuren. En de minister moet óók opzoek naar een oplossing voor de langere termijn.”

Ondanks de ook door staatssecretaris Blokhuis vastgestelde innige financiële en bestuurlijke banden met anti-abortusorganisatie VBOK mag Siriz voorlopig gesubsidieerd vrouwen blijven adviseren bij ongewenste zwangerschap. De voltallige coalitie geeft Blokhuis de ruimte om de discussie op de lange baan te schuiven. ‘Onbegrijpelijk’, vindt GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet.

Ellemeet en haar collega-Kamerlid Lilianne Ploumen (PvdA) maakten bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van Volksgezondheid een principieel punt: hulp aan ongewenst zwangere vrouwen moet altijd onafhankelijk zijn om in aanmerking te komen voor subsidie van de overheid. Siriz kan die hulp niet bieden, omdat bescherming van ongeboren kinderen de belangrijkste drijfveer is van de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind, die de keuzehulporganisatie oprichtte.

De afgelopen maanden toonden verschillende media aan dat Siriz vrouwen soms zeer nadrukkelijk van een abortus af probeert te sturen. Daarbij werd onder meer medisch onjuist informatie ingezet. Daarbij steekt VBOK jaarlijks vele tonnen in de hulporganisatie en zijn bestuurders van de conservatief-christelijke organisatie lid van de Raad van Toezicht. Voor GroenLinks en de PvdA zijn die onthullingen aanleiding schokkend genoeg om te concluderen dat zo’n gekleurde instantie niet moet kunnen leunen op 1,7 miljoen euro overheidssubsidie.

Staatssecretaris Blokhuis liet bij de begrotingsbehandeling al weten geen probleem te zien bij Siriz, en komt daar in een brief die hij gisteren naar de Kamer stuurde niet terug: hij onderkent de banden tussen VBOK en Siriz maar geeft aan nog te moeten studeren op gevolgen die die band heeft.

Voor GroenLinks en de PvdA is het echter zo helder als glas. ‘Denken dat Siriz objectieve keuzehulp aan ongewenst zwangere vrouwen biedt, is net zoiets als een pacifistische beweging een leger laten oprichten: je hebt geen studie nodig om vast te stellen dat de kerndoelen botsen met de taken waarvoor ze subsidie krijgen’, aldus Ellemeet.

‘Als je ongewenst zwanger bent moet je er zeker van kunnen zijn dat je betrouwbare en niet-sturende informatie krijgt. Siriz heeft laten zien niet-objectieve informatie en zelfs medisch nepnieuws te verspreiden. Dat de coalitiepartijen nu toch door willen gaan met de financiering van deze stichting is daarom onbegrijpelijk en schadelijk’, voegt Ploumen toe.

Een voorstel van GroenLinks en PvdA om subsidie aan keuzehulporganisaties voortaan alleen te verstrekken aan clubs zonder eigen agenda kan rekenen op brede steun: in de afgelopen maanden verschenen verschillende steunbetuigingen voor het pleidooi niet te tornen aan het begrip ‘baas in eigen buik’. Het Humanistisch Verbond verstuurde vanmiddag nog een brief die werd ondertekend door meer dan 500 mensen, waaronder Opzij-oprichter en oud-PvdA-politica Hedy d’Ancona en cabaretier Claudia de Breij.

In de Kamer werd het plan via een hoofdelijke stemming verworpen. Alle aanwezige Kamerleden van D66, VVD, CDA en ChristenUnie stemden tegen het plan.

Algemene Politieke Beschouwingen Eerste Kamer, 30 oktober 2018

Tineke Strik, GroenLinks

Voorzitter,

Vertrouwen in de toekomst. Dit motto kozen de coalitiepartijen vorig jaar voor hun akkoord. En wie wil dat niet? Het moet gezegd: het akkoord verwoordde grote ambities. Maar woorden geven nog geen vertrouwen. Vertrouwen in de toekomst creëren, vergt eensgezindheid en voortvarendheid.

Zodat hervormingen tijdig worden doorgevoerd. De goede economische uitgangspositie van Nederland biedt daar ook alle kansen toe. We hadden daarom verwacht omstuwd te worden door een hoos aan revolutionaire plannen en wetgeving. Maar tot nu toe is het akelig stil over die hervormingen. Het lijkt wel of het kabinet al genoeg met zichzelf te stellen heeft. De traagheid die het kabinet aan de dag legt laat zich slecht rijmen met de aanvankelijke bravoure, en zeker ook met de hete adem van de provinciale statenverkiezingen.

