Poliflw

Dat laatste is voor een partij als het CDA bepaald geen onbelangrijke constatering. Onder leden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN, met 1,8 miljoen leden met afstand het grootste protestantse kerkgenootschap) is het CDA de grootste partij. Bij de Kamerverkiezingen van 2017 stemde een op de drie PKN-leden op het CDA. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar was dat 25 procent.

Toen het kerkasiel op 26 oktober van start ging – de ononderbroken kerkdienst in Den Haag moet voorkomen dat het Armeense gezin Tamrazyan wordt uitgezet – schaarde de leiding van de PKN zich razendsnel achter de actie. PKN-voorman René de Reuver ging voor in de dienst. De kerk pleit al langer voor een ruimhartiger kinderpardon.

In het kielzog van De Reuver volgden er velen: inmiddels hebben meer dan achthonderd voorgangers een bijdrage aan de dienst geleverd. Hoeveel van hen met het CDA sympathiseren, is onduidelijk, maar het zullen er niet weinig zijn.

Ook al spraken prominente CDA’ers zich tegen het kerkasiel uit, zoals de Haarlemmer burgemeester Jos Wienen, de voorstanders uit CDA-kring lieten nadrukkelijker van zich horen. Voormalig PKN-voorzitter Karin van den Broeke sprak haar steun uit voor de actie. Haar naam staat op de Zeeuwse CDA-kandidatenlijst voor de aanstaande verkiezingen voor de Provinciale Staten.

De opvolgster van Van den Broeke, Saskia van Meggelen, ging voor in de Bethelkapel. Scheidend CDA-voorzitter Ruth Peetoom bezocht de Bethelkapel. Rein Willems, oud-topman van Shell en oud-senator voor het CDA, zette zich in. Net als Jan Eerbeek, voormalig hoofd van de justitiepredikanten en geestelijke verzorgers én oud-raadslid voor het CDA. En Bert Jan Lietaert Peerbolte, hoogleraar aan de VU en lid van het CDA Theologenberaad, een theologenclub binnen de partij, liet zich horen. Ook veel lokale CDA-afdelingen spraken zich afgelopen maanden uit voor een ruimer kinderpardon.

Van begin af spraken de initiatiefnemers van het kerkasiel achter de schermen ‘intensief’ met politici van CDA en ChristenUnie. Beide partijen houden op 9 februari hun voorjaarscongres. Met het oog daarop nam in de afgelopen weken het contact met de partijen toe.

‘De komende weken zullen we op verschillende manieren indringend aandacht vragen voor het kinderpardon en het kerkasiel’, schreven de initiatiefnemers twee weken terug in hun wekelijkse update. “We hadden dankzij de gesprekken met politici de laatste weken al redenen te denken dat er iets in beweging zou kunnen komen”, zegt Derk Stegeman, predikant en coördinator van het kerkasiel.

Het kinderpardon is al veel langer onderwerp van debat en meestal laait dat debat op doordat er een uitzetting op handen is van een gezin, wiens beroep op het kinderpardon is afgewezen. Het debat laait dan even op en zakt na een tijdje weer in.

Doordat het kerkasiel voor de familie Tamrazyan maar voortduurt, was er in de afgelopen maanden van inzakken geen sprake. Er is doorlopend aandacht voor in de media, ook internationaal: het nieuws van de eindeloze kerkdienst is door media wereldwijd opgepikt. De aandacht bleef bleef dus onveranderd hoog.

Ook omdat de initiatiefnemers van het kerkasiel telkens nieuwe haakjes wisten te vinden om hun boodschap aan op te hangen: een onderzoek naar de veiligheidssituatie in Armenië, steun van prominente organisaties als de Raad van Kerken en de World Communion of Reformed Churches, een door tientallen wetenschappers ondersteund rapport over de schade die de stress en onzekerheid van een op handen zijnde uitzetting aan de hersenen van kinderen toebrengen.

Dat rapport werd in de Bethelkapel gepresenteerd op de avond dat René de Reuver er voorging, met alle media-aandacht van dien. Dit weekend werd dat rapport door Kamerlid Madeleine van Toorenburg als een van de argumenten aangehaald om de draai van het CDA te verklaren.

Het vorige kabinet stelde het huidige kinderpardon in, maar in de praktijk bleek dat veel kinderen niet in aanmerking komen omdat de criteria strikt werden gehanteerd. De druk om de bestaande regels coulanter toe te passen, nam de afgelopen maanden flink toe. Zo had het Europese Hof van Justitie kritiek op hoeveel medewerking er wordt geëist van asielzoekers.

