Poliflw

Het is nu negen maanden geleden dat de Raad van State een streep zette door het Programma Aanpak Stikstof. Negen maanden – de duur van een gezonde zwangerschap.

De gevolgen van de uitspraak zijn niemand ontgaan: de pers heeft vol gestaan met de gevolgen voor bouwactiviteiten, het verlagen van de maximumsnelheid op veel snelwegen, het niet openstellen van Lelystad Airport en effecten op de landbouw. En niet alleen de kranten stonden vol, ook het Malieveld en het plein voor het provinciehuis – maar dan met tractoren.

Regelmatig wordt mij gevraagd hoe wij als PvdA tegen het stikstofprobleem aankijken, en hoe wij de oplossingen zien. Zijn wij het eens met de oproep om Natura2000 gebieden te ontdoen van hun status, want een lagere beschermingsstatus staat immers meer activiteit toe? Of staan wij achter het idee om alle veehouderijen te halveren? Om maar twee denklijnen te volgen…

Net als onze landelijke fractie staat de PvdA Overijssel voor een groene en eerlijke aanpak van het stikstofprobleem. Het behoud van onze Natura2000 gebieden staat voorop: deze gebieden zijn niet voor niets aangewezen als bijzondere natuur. Voor ons betekent dit dat de stikstofbelasting echt omlaag moet. De hiervoor te volgen aanpak moet evenwichtig en eerlijk zijn, en de te treffen maatregelen moeten ook echt effect hebben. Het verlagen van de maximumsnelheid vanaf deze maand is hierin een eerste stap.

Natuurlijk ligt op dit moment het vergrootglas vooral op de veehouderijen – en daarvan hebben we er veel in Overijssel. Het is onontkoombaar dat in deze sector op korte termijn tot forse ingrepen wordt gekomen. De sector zelf zoekt haar heil in innovaties als nieuwe stallen, andere soorten voer en nieuwe manieren om mest uit te rijden. Met deze maatregelen kan daadwerkelijk de stikstofuitstoot (beperkt) worden verminderd. Echter, de hiervan verwachte effecten zijn niet voldoende om onze natuur te beschermen. Er is straks meer nodig.

Wat dan wel? In het verlengde van het Engelse gezegde ‘never waste a good crisis’ zien wij graag dat de stikstofcrisis gebruikt wordt om door te pakken en om langetermijndoelen versneld dichterbij te brengen. Denk daarbij aan de introductie van circulaire landbouw en stadslandbouw, overschakeling van dierlijke eiwitten naar andere hoogwaardige voedingsmiddelen en introductie van nieuwe verdienmodellen op het platteland. Dat vraagt veel. In geld vanuit de maatschappij, want stikstof is een gedeeld probleem dat we met zijn allen moeten betalen. En van de boeren, die deels gedwongen zullen worden om hun bedrijfsvoering om te gooien.

Wij zijn doordrongen van de impact die deze omslag heeft op individuele ondernemers en hun gezinnen. Daarom vinden wij dat we de transitie samen en op een sociale manier moeten doen. Maar ook wel voortvarend en doelgericht.

We zijn negen maanden na de uitspraak van de RvS. Het wordt tijd om te bevallen en een naam te kiezen voor de boreling. Het wordt vast een lieve nakomeling.

Het bericht Stikstof – de volgende episode verscheen eerst op PvdA Overijssel.

De provincie gaat Overijsselaars wijzen op de mogelijkheid tot het verhalen van schade door Lelystad Airport. Via een zogenaamde stuitingsbrief kunnen inwoners tot één april het recht op schadevergoeding veiligstellen. Eerder besloten verschillende gemeenten al om hun inwoners te attenderen op die mogelijkheid. Nu zal ook de provincie haar communicatiekanalen gebruiken om inwoners op de hoogte te brengen. Wel waarschuwt gedeputeerde Tijs de Bree meteen dat de kans dat Overijsselaars daadwerkelijk een vergoeding krijgen klein is. Dat is het open en eerlijke verhaal dat we aan onze inwoners zullen vertellen.

