Poliflw

Door Joël Voordewind op 17 juni 2020 om 10:30

Dring slavernij terug door wetgeving voor bedrijven

Illegale houtkap, moderne slavernij, ernstige milieuvervuiling en kinderarbeid. Het zijn enkele voorbeelden van praktijken die nog altijd plaatsvinden in de productieketens van bedrijven. Tot nu toe bleef de Nederlandse aanpak grotendeels beperkt tot vrijwillige maatregelen. Alles wijst erop dat er nu wetgeving moet komen.

De cijfers zijn duizelingwekkend. Er leven meer dan veertig miljoen mensen in moderne slavernij. Meer dan 150 miljoen kinderen moeten werken als kindarbeider. De ontbossing in de Amazone is erger dan ooit.

Veel bedrijven hebben niet eens weet van de uitbuiting, milieuschade en slavernij die in hun ketens plaatsvinden. Productieketens zijn immers zo opgeknipt en versnipperd, dat iets simpels als een spijkerbroek een wereldreis maakt van 24.000 kilometer langs talloze leveranciers en producenten. De kostprijs voor bedrijven is op deze manier zo klein mogelijk, maar het zijn de meest kwetsbaren op de wereld die daarvoor de prijs moeten betalen.

Eerlijk speelveld

Tot nog toe heeft de Nederlandse overheid met vrijwillige maatregelen en convenanten geprobeerd maatschappelijk verantwoord ondernemen te versterken en te verbeteren. Maar de vrijwillige maatregelen waartoe Nederland zich tot nu toe in zijn beleid beperkt, lijken veel te weinig effect te hebben. In het regeerakkoord is afgesproken dat we wachten op de definitieve evaluatie, maar alles wijst er inmiddels op dat er wetgeving nodig is om misstanden aan te pakken en te voorkomen. Na de evaluatie mag het kabinet niet langer treuzelen en moet het in actie komen.

Zelfs bedrijven vragen om wetgeving. Want alle goede initiatieven en convenanten ten spijt, bedrijven die wel hun productieketens actief verduurzamen, uitbuiting bestrijden en eerlijke prijzen betalen, worden geconfronteerd met bedrijven die dit niet doen. Enkel omdat het niet verplicht is. Dat is oneerlijk.

Met een wettelijke ondergrens voor verantwoord ondernemen komt er voor alle bedrijven een gelijk en eerlijk speelveld, waarbij de meest kwetsbaren niet de prijs hoeven te betalen. Andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, zijn ons al voorgegaan. Nu is het belangrijk dat ook eindelijk Nederlandse bedrijven worden verplicht om actief in hun keten misstanden op te sporen en op te lossen.

Dienstbaar

Gelukkig zijn er ook veel bedrijven die hun beste beentje voor zetten en op dit moment werk maken van afspraken die al zijn gemaakt in verschillende sectoren. Als je echter bedenkt dat slechts 35 procent van de grote bedrijven in Nederland de OESO-richtlijnen over maatschappelijk verantwoord ondernemen onderschrijven, terwijl het doel voor 2023 90 procent is, besef je dat er nog veel moet gebeuren.

In wetgeving moet je regelen dat élk bedrijf verantwoordelijk is voor wat er gebeurt in de eigen productieketens, waarin je juist ook die bedrijven steunt die wel willen maar tegen concurrentie oplopen van andere bedrijven die afspraken nu niet navolgen. Ondernemerschap is iets moois, maar moet dienstbaar zijn aan mens en natuur, hier en elders in de wereld.

Rechtvaardiger

Vandaag komen wij als ChristenUnie, samen met PvdA, SP en GroenLinks, alvast met de schetsen voor de nieuwe wet. In de initiatiefnota zetten wij uiteen hoe deze wetgeving voor internationaal maatschappelijk ondernemen eruit moet zien. Na de evaluatie wil de ChristenUnie dat de minister met wetgeving komt. Anders zal de partij, mogelijk weer met andere partijen, zelf een initiatiefwet indienen.

Zo maken we de wereldeconomie een stukje eerlijker en rechtvaardiger. En voorkomen we dat wij profiteren van producten, bedrijven mooie winsten maken, maar de allerarmsten de rekening betalen.

Dit opinie-artikel verscheen eerder in het Reformatorisch Dagblad.

Vier supermarkten, twee bakkers en een oliebollenkraam lobbyen om op zondag eerder open te gaan. Een (verdeeld) college regelt dat even. Tijd om andere belanghebbenden te spreken heeft de wethouder niet. Coalitiepartners CDA en SP vinden het allemaal prima. ChistenUnie en Minimapartij zijn de enige partijen die zich uitspreken tegen de 24-uurseconomie.

