Sinds de Participatiewet (2015) zijn bedrijven en overheden verplicht om banen te bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Waar bedrijven hier in toenemende mate invulling aangeven, blijft de overheid ver achter. Dit geldt ook voor de gemeente Haarlemmermeer, en de ambities van het college op dit punt zijn volstrekt onvoldoende: de gemeente voldoet op dit punt niet aan de wet Banenafspraak. GroenLinks heeft het college hier bij herhaling op gewezen.
In februari 2020 werd er op verzoek van GroenLinks in de gemeenteraad over de nota ‘Toekomstperspectief De Waterwolf ‘gesproken. Na een onderbreking vanwege de coronacrisis kon op 20 augustus het debat eindelijk afgerond worden. Aanleiding voor GroenLinks om deze nota te ter bespreking te agenderen was het voorgenomen besluit van het college om bij de afdeling groenonderhoud van De Waterwolf flink te schrappen in het aantal leer-werkplekken. Een zeer ongelukkig voornemen, dat inmiddels gelukkig van de baan lijkt te zijn, zo bleek tijdens het debat op 20 augustus.
De Waterwolf is één van de verbonden partijen van de gemeente. De gemeente bezit 100 procent van de aandelen en is daarmee volledig eigenaar van het bedrijf. De Waterwolf verricht werkzaamheden in de openbare ruimte, zoals groenonderhoud, civieltechnisch onderhoud, brugbediening en dienstverlening op/onderhoud van begraafplaatsen. Een andere belangrijke taak is dat de Waterwolf een leerwerkbedrijf is voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.
Bij de aansturing van De Waterwolf spelen volgens de nota drie kaders een rol: kwaliteit van het werk, Social Return en dividend. Het college geeft aan dat is afgesproken dat er voorrang wordt gegeven aan het belang dat de gemeente heeft als beheerder van de openbare ruimte bij een kwalitatief goede dienstverlening. De functie van De Waterwolf als leerwerkbedrijf voor inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt is hieraan ondergeschikt en het verkrijgen van dividend komt op de derde plaats.
Het college constateert dat de bedrijfsresultaten van De Waterwolf tegenvallen en stelt dat ook op de kwaliteit van het werk het een en ander aan te merken is, met name als het gaat om het groenonderhoud. Het college heeft daarom onderzoek laten doen naar mogelijke toekomstscenario’s van De Waterwolf door Andersson Elffers Felix (hierna: AEF) en stelt op grond daarvan voor het aantal mensen met afstand tot de arbeidsmarkt dat bij De Waterwolf werkt te verminderen, en de social return naar ‘een marktconforme 2 tot 5 procent’ terug te brengen.
Het rapport dat AEF opstelde is als bijlage bij de nota bijgesloten en belicht ook (kritisch) de rol van de gemeente richting De Waterwolf, bijvoorbeeld als het gaat om de aansturing van en opdrachtverstrekking aan De Waterwolf. Uit het rapport blijkt ook dat de gemeente sinds 2008 4 miljoen euro aan dividend heeft ontvangen van De Waterwolf, daarvan werd 2,4 miljoen euro tussen 2013 en 2016 uitgekeerd. Ook blijkt uit het rapport dat het werk bieden door De Waterwolf aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt de gemeente financieel voordeel oplevert. Van belang bij dit laatste punt is ook dat overheden sinds 2015 in het kader van de Wet Banenafspraak 25000 banen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zouden moeten genereren. Uit de evaluatie van de Wet Banenafspraak van november 2019 blijkt dat juist de overheid achterblijft op dit punt.
Het voorgenomen besluit van het college om het aantal leer-werkplekken te verminderen bij de afdeling groenonderhoud wordt niet onderbouwd door het rapport van AEF. Sterker nog: er valt de gemeente het een en ander te verwijten in de aansturing. En de slechte financiële positie? De gemeente heeft in de afgelopen jaren stevig verdiend aan De Waterwolf….
Gelukkig lijkt het schrappen van leer-werkplekken bij de Waterwolf voor onze eigen inwoners van de baan. Want zeker in deze tijd verwachten we dat de behoefte aan leer-werkplekken alleen maar zal groeien. Juist mensen met tijdelijke of flexibele arbeidscontracten raakten door de coronacrisis hun baan en daarmee hun bestaanszekerheid kwijt. In Haarlemmermeer zijn de economische gevolgen van de corona-crisis nog groter dan in de rest van Nederland. Juist in deze tijd moeten we zorgen dat we oog blijven houden voor de mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt.