Een luchthaven zo dichtbij heeft voordelen, zoals werkgelegenheid, en nadelen. Een nadeel is dat er niet overal gebouwd mag worden vanwege de geluidsoverlast en de veiligheid. Vanaf 1 januari 2018 gaat dat veranderen. Er mag gebouwd gaan worden in gebieden die voorheen uitgesloten waren voor nieuwbouw. Deze uitsluiting was er niet voor niets. Er zijn door het Rijk geluidsnormen voor vliegverkeer opgesteld, omdat “hard, aanhoudend of ongewenst geluid hinderlijk kan zijn en gezondheidsproblemen kan veroorzaken, zoals slapeloosheid en hoge bloeddruk”[1]. Vanaf 1 januari a.s. ondertekent een koper van een nieuwbouwwoning in zo’n gebied een koopcontract met een kettingbeding, wat zoveel betekent als dat de koper zegt dat hij geïnformeerd is over de geluidsoverlast van vliegtuigen wanneer hij gaat wonen op die plek. Tot zover klinkt dat niet als iets bijzonders en best positief, omdat er meer gebouwd kan worden binnen onze gemeente. En dat is prettig, gezien de grote behoefte aan woningen in onze regio.
Vrije keuze in waar je gaat wonen
Wonen in de regio Schiphol is een vrije keuze, is wat je veel leest en hoort. Je kunt je afvragen of dat altijd zo is. Ook al zou iemand liever op een wat rustigere plek in Nederland wonen, er zijn vele redenen die ervoor zorgen dat degene toch in de regio Schiphol terecht komt, bijvoorbeeld in verband met het hebben van een baan in de regio.
Wie zegt dat iedereen een vrije keus heeft om te bepalen waar je gaat wonen, zegt eigenlijk dat je niet moet zeuren als je in de regio Schiphol woont en geluidsoverlast ervaart. Omdat Schiphol economisch belangrijk is, moet je blijkbaar voor lief nemen dat die geluidsoverlast er is en dat er in de toekomst meer geluidsoverlast zal zijn. En daar ook nog voor tekenen als je een nieuwbouwwoning koopt.
Overheid verzuimt haar zorgtaak naar haar inwoners
Het wel of niet hebben van een vrije keuze in waar je gaat wonen, doet er niet toe in deze discussie rondom het kettingbeding. Door dit steeds te roeptoeteren worden we afgeleid van waar het echt om gaat: de gemeente verzaakt met deze maatregel één van haar belangrijkste taken als overheid, namelijk zorgdragen voor het welzijn van haar inwoners.
De gemeente Haarlemmermeer besluit dat er gebouwd kan worden in een gebied waarvan iedereen het over eens is dat daar te veel geluidsoverlast is. Door op zo’n plek te gaan bouwen, zegt de gemeente eigenlijk tegen mogelijke bewoners dat ze daar prima kunnen wonen. Ja, er is wat meer geluidsoverlast en men moet dat beseffen, maar meer is het niet. “Als u hier dan even wilt tekenen dat wij als overheid u erop hebben gewezen dat er geluidsoverlast kan zijn van vliegtuigen…”. Wethouder Elzakalai noemt dit in de Informeer van 20 december 2017 “Mensen er rekenschap van geven waar ze instappen”. Rekenschap wil zoiets zeggen als iets duidelijk voor kunnen stellen, maar betekent ook verantwoordelijkheid. Kunnen toekomstige bewoners zich iets duidelijk voorstellen over de impact van geluidsoverlast? En verschuift de gemeente op deze manier haar eigen verantwoordelijkheid niet door naar de koper?
Uit de grondwet vloeit voort dat de overheid verantwoordelijkheid heeft op het gebied van de volksgezondheid[2]. De overheid heeft een taak goed te zorgen voor haar inwoners en de taak mensen te beschermen tegen gevolgen die zijzelf niet kunnen overzien. Met het bouwen op een plek die voorheen te boek stond als een plek met te veel geluid en dus schadelijk voor de volksgezondheid en met het kettingbeding, verzuimt de overheid haar taak om bewoners te beschermen tegen schadelijke invloeden. Dit is een taak van de overheid, omdat individuen niet kunnen overzien wat de consequenties zullen zijn.
Hoe ziet jouw toekomst eruit?