Ik moet trouwens wel het hele verhaal vertellen, ere wie ere toekomt. De afschaffing van het referendum heeft het kabinet heel snel voor elkaar gekregen (als D66 toch moest slikken, dan maar snel). Het boerkaverbod was ook zo beslecht. De Wet Inlichtingen en Veiligheidsdiensten niet te vergeten. Maar ik doelde hier op de bereidheid en ambitie om duurzaam te hervormen, Nederland echt op die toekomst voor te bereiden. Ik neem het kabinet graag mee naar die welomschreven speerpunten uit het akkoord.

Zo benadrukt het akkoord de Nederlandse waarden ‘die we moeten blijven onderhouden, delen en doorgeven’. De vraag is echter op welke waarden het kabinet doelt en waarom. Wat ons betreft staan de kenmerken van de democratische rechtsstaat, onze traditie van tolerantie ten aanzien van andersdenkenden, andersgelovigen en mensen met een andere afkomst, maar ook de internationale oriëntatie voorop. De traditie, tenminste na de Tweede Wereldoorlog, om bescherming te bieden aan mensen die hun eigen land moeten vluchten. En nog recenter in de geschiedenis uitten deze waarden zich ook in een sterke verzorgingsstaat, waarin we omkijken naar elkaar. Ik weet niet zeker of het kabinet deze waarden wil versterken door vaker onze vlag te hijsen en het Wilhelmus te zingen. Maar ons lijkt het van belang dat de waarden die het weefsel zijn van onze samenleving, echt de basis vormen van het binnenlands en buitenlands beleid. Kan de premier laten zien op welke wijze dat gebeurt?

Is hij bijvoorbeeld bereid op te komen voor de fundamentele waarden van de Europese Unie? Regeringen sturen vluchtelingen terug naar mensonwaardige detentiecentra in Libië of basale opvangkampen zonder perspectief. Deze afschuifpolitiek strookt niet met de mondiale roep om meer solidariteit, zoals het VN Global Compact on Refugees. En het triggert ook het onderlinge afschuiven binnen de EU. Een verkeerd voorbeeld doet helaas ook volgen. Hoe gaat de premier solidariteit terugbrengen in het vluchtelingenvraagstuk?

We zien een negatieve spiraal bij de uithollende rechtsstaten in Hongarije, Polen, Bulgarije. Gelukkig zijn er bemoedigende arresten van het Hof van Justitie, maar voor naleving is politieke druk onmisbaar. Is de premier bereid om hiertoe binnen de Raad het initiatief te nemen? Daarmee geeft hij opvolging aan de acties van andere Nederlanders, Timmermans en Sargentini. En daarmee zou ook hij de ambitie van het coalitieakkoord: ‘onze waarden versterken, delen en doorgeven’ recht doen.

Klimaat

Voorzitter, een andere ambitie uit het coalitieakkoord: “We pakken de uitdaging van de klimaatverandering aan. Nederland wordt duurzaam.” Het groenste kabinet ooit, jubelden enkele coalitiepartijen. De omarming van de Klimaatwet van Klaver en Asscher was een goede eerste stap, maar echte resultaten vergen een concrete invulling. Toen de klimaattafels er niet uitkwamen, had het kabinet zelf knopen moeten doorhakken. Maar dit groenste kabinet ooit opent een tweede ronde onderhandelingen. Ondanks de conclusie van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau dat snel politieke keuzes moeten worden gemaakt. Het Gerechtshof geeft in de Urgenda-zaak dezelfde boodschap aan het kabinet: neem je verantwoordelijkheid voor de gemaakte afspraken. Maar de coalitie maakt de indruk van een konijn dat in de koplampen kijkt. Waarom tonen de coalitiepartijen hier geen politiek leiderschap? Zijn ze wel zo eensgezind in de groene ambities? In elk geval één partij windt daar geen doekjes om en voert openlijk obstructie. Buma noemde laatst zelfs het praten over klimaat een groot risico en waarschuwde voor een tweedeling die het klimaatbeleid zou veroorzaken. Zo’n coalitiepartner is niet op zoek naar draagvlak voor het kabinetsbeleid en evenmin om die tweedeling te voorkomen. Maar voorzitter, een rechtvaardig klimaatbeleid vergt juist concrete maatregelen op korte termijn, ook over een eerlijke verdeling van de lasten. De additionele CO2 heffing voor de industrie is belangrijk, maar niet genoeg. Inmiddels vindt de reductiedoelstelling van 55% in 2030 steeds meer steun. Maar die gigantische opgave vergt dappere politici die geen enkel taboe schuwen (bijvoorbeeld over een duurzaam landbouw- of vervoersysteem) en die keuzes maken. Pas dan kunnen sectoren zich daarop gaan richten. De onzekerheid van burgers wordt juist gevoed doordat het kabinet geen enkel inzicht geeft in een lasten en lustenverdeling. Erkent de premier dit, en wat kunnen we van hem verwachten? Krijgen we in elk geval snel inzicht hoe de 25% reductie voor 2020 wordt gerealiseerd?

