Poliflw

Donderdag 23 januari stemt de gemeenteraad over de komst van het eerste grote zonneveld in onze gemeente. “Een beter plan dan dit zullen we niet krijgen” was de aanbeveling van onze wethouder.

In december stemde de raad in met de spelregels voor het aanleggen van grote zonnevelden. Daarbij is alle zorgvuldigheid voor goede landschappelijke inpassing en bevorderen van biodiversiteit ingebouwd. Edese inwoners kunnen bovendien mee-profiteren van de opbrengsten van de energieopwekking.

Het ingediende plan “Nergena” voldoet aan alle spelregels. De opzet is uniek voor Nederland. Het veld kan worden gerealiseerd op grond van de Universiteit Wageningen en zal worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek door de WUR en TNO. Daarbij wordt uitgeprobeerd welke opstelling voor zonnepanelen het beste uitpakt voor de bodemkwaliteit en het dieren- en plantenleven. Ook wordt gekeken in hoeverre een combinatie met agrarisch gebruik mogelijk is, dus zonnepanelen met raaigras, met schapen, met bloemrijk gras etc.

Een dergelijk onderzoek is nog nergens gedaan en is van (inter-) nationaal belang. Op basis van dit onderzoek kunnen landelijke spelregels worden ontwikkeld voor aanleg van alle zonneparken in Nederland.

Het is nog maar de vraag of dit unieke plan door kan gaan. Naast partijen die in december tegen de Wind- en zonnewijzer hebben gestemd, maakte het CDA in het debat over "Nergena" in de gemeenteraad duidelijk dat ze tegen dit plan wil stemmen. Wij zijn daarover zeer teleurgesteld. Diezelfde partij stemde vorige maand nog in met alle spelregels in de Wind en zonnewijzer. Dus een uniek plan dat aan alle spelregels voldoet die het CDA mede goedkeurde, wil zij nu afwijzen. Dat lijkt op willekeur en onze wethouder noemde de redeneringen van het CDA in de raadszaal dan ook “gevaarlijk”.

Lees verder voor de volledige bijdrage van GroenLinks in het debat over “Nergena”.

De bijdrage van GroenLinks in het raadsdebat van 9 januari 2020 vindt u onderaan deze pagina: 

De programmabegroting voor de periode 2020-2023 is weer vastgesteld. Lees hier onze bijdrage in tweede termijn en een toelichting op ons stemgedrag bij de voorgestelde moties.

Onze bijdrage in de tweede termijn:

"Voorzitter,

In de eerste termijn hebben wij aandacht gevraagd voor het consistent inboeken van voor- en nadelen in onze begroting en zijn blij met de toezegging van het college dat daar bij het opstellen van de komende perspectiefnota kritisch naar wordt gekeken. Dat zullen wij dan ook doen…

Wij verwachten dan ook meer inzicht in de resultaten van de ombuigingen in het sociaal domein, de eventuele bijstellingen van de inkomsten die we van het Rijk krijgen, de kosten voor de omschakeling naar een 24-uurs dienst bij de brandweer, de onderbestedingen in de programma’s (en het investeringsfonds, waarvan we trouwens hopen dat onderbestedingen daarin gewoon gebruikt kunnen worden voor lopende zaken zoals bijvoorbeeld het sportakkoord of de culturele invulling van een deel van de Frisokazerne), de ontbrekende subsidie voor de bestrijding van de Japanse Duizendknoop, kosten die we eventueel moeten maken in het kader van de PAS en de kosten die we moeten maken voor de Regiodeal. Er is nog veel te doen.

Goed om te horen dat het college uitbreiding van de bedrijventerreinen voor het ‘normale MKB’ meeneemt naar de komende regiotafel. Wij zijn benieuwd naar de uitkomsten daarvan. Wanneer kunnen we dat verwachten?

En het is ook goed dat er extra aandacht is voor bereikbaarheid van bedrijventerreinen. Dit zorgt immers voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat en mogelijk zelfs verminderde CO2 uitstoot doordat het verkeer dan beter doorstroomt.

In Ede Stad heb ik gememoreerd dat we ons ook vooral moeten realiseren dat we het in Ede nog niet zo slecht voor elkaar hebben. Terwijl in de omliggende gemeenten de belastingen flink stijgen, projecten worden stopgezet en zelfs basisvoorzieningen zoals bibliotheken en zwembaden worden gesloten, kunnen wij door met het verwezenlijken van onze gezamenlijke ambities.

Een goede zaak!

Dit doen we door verstandig met ons geld om te gaan, te kijken waar het slimmer en efficiënter kan, maar ook door niet te veel op te potten en onze reserves te gebruiken waar nodig.

Als VVD zullen wij blijven bewaken dat we als gemeente financieel gezond blijven en onze (groei)kansen grijpen waar het kan.

Wij danken het college en de ambtelijke organisatie voor het geleverde resultaat en zullen instemmen met de voorliggende begroting.

Dank u wel."