Het bericht Provincie informeert inwoners over mogelijkheid tot indienen schadeclaim Lelystad Airport verscheen eerst op PvdA Overijssel.

Woensdag 16 oktober is een bijna 5 uur durend debat gevoerd in onze Staten, met 150 boeren op de tribune en veel trekkers buiten. Het ging natuurlijk over stikstof, de toekomst van de landbouw, de bestuurlijke koerswijzigingen en de emoties die hierbij vrij zijn gekomen. Het resultaat? De onduidelijkheid over wat er in een half uur overleg tussen de gedeputeerde en de afvaardiging van de boeren is gebeurd blijft bestaan. Of het college zich zal voegen in nieuwe, landelijk te maken afspraken tussen kabinet en alle provincies? De gedeputeerde zegt geen volmondig ja; hij sprak wel de intentie uit maar ook de optie om zelf Overijsselse regels uit te vaardigen blijft bestaan. Inmiddels is op 17 oktober door de minister duidelijk gemaakt dat er tot 1 december nieuwe afspraken tussen Rijk en Provincies zullen komen.

Opvallend waren de verschillen tussen CU ten opzichte van CDA en VVD  enerzijds en anderzijds ook de uitzonderlijke pro-boeren opstelling van PVV en Forum. Die ontkennen volstrekt dat er een probleem is, geheel passend bij hun landelijke koers. Tenslotte viel ook de gehele afwezigheid van de PvdA in het debat op. Het leek erop dat men in de PvdA fractie ook ongelukkig was met hoe het allemaal was verlopen. CU en PvdA leken tegenover de CDA en VVD fracties te staan. En de ooit zo nette SGP fractie trok, sinds ze een gedeputeerde hebben die over landbouw gaat, fel van leer door onbehoorlijke opmerkingen naar D66, SP, de PvdD en GL . De verdeeldheid was groot. De emoties waren voelbaar.

Als fractie hebben we in het debat verschillen bloot gelegd. De bestuurlijke koerswijziging van de SGP gedeputeerde en het voltallige College hebben we publiek verwoord en zo voor iedereen zichtbaar gemaakt. We hebben vastgehouden aan de ambitie de stikstofdepositie fors te beperken en ook de reductie van de veestapel als middel benoemd. En we hebben in onze bijdragen in de Staten een krachtige stem gegeven aan kwetsbare natuur. Onze koers voor de toekomst van de landbouw in Nederland blijft: we willen de staat van de natuur versterken en de landbouw zal haar uitstoot van stikstof (die neerslaat in kwetsbare natuur) fors moeten beperken. Er is geen keus!

Op het einde van het debat hebben we samen met andere partijen een motie van treurnis ingediend. Die haalde het uiteraard niet. De coalitie sloot de rijen. Maar ik voorzie dat het in de coalitie met dit dossier nog stevig kan botsen. De PvdA lijkt vleugellam. De CU staat achter haar minister van Landbouw en verwacht dan ook een wijziging van het landbouwbeleid in de provincie. De CDA fractie is verdeeld (maar zit gevangen in decennia boerensteun) en de VVD  babbelt mee. En ondertussen ontstaat het beeld dat de SGP alles uit de kast haalt om haar gedeputeerde vooral te steunen. Want die had het zichtbaar moeilijk.

Wij dienen naar aanleiding van de technische sessie en het debat een nieuwe serie schriftelijke vragen in. Er is en blijft nog veel mist bestaan dat het debat niet ten goede komt en geen recht doet aan transparant democratisch bestuur. We zullen als oppositiepartij blijvend opkomen voor de Tuin van Nederland waar het voor iedereen goed recreëren, ondernemen, wonen en werken blijft. Maar dan wel in een Tuin die veel beter in balans is!

Wil je het debat terugkijken? Klik dan hier!