Niemand weet hoe de toekomst eruitziet. Niemand weet hoe geluid wordt ervaren wanneer je ergens permanent woont. Wanneer je met je schoenen in de klei staat te kijken waar jouw toekomstige huis komt te staan en er vliegt een aantal vliegtuigen vlak over, dan lijkt het misschien op dat moment wel mee te vallen. Maar kan jij er een voorstelling van maken hoe het anderhalf jaar later is? Je woont inmiddels in dat huis en een groot deel van de dag en van de nacht vliegtuigen vlak over. De ervaring is dan anders. Ook kunnen levensomstandigheden wijzigen. Je kan ziek worden, je baan kwijtraken…. En dan is jouw situatie ineens anders. Zouden die overrazende vliegtuigen dan nog steeds meevallen?
Individuen kunnen niet de gevolgen over zien van het wonen binnen de geluidscontouren van Schiphol. De mens denkt: ik ben rationeel en ik weet waar ik aan begin. Het tegenovergestelde is waar. Deze mens weet niet hoe hij het zal ervaren als hij eenmaal op die plek woont waar het zelden rustig en nooit echt stil is. Een individu weet dus niet waar hij aan begint en kan er geen ‘rekenschap’ van gegeven worden, wanneer hij een koopcontract tekent met een kettingbeding.
Klagen mag, en dan?
Door het kettingbeding wil de overheid nieuwe bewoners erop wijzen dat ze ervoor kiezen te gaan wonen in een gebied waar veel vliegtuigen overvliegen. Maar wat betekent dit? Klagen mag nog steeds. Maar waar kunnen deze bewoners terecht? Niet meer bij de luchthaven, want Schiphol heeft duidelijk aangegeven dat wanneer een gemeente besluit woningen te bouwen in gebieden waarvan bekend is dat de geluidsoverlast groot is, de gemeente verantwoordelijk is voor de afhandeling van deze klachten. Dus klagen bij de gemeente. Dit betekent dat de gemeente niet meer voor jouw belangen als inwoner kan opkomen. Hoe gaat de gemeente met de klacht om? Wat wordt ermee gedaan? Wanneer wordt zo’n klacht gegrond verklaard? Wat als je in de toekomst meer geluidsoverlast ervaart omdat Schiphol mag blijven groeien en er dus meer vliegtuigen over jouw huis heen vliegen? Wat als jouw situatie verandert en je ineens ziek thuis zit? Of is dat allemaal uitgesloten vanaf het moment dat je je koopcontract met kettingbeding hebt getekend, wat betekent dat je in de toekomst nergens meer recht op hebt?
Niet alleen bewoners van deze toekomstige woningen kunnen hierdoor in de problemen komen, ook de gemeente. Want áls een klacht wél gegrond wordt verklaard, dan mag de gemeente opdraaien voor de kosten. Die kosten worden betaald met ons belastinggeld en niet door de veroorzaker van het lawaai, nl. de luchtvaartsector.
Daarbij is er geen overleg meer mogelijk met Schiphol over het omleggen van aan- en uitvliegroutes. Schiphol bepaalt dus hierin. En ook hierin kunnen gemeenten niet meer opkomen voor hun inwoners.
Uit de brief van de Omgevingsraad Schiphol (ORS) van 12 december jl. aan de gemeenteraad blijkt dat de ORS ook bezwaren heeft tegen het bouwen binnen de hindercontouren en het kettingbeding (zie onder deze tekst de bijlage).
To Grow or not to Grow?
Wonen naast Schiphol is niet altijd een vrije keuze. En wanneer het wél een vrije keuze is, dan nog is het maar de vraag of mensen echt beseffen waar ze aan beginnen wanneer ze een kettingbeding ondertekenen. Als overheid heb je een taak goed te zorgen voor je inwoners. Met dit kettingbeding en het bouwen op locaties waarbij grote geluidsoverlast gegarandeerd is, laat de overheid hierin een behoorlijke steek vallen. Dat geldt in de huidige situatie, maar zeker wanneer Schiphol in de toekomst tóch zou mogen groeien. GroenLinks mist binnen deze discussie in onze gemeente de aandacht voor de gevolgen voor het welzijn van onze inwoners.
Waarom dit Feuilleton Schiphol ‘To grow or not to grow?’
De laatste maanden staat Luchthaven Schiphol weer flink in de belangstelling en ook Airport Lelystad heeft volop de aandacht. Lelystad krijgt een grotere luchthaven en Schiphol zegt dat het mogelijk is te blijven groeien tot wel 600.000 vliegbewegingen per jaar.
Stabiliteit en balans lijkt GroenLinks het uitgangspunt in de discussie over de groei van Schiphol. Stabiliteit in het aantal vluchten gericht op economische stabiliteit en werkgelegenheid. En dat in balans met de leefomgeving. Want uiteindelijk gaat het om de mensen die in de omgeving van Schiphol wonen en in onze gemeente Haarlemmermeer.
In deel 1 van dit feuilleton schreven we over de betekenis van Schiphol voor onze economie.