Een andere ambitie luidt: “We investeren in onze collectieve voorzieningen, bijvoorbeeld met extra geld en menskracht voor veiligheid, onderwijs, en zorg.” Recente demonstraties wekken de indruk dat professionals in de zorg, het onderwijs en de politie kennelijk een ander beeld hebben bij ‘investeren’ dan dit kabinet. Toen het economisch slecht ging is de publieke sector jaar na jaar afgeknepen. Dat konden mensen misschien nog wel begrijpen, ook al vonden ze tegelijkertijd decentraliseren en bezuinigen oliedom. Maar nu het goed gaat, wordt er maar mondjesmaat hersteld. Als de premier antennes heeft voor de samenleving, dan weet hij dat onze beroepskrachten deze fooi niet meer accepteren nu het Nederland voor de wind gaat. De structureel te hoge werkdruk leidt tot roofbouw op hun gezondheid maar ook tot verminderde kwaliteit. De recente sluiting van een viertal ziekenhuizen zonder enige interventie vanuit de overheid (wat een contrast met de banken) maakt zorgverleners en patiënten onzeker. Het legt bloot hoezeer achtereenvolgende kabinetten onze publieke taken afhankelijk hebben gemaakt van marktwerking en private partijen. Het is echter wel de publieke sector die onze waarden beschermt. Investeren in gelijke kansen, zorgen voor elkaar, onze burgerrechten waarborgen door goede rechtshulp en rechtspleging en meer veiligheid. Als het kabinet deze waarden echt belangrijk vindt, dan investeert het in kwaliteit van die publieke taken. Wie weet wordt dan wel spontaan het volkslied aangeheven.

Dat gaat niet gebeuren, zo blijkt uit de dividendbelasting soap. Toen na een jaar van kritische rapporten alleen nog de eigen vezels overbleven om op te vertrouwen, gaven de lobbyisten zelf de doodsteek aan Ruttes kroonjuweel. Een uitgelezen kans om de vrijgekomen twee miljard alsnog aan de publieke sector te besteden of aan de klimaatregelen. Maar helaas, al die euro’s gaan toch naar de grote bedrijven, zelfs zonder daar enige duurzaamheidsvoorwaarde aan te koppelen. Wat een gemiste kans!

Terwijl de premier het vestigingsklimaat tevoorschijn toverde als argument voor de afschaffing van de dividendbelasting, is dit nu plots een zelfstandig doel geworden. Maar ons vestigingsklimaat wordt alom geroemd en de winstbelasting voor bedrijven is relatief bijzonder laag. Maar bovendien pretendeert de premier het MKB hiermee te steunen. Maar denkt hij echt dat bakkers en fietsenmakers naar het buitenland verhuizen voor de winstbelasting? Als hij echt het MKB wil steunen, waarom dan niet de BTW-verhoging van 6 naar 9 procent terugdraaien en meer arbeidskorting geven?

De 2 miljard investering in het bedrijfsleven is overigens wel een compliment waard voor de VVD. Drie partijen onderwerpen zich aan zijn logica, waarmee het met een kwart van de stemmen 100 procent van zijn programma weet waar te maken. En dat vertaalt zich ook in de peilingen.