SGP - Groene daken op bushokjes (aangenomen)Deze motie roept het college op om bij aanbesteding vergroening van daken van bushokjes mee te nemen.Wij hebben TEGEN gestemd, omdat wij vinden dat je dat vooral aan de ondernemer/eigenaar zou moeten laten. Nu bleek bij de raadsvergadering dat de gemeente net zelf bushokjes heeft overgenomen (!). Onbegrijpelijk, maar daar komt het college op verzoek van de raad nog op terug.SGP - Kleine windmolens (aangenomen)Het is de bedoeling om bij informatiebijeenkomsten kleine windmolens ook onder de aandacht te brengen bij ondernemers in het buitengebied.Dat vonden wij een goede zaak en hebben VOOR gestemd.CU - Onderzoeken fysiek hulploket voor hulpvragen inwoners (aangenomen)Hierin wordt opgeroepen om te onderzoeken of er een extra hulploket naar Bennekoms voorbeeld kan worden ingericht in Ede.Wij hebben TEGEN gestemd, omdat het in Bennekom juist door de inwoners zelf tot stand is gekomen en wij dat vooral moeten stimuleren en niet alles als overheid moeten regelen. De wethouder was het daar trouwens mee eens.CDA/VVD - Alcoholgebruik jongeren (aangenomen)In deze motie wordt opgeroepen om het huidige beleid ten aanzien van alcoholgebruik en jongeren te evalueren en aan te scherpen waar nodig.Wij hebben deze motie mee ingediend en uiteraard VOOR gestemd.CDA - Welkomstpakket nieuwe inwoners (aangenomen)Hiermee wordt opgeroepen om nieuwe inwoners van onze gemeente een welkomstpakket te sturen met informatie over de gemeente. Het geld was al eerder beschikbaar gesteld door de raad, maar nu moest het nog worden gedaan.Ondanks dat de burgemeester de motie ontraadde, werd hij bijna met algemene stemmen aangenomen. Wij hebben VOOR gestemd.BB/VVD - Impact bezuinigingen openbare ruimte op werkbedrijf (aangenomen)Bij de begroting wordt een bedrag ingeboekt voor bezuinigingen op de openbare ruimte. In de motie wordt opgeroepen om te kijken of dat impact heeft op het resultaat van het sociaal werkbedrijf.Wij hebben hem mee ingediend, omdat wij vinden dat je goed moet uitkijken dat je niet op de ene post bespaart en dan op de andere weer minder verdient. Dan is het effect van de bezuiniging namelijk nihil en zou je het dus niet moeten doen. Wij hebben natuurlijk VOOR gestemd.GB - Geboortebos (aangenomen)In deze motie wordt gevraagd aan het college om te onderzoeken wat de mogelijkheden en kosten zijn om een geboortebos in te richten.Wij hebben VOOR gestemd omdat we het idee heel sympathiek vinden, maar zijn nog wel benieuwd naar de definitieve invulling en kosten. Op basis van dat resultaat zullen we ons uiteindelijke standpunt bepalen.GB - Parkeerplaats zwangere vrouwen/gezinnen (aangenomen)Door de partijen werd verzocht om een aantal parkeerplaatsen in te richten voor zwangere vrouwen en gezinnen.Wij hebben TEGEN gestemd, omdat wij het niet echt noodzakelijk vinden, moeilijk te handhaven en het ook niet wenselijk vinden om dat op mogelijk meer plekken in Ede te doen.GB - Duurzame Energie Barometer (aangenomen)Een motie om een eenvoudig toegankelijke barometer te maken waarmee inwoners kunnen zien hoe we het als gemeente doen op het gebied van duurzaamheid.In onze stemverklaring hebben we nogmaals benadrukt dat we het idee heel sympathiek vinden, maar nu het gevoel hebben dat we een blanco cheque uitdelen om zoiets in te richten. Wij willen eerst inzicht hebben in wat het precies zou moeten worden en wat het kost, voordat we daar JA tegen kunnen zeggen. Daarom hebben we TEGEN gestemd.GL - Pilots (verworpen)GroenLinks riep met een aantal partijen op om richtlijnen op te stellen voor pilots die we doen binnen de gemeente.Als VVD hebben we TEGEN gestemd, omdat we van mening zijn dat we als raad niet op de stoel van de uitvoering moeten gaan zitten en ook bang zijn dat we op basis van een aantal mislukte pilots beleid gaan maken. Dat willen we niet.GL - Verlagen snelheid N224 (verworpen)De laatste motie ging over het direct verlagen van de snelheid op de N224 naar 50 kilometer per uur en de groene golf aan te passen.Als VVD vinden we dat je vooral de snelheid niet direct moet koppelen aan de veiligheid en zijn we ook van mening dat je integraal moet kijken naar snelheid, doorstroom, aanrijtijden van de hulpverleners en dergelijke. Wij vonden deze oproep te eenzijdig en hebben TEGEN gestemd.

De vergadering inclusief link naar de bijlagen is hier te vinden:https://ede.raadsinformatie.nl/bijeenkomst/535028/

Als VVD Ede zijn we blij met het resultaat temeer omdat we door kunnen met onze ambities die we hebben vastgesteld in het bestuursakkoord zonder bijvoorbeeld de belastingen te verhogen.

Op 10 september publiceerden NRC en Nieuwsuur dat salafisten steeds meer greep krijgen op het islamitische onderwijs in Nederland. Uit het artikel in NRC (‘In de koranschool leren kinderen dat Nederland niet hun land is’) blijkt dat er in Ede twee lesorganisaties met sterke salafistische invloeden zijn.

Hierover hebben CDA en VVD de volgende vragen gesteld aan het Edese college van burgemeester en wethouders: 

1. Heeft het college kennisgenomen van het onderzoek van Nieuwsuur en NRC inzake salafistische scholen? 

2. Was het college bekend met de aanwezigheid van twee ‘scholen’ met sterke salafistische invloeden in de gemeente Ede? 

3. Is het college het met CDA en VVD eens dat er voor in het artikel geschetste onderwijs geen plaats is in de gemeente Ede? 

