Lees hieronder de spreektekst van Mark Coenders:
“Afgelopen vrijdag hebben we als GroenLinks een moeilijke beslissing moeten nemen. Ruim een jaar na de start hebben we de coalitiesamenwerking met VVD en D66 moeten opzeggen. Die breuk was niet voor niets. Daar lagen inhoudelijke meningsverschillen onder, en verschillen over hoe je samenwerkt. Zo’n besluit gaat niet over één nacht ijs. Zo’n besluit geeft ook verantwoordelijkheid.
Voorzitter. Een aantal mensen vroegen zich af: waarom, en waarom nu? De vraag kan wellicht beter zijn: waarom nu pas? Waarom zo lang gewacht, terwijl Arnhemmers wachten op een koers voor het oplossen van de enorme tekorten. Ik snap die vragen. En hoewel we vooral de behoefte hebben om vooruit te blikken, is het ook nog terug te blikken op de aanleidingen voor de ontstane situatie.
Een jaar geleden sloten GroenLinks, VVD, D66 en PvdA een coalitieakkoord. In dat akkoord zaten verschillende afspraken, met een aantal belangrijke ambities. We wilden een socialere stad, een duurzamere stad, een aantrekkelijke stad en goed en verantwoord bestuur. We spraken daarnaast onderling af dat we wilden werken in vertrouwen en het college in staat wilden stellen om te functioneren als boegbeeld van de stad.
Al snel bleek de samenwerking lastig te zijn, zo bleek bijvoorbeeld bij de begrotingsbehandeling. Na een aantal maanden bleek er een enorme stijging van de uitgaven in de zorg te zijn. Op 12 december ontvingen we daarover als gemeenteraad een brief.
In de tijd daarna bleek het niet mogelijk hier als coalitie over te spreken. Het college is wel aan de slag gegaan met mogelijke maatregelen. Na een zogenaamde college-tweedaagse begin maart hadden ze daarover een voorlopig akkoord. Het was de bedoeling om, zoals beloofd, daarover de gemeenteraad te informeren via een raadsbrief. Op 15 maart vroegen de wethouders ons als fractievoorzitters bij elkaar te komen om de situatie te bespreken. Het bleek immers ondanks keihard werk van de wethouders en de organisatie niet mogelijk om redelijke oplossingen te vinden zonder de kaders van het coalitieakkoord te raken. Het college gaf aan dat niet het doel was de raadsbrief te bespreken. Desondanks weigerde D66 aanwezig te zijn bij dit coalitieoverleg. Tijdens het overleg bleek dat het college haar verantwoordelijkheid had genomen om tot maatregelen te komen, maar dat daarbij iets gedaan werd aan de coalitieafspraak over de solvabiliteit. Al snel bleek dit voor de VVD niet acceptabel. Hiermee verviel de steun voor een oplossing en kwam het college niet tot een definitief besluit. Een oplossing werd er door partijen ook niet aangedragen. Door de opstelling van fractievoorzitters was een patstelling ontstaan die een collegebesluit onmogelijk maakte. En daarmee kon het college de raad niet informeren met een raadsinformatiebrief.
In de weken die volgden zijn er diverse coalitie-overleggen geweest. Vele malen zonder D66. En als het wel lukte gezamenlijk te spreken, wilde met name D66 niet over de inhoud spreken. Steeds werden de posities duidelijk: om tot oplossingen te komen is het nodig iets met de kaders van het coalitieakkoord te doen, maar dit was niet mogelijk voor D66 en VVD. Daarnaast wilde D66 niet over de inhoud spreken. Het niet over inhoud willen spreken maakt samenwerken als een coalitie niet alleen lastig, maar onmogelijk. Je bent dan geen coalitie, maar vier verschillende losse raadsfracties. Het was hierbij zelfs extra naar, omdat die opstelling ervoor zorgde dat het college niet tot besluiten kon en mocht komen, waardoor de rest van de gemeenteraad tevergeefs wachtte op een brief met maatregelen om de tekorten in de zorg op te lossen. Ondertussen liep hiermee de voorbereiding op de perspectiefnota ook vertraging op.
Uiteindelijk deed ik een ultieme oproep tot oplossingen te komen. Hierbij werd duidelijk dat er volgens de VVD meer balans moest komen. Hier is naar gezocht. Zo is het dat ook aan afspraken van GroenLinks en PvdA geschaafd wordt, zoals te zien in de perspectiefnota. Die donderdag, inmiddels 18 april, kwam het college samen in een extra vergadering. Hierbij werd overeenstemming bereikt, na telefonisch contact met fractievoorzitters.
