Poliflw

We leven in uitzonderlijke tijden. Het Corona virus maakt dat we een bestuursakkoord bespreken in een nauwelijks gevulde Statenzaal; we feliciteren nieuwe coalitiefracties door naar hen te zwaaien en nieuwe gedeputeerden moeten het doen met een dikke knipoog. Nooit eerder legde de Nederlandse politiek zichzelf zoveel beperkingen op.

Maar de democratie gaat door. Zo hoort het. Het is dan ook extra bijzonder dat vandaag buiten dit provinciehuis geprotesteerd wordt. En dat er geprotesteerd wordt bij de presentatie van een bestuursakkoord is op zichzelf al bijzonder. Ook dat werd nooit eerder gedaan.

En er zijn meer dingen die nooit eerder zijn vertoond. Qua samenstelling van de coalitie bijvoorbeeld. Brabant heeft daar een traditie mee. Eerder was er de SP die voor het eerst ooit op provinciaal niveau mee bestuurde; er was de eerste keer een Brabantse coalitie zonder het CDA; er was de eerste Brabantse gedeputeerde namens D66 en recenter de eerste keer voor GroenLinks. En vandaag de eerste keer voor Lokaal Brabant. Waarvoor felicitaties aan de heer Van Pinxteren en zijn team.

Nooit eerder was er binnen een beoogd coalitiepartij zoveel commotie over een potentiele partner. Nooit eerder sprak een voormalig Commissaris van de Koningin van Brabant zich uit over een te vormen coalitie. Nooit eerder waren er zoveel columnisten met een mening over de coalitie in Brabant.

En de commotie is nog niet klaar. Er stapten al twee raadsleden op vanwege een coalitie in de Provinciale Staten; er werd een wethouder weggestuurd vanwege zijn ambitie gedeputeerde te worden. En voorzitter, die onrust is volkomen terecht.

Door je te laten verleiden door een stel joviale mannen; door je te verschuilen achter een Brabants bont douchegordijn; door je ogen te sluiten voor de misselijkmakende uitspraken van de politiek leider van een van je partners zet je een eerste stap op een hellend vlak. Een pad waar je als middenpartij helemaal niets te zoeken hebt.

Met een meerderheid van slechts een zetel neemt u de sprong. Het rapport Op zoek naar Zuurstof adviseerde ons toch echt iets anders. Een stabiel bestuur voor Brabant. De afgelopen weken bewijzen het tegendeel; uw krappe meerderheid biedt geen stabiliteit. Ik zocht dan ook in de inhoud van uw akkoord een handreiking. Misschien had u daar de vertaling gemaakt van dit zwaarwegende advies. En gelukkig lijken daar aanknopingspunten verstopt.

Ik wil complimenten maken richting de VVD voorzitter. Politiek heeft u een knappe prestatie geleverd. Uw verkiezingsprogramma Thuis in Ons Brabant in 2019 las prettig en was helder; ook uw verkiezingsprogramma van 2020, dit keer verpakt als coalitieakkoord, Samen, Slagvaardig en Slim Ons Brabant mag er zijn. Alleen over de volgorde van samen, slagvaardig en slim struikel ik soms. Maar ach.. En door ze een mooie job te bieden brengt u bovendien weer wat oud-VVD’ers terug op het nest. De heren Rutte en Dijkhoff zullen trots op u zijn. Of mochten die ook niet achter uw douchegordijntje meekijken?

D66 is tevreden dat de VVD geen afscheid neemt van ingezette transities; de beweging die we samen begonnen in 2015 is op onderdelen nog altijd zichtbaar. Zo zien we de focus op start-up en scale-up in het economisch beleid, we zien de visie op openbaar vervoer als oplossing van het fileprobleem terug, u zet door met de eiwittransitie, u heeft het idee van Erik van Merrienboer en Anne-Marie Spierings om via immunisatieportefeuille boeren te helpen richting weidegang om te komen tot kringlooplandbouw overgenomen, u blijft bij de ambitie om in 2030 50% van onze energie duurzaam op te wekken en wil ook de CO2 met minstens 50% reduceren, u handhaaft zelfs een snellere verduurzaming van de veehouderij dan de landelijke voorschriften. Het gekozen spoor geeft ons hoop.