Er mist kennelijk een tegenwicht binnen de coalitie dat opkomt voor laagbetaalden en mensen met de minste kansen. Het leven van burgers wordt veel duurder en veel van hen krijgen geen compensatie via de algemene lastenverlichting, omdat ze daar simpelweg te weinig inkomen voor hebben. Erkent de premier dit en hoe gaat hij dat oplossen? Waarom kiest het kabinet ervoor om de groep alleenstaande ouders rond het minimumloon er het minst op vooruit te laten gaan? Ze verdienen steun om werk en zorg te kunnen combineren. Is dat niet logischer dan het inkomen van bovenmodaal verdienenden te verhogen? Collega Rombouts hield onlangs met een partijgenoot uit de Tweede Kamer een indringend pleidooi om het aantal kinderen dat in armoede leeft met een kwart te verminderen. Dan zouden we nog een beschamende 300.000 arme kinderen in het rijke Nederland overhouden. Een lovenswaardig pleidooi, maar dat gaat niet lukken met deze miljoenennota. Hoe gaat de premier deze terechte oproep honoreren?

Het kabinet zegt ook ambities te hebben voor “meer zekerheid en kansen in een nieuwe economie, bijvoorbeeld met een nieuwe balans tussen flexwerk en vaste contracten.” Het enige wetsvoorstel in de pijplijn, de WAB, biedt helaas geen oplossing voor de precaire situatie van anderhalf miljoen ZZP-ers zonder pensioenopbouw en verzekeringen. Ook wacht heel Nederland al jaren op de hervormingen van het pensioenstelsel. Ook hier geldt: polderen is reuze belangrijk, maar dat ontslaat het kabinet niet van de verantwoordelijkheid om tijdig keuzes te maken en te hervormen waar nodig. Zal het kabinet de belofte inlossen dat mensen met zware beroepen eerder mogen stoppen? En waar blijven maatregelen voor het tekort aan sociale huurwoningen en almaar stijgende huren en koopprijzen, na de overijverige liberalisatie van de woningmarkt?

Voorzitter, de publieke waarden staan niet centraal bij dit kabinet. Dat brengt mensen in verwarring. Waarom zijn we in het rijke Nederland niet verzekerd van goede zorg, onderwijs en veiligheid? Tegelijkertijd buiten sommige politici dat onbehagen uit met een retoriek die groepen burgers tegen elkaar opzet en mensen uitsluit. Als er al sprake is van een tweedeling, dan wakkert het kabinet dit aan met een zwak sociaal economisch beleid. Het sociaal minimum op de Cariben wordt al jaren getraineerd, is dat niet een kwestie van normen en waarden? Burgers willen de overheid als bondgenoot die pal staat voor solidariteit en gelijke kansen. Versterking van de publieke waarden doe je met sociaal beleid, niet met een canon.

Tot slot voorzitter staan we niet alleen in Nederland voor politieke verschuivingen. De Europese Unie wacht een turbulente periode, met de naderende Brexit en verkiezingen in een periode van polarisatie en fragmentatie. Meer dan ooit hebben burgers het vertrouwen nodig dat Europa duurzame oplossingen biedt voor problemen waar ze echt mee kampen. Dat vereist dat onderlinge financiële afhankelijkheid gepaard gaat met gezamenlijke afspraken over sociaal-economisch beleid, onderwijs en andere cruciale factoren die sociale ongelijkheid en uitsluiting uitbannen. Bij een keuze tussen meer fragmentatie en meer integratie binnen de EU, is het laatste voor ons de enige optie. Welke toekomst ziet het kabinet voor de EU, en hoe gaat het de onderlinge polarisatie verminderen?

Hoe gaat premier Rutte als een van de langstzittende leiders zijn krediet inzetten om de cohesie en solidariteit binnen de EU te versterken? In het Europees Parlement gaf hij zijn visie op Europa, gloedvol en met durf, waarom horen wij dat in Nederland zo weinig?

Voorzitter, bij zijn aantreden straalde dit kabinet de ambitie uit om Nederland toekomstbestendig te maken. We zien graag dat het kabinet zich herpakt en durft te kiezen. Als het gaat om duurzame en sociale maatregelen, dan willen wij een uitgestoken hand graag aannemen. Tot nu toe echter hebben we die plannen niet gezien, laat staan een uitgestoken hand. Toch dringt de tijd: alles wijst erop dat het kabinet over een half jaar uitnodigender en constructiever zal moeten samenwerken met de oppositie. Hoe eerder het kabinet daartoe bereid is, hoe meer vertrouwen het kabinet ook echt kan hebben in de toekomst.