Poliflw

In Nederland leeft een groep mensen die onder de radar valt. Deze mensen hebben geen officiële nationaliteit, geen paspoort en geen rechten. Dit probleem wordt deels veroorzaakt door de inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie, waarbij de gemeente aan zet is. De coalitiepartijen roepen het college op om ambitieus te zijn in het omlaag brengen van het aantal staatlozen. 

Staatlozen zijn mensen die juridisch niet bestaan: wie geen nationaliteit heeft wordt door geen enkele overheid erkend. Dit houdt onder andere in dat een staatloze geen paspoort of andere documenten kan krijgen en niet in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. Daarom kunnen staatlozen door iedere overheid het land worden uitgezet. Verder heeft deze groep geen recht op sociale voorzieningen en kan de groep zich niet registreren in het bevolkingsregister. Hierdoor zullen ook (witte) betaalde banen in principe niet tot de mogelijkheden behoren en kan een staatloze zich niet verzekeren. Kortom: ze hebben geen officiële identiteit, geen paspoort en geen rechten. Hierdoor kunnen ze geen onderwijs volgen, niet werken en hebben ze geen toegang tot de medische zorg. Het betreft niet alleen volwassen staatlozen, maar ook kinderen die geboren zijn in Nederland. Kinderen van staatlozen krijgen namelijk niet de Nederlandse nationaliteit. 

Staatloos en nationaliteit onbekend 

In Nederland is een kleine groep staatlozen als zodanig door de overheid erkend. De status 'staatloosheid’ geeft aan deze mensen iets meer rechten hebben. Zo kunnen zij een reisdocument aanvragen en na 3 jaar legaal verblijf de Nederlandse nationaliteit aanvragen, al is staatloosheid op zich geen reden voor een verblijfsvergunning. De grote groep niet-erkende staatlozen worden echter in de Gemeentelijke Basisadministratie geregistreerd als ‘nationaliteit onbekend’. In Nederland hebben 80.000 mensen de status nationaliteit onbekend (in Utrecht 1.4251). Het gaat hier om een gekke juridische status die vele landen niet eens kennen en er ook niet zou moeten zijn. De status ‘nationaliteit onbekend’ is volgens diverse jurisprudentie2ooit bedoeld als een tijdelijke status om te onderzoeken of iemand de status staatloos kan krijgen. In de praktijk blijken mensen erg lang in deze status te blijven ‘hangen’. Ook de zogenaamde buiten-schuld-procedure is in de praktijk geen uitweg. 

Staatlozen die in Nederland op gemeenteniveau geregistreerd staan als ‘nationaliteit onbekend’ kunnen niet met documenten aantonen dat zij een nationaliteit hebben, noch aantonen dat ze geen nationaliteit hebben, omdat geen enkel land deze groep volgens haar wetten als staatsburger beschouwt. Ze hebben geen rechten op basis van de staatloosheidsverdragen en kunnen staatloosheid niet opheffen omdat ze niet kunnen naturaliseren en dragen het daardoor over op hun kinderen. De categorie nationaliteit onbekend blijft hierdoor voortbestaan. 

In het Rijksmuseum is van 6 oktober 2017 t/m 7 januari 2018 een tentoonstelling geweest om het thema staatloosheid onder de aandacht te brengen. 

In 2012 is Utrecht benoemd als ‘The first human rights city in the Netherlands’ door Navanethem Pillay, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten bij de VN. Het is dan ook de hoogste tijd om als gemeente deze bijzondere positie te behouden en ons in te zetten voor de mensenrechten van deze groep staatlozen met de status ‘nationaliteit onbekend’ De fracties van GroenLinks, D66 en de ChristenUnie stellen vragen aan wethouder Van Ooijen. Deze vragen vind je hier. De ChristenUnie is hiervoor in gesprek met o.a. Stichting Kompass, die de belangen van deze groep behartigt. 