Maar over uw tempo maken we ons grote zorgen. U doet niets zonder het toverwoord draagvlak. Liefst 21 maal spreekt u over draagvlak in uw akkoord, maar wat draagvlak dan precies betekent wordt nergens helder. Op het terrein Energie maakt D66 zich overigens weinig zorgen over dat draagvlak. Het ontwikkelde netwerk is sterk en mensen weten elkaar beter dan ooit te vinden om ambities te realiseren. Als provinciale overheid past ons een terughoudende, regierol. Dat moet u aanspreken. Daardoor verbaasde ons de zin dat u in de volgende fase van de RES’en wellicht een andere rol wil pakken; wat bedoelen de coalitiepartijen hier?

Ook schrijft het bestuursakkoord stevige teksten over bezuinigingen. De provinciale begroting loopt af en in de onderhandelingen hebben de partijen scherpe keuzes gemaakt. Structurele budgetten op natuur, mobiliteit en cultuur worden ingeboekt. Maar wat die keuzes nu echt betekenen is niet helder. Bovendien is het volstrekt onduidelijk waar de bezuinigingen nu precies vallen; een klassieke truc: schuiven met de potjes en gelijktijdig leeghalen. Dan valt het minder op. Bovendien worden de keuzes pas in de volgende bestuursperiode geeffectueerd. Voorzitter, ook D66 is voorstander van schoon opleveren en ook D66 ziet dat bezuinigingen nodig zijn; maar zeker met de krappe meerderheid van deze coalitie past daar een bredere behandeling bij. Wij dienen daarom een motie in.

Voorzitter, ik kom bij mijn laatste blokje. En dat gaat uiteraard over cultuur. Ten eerste heeft D66 weinig sympathie voor uw keuze om de term Cultuur te schrappen bij uw portefeuilleverdeling; we dienen een motie in om dat te herstellen en rekenen daarbij op uw steun. De commotie van de laatste dagen is namelijk extra heftig door uw inschattingsfout om deze te schrappen. Misschien had u toch die stakeholdersbijeenkomst moeten organiseren; dat had een hoop gedoe voorkomen.

Ook inhoudelijk is D66 erg teleurgesteld over dit onderwerp in uw akkoord. Onze teleurstelling zit erin dat u onze makers geen enkel perspectief biedt. Geen ambitie, waardering, niets. Terwijl in de cultuursector zoveel mensen een baan vinden; zoveel ZZP-ers die het door corona al ongekend moeilijk hebben. Richting de VVD opnieuw een compliment, de dorpenderby en semi-gemeentelijke projecten lijken voorgoed uit ons provinciehuis te verdwijnen. Maar wij hopen dat de lessen van sociale veerkracht uit de vorige bestuursperiode wel bij de beleidsambtenaren geborgd worden. We hebben immers ook mooie voorbeelden ontwikkeld die wel de noodzakelijke transities provincie versterken. Cultuur is bovendien een belangrijke aanjager van de vaak geroemde Brabantse innovatie en daarmee van onze economie. Het is een belangrijk onderdeel van onze geweldige onderwijsinstituten. Het is een van de belangrijkste vestigingsfactoren voor mensen van buiten.

Iedere avond voor het slapen gaan lazen mijn ouders mijn zus en mij voor. Sinds vorig jaar doe ik hetzelfde voor mijn dochter. Vandaag mis ik haar bedtijd; maar ik lees toch een gedicht voor. Vandaag richting alle makers, naar Ton Jurriansen:

Sterren in de nacht spelen hun akkoorden de maan houdt de wacht fluistert stille woorden

In het vroege morgenlicht ontwaken duizend bloemen samen in een gedicht om hun kracht te benoemen

Hou vol. Hou hoop. Er komt een morgenlicht.

Beste Anne-Marie,

Een jaloersmakende groeicurve waar we in deze Statenzaal 9 jaar getuige van mochten zijn verdwijnt een poosje uit ons beeld. Maar lang zal dat niet duren voorspel ik, want de klus is nog niet af. De beweging nog lang niet waar je hem wil en de vruchten zijn zeker nog niet rijp.