Wybren Bakker,

Fractievoorzitter en woordvoerder natuur & landbouw

In Overijssel kun je met intimidatie niet je zin krijgen. Dat verzekerde Commissaris van de Koning Andries Heidema ons gisteren. Hij verklaarde nadrukkelijk dat de provincie maandag niet gezwicht is voor intimidatie van boeren.

De PvdA is tevreden met die verklaring. “Iedereen heeft het recht om te demonstreren,” zegt fractievoorzitter Annemieke Wissink. “Actie voeren voor wat je écht belangrijk vindt is een belangrijk onderdeel van onze democratie. Het is een recht dat ons land en ook onze partij veel goeds heeft gebracht. Maar intimidatie en geweld, dat zou over de grens zijn. Daar kunnen we onder geen beding voor zwichten. Daarom is het belangrijk om duidelijk te maken dat als ons bestuur de regels aanpast, ze dat doet op basis van inhoud en niet vanwege intimidatie.”

Ook gedeputeerde Ten Bolscher bevestigde nogmaals dat dit het geval was. De commissaris en gedeputeerde deden hun uitspraken tijdens een debat in provinciale staten gisteren. Daarin gaf de provincie opheldering over het intrekken van de beleidsregels rond stikstof afgelopen maandag, na het protest van honderden boeren bij het provinciehuis.

Het bericht In Overijssel kun je met intimidatie niet je zin krijgen verscheen eerst op PvdA Overijssel.

De afgelopen weken was er veel rumoer over uitingen van D66 dat de veestapel met 50% moet worden ingekrompen om zo bij te dragen aan de reductie van stikstofuitstoot. Veel boeren ervaren die boodschap als een klap in het gezicht. Ze voelen zich weggezet en ontkend. Want veel boeren innoveren permanent (in bodem-, mest en stalsystemen en in het realiseren van nieuwe aanvullende verdienmodellen). En ondertussen zijn ze dagelijks bezig ons allen van hoogwaardig voedsel te voorzien. Die inzet verdient waardering!

Nederland heeft echter een zeer fors probleem. We stoten met elkaar teveel stikstof uit en dat is slecht voor onze natuur in de “stadstaat” die Nederland is. De veestapel is de grootste uitstotende partij. En ondanks alle inspanningen van ondernemers is de uitstoot vanuit de landbouw nog veel te hoog en gaat de natuur en biodiversiteit hollend achteruit. Logisch dat ook de commissie Remkes vaststelt dat ook daar de emissie teruggebracht moet worden. Dat vergt lef, visie, doorzettingsvermogen en geld. De visie is er: over naar natuurinclusieve kringlooplandbouw.

De individuele boeren, met al die bank- en leververplichtingen, hebben het al vele jaren niet makkelijk in het huidige systeem. Zij knokken dagelijks om het hoofd boven water te houden, en de bank en voedingsindustrie tevreden te houden. Het huidige kabinet heeft daarom in de begroting en het klimaatakkoord reeds honderden miljoenen vrijgemaakt voor hulp bij stoppen (warme sanering) en steun bij het wijzigen van bedrijfsmatige en regionale productie- en verwerkingsmethoden. Ook het CDA, VVD en CU steunen die koers en onderkennen dat het “agrarisch ondernemen” anders moet. Het ontbreekt nu echter aan lef om dat ook naar de traditioneel sterke boerenachterbannen te verwoorden. Een andere escape die CDA en VVD nu hanteren is het RIVM (de jarenlange stikstofmetingen) ter discussie te stellen. Daar zal de natuur niet door verbeteren!

Volgens de commissie Remkes is er meer nodig om de reductie van de stikstofemissie te realiseren, ook in de landbouw. Door het voorstel van D66 is er een debat ontstaan – een fel debat, zeker niet allemaal even fraai en empathisch. Maar de feiten spreken voor zich. Als politieke partijen nu gaan “strijden” voor de boeren zonder antwoord te geven hoe de problemen dan wel opgelost moeten worden, dan is dat een loos geluid. Daar hebben individuele boeren niks aan. Wat zij nodig hebben is échte zekerheid voor de toekomst. De staat van onze planeet laat nou eenmaal niet toe dat we eeuwig op deze manier door blijven gaan.