4. Welke acties heeft het college ondernomen om Ede te vrijwaren van ‘scholen’ met sterke salafistische invloeden? 

Wij zien graag uw schriftelijke antwoorden binnen de gestelde termijn van dertig dagen tegemoet.

Het NRC-artikel staat hier.

Op 4 juli vond de bespreking plaats van de Perspectiefnota in eerste termijn. Als VVD Ede blikken we vooruit op 2039 en of we nu de juiste keuzes maken. Lees hier onze bijdrage:

"Voorzitter,

Stelt u zich voor: het is 4 juli 2039 ...

De gemeenteraad van Ede, ondertussen een opgeschaalde gemeente met Wageningen, Veenendaal en Barneveld er als kleinere plaatsen bijgevoegd, heeft haar jaarlijkse bespreking van de perspectiefnota. Terwijl mijn kleinkinderen na een drukke dag nog even in de tuin spelen, zit ik via Omroep Foodvalley rustig mee te kijken.

Het gaat goed met onze gemeente. 

De fractie van SGP is verheugd dat er steeds meer ondernemers in het buitengebied de energietransitie omarmen. Zo gaan we die doelstellingen van 2050 op het gebied van klimaat toch maar mooi halen! De ChristenUnie is tevreden met het feit dat er goed voor onze kwetsbare inwoners wordt gezorgd en is verheugd met een steeds verdere terugloop aan mensen in de bijstand, nadat in 2029 de laatste dak- en thuisloze in Ede was geholpen aan een woning.

Het CDA is blij te zien de maatschappelijke dienstplicht weer is afgeschaft en jongeren gewoon weer eens wat tijd thuis binnen het gezin besteden. Kan er gelijk weer wat geoefend worden met het Wilhelmus, want de kennis van het 6e couplet loopt toch wat terug. Voor de PvdA is het de vraag of we niet teveel sociale woningen bouwen. Moet er niet ook eens gewerkt worden aan de doorstroom? Gemeentebelangen brengt nogmaals onder de aandacht dat we de inwoners af en toe een beetje lucht moeten geven. Elke maand een groot landelijk evenement in het centrum is immers ook wat veel van het goede gebleken.

D66 geeft aan dat het goed is om te zien dat het vertrouwen in de overheid steeds meer toeneemt. Ze nemen zich voor om deze keer eens géén voorstel te doen voor een raadgevend referendum. Groen Links ziet dat we grote stappen maken met de transformatie naar een CO2 neutraal Ede. Wel blijft de fijnstof van al die elektrische auto’s een dingetje. Moeten we niet meer gaan vliegen? En de VVD is blij dat we weer in staat zijn gebleken om ons huishoudboekje op orde te houden en de belastingen te verlagen. Een fantastisch resultaat!

De nestor van de raad, Stephan Nijenhuis, verzucht nog maar eens dat hij blij is dat we in 2019 de juiste keuzes hebben gemaakt. Het was niet makkelijk, maar daarmee kon onze gemeente wel door met groeien terwijl gemeenteraden in omliggende gemeenten elkaar de tent uit vochten.

Natuurlijk was het lastig om op basis van bepaalde aannames door te zetten met de maatregelen in het sociaal domein. Maar door de inzet van alle betrokken, gemeenteraad, college, ambtenaren, partners, zorginstellingen en natuurlijk onze vrijwilligers, bleek het toch mogelijk om enerzijds te bezuinigen en anderzijds de zorg op een goed niveau te houden. Wat hadden we toen een topbezetting in alle onderdelen!

Tijdens de raadsvergadering destijds werden nog een aantal kleine wijzigingen voorgesteld ten aanzien van de maatregelen op bijvoorbeeld het leerlingenvervoer en de eigen bijdrage van de mantelzorgers, waarvan sommige breed werden gedeeld en andere niet werden aangenomen. Ondanks de druk op de financiën, een mooi democratisch proces waar de standpunten inhoudelijk al deels waren gewisseld in themasessies (die later weer verdwenen), maar uiteindelijk uitmondden in wisselende stemmingen.

En dan zonder allerlei verhogingen van lasten voor onze inwoners. Heel verstandig van de VVD destijds om de extra winst van de ACV die jaarlijks gewoon in de algemene reserve verdween, onderdeel te maken van het complete kostenplaatje, waardoor extra stijging van de afvalstoffenheffing op korte termijn niet nodig was. Het amendement werd met ruime meerderheid aangenomen.

Zoals bij elke perspectiefnota werd er ook toen al gesproken over de formatie. Waar bij de huidige perspectiefnota van 2039 meer de aandacht ligt op het behoud van banen in onze sterk geautomatiseerde wereld, ging het in 2019 meer om de balans tussen inhuur en vaste formatie. De gemeente moest enerzijds groeien om de ontwikkelingen in Ede de baas te kunnen blijven, maar anderzijds toch erg blijven letten op de kosten van de formatie. Een spannende balans, maar door een stevige reductie van de inhuur kon de raad hier wel mee instemmen.

Ook werd er nog even gesproken over het beheer van de openbare ruimte. Stevige zorgen of de inspanningsverplichting van 500k wel gehaald zou kunnen worden zonder een grote aderlating op de leefbaarheid van onze stad. De wethouder kwam hier bij de begroting van 2019 op terug en daar konden de meeste partijen wel mee leven.

Een mooie politieke tijd in 2019!

….en terwijl de gemeenteraad in 2039 verder vergadert, besluit ik maar eens een ijsje te gaan halen met mijn kleinkinderen in het nieuwe station. Ze zijn moe van weer een mooie dag in het World Food Experience center. 