Als gedeputeerde gaf je aandacht aan de ondernemers die anders durven zijn; die vernieuwend aan de slag zijn. Je was er voor de koplopers en bood hen in het provinciehuis een thuis. Maar liever nog ging je naar hen toe. Om je steun te tonen, maar eigenlijk vooral om aan je eigen nieuwsgierigheid tegemoet te komen.

Want je bent duidelijk een politicus van de inhoud. Niet van het spel. Een echte beta in de politiek.

Maar de menskant is voor jou geen blinde vlek. Het is voor de Statenleden nog wel interessant denk ik dat Anne-Marie haar moeder tijdens een campagnebijeenkomst rondom verduurzaming woningen een nadrukkelijke rol heeft gegeven. Die bijeenkomst was vooral een ‘mannen-aangelegenheid’ (zoals tot nu toe helaas de meeste Energie-bijeenkomsten, ook bij energie-coöperaties), maar Anne-Marie beseft dat, om echt verder te komen in de energie-transitie, de zgn. ‘WAF‘ (Wife Acceptance Factor) ook heel belangrijk is: zolang het een mannen-hobby blijft schiet het onvoldoende op met innovaties.

Als lijsttrekker verzuchte je vorig jaar eens dat je eigenlijk een hekel hebt aan verkiezingsdebatten. Liever zou je gewoon lekker over de dossiers praten en zoeken naar compromissen en manieren om vooruit te komen.

In de fractie en het campagneteam waren overleggen met en zonder jou qua informatievoorziening van een totaal verschillend niveau. Ik ken weinig mensen die in zo weinig tijd, zoveel informatie kunnen delen. Ik heb een theorie dat jij dit actief traint door mensen te bellen op de fiets met tegenwind. Maar dat terzijde.

In combinatie met de kwaliteit om binnen een minuut zowel scenario A als scenario Z en alles er tussenin te bedenken mogen we dan wel spreken van een bestuurder van hoog niveau.

Dat wordt ook bevestigd door het enorme netwerk dat je in de laatste jaren hebt opgebouwd. Of dit nu gaat over het beleidsterrein landbouw of energie. Er is een prachtige organisatie ontstaan die veel beter dan in het verleden op eigen kracht tot resultaten komt. De energietransitie was voor de provincie een totaal nieuw beleidsterrein. Samen concluderen we hoe succesvol het traject van de Regionale Energie Strategieën tot nu toe verloopt. Samen concluderen we ook hoe – zeker nu door corona lokaal kopen populairder is dan eerder – de Brabantse boeren met vernieuwende verdienmodellen zijn doorgegroeid onder jouw hoede.

Je bent kortom, een krachtige bestuurder gebleken die bovendien nog veel potentie heeft. Een voorbeeld voor andere ambitieuze vrouwen. En dat vind je belangrijk. Hoewel de leden uiteraard altijd het laatste woord hebben, heb jij als lijsttrekker de lijstadviescommissie twee maal zeer helder meegegeven dat de top van de kieslijst van D66 voldoende vrouwen moest bevatten.

En dan past het vandaag ook wel om jou bij te schrijven in het lijstje D66 vrouwen waar ik met extreem veel respect naar kijk: Truus Houtepen, Letty Demmers, Marusjka Lestrade, Tineke Klitsie. En Anne-Marie, het zegt enorm veel over jou dat deze vrouwen ongelofelijk trots op jou zijn – of in het geval van Tineke natuurlijk was. Ik heb nooit eerder met je gedeeld dat ze mij in haar laatste dagen nog een stevig advies mee gaf, geheel in de stijl die je van Tineke kent zei ze ‘Kijk maar gewoon naar Anne-Marie, die is al wat verder dan jij. Kun je veel van leren.’

In dat kader wil ik ook graag je ouders toch even noemen. Ouders die overigens regelmatig ook trots aanwezig zijn bij bijeenkomsten.

En toch nemen we vandaag afscheid van jou als gedeputeerde. Wij kijken altijd met veel genoegen naar jouw betogen over de creativiteit en de doorzettingskracht van de Brabanders. Een cultuur waar jij je in thuis voelt. Een goed idee hebben, aan de slag gaan, falen, pielen, doorgaan en uiteindelijk succes boeken.

