Poliflw

Het onderwijs verdient beter en daarom steunt GroenLinks de acties van het stakende onderwijspersoneel van harte. ‘De coalitie kan niet blijven roeptoeteren dat het zo geweldig is dat ze anderhalf miljard euro extra hebben geïnvesteerd. Het is een heleboel geld, maar niet genoeg om de crisis in de sector te beteugelen’, aldus Kamerlid Lisa Westerveld.

Met meer geld voor kleinere groepen en een ambitieus plan om de loonkloof tussen primair en voortgezet onderwijs te dichten, zou minister Slob de sector een heel eind de goede richting in kunnen sturen. Daarnaast moet hij het passend onderwijs nu echt passend maken door werkdrukbeteugeling te eisen via meer en betere ondersteuning op de werkvloer. Westerveld: ‘Via zulke maatregelen worden ook de 83 duizend mensen die ondanks een lesbevoegdheid niet voor de klas staan weer naar het onderwijs gelokt. Die zijn nu afgehaakt omdat in de eerste plaats de werkdruk te hoog is ze en daarnaast – terecht – vinden dat ze niet genoeg verdienen.’

Helaas blijven de coalitiepartijen trots tamboereren op de extra middelen en verschuilen zich achter het regeerakkoord als door vakbonden of partijen als GroenLinks wordt vastgesteld dat er meer nodig is.

Westerveld: ‘VVD, CDA, D66 en ChristenUnie lijken soms vergeten dat dit probleem vraagt om een marathonmentaliteit. Nu zijn ze flitsend uit de startblokken gekomen om vervolgens langs de weg te gaan zitten blazen. Terwijl ze niet eens halverwege zijn. Als je dan zegt dat de finish pas vele kilometers verderop ligt, krijg je verontwaardigde reacties in de geest van “zie je niet hoe hard we gingen?” Het doel is intussen wel uit zicht.’

Dat de middelen beperkt zijn en de crisis in de publieke sector niet alleen het onderwijs raakt maar ook sectoren als de zorg of defensie, maakt het probleem complex. ‘Iedereen snapt best dat het gezond krijgen van de onderwijsarbeidsmarkt niet in een vloek en een zucht is geregeld. Daar gaan jaren overheen. Maar onderken dat gewoon en doe niet of er nu genoeg gebeurt, zoals de VVD. Of bluf er geen half miljard aan investeringen bij door te doen of onderhoud aan monumenten het onderwijs ten goede komt, zoals D66.’

Volgens GroenLinks zou het ook helpen als de bekostiging op de schop gaat. Zo moeten de bekostigingsregels zo worden aangepast dat het onmogelijk wordt geld dat is bedoeld voor personeel in te zetten voor bijvoorbeeld gebouwen, tenzij daar toestemming voor is gegeven door de medezeggenschapsraad. En er moet een rem komen op de reserves: onderwijsbreed staat er 16 miljard euro op de bank. Zeven miljard euro daarvan was bedoeld voor het funderend onderwijs.

‘Ik snap best dat besturen soms geld moeten reserveren voor vastgoedonderhoud of een duur ict-systeem,’ zegt Westerveld. ‘Maar dit soort reserves voedt de suggestie dat het onderwijs het geld nu al niet op krijgt. Daarom moet het ministerie van OCW aan de slag met een maximale reserve. Een structurele oplossing voor het lerarentekort is dat uiteraard niet: een spaarpot kun je maar één keer legen. Maar je kunt er wel een begin mee maken.’

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld vindt dat leraren en ander onderwijspersoneel meer te zeggen moet krijgen over de financiële keuzes die op scholen worden gemaakt. Ook vindt ze dat het ministerie van OCW moet ingrijpen in het oppotgedrag van scholen: de reserves moeten bij wet worden gemaximeerd.

De voorstellen moeten leiden tot meer grip op de onderwijsmiddelen. ‘Of in ieder geval: dat meer geld in de klas terecht komt,’ preciseert Westerveld. ‘Niemand hoeft me te overtuigen dat het onderwijsgeld tekort komt en het lerarentekort vraagt om fors te investeren. Tegelijkertijd zien we onderwijsbestuurders enerzijds hun steun betuigen aan leraren die actievoeren voor een hoger loon en minder werkdruk, maar anderzijds schuiven ze miljoenen weg richting spaarrekeningen. Daar staat gewoon spanning op.’