Wat is het toch fijn in Ede…

——————-

Geacht college van 2019,

Durft u te zeggen dat we met onze huidig ingeslagen koers op weg zijn naar dit Ede van 2039?

Is de zorg nog steeds op orde en hebben we het kind niet met het badwater weggegooid met onze maatregelen? Krijgen we de kosten weer in de hand, wethouder Veltman?

Wordt er voldoende gebouwd in Ede en doen we de juiste dingen om voldoende woningen te krijgen en te houden? Wethouder Hoefsloot: Hoe trekken we ons been bij en zorgen we dat Ede kan blijven groeien?

En nog een vraag aan u: Hoe houden we het tempo in onze ambitie ten aanzien van de energietransitie en gaan we de eventuele achterstand inhalen? 

Houden nieuwe (startende) ondernemers de ruimte om zich nu en in de toekomst in Ede te vestigen? Doen we de juiste dingen en creëren we voldoende capaciteit voor bedrijven, wethouder Vreugdenhil?

Is de ruimte in onze perspectiefnota voldoende om Ede bereikbaar te houden? Krijgen we snel een nieuw station, wethouder de Pater?

En tot slot, wethouder Meijer, hebben we onze zaakjes nog steeds financieel goed op orde? Zelfs met het geplande negatief resultaat op onze begroting in 2023?

Wij zien uit naar de beantwoording van het college.

Dank u wel!"

In navolging van de provincie Gelderland heeft ook de gemeenteraad van Ede positief gestemd over een volgende stap.

Wat is World Food Center (WFC) Experience?

Ede maakt onderdeel uit van de regio Foodvalley. Deze regio loopt van Nijkerk via Barneveld naar Wageningen. Ook Veenendaal maakt deel uit van de Foodvalley. In dit gebied hebben de gemeenten eigen speerpunten; specialisaties die in de loop van de afgelopen decennia zijn ontstaan. Zo zal het fundamentele onderzoek vooral in Wageningen thuishoren, uiteraard vanwege de Wageningse universiteit. In Barneveld is veel voedselproductie, denk alleen al aan de pluimveeindustrie.

In Ede zal de kenniscampus worden gesitueerd. Een mengeling van veel jonge en oude bedrijven, die van nauwe samenwerking enorm kunnen profiteren. Hiervoor zal een gebied worden ontwikkeld ten noorden van het (nieuwe) station. Voor de kenners: het gebied rondom de voormalige Maurits- en Friso-kazernes. Het centrum van deze kenniscampus wordt het WFC, met als publiekstrekker de Experience, waar iedereen welkom is om op spectaculaire wijze kennis te maken met alle facetten van voedsel(productie). De vorm waarin dit wordt aangeboden aan de bezoekers is een combinatie van fun, entertainment, voorlichting en verrassing.

In Nederland zou je als voorbeeld Corpus in Leiden kunnen nemen. Bezoekers worden daar bekend gemaakt met het menselijk lichaam. Corpus is daarmee een belangrijk ‘uithangbord’ voor de hele regio en daarmee onlosmakelijk verbonden met het Bio Science Park aldaar. Daar zijn inmiddels meer dan honderd bedrijven en instellingen actief!

Wat vindt VVD Ede?

VVD Ede is enthousiast over de WFC Experience en vindt dat Ede de kans moet pakken om, samen met de Provincie en landelijke overheid, een omgeving te creëren waarmee we mooie banen kunnen scheppen en economische groei kunnen realiseren. Bovendien wil Ede graag gastvrij zijn en mensen uit het hele land laten zien hoe wij omgaan met kennis over voedsel. We zetten deze kennis bijvoorbeeld in om een groeiende wereldbevolking te bedienen op een duurzame manier.

Er zijn ook onderdelen waar VVD Ede erg kritisch op is. Daarom heeft VVD Ede er op aangedrongen het besluit aan te vullen met een aantal onderdelen. Deze onderdelen gaan over het beschermen van Ede voor financiële risico’s. VVD Ede heeft, samen met CDA en D66, gezorgd dat we nog een extra controle op de financiële berekeningen kunnen gebruiken om, indien de uitkomst negatief is, alsnog het besluit om door te gaan voor te leggen aan onze gemeenteraad. Ook heeft VVD Ede, samen met CDA en D66, gezorgd dat we de kansen maximaliseren om een goede exploitant te vinden. Alle risico’s zijn daarmee niet als sneeuw voor de zon verdwenen, maar brengen een veel gezondere balans aan tussen de enorme kans die het WFC voor onze gemeente biedt en het financiële risico dat we lopen. 

Mocht u vragen en/of opmerkingen hebben dan is VVD Ede uiteraard graag bereid om daarover met u van gedachte te wisselen. Want een nieuwe economische infrastructuur bouwen we samen met inwoners, ondernemers en onze gemeente.

GroenLinks wil investeren in schone energie. Het voorstel “Wind- en Zonnewijzer, uitnodiging voor duurzame energie-opwekking” van groenLinks wethouder Hoefsloot geeft de spelregels waar initiatiefnemers zich daarbij aan moeten houden. Wij zijn blij dat deze spelregels door de gemeenteraad op 14 februari zijn vastgesteld. 

Voor GroenLinks is belangrijk dat installaties goed worden ingepast in het landschap, en daarbij - waar mogelijk - natuur en biodiversiteit worden versterkt. Maar ook is belangrijk dat onze inwoners bij voorbereiding op nieuwe windmolens en grote zonneparken kunnen meepraten hoe die voorzieningen worden gerealiseerd. Ook moeten zij kunnen meeprofiteren van de voordelen van deze energieopwekking. We zijn zeer tevreden dat dit is allemaal in de wind- en zonnewijzer is opgenomen. 