1 Cijfers van 1-1-2018, verkregen via de Gemeente Utrecht2 De zaken Mennesson vs. Frankrijk en Nubian minors vs. Kenia 

In het coalitieakkoord Utrecht: ruimte voor iedereen staat beschreven dat de coalitie van D66, GroenLinks en de ChristenUnie bij het vernieuwen van de wijkparticipatie ook de rol en functie van de wijkraad herziet. Een goede afspiegeling van de wijk en de buurten (bijvoorbeeld door loting) staan centraal. Het college komt met een voorstel voor een stadsbrede hervorming en ze betrekken hier de ervaring van de leden van de huidige wijkraden bij.

Voor D66 is nu, vijftien jaar na oprichting van de wijkraden, de tijd rijp om het goede te behouden en tegelijk een stap naar verbetering te zetten. Want ondanks het in 2010 gesloten convenant tussen het college van B&W en de tien Utrechtse wijkraden, bestaat er over de rol en de functie van de wijkraden discussie. Doorgaan op de bestaande route is steeds meer een weg van georganiseerde teleurstelling. En dat is zonde.

Wat kan er beter? Het is vooral de vraag wie de wijkraad vertegenwoordigt. Op welke manier is de wijkraad een afspiegeling van de hele wijk, en hoe worden de stemmen van de bewoners die niet in de wijkraad zitten gehoord – bijvoorbeeld de jongeren? De wijkraad benoemt namelijk zelf haar leden. Het is natuurlijk alleen maar goed als een groep betrokken bewoners zich – al dan niet kritisch – laat horen, maar in het geval van de wijkraad ligt het toch anders. Als adviesorgaan van het college spreekt zij namens de wijk maar veel Utrechters weten niet goed wat de wijkraad doet of wat de wijkraad adviseert aan het college. Ook is het onduidelijk hoe er bijvoorbeeld tot een wijkraadpleging wordt gekomen en wat er vervolgens mee gebeurt.

D66 vindt het goed dat het college met een voorstel komt en hier ook de wijkraadleden bij betrekt. Juist om te zorgen dat de denkkracht en energie van actieve Utrechters beter tot hun recht komen. Gelukkig hoeven we niet alles zelf te bedenken. In Groningen is net een experiment gestart met een wijkraad nieuwe stijl. Deze heeft een eigen wijkbudget, bewoners die in de wijkraad zitten zijn ingeloot en er is een breder wijkpanel dat digitaal meedenkt. In Enschede is recent een eerste burgerbesluit genomen over, in dit geval, de vuurwerktraditie. Zo’n burgerbesluit is in Utrecht ook prima op wijk- of buurtniveau toe te passen. En in Rotterdam bepalen de bewoners van de Schepenstraat via het right to challenge helemaal zelf hoe hun straat ingericht wordt, met breed draagvlak in de buurt. Deze ideeën en ervaringen zijn goed bruikbaar om ook in Utrecht stappen te zetten in de wijk- en buurtparticipatie.

Direct na de verkiezingen heeft GroenLinks het initiatief gekregen om te verkennen welke coalitie gevormd kan worden. Namens D66 zijn Jony Ferket en Klaas Verschuure uitgenodigd om hiertoe met GroenLinks het gesprek aan te gaan.

In deze gesprekken zijn verschillende opties aan de orde geweest. Vanuit D66 is allereerst een minderheidscoalitie voorgesteld. Daar bleek helaas bij geen van de partijen veel steun voor te zijn. GroenLinks heeft voorgesteld om een coalitie samen met de SP en de PvdA te vormen. Dat had niet de voorkeur van D66. Deze samenstellingen zou niet in lijn met de verkiezingsuitslag zijn; de SP en de PvdA hebben beiden fors verloren. Daarna heeft D66 voorgesteld om een coalitie met de VVD te onderzoeken. Dit zou breder en meer door het politieke midden zijn geweest. Helaas kon dit niet op de steun van GroenLinks rekenen.