Maak de visie concreet op regionaal en individueel niveau. Help boeren die vrijwillig willen stoppen zodat ze een fatsoenlijke toekomst houden (4 op de 10 Nederlandse boeren overwegen te stoppen omdat ze of geen opvolger hebben of nieuwe milieumaatregelen niet kunnen financieren) en steun huidige en toekomstige natuurinclusieve kringloopboeren bij de noodzakelijke veranderingen. Pak ondertussen natuurlijk ook mobiliteit, vliegen, industrie en ons consumptiepatroon individueel aan!

Regel nationaal en Europees een goed duurzaam verdienmodel voor boeren en creëer rust in de sector door langjarige wet- en regelgeving. Zorg dat de boer voor haar producten een eerlijke prijs verwerft. Als je nu 130 koeien melkt en alleen de laatste 10 zorgen voor je netto maandelijks inkomen dan kunnen we door meer te betalen voor ons dagelijks eten ook ervoor zorgen dat de toekomstige boer door 80 koeien te melken ook nog een goede boterham verdient. En regel goed dat de boer tevens mee blijft zorgen voor onze collectieve kwetsbare natuur, bijdraagt aan toerisme, lokaal hoogwaardige producten levert en er een duurzame toekomst is voor jonge boeren die graag blijven boeren.

Daarbij moeten we ervoor zorgen dat alle hoogwaardige landbouwkennis, die uniek is in de wereld, beschikbaar blijft en door kan ontwikkelen. Zodat onze bijzondere kunde op het gebied van landbouwtechnologie elders op de aarde benut wordt. Want ook daar moet geleerd worden goed met bodem, water, dieren en ons klimaat om te gaan. Nederland is het voorbeeld voor vele boeren elders op de wereld. Laten we van die kennis nog meer ons exportproduct maken. Want als je een boer kennis geeft zal ze die benutten als er daardoor meer inkomen ontstaat en haar kinderen naar school kunnen gaan. Dus: geen vis maar een hengel. Dat is de kracht van kennis!

Lelystad Airport kan nog lang niet open, maar toch wil minister Van Nieuwenhuizen vanaf 7 november de laagvliegroutes over Overijssel openstellen. Voor ons is dat een onbegrijpelijk en onwenselijk besluit. De provincie Overijssel is altijd duidelijk geweest: Lelystad Airport kan niet open voordat het luchtruim is herzien en de laagvliegroutes van tafel zijn. Bovendien moet er een reële inschatting worden gemaakt van de milieuschade en overlast die vliegen op Lelystad veroorzaakt. Daar is geen sprake van. Dus geeft het wat ons betreft geen pas om die routes nu tóch te openen.

“Het is onbegrijpelijk dat de minister een besluit als dit doordrijft,” zegt Statenlid Hans Nooter van de PvdA. “Verzet vanuit de regio’s, protest van de Samenwerkende Actiegroepen, kritiek vanuit de luchtvaartorganisaties, de stikstofproblematiek – als het om Lelystad gaat lijken alle bezwaren aan dovemansoren gericht. De minister blijft hardnekkig proberen haar zin door te drukken. Dat is niet de manier waarop we in Nederland besluiten moeten willen nemen.”

In januari van dit jaar drongen de provincie en vijftien gemeenten samen aan op uitstel van de opening van Lelystad Airport tot na de herziening van het luchtruim.

Het bericht Openstellen laagvliegroutes Lelystad Airport “onbegrijpelijk en onwenselijk” verscheen eerst op PvdA Overijssel.