Maar helaas wilden o.a. SGP, CDA, GB en VVD voorlopig nog geen besluit nemen over zonnevelden van meer dan 2 hectare, omdat men meer algemeen onderzoek wil naar mogelijkheden en alternatieven. Dat is volgens GroenLinks volstrekt onnodig. Grotere initiatieven worden stuk voor stuk sowieso daaraan getoetst. Dat uitstel is dus niet te begrijpen en zeer onwenselijk, zo zei ons raadslid Peter van Leusden in de gemeenteraad. Daarmee missen we namelijk belangrijke kansen, terwijl de tijd dringt! Overigens wordt voor een reeds lopende aanvraag voor een zonnepark in het binnenveld (vlak bij de WUR) een uitzondering gemaakt. Deze aanvraag kan wél ter besluitvorming worden voorgelegd aan de gemeenteraad. 

 

Hieronder kun je het voorstel downloaden en lezen wat Peter van Leusden op 17 januari in de gemeenteraad heeft gezegd over dit voorstel. Ook kun je het hele debat hierover terugkijken op de gemeentewebsite. (bijdrage kamer 304: 20:00u) Het voorstel “wind- en zonnewijzer, uitnodiging voor duurzame energie-opwekking” kun je hier downloaden.

In de raadsvergadering van 14 februari werd hier op initiatief van Christenunie, CDA en Groenlinks nog een verbetering aan toegevoegd door duidelijke richtlijnen op te nemen over de beoordeling van biodiversiteit rond grote zonnevelden. 

In de raadsvergadering van 14 februari werd op initiatief van CDA en GB een uitzondering gemaakt voor zonnevelden van meer dan 2 ha. Hierover wordt pas besloten nadat een algemene inventarisatie is uitgevoerd naar alternatieven voor landbouwgronden en aansluitmogelijkheden op het net. Dit voorstel werd o.a. door VVD en SGP gesteund en kreeg daardoor een meerderheid. GroenLinks begrijpt hier niks van, omdat elk veld boven de 2 ha ter beoordeling aan de gemeenteraad wordt voorgelegd en daarbij altijd eerst wordt gezocht naar alternatieven voor landbouwgronden en uiteraard is getoetst op aansluitmogelijkheden. De gevraagde onderzoeken zijn nuttig, maar staan de noodzakelijke ontwikkeling helemaal niet in de weg. 

Onze wethouder benadrukte in zijn reactie nog eens dat we in Nederland vér achterliggen (ten opzicht van alle andere Europese landen) bij de ontwikkeling van schone energie. "We zijn heel goed in stellen van ambities, maar we zijn ook heel goed in het niet halen van die ambities", zo zei Lex Hoefsloot. Het uitstel-voorstel van bovengenoemde partijen is hier weer een voorbeeld van. Door het voorstel van CDA en GB  wordt het steeds moeilijker om de afgesproken doelen in Ede op tijd te halen. Triest.

Op zaterdag 15 december 2018 is in Cultura te Ede een themamidddag over biodiversiteit, landbouw en natuur georganiseerd door het bestuur van GroenLinks Ede. Dagvoorzitter Reinier van den Berg kondigde vier sprekers aan. Wethouder Willemien Vreugdenhil vertelde over het programma biodiversiteit waaraan nu wordt geschreven. Arnold van den Burg liet zien hoe bomen en vogels op de arme zandgronden in grote problemen komen door verzuring en kalkgebrek. Twee boeren vertelden hoe er vanuit de reguliere landbouw en vanuit de biologische landbouw in de praktijk omgaan met biodiversiteit. Na afloop vlogen veel vragen door de zaal. Duidelijk is dat het herstellen en versterken van natuur ingewikkeld is en het belangrijk is dat hierover een goede dialoog op gang komt tussen alle belanghebbenden. Lees verder voor een verslag van deze boeiende en zeer leerzame middag.

Dagvoorzitter Reinier van den Berg: Klimaatonderhandelingen lopen nu en klimaatbeleid kan niet zonder groen. Bomen zorgen voor CO2 opslag. Landbouw kan helpen tegen klimaatverandering (maar kan ook negatief zijn). Biodiversiteit staat vaak te weinig op de agenda maar hier gelukkig wel. Intussen is bekend hoe zwaar de insecten het hebben. We dreigen in het ravijn te belanden en als dat gebeurt komen we er niet snel weer uit.

Wethouder Willemien Vreugdenhil: Het college is bezig met een biodiversiteitsnota en daarom sta ik hier. Sicco Mansholt was verzetsstrijder, heeft de oorlog overleefd, en had als motto: nooit meer honger: voedselproductie tegen lage kosten. Nu is inderdaad de Nederlandse landbouw effectiever dan ooit, maar de keerzijde van de efficiënte landbouw is uitstoot van broeikasgassen, verzuring en eutrofiering. Daarom is verandering in dit systeem nodig. Minister Schouten wil kringlooplandbouw met recycling en combinatie van plantaardige en dierlijke productiesystemen. We hebben wereldwijd een feed-food competitie georganiseerd. Mensen gaan elkaar daarvoor te lijf. Het CDA heeft veel ministers voor LNV geleverd in de traditie van Mansholt, maar als consument bepalen we uiteindelijk hoe een boer kan werken. Zie ook het filmpje van de lezing van twee hoogleraren, Imke de Boer en Martin van Ittersum. Vallei boert bewust is mede daarvoor opgericht. Er is ook discussie over zonnepanelen op landbouwgrond: er is geen alternatief voor voedselproductie, en er is wel een alternatief voor energieproductie. Meer plantaardig voedsel eten is goed maar niet vleesloos want kippen en varkens zijn ideaal om reststromen in waarde om te zetten. In Ede hebben we alles om aan een beter systeem te werken: boeren, politiek en wetenschap. We hebben ook een programma Levend Landschap dat bijdraagt aan biodiversiteit. Het programma biodiversiteit dat we nu schrijven heeft zes hoofddoelen: soorten behouden, biodiversiteit in bebouwd, in buitengebied, en in natuurgebied versterken, integreren van biodiversiteit in ruimtelijke processen, en verankeren van biodiversiteit in participatieprocessen.