In 2015 introduceerden we samen met VVD, SP en PvdA een nieuwe aanpak. We creëerden beweging in Brabant. In dat akkoord schreven we het volgende motto: Lef tonen, experimenteren met kans op vallen en zeker weer opstaan. Vandaag zeg ik het tegen jou: lef getoond, geëxperimenteerd, gevallen, maar zeker weer opstaan.

Namens de fractie,

Arend Meijer Fractievoorzitter

Gisteren werd het nieuwe provinciale bestuursakkoord gepresenteerd. Wij hebben als fractie het bestuursakkoord grondig bestudeerd. Dit akkoord schuift, schopt en schoffeert. Terwijl Brabant juist nu behoefte heeft aan steun en warmte. D66 maakt zich dan ook grote zorgen over de consequenties van dit akkoord.

Toen D66 in 2015 voor het eerst deelnam aan het provinciale bestuur deed zij dat met een stevige ambitie. Op cruciale transities wilden wij grote stappen voorwaarts zetten; op het gebied van energie, landbouw, cultuur, mobiliteit en economie wilden we duurzaamheid, innovatie en ruimte voor creativiteit vooraan zetten. D66 kiest voor de toekomst, stelt de gezondheid van Brabanders centraal en wil vooruit met Brabant. Dan zijn veranderingen en hervormingen nodig die soms ingrijpend zijn. Veranderingen die wij de laatste jaren samen met de VVD, PvdA, SP en GroenLinks in gang hebben gezet en hebben gerealiseerd. Het nieuwe akkoord kiest voor een stap achteruit; een visie ontbreekt. Noodzakelijke hervormingen worden door de nieuwe coalitie doorgeschoven, in gang gezette hervormingen worden teruggedraaid en afgebroken.

Brabant is een rijke provincie; ons ondernemerschap en onze innovatiekracht maken dat we internationaal bekend zijn. Brabanders denken in oplossingen, kansen. Als zaken mislukken, pielen we net zo lang verder tot het slaagt. Dat kunnen we door onze bijzondere mix van stad en platteland, doeners en denkers, tradities en vernieuwing. Met de conservatieve partijen die het provinciaal bestuur gaan vormen, komt deze balans onder druk te staan. Het akkoord schopt keihard tegen de schenen van natuurbeschermers, cultuurliefhebbers, dwarsdenkers en energieke Brabanders. Liefst 10 mln. euro per jaar wordt bezuinigd op natuur, er wordt onderzocht of Natura2000 gebieden geschrapt kunnen worden, er is niet eens een portefeuille Milieu meer benoemd. Door de focus op de traditionele veehouderij en alle privileges die zij krijgen vanuit dit nieuwe akkoord dreigt alle vernieuwing en verduurzaming in die richting te verdwijnen. Kringloopboeren komen weer alleen te staan. Ook de woningbouw heeft het nakijken en dat is juist voor de (middel)grote steden in Brabant een enorme uitdaging. En dit bestuursakkoord kiest ervoor de structurele steun aan de cultuur- en sportsector fors af te bouwen. Tot 2030 liefst 50 miljoen. En dat laten we onze investeringsagenda uit het huidige bestuursakkoord nog buiten beschouwing. Juist nu deze sectoren als gevolg van het Coronavirus enorme klappen moeten verwerken. Een klimaatontkenner krijgt de portefeuille energie en gemakshalve wordt er tot 2030 ruim 30 miljoen bezuinigd op de toch al krappe financiën voor dit programma.

Er worden kortom keuzes gemaakt zonder visie en zonder perspectief. En dat gebeurt door een coalitie met een meerderheid van slechts één kwetsbare zetel. Het behoeft geen uitleg dat deze coalitie zeer omstreden is, ook binnen de achterban van ten minste één van de deelnemende partijen. De laatste weken is door diverse partijen, waaronder D66, regelmatig de oproep gedaan om te werken aan een door Provinciale Staten breed gedragen Corona-akkoord. Op deze oproep is geen enkele reactie gekomen, de nieuwe coalitiepartijen hebben ervoor gekozen hun eigen plannen door te zetten op basis van de kleinst mogelijke, fragiele meerderheid. Er is bovendien geen enkele afstemming geweest met de Brabanders of de maatschappelijke partners. Zij voelen zich daardoor in de kou gezet.