Uit het jaarverslag van de Onderwijsinspectie blijkt dat de reserve onderwijsbreed 16 miljard euro is. Zeven miljard daarvan komt voor rekening van het primair en voortgezet onderwijs. Westerveld beseft dat zeker niet dit volledige bedrag direct ingezet kan worden, maar doet wel het voorstel om reserves te maximeren. ‘Laten we vastleggen dat er een maximumpercentage geldt voor reserves. Zo’n afspraak is voor iedereen beter: als eindverantwoordelijken voor het stelsel weten Kamer en kabinet zeker dat onderwijsgeld daadwerkelijk wordt geïnvesteerd in onderwijs. En schoolbesturen kunnen niet meer in het verdachtenbankje worden geplaatst. Natuurlijk zijn er dan nog altijd uitzonderingen denkbaar: ik begrijp best dat er geld opzij moet worden gezet als er plannen zijn om een nieuw pand aan te kopen of een duur ict-systeem aan te schaffen. Maar middelen mogen daar wat GroenLinks betreft alleen voor worden gereserveerd na instemming van de medezeggenschapraad en de raad van toezicht.’

Bovendien wil GroenLinks dat bestuurders veel meer dan nu het geval is hun onderwijspersoneel betrekken. ‘GroenLinks is geen partij die het belang van solide management in de publieke sector onderschat,’ zegt Westerveld. ‘Maar goed onderwijs valt of staat met goede leraren. Bestuurders moeten faciliteren: zij moeten zich bezighouden met de vraag of de werkdruk te overzien is, de ondersteuning op orde blijft en de werkomgeving op orde is. Zodat de leraar zijn werk goed kan doen. Daarom moet de inspraak veel beter, zodat leerkrachten echt meepraten over de financiële keuzes die gemaakt worden op een school. Niemand heeft meer baat bij een goede besteding van onderwijsgeld dan de leraar.’

Meebeslissen vraagt ook om een verdere professionalisering van de medezeggenschap: scholen moeten ter zake kundige ondersteuning regelen voor de docenten die dagelijks voor de klas staan. ‘Als de mensen die de werkvloer zijn bij hun overleg met het bestuur gesteund worden door een professional die feeling heeft met begrotingen en onderwijswetgeving, zijn zij beter in staat goede afwegingen te maken. Daarmee maak je de leden van medezeggenschapsraden bewuster van het belangrijke werk dat ze doen en haal je het wat mij betreft onzinnige bestuurdersargument van tafel dat onderwijspersoneel niet goed begrijpt waarover het besluiten moet nemen. Van dergelijk paternalisme wordt ons onderwijs niet beter. Wél is het onderwijs gebaat bij meer geld dat in de klas terecht komt’

Overwerkt onderwijspersoneel, bomvolle klassen, thuiszittende zorgleerlingen en bezorgde ouders: wie de situatie in het passend onderwijs aanschouwt, vraagt zich af hoe het mogelijk is dat 238 miljoen euro van het geld dat bestemd is voor passend onderwijs op een spaarrekening staat. Wat GroenLinks betreft zorgt minister Slob dat deze middelen zo snel mogelijk worden ingezet in de klas.

De Kamer debatteert vandaag met minister Slob over passend onderwijs, het systeem dat moet regelen dat scholieren met een zorgvraag zo veel mogelijk in een reguliere schoolklas worden opgeleid. Daartoe werken scholen op regionaal niveau met elkaar samen. ‘Op zich is dat logisch, maar vorige kabinetten hebben bedacht dat er officiële samenwerkingsverbanden moeten worden opgericht. Waarmee er in feite een extra laag bureaucratie op het onderwijs wordt gelegd’, zegt GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld. 

Westerveld begrijpt best dat scholen geld in kas houden voor onvoorziene kosten, maar in het onderwijs is sparen intussen tot kunst verheven. ‘Als je de reserves van alle schoolbesturen bij elkaar optelt, kom je tot de som van bijna 16 miljard euro. Dat is al niet uit te leggen. Als dan vervolgens blijkt dat de nieuwe bestuurslaag in een paar jaar 238 miljoen euro heeft opgepot, wordt het te gek. Alsof de scholen die deelnemen in samenwerkingsverbanden geen extra zorgleerling kunnen opvangen met die gespaarde miljarden.’

Ook GroenLinks ziet dat er regionale verschillen zijn. Door de verdeling van het onderwijsgeld zijn op sommige plaatsen grote tekorten. Maar dat neemt niet weg dat moet minister Slob snel met een scherpe boodschap naar onderwijsbestuurders moet die jaar na jaar geld overhouden. ‘Besteed het geld dat je krijgt aan onderwijs. Want een sector die kampt met enorme personeelstekorten, een te hoge werkdruk en een lage beloning vindt ons aan zijn zijde. Maar het is niet uit te leggen dat veel geld blijft liggen.’

Meer ruimte voor pragmatisme is zeer gewenst, stelt Westerveld. ‘Als een samenwerkingsverband lekker loopt zullen we de laatste partij zijn die in de weg gaat zitten. Maar ik zou niet weten waarom we het onderwijs zouden verbieden passend onderwijs op een andere manier te organiseren.’