Nienke Groenrijk (Levend Landschap Bennekom en Steenbreek). U zegt er zijn geen alternatieven voor voedselproductie, maar het kan ook op zee: zeewier.

Arnold van den Burg. onderzoeker Stichting Biosfeer: Kan de rekening van stikstofemissie nog ten laste komen van de natuurkwaliteit? Er zijn interessante uitspraken van het Europese Hof over stikstofemissies. Wanneer begint stikstof de natuur te veranderen? Het gebeurt snel op arme zandgrond. Korstmosrijke vegetaties zijn we in Nederland al sinds de industrialisatie kwijt want ze kunnen niet tegen ammoniak. In Noord Frankrijk kom je dat voor het eerst weer tegen. Stikstof leidt tot kalkgebrek bij vogels waardoor ze met gebroken pootjes in het nest liggen en vogelembryo's afwijkingen laten zien. De groei van eiken neemt af en bomen sterven massaal op de voedselrijke zandgronden van Nederland. De Wielewaal kan niet meer leven in deze bossen omdat er geen rupsen meer zijn. Veel typisch Veluwse soorten zijn landelijk of regionaal uitgestorven: de Duinpieper, de Wielewaal. Sperwer en valk gaan achteruit en zelfs algemene soorten als Gaai en Houtduif hebben het moeilijk. Een zure bodem onder de 4,5 pH heeft teveel aluminium beschikbaar waardoor wortels niet groeien. Je krijgt vergrassing en minder insecten. De Noord-Ginkelse heide heeft voor een groot deel een pH van 3,5 of nog minder. Slakken zijn weg, daardoor krijgen vogels niet genoeg kalk, hun eieren zijn niet goed en de jonge vogels zijn zwak. We geven de natuur stikstof wat op zich een meststof is. Daar kan een plant aminozuren en eiwitten van bouwen. Maar plant heeft ook andere mineralen nodig zoals mangaan, en als die stoffen er niet zijn kan er geen eiwit gemaakt worden. Dus de plant loopt vol stikstof waar hij niks mee kan. De Amerikaanse eik neemt minder stikstof op dan de Europese zomereik. Rupsen overleven niet op een boom waar de voedselkwaliteit te laag van is; doordat stikstof erin is opgehoopt. Bij nachtpauwoog rupsen die slechte hei eten wordt de darm aangetast door de stikstof. Helpt het om kalk op de natuur te brengen? De advocaat van Nederland heeft bij Europese Hof gezegd dat we door bekalken geen negatieve effecten meer hebben in natuur, maar dat is onzin. Als je 9 ton kalk per ha aanbrengt komt alle stikstof vrij en groeit de braam enorm. Ook begrazing is alleen symptoombestrijding want het gras verdwijnt maar de bodem blijft nog even zuur. Plaggen van hei: je haalt de stikstof eruit maar ook alle andere mineralen (calcium, magnesium) dus alleen heide kan daar leven en er komen geen vogels of insecten meer op af. Er is geen goede manier om stikstof er weer uit te krijgen. Veel zangronden zijn nu verzadigd en er komt steeds meer bij, ook al is de depositie verminderd. De kritische depositiewaarde zou eigenlijk steeds lager moeten worden naarmate de verzadiging voortgaat. Sowieso zit je er al ver overheen. De enige oplossing is stoppen met de stikstofdepositie. Als hulpmiddel hebben we de zwarte mees wel plankjes met schelpgruis aangeboden; dat voeren mezen aan hun jongen en het helpt maar is dweilen met de kraan open.

Reinier: Wat is de verhouding als oorzaak van stikstofdepositie tussen landbouw en verkeer? Verkeer en huishoudens hebben NO2 emissies en dat is minder ernstige zuurbelasting. Ammonium en nitraat hebben een sterker verzurend effect. De landbouw veroorzaakt 50% van de stikstofdepositie.

Willemien: Arnold heeft dit onderzoek gedaan in opdracht van de gemeente en daarom zijn we gaan bekalken. Groenbemesting is ook een maatregel. Plaggen doen we op de heide.