Na vijf jaar besturen met D66 in de coalitie zijn sommige veranderingen gelukkig niet meer terug te draaien. Wij zien dat het zelfbewustzijn en de mondigheid van natuurbeschermers, cultuurliefhebbers, dwarsdenkers en energieke Brabanders is toegenomen. Hun netwerken zijn versterkt, de traditionele bolwerken hebben aan kracht ingeboet. In deze netwerken zult u D66 volop blijven ontmoeten. De komende periode zal D66 zich in blijven zetten voor de gezondheid van alle Brabanders. Wij zullen wel de keuzes maken die nodig zijn! Voor de toekomst van onze mooie provincie.

Anne-Marie Spierings en Arend Meijer

Wij als D66 Statenfractie hebben zojuist vernomen dat de VVD ervoor kiest om in de verdere gesprekken voor een coalitie het CDA en Forum voor Democratie uit te nodigen.

“Onbegrijpelijk. Dit is voor Brabant een onverstandig besluit. Het is een ruk naar rechts waar we ons grote zorgen over maken,” aldus fractievoorzitter Arend Meijer.

Het past bij ons als partij om met een inhoudelijke reactie af te wachten tot er een akkoord komt. In de tussentijd blijft onze fractie zich inzetten voor de waarden waar D66 voor staat. Onze grondrechten, klimaat en duurzaamheid en een gezonde provincie voor álle Brabanders.

Gedeputeerde Anne-Marie Spierings maakt zich grote zorgen over de voortgang van de ingezette transities. Dit met name op de portefeuilles Energie, Landbouw en Cultuur. Nu dreigt er stilstand als gevolg van de te vormen coalitie. Deze is met name voor onze maatschappelijke partners, andere overheden en dus ook de Brabanders erg zorgwekkend.

Voorzitter,

Het is 29 september 2005; het is regenachtig; de treinen rijden met enige vertraging; het is 3 dagen voor mijn 20e verjaardag. Ik studeer Bestuurskunde bij de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur; onderdeel van de Universiteit van Tilburg. De heer Van der Maat is daar onderwijssecretaris, onze Commissaris is daar net vertrokken om zijn werkzaamheden bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid te vervolgen. Mijn wereld is klein en overzichtelijk. Studeren, bier drinken, werken in de kroeg om mijn studieschuld beperkt te houden en af en toe naar mijn ouders voor de was.

Ik heb die dag besloten de Colleges van Kim Putters even links te laten om praktijkonderzoek te doen in de Tweede Kamer alwaar de Algemene Politieke Beschouwingen plaatsvinden.

Namens de VVD spreekt de heer Van Aartsen. “De Nederlandse samenleving heeft behoefte aan houvast, een beeld, een perspectief. Cijfers, schema’s en tabellen zijn abstracties en die kunnen het gevoel van mensen niet vangen. Wij hebben het hier vaak over megatrends, terwijl de mensen te maken hebben met micronarigheid.” Vandaag herhaal ik zijn woorden bij de Brabantse algemene politieke beschouwingen omdat ik herken dat wij – ruim 13 jaar later – opnieuw gevangen zitten in dit dilemma.

Van Aartsen vervolgt dat bestuurders, zeker wanneer de populariteit afneemt, graag spreken over “tegen de stroom in” doorgaan, en hervormingen voor het grotere belang. Bij de totstandkoming van deze inbreng moest ik erkennen dat ook ik deze woorden de laatste maanden veel heb gebruikt. U herinnert zich wellicht dat ik het zelfs stoer heb durven genoemd. Vaak levert het pas achteraf dankbaarheid op. Bestuurders hebben vorm van zelfkastijding waar ik als politicus met veel respect naar kijk. De fractie van D66 heeft hier veel waardering voor.

Ik breng vandaag niet zomaar de heer Van Aartsen met mij mee. Hij concludeert namelijk dat er één maar is. Het gevoel tegen de stroom in te moeten roeien omdat het moet, kan alleen effectief zijn en resultaten opleveren, gezien de onzekerheid van veel mensen, als duidelijk is wat het doel is. En voorzitter, Van Aartsen heeft gelijk.