De PvdA geeft tijdens de raadsdiscussie nog wel aan dat het voorstel aan alle kanten rammelt. Dit wordt ter plekke gerepareerd. Ook geeft zij aan dat het collegevoorstel verder gaat dan waar de winkeliers om vragen. Maakt niet uit, de raad neemt zelfs een voorstel van D66 en VVD aan om nog verder te verruimen. Op de vraag waarom een brief van de ChristenUnie niet bij de stukken zit en andere (lobby)brieven wel heeft wethouder Cornelissen geen antwoord. Tijd om bijvoorbeeld kerken te spreken heeft het college niet gehad, dat wil men achteraf doen (evaluatie). Onze coalitiepartners CDA en SP zeggen geen enkel woord tijdens het debat. Via een stemverklaring laat het CDA wel weten geen pincipiele bezwaren te hebben en stemt, net als de rest van de raad, unaniem voor. Alleen de Minimapartij -die nog een voorstel doet de openingstijden op 11-17 vast te stellen- stemt net als de ChristenUnie tegen. De liberale gedachte is dat een winkel open moet kunnen zijn wanneer ze dat willen. Zie onderstaand (globaal geschetst) de bijdrage van de ChristenUnie.

Voorzitter,

‘Zo doen we dat in Almelo’. Het is de gevleugelde uitspraak van een oud wethouder. Hij gaf daarmee aan dat hij eerst de zaakjes wel regelde, en pas later naar de procedures keek. Hij was er trots op. Wij hebben er zo onze bedenkingen bij. Bij dit raadsvoorstel moesten wij aan deze uitspraak denken: - Op woensdag 29 november om half zeven ‘s avonds stuurt de burgemeester een email naar de fractievoorzitters dat het college met een voorstel gaat komen voor de koopzondagen 24 en 31 december. - Nog geen 24 uur later, donderdag iets voor vier uur bericht de griffie ons dat het presidium al heeft vergaderd en stukken op internet staan. Dat blijkt inderdaad het geval te zijn. - Vrijdagochtend staat het bericht al in Tubantia, die alle credits aan de VVD geeft.- Pas vier dagen later, op dinsdag 5 december, beslist het college over het voorstel.- En nu, 12 december, kan de raad dat om tien uur ’s avonds wel even aftikken.Oude tijden lijken te herleven.

Voorzitter, waarom die haast om snel even een raadsbesluit van amper drie jaar oud aan te passen? Het oude voorstel, waar twee raadsvergaderingen nodig waren voor een besluit (14 sept en 7 okt 2014), kende een bewust afgewogen balans tussen zondagsrust enerzijds en commercie anderzijds. Wat is er veranderd sinds 2014? De lobby van 4 supermarkten, 2 bakkers en een oliebollenkraam heeft blijkbaar gewerkt. Lobby van MKB wordt zelfs als enige argument in het voorstel genoemd. Het argument van burgerinitiatief of dat wordt voorzien in een behoefte is immers onzin, ook sluiting van alle winkels op zondag voorziet in een behoefte.

Het voorstel doet daarmee ook denken aan de landelijke discussie rond afschaffing van de dividendbelasting. Geen enkele coalitiepartij had het in hun programma staan. Grote bedrijven lobbyen. Economisch belang gaat voor andere maatschappelijke belangen. Zo ligt er een voorstel waarbij feitelijk 1 coalitiepartner heel erg blij is, maar dat wordt niet zo direct gezegd. Het is frappant dat in Almelo twee van de drie coalitiepartners – ChristenUnie en SP – zich in hun verkiezingsprogramma expliciet uitspreken tegen een verruiming van de koopzondag. Opmerkelijk dat juist dit college met het voorstel komt. Opmerkelijk ook de eenzijdige input bij de stukken. Heeft de wethouder ook bij andere maatschappelijke organisaties feedback opgehaald? Zo nee waarom niet? Zo ja, hoe is dit afgewogen? Of gaat het erom wie het hardste roept of het beste lobbyt?

Binnen het college heeft wethouder Langius expliciet bezwaar laten aantekenen tegen dit voorstel. Als ChristenUnie hebben we eerder bewust gepleit voor een minderheidscollege. Daarmee zijn we ons er bewust van dat de raad elk collegevoorstel kan afwijzen. Echter, ons pleidooi was vanuit de gedachte dat democratie niet betekent dat de meerderheid de minderheid zijn wil oplegt (dat is juist dictatuur), maar juist vanuit de gedacht dat de kern van democratie is dat er rekening wordt gehouden met minderheden. Alleen daardoor kunnen besluiten bij meerderheid worden genomen, waar iedereen zich bij neerlegt. Wij hopen dat u als raad uw verantwoordelijkheid neemt, en dit meeneemt in uw overwegingen.

Wouter TeeuwMichiel van Heek