Ben Apeldoorn LTO Gelderland: Ik heb een veehouderij in de Gelderse Vallei. Ik heb 120 koeien en twee melkrobots. 2017 was een supergrasjaar en 2018 was veel minder. Boeren is lange termijn werken, met de fokkerij. De helft van het land gebruik ik voor gras/klaver en mais. In 1920 was Nederland woest en ledig, mijn overgrootvader had in Leusden 20 ha met een zeer diverse activiteit o.a. dieren, fruit en kaas. Er kwam een spoor dwars over het land, de voedselcrisis in 1935, er kwam goedkoop graan uit Canada en de graanprijs ging onderuit. Ondernemers kocht failliete boerderijen op en ontwikkelden een landgoed. Een andere optie was vee te voeren met goedkoop graan dus je meer richten op veehouderij in plaats van op een gemengd bedrijf. In 2010 waren er in Nederland meer bos, meer woningen en meer wegen. 10 ha van de boerderij in Leusden kwam vol woningen, spoorweg, industrie en wegen. De andere 10 ha werd natuur en is deels nog landbouw. Vader verkaste naar Woudenberg en begon een veehouderij. Eigenlijk is het meer een vee-industrie met grote efficiëntie en kleine marges. We luisteren ook naar de markt: In de jaren 50 had je kippenweitjes met hoge bemesting. Later gingen alle kippen naar binnen in kooien. In 2000 gingen we naar grote scharrelstallen. Sinds een paar jaar gaan weer alle kippen naar buiten; 70% van biologische leghennen in Nederland lopen nu in de Gelderse Vallei. De Gelderse Vallei heeft arme grond dus daarom is er vooral veehouderij. Het gebied zit dicht bij de Rotterdamse haven en dichtbij het Duitse Ruhrgebied; die kan Ede allemaal van eieren voorzien. Het aantal bedrijven daalt en daardoor ook de uitstoot. Er waren 250.000 varkensbedrijven in 1950 en nu zijn het er nog 4000. De mest gaat naar mestverwerkers (en vervolgens naar graangebieden in bv Frankrijk) of naar akkerbouw in Groningen en Brabant. Een paar honderd jaar geleden had je volledig circulaire landbouw met een lage opbrengst; dat is doorbroken met het importgraan. Nu wordt het weer meer circulair; bijproducten uit voedingsindustrie worden steeds meer gebruikt zoals bietenpulp. Nu is 40% van het veevoer circulair, maar nog steeds is een goede balans in het voer nodig. Daarom wordt eiwitrijk voer toegevoegd, vooral soja. 1% van alle wereldwijde soja gaat naar Nederland, en daarmee produceren we 3% van het dierlijke eiwit. Nu wordt gezocht naar alternatieve hoogwaardige aminozuurbronnen. Daar wordt met de wetenschap in Food Valley naar gezocht. Voedselproductie heeft de vorm van twee pyramides: van 65000 boeren via een distributiesysteem met 5 verkoopkantoren en supermarktketens naar 17 miljoen burgers. Het is een heel efficiënt systeem waardoor de consument veel minder aan voedsel hoeft te besteden. Voedsel zoals een varken wordt geproduceerd waar dat het goedkoopste is en wordt verkocht waar de prijs het hoogst is. Van neus tot staart gaat niets verloren. De veestapel is een korte keten en neemt het CO2 zelf weer op dus broeikasgas moet je via verkeer en fossiele brandstof aanpakken en niet via de landbouw. Veehouderij verandert de wereld niet maar de wereld verandert de veehouderij. Wij veranderen graag mee naar een duurzamere landbouw.

Wat kan de natuurlobby voor agrariërs doen? Geen welles nietes maar een dialoog. Dode koolmezen komen niet door de veehouderij, maar door de toename van de hoeveelheid mensen. Wij moeten daarvoor voedsel produceren. Voedsel moet duurder worden en de financieringsstromen moeten veranderen. Burgers moeten koopkracht inleveren. Mensen moeten uiteindelijk versoberen. Dan kan ik met 60 koeien mijn brood verdienen.

Jan Dirk van de Voort: duurzame landbouw. We hebben Jersey koeien, daar maken we kaas van en we genereren inkomen voor 6 mensen. Wij zijn uit het systeem gestapt. 15 jaar geleden zijn we gestopt met antibioticum, door meer te gaan observeren. Dat was in het begin lastig. De koe, de bodem en hele natuurlijke systeem zijn we als spiegel gaan zien en we zijn alle synthetische middelen uit het systeem gaan halen, Daardoor is het systeem op een natuurlijke manier gaan draaien en dat kon ik financieren uit smaak. De koeien wijzen je de weg, daarmee creëer je smaak en smaak verkoop je. Een goed verhaal en gezondheidsclaims verkopen niet. We zitten in een systeem waar we bijna niet uit kunnen komen. Ons derde verdienmodel bestaat uit excursies, 5x in de week, voor mensen in het vak: boeren, onderwijs (landbouwschool, WUR) en afnemers van producten als restaurants en winkels. Iedere klant moet op het bedrijf komen. De laatste tijd komen ook veel ambtenaren. Ambtenaren zeggen: het is vijf over twaalf, er moet iets gebeuren. Efficiëntie is een model en daarnaast heb ik het natuurlijke verdienmodel en dat is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Ik ben 15 jaar biologisch maar de bodem was helemaal ontregeld. We posten elke maand een film wat gebeurt op ons bedrijf want het is nog steeds een zoektocht om het beter te begrijpen. De films worden veel gedeeld. Het gaat ook vaak mis. Vorig jaar hebben we de rauwmelkse productie van een hele maand moeten opgeven, dat is 70000 euro maar een maand later hadden we het probleem weer opgelost. We willen altijd een natuurlijke oplossing vinden. het bedrijf is doorgelicht met een rijdend laboratorium. Alles is een kringloop (schimmels, bacteriën, gisten, antibiotica, wormmiddelen...). Je kunt weer schoon worden, weer naar het natuurlijke systeem gaan. De bodem geeft dat goed aan, als je niet meer ploegt en niet meer met landbouwmachines komt, dan gaan de bodem, de kruiden en de koeien aan de slag. Filmpje: Peter Vanhoof bestudeert de bodem en de wortelgroei. De bodem gaat vooruit door dit beheer. Er is nu een bodemcursus in Ede die snel was volgetekend. We verwachtten veel natte jaren en nu kregen we ineens een gigantische droogte. De storende laag is een groot probleem in de Vallei die we op moeten lossen en de cursus gaat daarbij echt helpen. Een storende laag komt door ploegen, op 20-25 cm ontstaat verdichting en daar vindt ook stapeling van magnesium plaats omdat teveel kalium wordt opgebracht via krachtvoer. Daardoor verdringt de kalium het magnesium en calcium, die hopen zich op in de storende laag van 10 cm en die laag kan niet meer doordrongen worden door de plantenwortels. Die storende laag moet zich weer oplossen, door niet te ploegen, door kruiden hun werk te laten doen en door bepaalde natuurlijke middelen te gebruiken (gips). Je kunt niet slechts 12% van ons inkomen aan voedsel uitgeven, dat systeem is niet houdbaar. Consumenten kopen ons product voor de smaak maar het verhaal moet ook kloppen, dus we hebben gelukkig een oplossing voor de stierkalfjes. Wij werken niet met de supermarkt. Als ik dat doe hang ik, dan kan ik net overleven waardoor ik steeds concessies moet doen. Kaas wordt door veel restaurants en winkels afgenomen (vaak ondernemers die ook uit het systeem zijn gestapt). Wel voor een meerprijs. Veel mensen zoals jullie hier zijn bezig: hoe komen we hier uit? Cheese Berlin filmpje: Remeker kaas krijgen een prijs.