Voorzitter, D66 is trots op deze zeven bestuurders naast mij. Ik ben ook trots op de heren Pauli, Swinkels en Van Hout. Zij zijn namelijk van die lui. Tien doordouwers die weten dat hun acties nu, pas over enkele jaren tot waardering leiden. Dat zelfs hun eigen partijgenoten niet altijd zien welke kathedraal zij langzaam maar gestaag aan het bouwen zijn.

Regelmatig is de respons op dit soort kritiek dat we het beter uit moeten leggen; dat we meer moeten communiceren. Dat leidt niet altijd tot resultaat; zeker niet wanneer je bondgenoten je boodschap niet versterken, maar verzwakken. Voorlichtersveldslagen vol verkeerde beeldvorming. Een schilderij vol ongecoördineerde strepen in een slechte poging tot Mondriaan.

De echte vraag die wij regelmatig dienen te stellen is: Waarom doen wij dit? Ik vraag het mezelf ook soms af voorzitter… met name op de dagen waarop mijn dochter nog niet zoveel slaapt.

Van Aartsen lost het in 2005 op door een schets te geven van Nederland in 2015. Hij ziet ons als het New York van Europa. De fractie van D66 zou vandaag graag deze belangrijk vraag beantwoorden met een schets van Brabant in 2030. En ik vraag u collega’s om mij daarin even de tijd te geven; interrupties kunnen daarna wel; ik beloof u dat het niet lang duurt.

Als Nederland het New York van Europa kan worden; ziet mijn fractie Brabant in 2030 als het Brooklyn van New York. Een eigenzinnige plaats waar jongeren, gezinnen, ouderen en ondernemers samen de toekomst ontdekken. Een prachtige plaats waar je fijn kan wonen tussen al die natuur die onze provincie rijk is. Natuur waar iedere Brabander naartoe kan; juist omdát deze zo verweven is met onze woonkernen; waar je kinderen naar goede scholen kunnen gaan. Waar start-ups en scale-ups een thuis vinden; omdat de grote jongens die verder zijn gegroeid hun Brabantse roots niet vergeten. Waar we vernieuwde vormen van vervoer ontdekken zonder te vergeten dat de fiets nog steeds onze grootste vriend is om snel, gezond en duurzaam van A naar B te komen. Waar in de steden kunst en cultuur volop ruimte krijgt om zich te etaleren; omdat ze ons helpen om die vernieuwende ideeën te ontwikkelen. Waar je kan genieten van alle diversiteit die Brabant te bieden heeft; waar we nieuwsgierig zijn naar elkaar in plaats van elkaar op basis van afkomst, seksuele voorkeur of uiterlijk uit te sluiten. Een plaats waar je veilig jezelf kan zijn. Een gezond Brabant van de toekomst.

Dat perspectief voorzitter; die motivatie om de keuzes die wij vandaag, volgende maand en vorige maand nemen; dat mogen wij vaker uitspreken. Het beeld van Brabant als Brooklyn van New York is geen luchtkasteel. Het is een streven waar de Colleges van Brabant waar D66 aan deelgenomen heeft stap voor stap aan werken. En ja, daarvoor zijn hervormingen nodig. En ja, die zijn voor individuele Brabanders ingrijpend en zwaar. Maar ja, dan kiest D66 voor het algemeen belang boven de belangen van sommigen.

Voorzitter, dat brengt mij bij het nu. Het College nodigt ons uit om mee te denken over het blijfklimaat van Brabant. Namens mijn fractie schetste ik zojuist al even hoe dat klimaat er volgens ons uit kan zien. Het is dan ook goed om de uitwerking van de bestuursopdracht enigszins te kaderen; immers we kunnen ons geld maar één keer uitgeven. D66 is ervan overtuigd dat investeren in wonen, werken, bereikbaarheid en sociale veiligheid cruciaal zijn. Wij dienen om die reden samen met de VVD de motie in waarin deze bestuursopdracht in die richting gekaderd wordt.