Boeren zijn van levensbelang voor onze aarde.  Hun innovatiekracht biedt de kans uit de nationale PAS impasse te komen. En Nederland moet ze daarbij helpen. Dat geeft de ruimte voor een nieuw evenwicht tussen ecologie en economie en zo blijft Nederland wereldspeler op de agromarkt. Want de kennis van onze Nederlandse boeren kan worden ingezet om alle inwoners van onze aarde gezond en duurzaam te kunnen blijven voeden. Dat is de kracht van de boer en de kracht van Nederland. Denk en handel internationaal. Er is een wereld te winnen!

Al langer worden de Nederlandse boeren (die voor ons dagelijks eten zorgen) weggezet als grootvervuilers en gezien als de belangrijkste veroorzakers van teveel uitstoot van stikstof. Inmiddels heeft de Raad van State het systeem van stikstofvereffening de nek omgedraaid en ligt Nederland stil. Alleen al in Overijssel zijn meer dan 1500 projecten geïnventariseerd die door dwingende regels mogelijk niet meer van de grond kunnen komen zolang er geen oplossing voor de stikstofneerslag wordt gevonden. Stikstof hebben we nodig maar een teveel aan uitstoot leidt tot zeer ernstige schade voor de natuur en biodiversiteit als geheel.

Landbouw en mobiliteit zijn twee belangrijke veroorzakers van onze dagelijkse stikstofuitstoot. De overheid wil terecht de Parijsakkoorden halen, maar natuurlijk ook zorgen dat onze economie groeit en o.a. de bouw van woningen hoogste prioriteit krijgt. Maar economische groei en de daarbij behorende uitstoot van stikstof gaat op dit moment niet goed samen met het nakomen van de klimaatafspraken.

LNV

Uiteraard moeten we doorgaan met het verduurzamen van onze mobiliteit. De afspraken van Parijs zijn leidend en het klimaatakkoord dwingt tot snel en zorgvuldig stappen zetten. Dus zorg voor meer snelfietswegen, realiseer E-fiets laadpalen bij alle OV-knooppunten in Overijssel, maak meer ruimte voor electrisch vervoer over weg en water, realiseer de aanleg van waterstofstations en regel dat electrische deelauto’s in wijken en dorpen beschikbaar zijn waarbij de batterijen van E-auto’s weer als buurtaccu’s kunnen fungeren.

Maar omdat de landbouw volgens alle berekeningen de grootste veroorzaker is van dagelijks nieuwe stikstofneerslag moeten we ook in die sector zoeken naar innovatieve oplossingen. Dat doen we niet door boeren als boosdoeners weg te zetten maar juist door ze te ondersteunen en meer kansen voor innovatie te bieden.

Nederland is al jaren toe – en werkt inmiddels stapsgewijs – aan een nieuwe manier om landbouw te bedrijven: de kringlooplandbouw. Na de Tweede wereldoorlog wilde niemand meer honger lijden, dus stond de behoefte aan meer en goedkoop voedsel voorop. De boeren hebben dit voor ons mogelijk gemaakt! Van de potstal en kleinschalig boeren gingen we naar de ligboxstal en voedselproductie op een steeds grotere schaal.

Tegenwoordig is er geen tekort aan voedsel meer maar bestaat de maatschappelijke wens naar duurzaamheid en goede zorg voor onze natuurlijke omgeving. De oplossing voor de toekomst is natuurinclusief en circulair boeren. Dat betekent dat we weer teruggaan naar grondgebonden landbouw met gesloten ketens van voer en mest binnen het bedrijf of in de directe omgeving. Om precies te zijn: stop het gebruik van kunstmest en de invoer van soja, gebruik reststromen als voer voor varkens, geef kippen insecten door ze te laten scharrelen, laat koeien gras eten, verbouw mais voor menselijke consumptie en benut alle mest als bodemversterker.