Discussie Stelling 1: Een liberale markt gericht op lage kosten biedt geen kans voor biodiversiteit.

Willemien: Ja dat klopt, consumptie is leidend. Nadeel van biologische scharrelkippen is wel dat fijnstof weer toeneemt. Een stalsysteem kan voor het milieu weer beter zijn dus we moeten het integraal bekijken. Boeren hebben ook een bijdrage aan biodiversiteit geleverd. Inderdaad, de prijs van voedsel moet omhoog. Regelluwe ruimte is ook belangrijk om de boeren niet door zoveel pieken en dalen te laten gaan.

Jan Dirk: Wat zijn de drempels in de regelgeving? Fosfaatrechten zijn een probleem; De Grote Voort wordt afgerekend op een fosfaatproductie die wij niet halen, want onze koeien worden als normale koeien afgerekend terwijl ze nutriënten-arme mest produceren.

Ben Apeldoorn: Kleinschaligheid en biodiversiteit kan wel op een bedrijf. Maar als ik gras teel, teel ik gras. Als ik extensiever teel dan stijgt de kostprijs en dus daalt mijn marge. Dus biodiversiteit is dan op de randen, in de sloot, op de akkerranden.

Willemien: Je zou een wildvergoeding kunnen geven als herten de oogst deels opeten. Via het Manifest van Salentijn proberen we ook de landbouw te verbeteren. Er zijn vier typen boeren: wereldmarkt, korte keten, neven activiteit, stopper. De overheid geeft vaak maar een van de vier typen boeren aandacht. Ook reguliere boeren hebben heel wat te leren. In Nederland kunnen we toonaangevende landbouw ontwikkelen. Alle erfbetreders moet daarbij betrokken worden en zorgen dat er geen mensen buiten de boot vallen.

Stelling 2: Biodiversiteit op landbouwgrond wordt onderschat en niet goed gemonitord. Bij de Grote Voort leven nu 550 wormen per m2 dus als je er wat aan doet kan het snel beter worden. Als je ploegt heb je na 4 jaar pas weer die wormenstand terug. Koeien kunnen 100% grasgevoerd worden en je kunt het ze zelf buiten op laten halen, maar dan daalt de productie. Friesland Campina kijkt mee, al lever ik daar niet aan.

Arnold: Nederland is 85% biodiversiteit kwijt en dat komt voor een groot deel door de landbouw. Door de mest, de soortenarme graslanden en het bewerken van het land.

Sander: Er is veel citizen science, er zijn burgers die natuur monitoren, bv de vogelatlas. Op een druilerige dag zie je 4000 waarnemingen en op een mooie dag 12.000. Boeren zouden wel meer monitoring op hun land moeten toestaan.

Arnold: Er kan geen stikstof meer bij in de natuur. De politiek moet het regelen en er niet langer mee wachten. Met steenmeel kun je de mineralen weer opbrengen: 70-80 ton per hectare. In Noorwegen is een groeve waar zeldzame aardmetalen worden gewonnen, de rest storten ze in een fjord en dat zou je kunnen gaan ophalen. Er zit geen calcium in dus calcium zou je ook nog moeten toevoegen. Dan komt de hele Veluwe onder een laag grit te liggen en het is onbetaalbaar. In elk geval kun je met kalk beginnen. En overschakelen naar de biologische landbouw.

Jan Dirk: Je moet de hele bodembalans in ogenschouw nemen en niet maar naar een paar elementen kijken. Iedere boer gebruikt hetzelfde product omdat de coöperatie maar 1 kalkproduct verkoopt waar teveel magnesium in zit waardoor je je bodem nog meer naar de knoppen helpt. De boeren in de cursus die het begrepen werden daar boos om dus de erfbetreders hebben ook een rol in dit verhaal. Zware machines en diepploegen zijn achterhaald.

Ook naaldbomen moet je kritisch bekijken. Er is teveel grove den, dat is een bodemverzuurder maar eiken en beuken zijn dat ook.

We zitten op de kennis-as dus we kunnen naar oplossingen zoeken. We zijn daar in de Food Valley al jaren mee bezig, daarom is er nu ook de Regiodeal met de regering.