Je zou het niet verwachten als je de berichtgeving de laatste tijd over de "boerenopstand" naar aanleiding van de stikstofproblemen volgt, maar boeren willen best verduurzamen. Dat bleek eerder al uit onderzoek van de SP (lees hier het rapport van dat onderzoek in "De Boer aan het woord"). Dat bleek vrijdagavond 15 november ook in Veulen, waar de SP-werkgroep Land- en Tuinbouw Noord-Limburg boeren van noord tot zuid had uitgenodigd om met elkaar en met een volle zaal bij Zorgboerderij De Haam te discussiëren. Fred Willems (groenten), Evert Hendriks (varkens), Zef Soogelee (vleeskoeien) en Mark van Lipzig (melkkoeien) verschilden onderling echter wel erg over de wijze waarop die duurzame toekomst gestalte moet worden gegeven.
De bijeenkomst in Veulen vloeide voort uit het eerder verschenen boek ‘Boerenkracht - generaties in beweging’ met daarin centraal foto’s die Annie van Gemert van het boerenleven in Limburg heeft gemaakt. In het boek (hier te bestellen) staan naast de schitterende foto's van Annie van Gemert interviews van Marc van der Sterren met boeren in de provincie Limburg. Van der Sterren presenteerde de debat-avond, die de titel "Boerendebat zoekt Boerenkracht" droeg.
Na een welkomstwoordje van Paul Geurts, voorzitter van de Werkgroep Land- en Tuinbouw Noord-Limburg, een korte inleiding door gastheer David Janssen (kippen, zorgboerderij en hondenkennel) over zijn bedrijf en Annie van Gemert over haar fotoboek gooide presentator Marc van de Sterren maar meteen de knuppel in het hoenderhok: "Moeten er minder boeren komen of meer boeren?" Meer traditionele boeren gaven aan dat het onvermijdelijk is dat er minder boeren, maar wél met grotere bedrijven komen. Anderen pleitten juist voor bedrijven met een kleinere schaal en dan mochten er best wel meer boeren komen.
In de discussie ging het al snel over hoe om te gaan met de burger/consument. Die had - zo leek - een negatief beeld over de vervuilende landbouw, Maar tijdens de protesten leek de publieke opinie toch duidelijk achter de boeren te staan. Voor Marc van Lipzig uit Velden was het duidelijk: "De problemen die boeren ervaren met de strenge regels, vaak lage marges en grote financiële verplichtingen zijn te wijten aan vegetariërs en linkse politici". Zef Soogelee reageerde fel: "De boeren moeten ook zélf eens in de spiegel kijken. Zij zijn het contact met de consument kwijt, produceren voor de wereldmarkt met als gevolg te veel dieren en te veel afval (mest, stikstof, CO2, fosfaat), waar de maatschappij de kosten voor betaalt. Daar moet de boer de ogen niet voor sluiten". Hij uit zich kritisch over hoe sommige grotere boeren in het zuiden van de provincie met de bdodem omgaan die zij pachten (veelal voor één jaar). "Dat levert erosie op; dergelijke boeren zijn geen rentmeesters meer". Juist vanwege het pachtsysteem voelen de boeren die het land bewerken zich niet meer verantwoordelijk voor wat ze achterlaten...
Waar de verschillen over de visie op de toekomst tussen de boeren onderling groot zijn, blijkt wel eensgezindheid over de snelheid waarmee die toekomst gestalte moet krijgen: het moet in een tempo dat voor de boeren nog financieel en anderszins te behappen is.
De boerenprotesten, het stikstofdossier en de geplande warme sanering van de varkenshouderij kwamen natuurlijk aan bod, maar de discussie onder de boeren ging veel dieper. Een scheidslijn ontstond tussen boeren die fel de huidige vrije markt verdedigden (ondanks de vaak lage prijzen op de wereldmarkt, de negatieve gevolgen voor de productie van voedsel door de eigen bevlking, zoals bijvoorbeeld in Afrika en de import van soja uit Zuid-Amerika, die daar leidt tot de kap van het regenwoud) en boeren die opkwamen voor een meer door de overheid gestuurde sector en de agrarische sector juist niet aan de markt wilden overlaten. Die markt, zo betoogde één van de aanwezigen, zorgt er juist voor dat boeren overgeleverd zijn aan de macht van de retailers, multinationals en banken, waardoor de boeren nauwelijks marktmacht hebben.
Zef Soogelee, vleesveehouder uit Ransdaal die zich heeft toegelegd op directe verkoop van zijn producten aan de consument, benadrukte dat hij met onder meer veertig runderen en de verkoop van kerstbomen een boterham kan verdienen.Het leidde tot commentaar van sommige andere boeren in de zaal, die hem er op wezen dat het focussen op een dergelijke nichemarkt niet voor alle agrariërs is weggelegd en dat een deel het toch moet hebben van bedrijven met een grotere omvang die niet rechtstreeks aan de klant verkopen.
De onderlinge tegenstellingen kwamen duidelijk naar voren: tussen het "vrije marktdenken" en meer door de overheid gestuurde landbouw; tussen boeren die produceren voor de wereldmarkt of boeren die een directe relatie prefereren met de consument in de regio; en als het ging over oplossingen bleek de scheidngslijn te lopen tussen de boeren die van mening waren dat "de techniek" alle problemen op kon lossen (waar dan wel schaalvergroting voor nodig was) en boeren die pleitten voor een systeemverandering van de landbouw, die meer in balans leeft met haar omgeving.
Al met al een debatavond die de problematiek scherp op tafel legde en het doel van de werkgroep - communicatie tussen boeren en consumenten - recht deed, zo concludeerde Paul Geurts bij zijn afsluiting van de avond. Mede dankzij de forumleden, die ieder een fles biologische wijn en het boek "De Boer aan het woord" als aandenken mee kregen.