Vervolgens heeft GroenLinks gezamenlijk met D66 onderzocht met welke van de overgebleven partijen qua verkiezingsprogramma het beste past om tot een meerderheidscoalitie te komen. De afgelopen dagen is er gesproken met het CDA, Student en Starter, de PvdA en de ChristenUnie. De andere partijen hadden in een eerder stadium aan GroenLinks aangegeven niet te willen meedoen of alleen te willen samenwerken als dit echt nodig zou zijn. Met alle partijen hebben we goede gesprekken gevoerd. Ook zien we met alle vier de partijen overeenkomsten en mogelijkheden. Met de ChristenUnie lijken deze het grootst. Met name op het gebied van klimaat, milieu, verkeer en kansen voor alle Utrechters zien we grote overeenkomsten.

Samen met GroenLinks is dan ook besloten om nu met de ChristenUnie verder te praten om te komen tot een coalitieakkoord. Deze gesprekken zullen maandag 9 april starten. We realiseren ons dat een coalitie van GroenLinks, D66 en ChristenUnie 24 van de 45 stemmen heeft. Ook daarom zal D66 inzetten op een open coalitieakkoord en zullen we blijven zoeken naar ruimere meerderheden in de gemeenteraad. We hebben zin in de komende gesprekken en hebben er vertrouwen in dat er genoeg overeenkomsten zijn om tot een mooi coalitieakkoord te komen!

Op maandag 11 december, de dag na de Internationale Dag van de Mensenrechten, onthulden Ayla Schneiders (D66) en Karin Boelhouwer (GroenLinks) en in het provinciehuis van Utrecht de muurschildering van Artikel 1 van de Grondwet.* Deze muurschildering kwam er naar aanleiding van een motie van Karin Boelhouwer en Ayla Schneiders, mede ondertekend door Hiltje Keller (PvdD) en Mieke Hoek (50PLUS).  

Statenlid Ayla Schneiders vult aan: “Dit artikel, dit grondrecht, gaat over een inclusieve samenleving: een samenleving waarin je jezelf kan zijn. Voor te veel mensen is dat, anno nu, nog steeds niet vanzelfsprekend en dat vraagt blijvend aandacht.” Statenlid Karin Boelhouwer: “Door Artikel 1 van de Grondwet een zichtbare plaats te geven in het provinciehuis krijgt dit wetsartikel meer aandacht. Discriminatie is niet toegestaan en dat moet duidelijk zijn. Mensen zijn zich hier nog onvoldoende van bewust en maken nog onvoldoende gebruik van de rechten en bescherming die erbij horen”.

Aandacht voor gelijkheid

Discriminatie komt veel voor in de samenleving en lijkt niet minder te worden. Uit onderzoek blijkt dat slechts één op de acht ervaringen van discriminatie gemeld wordt. Het aantal verzoeken om advies over al dan niet melden bij organisaties als Artikel 1 Midden-Nederland neemt wel toe. Dit betekent dat mensen zich hier meer bewust van worden, maar ook dat het nog steeds een probleem is. Met toenemende verdeeldheid en discriminatie komen waarden als vrijheid, gelijkheid en solidariteit onder druk te staan.

GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren en 50PLUS willen deze tendens keren, en stelden voor om Artikel 1 van de Grondwet een opvallende plek te geven in de hal van het provinciehuis. Daarmee vragen zij aandacht voor het belang van dit wetsartikel op een manier die opvalt, in een kunstzinnige vorm, één die de reflectie prikkelt. Zo willen deze partijen inwoners, bezoekers, medewerkers in de provinciale organisatie en henzelf blijvend attenderen op dit belangrijke grondwetsartikel.

Internationale Dag van de Mensenrechten

De muurschildering werd op maandag 11 december, de dag na de Internationale Dag van de Mensenrechten, onthuld. Dit was niet zonder reden, op 10 december 1948 werd namelijk de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aangenomen in de algemene vergadering van de Verenigde Naties. De tekst moest universeel zijn: ze moest door iedereen aanvaard kunnen worden, ongeacht iemands nationaliteit, religie, levensbeschouwing of traditie. Daarin ligt dan ook de verbinding met het Artikel 1 van de grondwet:

“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”

*De muurschildering is gemaakt door Guido de Boer.

The post Muurschildering Artikel 1 onthuld in het provinciehuis! appeared first on Provincie Utrecht.