Eind goed, al goed, zou je zeggen. De brief en de perspectiefnota hebben weliswaar vertraging opgelopen, maar de coalitie heeft het college in staat kunnen stellen een sluitend verhaal met maatregelen vast te stellen. En voorzitter, dat dachten wij ook. Tot de perspectiefnota gedeeld werd. In coalitieoverleg gaf met name D66, maar ook VVD aan, dat zij nooit zullen instemmen met een ongewijzigde perspectiefnota. Al die maanden praten, accepteren, over grenzen heen stappen. Allemaal voor niets. Om nog maar te zwijgen over wat dit voor een signaal afgeeft aan ook de wethouders van VVD en D66, die keihard gewerkt hebben om tot zo’n akkoord te komen.
En laat helder zijn voorzitter: voor GroenLinks is dit een uiterst pijnlijk verhaal. Een bezuiniging van 7,5 miljoen op de zorg is niet onze keuze. Dat valt ons ontzettend zwaar, zeker wanneer we niet alleen belastingen niet verhogen maar zelfs niet indexeren. Zeker wanneer we als gemeente gewoon geld in kas hebben. Maar we snapten en snappen, dat je concessies moet doen in een coalitie. Dat er compromissen nodig zijn. In het belang van Arnhemmers. En ja, dan wilden we het nog wel hebben over de precieze invulling. Maar dat er maatregelen genomen zouden worden richting het coalitieakkoord, en dat dat ook wat betekende voor de zorgmaatregelen, dat was volstrekt helder voor alle coalitiepartijen. Een later voorstel van VVD en D66 om dan maar iets te doen aan bijvoorbeeld wijkvoorzieningen raakt Arnhemmers direct. De perspectiefnota was voor ons een ultiem compromis tussen de doelen van het coalitieakkoord, de nieuw onstane werkelijkheid en wat nodig is voor de stad. Wijzigingen daarop moeten verbeteringen zijn, en dat was dit niet voor GroenLinks en PvdA. Daarop gaven VVD en D66 aan dit amendement sowieso in te dienen. Ze vonden dat GroenLinks en PvdA niet konden instemmen met deze perspectiefnota. En dat zij dat ook sowieso niet zouden doen.
GroenLinks en PvdA voelen de verantwoordelijkheid om te komen tot een goede begroting met maatregelen om het tekort in de zorg op te lossen. Je bent een coalitie omdat je samenwerkt in het belang van de stad. Niet om vast te blijven houden aan een papieren werkelijkheid terwijl de wereld buiten enorm veranderd. Het is betreurenswaardig dat we als coalitie hier niet eens samen over konden spreken, en als we daar samen over spraken, het niet over de inhoud mocht gaan. En als het eindelijk over de inhoud mocht gaan, daar keihard op terug onderhandeld werd. Te vaak lukte het niet op een constructieve manier met D66 in gesprek te komen. Helaas is het ook met de VVD in deze samenstelling niet mogelijk gebleken tot goede samenwerking te komen, die nodig is voor een stevige coalitie. Een fout die we wellicht wel gemaakt hebben, is de titel van ons persbericht. Daarin staat dat GroenLinks en PvdA de samenwerking met VVD en D66 opzeggen. Maar die samenwerking was er niet meer. We hebben het alleen maar openbaar gemaakt.
Hiermee zien we ook dat de discussie over deze situatie gaat over de bestuurscultuur. Een cultuur die we allemaal laten bestaan, actief of passief. Hoe pijnlijk de beslissing ook is die we hebben moeten nemen, we hopen hiermee een positieve stap te zetten. Naar een politiek van de stad, in plaats van een politiek die vooral met zichzelf bezig is. Naar een politiek van praten, in plaats van schreeuwen. Naar een politiek van empathie. Van elkaar dingen gunnen. Van werken voor Arnhemmers in plaats van om anderen te tackelen. Naar politiek zoals politiek bedoeld is.
We moeten door voorzitter. En we gaan door. Allemaal. De blik moet vooruit. GroenLinks voelt de verantwoordelijkheid en de plicht de volgende stap te zetten naar een coalitie die het beste is voor de stad. Als de gemeenteraad ons die ruimte geeft en gunt, willen we hier zo snel mogelijk mee aan de slag. We hebben namelijk geen tijd te verliezen. We staan voor enorme opgaven met grote gevolgen voor Arnhemmers. Deze stad verdient een coalitie die met elkaar- de stad en de rest van de gemeenteraad samenwerkt. Die staat voor empathie, de schouders eronder en vooruit. Voor Arnhem en Arnhemmers.
Dankuwel voorzitter.”
