Minister De Jonge (CDA) zei in maart dat de marktwerking in de zorg is doorgeschoten. Volgens de kersverse CDA-fractievoorzitter Heerma is de woningmarkt kapot en moet de woningmarkt weer ‘volkshuisvesting’ gaan heten. Naast deze CDA’ers horen we het D66 van Jetten pleiten voor een miljonairsbelasting en spreken D66’ers ineens over de groeiende tweedeling en zelfs over de strijd tegen het neoliberalisme. Een jaar eerder gaf CU-leider Segers aan dat Nederland behoefte heeft aan een nieuwe politieke agenda, tegen het neoliberalisme.
Drie regeringspartijen die ineens het neoliberalisme zeggen de rug toe te willen keren. Ook de PvdA heeft na jaren verantwoordelijkheid en bedenktijd de neoliberale veren afgeschud. Wat is er aan de hand?
Het neoliberalisme is failliet. Privatiseren en dereguleren is niet goedkoper gebleken. Het op afstand plaatsen of vermarkten van publieke diensten heeft voor meer bureaucratie en minder democratische controle gezorgd. De afbraak van volkshuisvesting, sociale zekerheid en werknemersrechten heeft de samenleving individualistischer en onzekerder gemaakt. Het is goed dat politieke partijen zoals het CDA, D66, CU en de PvdA dit nu inzien.
Dit valt niet op te lossen met plak- en pleisterwerk. Een onsje meer of minder zal geen wezenlijke verandering op de middellange termijn bieden. Tegenover het neoliberalisme met haar volledige vrijheid voor het kapitaal, moet onze economie nu flink gedemocratiseerd worden.
Daarvoor moeten publieke sectoren zoals energie, zorg, huisvesting, internet, telefonie, vervoer en onderwijs onder directere overheidscontrole komen. Zodat er democratische zeggenschap over bestaat en er bij strategische afwegingen niet een commercieel of winstbelang meespeelt.
Tot slot moeten we werken aan meer zeggenschap en vrijheid van de arbeid. Dat betekent natuurlijk dat de lonen na jaren fors omhoog moeten. Maar daarmee zijn we er niet.
Want in bedrijven staat nu het winstoogmerk van de kapitaalverschaffer centraal. Terwijl het geld verdiend wordt door mensen die het werk doen. Daarom moet de zeggenschap over de verdeling van de winst en over de werkomstandigheden van zij die het werk verrichten vergroot worden.
Dat bovengenoemde partijen nu kritiek hebben op het neoliberalisme is mooi. Maar het heroveren van de publieke sector, het verhogen van de lonen en het democratiseren van de economie, zie ik deze partijen niet snel doen. Laat dat nu juist de taak van de SP zijn. Van de eerste criticasters van het neoliberalisme naar de partij voor de emancipatie van de werkenden en werkzoekenden.