Er ligt dus een grote opgave. De tijd dringt en we kunnen het de boeren niet alleen laten oplossen. In plaats van voedselproductie op steeds grotere schaal om winstgevend te blijven moeten boeren betaald gaan worden voor hun inzet voor natuurakkers, landschapsbeheer, bomenonderhoud, het creëren van leefgebieden voor weidevogels en het opwekken van duurzame stroom door bijvoorbeeld zonnedaken. Wij vinden dat de politiek op nationaal en provinciaal niveau de taak heeft de boer daarbij te helpen.

Natuur en klimaat moeten prioriteit krijgen want die zijn van levensbelang voor ons allemaal. Als het aan D66 ligt hebben boeren in Overijssel de keuze: steun voor de noodzakelijke verandering naar kringlooplandbouw of hulp bij het stoppen met het bedrijf. Hoe dan ook hebben ze hulp verdiend. Dat vraagt geld vanuit de landelijke overheid als ook vanuit de provincie. Die kunnen enerzijds rechten opkopen (warme sanering) en anderzijds meer geld voor de transitie naar circulaire landbouw vrijmaken door het agro&food beleid van de provincie daar op te richten.

Het CDA kan niet meer wegkijken en dwarsliggen bij saneringen en het sluiten van de kringloop maar gelijktijdig klagen over een tekort aan woningen of het al dan niet openen van Lelystad Airport. Op deze manier “pal staan voor boeren” komt op langere termijn noch de boeren noch de maatschappij als geheel en zeker niet ons milieu ten goede.

Ook de VVD zal moeten kiezen: wil men vee, goedkoop vliegen of huisvesting? Omdat vee permanent stikstof uitstoot kan door vermindering van de veestapel op korte termijn ruimte ontstaan voor het realiseren van projecten waaronder de bouw van starterswoningen. Die nood is hoog en woningcorporaties en projectontwikkelaars moeten de ruimte krijgen de woningvoorraad sterk uit te breiden.

Dat dwingt tot keuzes. D66 ziet kansen voor mens en natuur door boeren te helpen die veranderingen te maken. Er zijn genoeg goede voorbeelden waarbij boeren grondgebonden werken en bijvoorbeeld aan melkproductie doen maar daarnaast ook fungeren als energieboer voor de gemeenschap. Het is tijd dat alle middelen die nu naar boeren gaan voor steun (vanuit de EU, landelijk en provinciaal) samengevoegd worden en dat die enkel en alleen ten goede moeten komen aan boeren die de omslag maken naar kringlooplandbouw of hulp willen voor het beëindigen van hun bedrijf.

Kringlooplandbouw is lokaal en regionaal van karakter. In Overijssel zijn vele goede initiatieven gaande. Maar ook wereldwijd kunnen we veel betekenen: Nederlandse boeren hebben dankzij hun drift tot innovatie de hoogste productie per vierkante meter. Onze boeren zijn wereldleiders in landbouwtechnologie en al hun opgebouwde kennis mag nog meer verspreid worden over de wereld. Laten we dus ook elders helpen om hoogwaardig en gezond voedsel te produceren met de minste milieudruk zoals in Nederland zodat er mondiaal minder landbouwgrond nodig is. Daardoor ontstaat er weer meer ruimte voor bossen.

Elke dag stoppen gemiddeld in Nederland 3 boeren. De sector levert een beperktere bijdrage aan ons BNP. In een metropool als Nederland – waar we natuurwaarden belangrijk vinden maar ondertussen ook meer willen vliegen en globaal blijven handelen – moeten maatregelen genomen worden om de verdere ontwikkeling van economie en ecologie in balans en samenhang te realiseren. Om dat mogelijk te maken moet de landbouwsector voluit geholpen worden. We houden van koeien in de wei en genieten van de hoogwaardige producten die we dagelijks eten. En dat willen we op een duurzame manier blijven doen. We mogen trots zijn op deze sector, dus laten we er ook alles aan doen om hen te helpen de omslag te versnellen. Omarm de boer als uw buur en laten we nationaal en provinciaal zorgen dat we hem niet in de steek laten maar daadwerkelijk steunen bij deze transitie die voor ons allen zo belangrijk is.