Onderstaande tekst is de bijdrage van Diederik Boomsma bij de algemene beschouwingen van de Voorjaarsnota 2019.
Aan d’Amstel en aan ’t IJ, daar doet zich heerlijk open, Zij die als Keizerin de kroon draagt van Europe, Zij breidt haar vleugels uit, door aanwas veler zielen, En sleept de wereld in met overladen kielen,
Toen ik gisteren heerlijk met een enorme vaart door de IJtunnel naar Noord fietste dacht ik aan dat gedicht van Vondel, dat eigenlijk alle Amsterdamse kinderen uit hun hoofd zouden moeten leren; geschreven in 1631 maar nu nog treffend, verheffend en actueel. En ook toen al een pleidooi voor het open IJ.
Wijze woorden. Vondel was net als velen hier een import-Amsterdammer, een migrant naar wie trouwens veel straten zijn vernoemd, die ongelooflijk veel hield van de schoonheid, branie en de vrijheid van deze stad en zich ook driftig bemoeide met het bestuur ervan; en hij is daarin een voorbeeld. Want hij wist dat een bloeiende, zorgzame samenleving meer is dan een verzameling individuen, maar pas ontstaat als gemeenschap van trotse en vrije burgers, die verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf, voor elkaar en voor hun omgeving, voor hun stad. En wanneer doen mensen dat? Als ze voelen dat ze erbij horen, als ze die stad ervaren als iets dat van henzelf is, omdat ze zich verbonden voelen, als ze ervan houden. Want Amsterdam is geen neutraal stukje real estate om te exploiteren, maar een historisch gegroeide cultuurgemeenschap, een verbond tussen de doden, de levenden en de toekomstige generaties, een ideaal en een bestemming.
Amsterdam is natuurlijk onmiskenbaar de Keizerin van Europa. Maar dat betekent dat ze ook veel liefde en aandacht nodig heeft; en ze is de afgelopen jaren verschrikkelijk verwaarloosd. Ze dijt uit en barst uit haar kleren; lijkt vaak chagrijnig en gestrest; en ze heeft een imagoprobleem, een beetje het soort reputatie waardoor ze veel te veel verkeerde mannen aantrekt, uit de hele wereld, die haar niet altijd respectvol behandelen. Aan ons de eervolle taak om haar eindelijk weer de zorg en de liefde te geven die ze verdient. En daartoe gaan wij volgend jaar weer bijna zes miljard euro uitgeven; dat is meer dan het budget van de nationale overheden van Armenië en Mali samen, en dat vraagt dus de grootst mogelijke zorgvuldigheid.
Dan eerst een positieve noot over enkele van die keuzes die voorliggen. Het CDA hamert al meer dan tien jaar, jaar in jaar uit, op dat de gemeente zijn fundamentele kerntaken op orde moet krijgen en daar prioriteit aan moet geven: het mooi, schoon en veilig houden van de openbare ruimte. We zien instemmend dat enkele stappen worden gezet. Het CDA steunt dan ook de investering in en aanpak van de ondermijning. We moeten nu alles op alles zetten om onze keizerin uit de klauwen van de drugsmaffia houden. Maar dan moeten we wel ook erkennen waar dat probleem vandaan komt: de individuele keuze van Amsterdammers en bezoekers om illegale drugs te gebruiken, en de keuze van de overheid om daar te weinig aan te doen. Zeker, we moeten de winsten afpakken en de onderwereld buiten de deur houden. Maar we moeten dus ook de consumptie aanpakken en ontmoedigen. Op tal van plekken schaamteloos drugs gebruikt – zonder dat wordt opgetreden. Ik hoop dat mijn collega’s met name van de puberaal-hedonistische partijen GroenLinks en D66 dat ook gaan inzien.
Het voorstel voor extra geld naar het wegwerken van al dat achterstallige onderhoud, krijgt natuurlijk ook onze instemming. Maar is het nu genoeg?
Al meer dan tien jaar pleit het CDA ervoor om niet te bezuinigen op onze stedelijke infrastructuur, zoals steeds werd gedaan, maar om juist te investeren in het onderhoud van bruggen en kades, sluizen, parken en wegen. Mede omdat er al jarenlang niet, of in elk geval te weinig, naar het CDA is geluisterd – overigens een herstelbare vergissing – bleek vorig jaar plotseling dat allerlei kades op instorten staan en honderden miljoenen nodig zijn. Het blijft een absurd testament van onvermogen, dat de Keizerin van Europa, nota bene wereldberoemd om de grachten, decennialang deze basale taak heeft verwaarloosd. De gemeente heeft nota bene uit het gemeentefonds tientallen miljoenen gekregen speciaal voor het onderhoud van de kademuren. Decennialang is roofbouw gepleegd op de toekomst. Dat moeten we nu herstellen. Het is te prijzen dat dit college daar nu geld voor reserveert. Maar tegelijkertijd is nog volstrekt onduidelijk hoe, en in hoeverre dit nu voldoende is.