De kwestie rond de Armeense kinderen Lili en Howick, die uiteindelijk mochten blijven van staatssecretaris Harbers, werkte daarop als vliegwiel. Een groep hoogleraren waarschuwde voor hersenschade bij kinderen die soms jarenlang hier zijn, soms zelfs geboren zijn, maar met stress kampen vanwege dreigende uitzetting. In de achterban van het CDA begonnen daarna ook burgemeesters zich sterk te maken voor soepeler toepassing van beleid. Daarbij springt in het oog dat het ChristenUnie-lid Hayarpi Tamrazyan (21) dreigt te worden uitgezet. Zij zoekt al 83 dagen haar toevlucht in een Haagse kerk. De Haagse politici beleefden bovendien ongemakkelijke momenten toen tv-maker Tim Hofman met de 9-jarige Nemr op hen afstapte. Diens vraag: waarom moet hij – geboren in Nederland – uitgezet worden naar Irak, het land van zijn ouders, terwijl kinderen Lili en Howick mogen blijven? Een handtekeningenactie voor een ‘pardon dat wél werkt’ werd daarna meer dan 250.000 getekend.

In de nasleep van die ophef schreef de advocaat van Lili en Howick, Flip Schüller, bovendien een memo ‘voor betere regelgeving’, dat D66 en CDA ter hand hebben genomen.

Wat betekent het voor gezinnen met kinderen die nu al in de procedure zitten?

De partijen zijn daar ondubbelzinnig over: hun zaken zouden door staatssecretaris Mark Harbers nog eens bekeken worden. ,,Door de bril van dit voorstel”, aldus Madeleine van Toorenburg (CDA).

Naar schatting gaat het om vierhonderd tot zevenhonderd gevallen. Een groot deel van hen is hier al jaren, of zelfs hier geboren. Een onbekend deel van hen viel eerder buiten de regeling, omdat ze niet meewerkten aan eigen uitzetting. Als Harbers meegaat in het plan, kan dat betekenen dat zij alsnog kunnen rekenen op verblijf.

Het kabinet wilde toch niks veranderen aan de asielregels?

Strikt genomen worden bestaande regels vooral anders uitgelegd. Niettemin is het een flinke koerswijziging. Het kabinet maakte er tot op heden geen geheim van dat het juist ‘de bedoeling’ was dat veel asielkinderen buiten het pardon vielen. Nu draaien twee regeringspartijen het om: een gezin maakt kans ténzij ze de procedures moedwillig traineren, bijvoorbeeld door aanvraag op aanvraag te stapelen. Zo willen de partijen ervan af dat een kind dat gewoon inschreven staat in een gemeente en naar school gaat, niet direct buiten het pardon valt als het een keer een afspraak met de IND mist. Dat onttrekken aan ‘rijkstoezicht’ was altijd al een heikel punt, omdat de kinderen in de praktijk wel gewoon in beeld waren bij gemeenten. Zij hadden bijvoorbeeld eigen woonruimte geregeld, waardoor ze niet in asielcentra zaten. Ook hoeven gezinnen niet langer mee te werken met hun eigen uitzetting als de zaak nog niet door een rechter is behandeld, of wanneer een gezinslid met medische problemen kampt.

Belangrijk is ook dat de partijen voorstellen om ‘de techniek’ te veranderen. Nu nog zijn de regels in een Vreemdelingencirculaire opgeschreven, niet in een wet. CDA en D66 willen ze in een wet vastleggen. Dat lijkt iets kleins, maar zorgt ervoor dat rechters in asielzaken beter kunnen controleren hoe de pardonregels per geval uitpakken.

Heeft dit politieke gevolgen?

Tijdens de formatie bleek al hoe verdeeld Rutte-3 is over asiel. D66 en ChristenUnie staan lijnrecht tegenover de striktere VVD en CDA. In het regeerakkoord kwam het tot een compromis: er werd vastgehouden aan bestaande regels. Ook na de affaire rond Lili en Howick volhardden CDA en D66 daarin. ,,We hebben afspraken gemaakt tijdens de formatie. Dit is de politieke realiteit”, zei Maarten Groothuizen (D66) toen in de Tweede Kamer.

Die afspraken blijven staan, maar worden anders toegepast. ChristenUnie zal de nieuwe voorstellen toejuichen, maar dat is anders bij de VVD. Die partij hield tot dusver ook vast aan het huidige beleid. Maar het CDA is stellig. Zoals het nu gaat ‘werkt het niet’, is de procedure ‘contraproductief’. ,,Op frustreren wil je geen bonus zetten, maar het moet sterker gaan meewegen hoe geworteld kinderen zijn geraakt”, aldus Van Toorenburg.

Hoe gaat het verder?

Het hele voorstel moet volgens CDA en D66 betrokken worden in het onderzoek dat Harbers momenteel laat doen naar hoe de asielprocedure beter (en sneller) kan. Als dat is afgerond, moet hij oordelen over bestaande zaken.

Nu zijn dat er mogelijk vierhonderd. Wanneer de staatssecretaris de voorstellen wegwuift, zeggen de partijen via moties tot een meerderheid te komen in de Tweede Kamer. Die zou er, met steun van linkse partijen, ook zijn.

Regeringspartijen CDA en D66 willen dat het asielbeleid in ons land wordt versoepeld voor gezinnen met kinderen. Een ruimere toepassing van het kinderpardon ligt echter politiek gevoelig.

Hayarpi Tamrazyan is uitgeprocedeerd. Een doorlopende kerkdienst voorkomt haar uitzetting.