Dan wordt er nu een plan ‘Stadsbehoud’ gemaakt. Heel goed, ik ben dol op het behouden van goede dingen. Maar de plannen met allemaal termen vliegen al jaren om de oren. We hadden twee jaar geleden al een zogenaamd Deltaplan openbare ruimte. Maar lezen we nu: het college laat nu onderzoeken wat het kost om de stad netjes te onderhouden; er wordt nu pas ‘onderzocht’ wat het kost om achterstallig onderhoud weg te werken. Letterlijk al meer dan zes jaar vraagt het CDA om duidelijkheid over wat het kost om de stad schoon en verzorgd te onderhouden. Maak nou eindelijk vaart! Kunnen we nu, bij de begroting op zijn laatst, gaan zien wat het kost om deze meest basale gemeentelijke taak uit te voeren?
Onze Keizerin verdient het. Omdat schoonheid in het materialistische wereld van postmoderne liberalen nog te vaak een onderschatte waarde is, zullen wij de komende twee weken komen wij ook met voorstellen komen om lelijkheid terug te dringen en ons erfgoed beter te beschermen. Onder andere door meer te investeren in groene daken, bloembakken, en het verwijderen van graffiti op geluidsschermen op de snelweg – te toegang tot onze stad. We zullen ook met de SP een voorstel doen om historische stegen beter te beschermen, en ik hoop met de VVD, om samen met erfgoedorganisaties, historische winkelpuien te herstellen
Ik moet zeggen dat het wel verraste dat dit kneiterlinkse college verder gaat bezuinigen op de eigen organisatie. Dat verrast omdat ik me de hevige kritiek van de afgelopen jaren zo goed herinner: de tirades van GroenLinks en PvdA dat ‘efficiënter’ werken toch echt neoliberale newspeak is. Dan nu toch de inzet om 50 miljoen structureel te bezuinigen door ‘efficiënter’ te gaan werken. Het CDA steunt de inzet, compliment voor dit voortschrijdend inzicht – maar wij willen absoluut niet dat bezuinigd wordt op het aantal mensen dat direct bezig is met veiligheid, handhaving en het schoon houden van de stad. Daartoe zullen wij via een motie om een raadsuitspraak vragen.
Dan ben ik, vrees ik wel even klaar met de complimenten. Want ondertussen worden door dit college ook belangrijke stappen niet gezet en slechte stappen wel gezet.
Het CDA blijft erbij: om de binnenstad met alle drukte leefbaar te houden moeten we fundamentele stappen zetten. De Keizerin van Europa zet je niet achter een rood raam, als object om te exploiteren. We moeten durven kiezen om resoluut te stoppen met de raambordelen en al die bijbehorende louche bedoelingen. Maak er desnoods besloten clubs van. Geef een duidelijk signaal dat het blow-, bral- en betaaldeseks-toerisme niet meer welkom is.
Dan blijft een van de grootste uitdaging om de stad betaalbaar te houden voor gewone mensen die nu de stad worden uitgeprijst. We moeten de middenklasse behouden. We zien dat gezinnen weer vertrekken. Kom dan met een echt plan om dat tij te keren. Gezinnen met jonge kinderen hebben vaak een auto nodig – vaak nog meer dan anderen. Nu dit college zoveel plekken verwijderd en er bewust op aanstuurt om wachttijden te laten oplopen, wil het CDA laten onderzoeken om gezinnen voorrang te geven.
Maar als we zien dat de stad onbetaalbaar wordt, dan is het natuurlijk absurd om als college die lasten maar verder te gaan verhogen. Toen pas nog de parkeertarieven werden verhoogd zeiden de partijen vol trots ‘maar we ontzien de Amsterdammers!’ En nu gaan alsnog de vergunningstarieven omhoog. Parkeren wordt duurder, zwemmen wordt duurder, trouwen wordt duurder, sporten wordt duurder omdat sportverenigingen moeten toch weer meer OZB gaan betalen. Nee. Stop. Niet nodig. Niet doen.
Maar wat vooral volgend jaar duurder wordt, wat verreweg de meest gigantische greep is uit de portemonnee van Amsterdammers, is natuurlijk de erfpacht. Het wordt steeds duidelijker wat een fiasco het nieuwe stelsel is en wat het nog dreigt te worden. Het wordt steeds duidelijker dat dit systeem niet houdbaar, niet toekomstbestendig, en niet eerlijk is. Dat Amsterdam de Keizerin van Europa is betekent nog niet dat we een feodaal systeem moeten handhaven.
We hoorden deze week nog dat banken inderdaad een inkomenstoets gaan doen bij erfpachters. De Autoriteit Financiële Markten waarschuwt voor overcreditering. Bij de begroting zei ik al: stop deze woeker. En als nu geen afstel, dan op zijn minst uitstel. Hoe eerder de coalitiepartijen zich realiseren dat 1 januari 2020 moet worden uitgesteld, hoe beter.
Dit college is begonnen vol beloftes over democratisering en participatie. Maar vooralsnog is de politieke stijl daar weinig van zien. Wilde plannen worden nog altijd rücksichtslos top-down over de stad uitgekieperd. We zagen het in het plan om gewone bootjes te verbieden om te varen, zonder ook maar enig overleg met de watersportbedrijven wiens hele broodwinning daarmee onmogelijk zou worden. We zien het in de absurde en onhaalbare voorstel om alle niet-elektrische auto’s over aan aantal jaar gewoon niet meer toe te laten. We zagen het onlangs toen de wethouder Haven opnieuw Havenbedrijven schoffeert door ze voor voldongen feiten te plaatsen. Maar je bereikt uiteindelijk meer door draagvlak te zoeken. Daarom tot slot deze oproep: Stop de drampolitiek, kies voor dienstbare politiek.