Voorzitter; Brabant is populair. Veel mensen willen zich graag Brabander noemen en dat stelt ons voor een enorme opgave. Want waar moeten al die mensen wonen? D66 maakt hierin heldere keuzes. Ten eerste: iedereen die hier wil verblijven en een bijdrage wil leveren aan onze maatschappij is welkom. Voor de steden betekent dit letterlijk dat de sky the limit is. Het topje van de kerktoren is voor ons dus ook niet langer de maximale bouwhoogte; Breda en Den Bosch luisteren hopelijk mee. Er is een gigantisch tekort aan gelijkvloerse woningen voor de ouderen; ouderen die bovendien behoefte hebben om nabij voorzieningen te wonen. Laten wij hen een fijne woning bieden in een groene stad vol parkjes en plantoenen. Daarnaast is er een grote vraag naar gezinswoningen met speelruimte voor de kinderen. Ruimte om te wandelen, paard te rijden, te buiten sporten zonder een duur abonnement bij de fitness. Liefst in de omgeving van een van onze prachtige natuurparken. D66 wil daar realistisch en pragmatisch naar kijken. Deze woningbehoefte is immers vaak van tijdelijke aard. Laten we dus ook op die manier bouwen; duurzaam en tijdelijk wanneer dat kan. Met materialen die herbruikbaar zijn. En voorzitter, geef deze mensen ook de kans om hun eigen natuurlijke omgeving te creëren. D66 dient daarom een motie in waarin wij Gedeputeerde Staten oproepen te onderzoeken in hoeverre de aanleg van nieuwe natuur via groencertificaten door Brabanders zelf gefinancierd kan worden.

En het klinkt erg aantrekkelijk; dat wonen in het buitengebied. Maar als je er niet kan komen is het ingewikkeld. De tijd dat er een ochtend- en een avondspits was is voorbij. De ANWB gaat binnenkort na de nieuwsberichten enkel nog melden waar géén files staan. D66 kiest daarom voor de fiets. Met trots durven wij de tring-tring-partij te zijn. Hoewel onze fietsinfrastructuur robuust is; en bovendien nog mooier wordt met de aanleg van snelfietspaden in de komen jaren; wordt deze infrastructuur niet altijd als zodanig ervaren. Met name door onverlichte fietspaden in het buitengebied en snel voorbij zoevende auto’s; durven sommige Brabanders in de wintermaanden niet meer voor het meest gezonde vervoersmiddel te kiezen. In 2008 kozen de Provinciale Staten via de beleidsnotitie Zicht op Licht er bewust voor om diverse paden onverlicht te laten. Anno 2019 kan dat slimmer. Door het plaatsen van slimme lantaarns die enkel aangaan wanneer een fiets gebruik maakt van het pad bijvoorbeeld. D66 roept Gedeputeerde Staten op om te reflecteren of deze beleidsnotitie niet toe is aan herijking. En voorzitter, als in die gebiedsgerichte aanpak de snelheid van de N-wegen dan toch bezien wordt, neemt Gedeputeerde Staten de fietsveiligheid dan ook even mee? Daarbij willen wij niet alleen een vervanging van het bordje 80; maar raden wij u ook op te kijken naar andere snelheidsbeperkende maatregelen. Dat zal ook het streven naar 0 verkeersdoden in Brabant van onze gedeputeerde Veiligheid ten goede komen.

Voorzitter, samen maken we de toekomst van Nederland. Het is de slogan van onze eigen brainport. D66 is iedere keer weer enthousiast wanneer zij op werkbezoek zijn in de provincie. In Brabant maken we namelijk écht de toekomst. Of het nu gaat om vernieuwing van zonne-energie, toekomstige vormen van vervoer, vernieuwing van onze bouwmaterialen. In Brabant knutselen we het in elkaar. Onze fractie ziet echter een risico. Al die innovaties verdienen namelijk ook implementatie. Heeft onze provincie naast de brains, straks ook de ambacht? Richten we ons niet teveel op het bedenken? Het College wil een actieplan Arbeidsmarkt opstellen. Voor D66 kan dit plan geen dag te vroeg komen. Gedeputeerde Van Gruijthuizen, de lage werkloosheid nu is het succes van uw voorganger maar het is geen garantie voor te toekomst. En onze jeugd wacht niet tot u bent ingelezen op het dossier? In uw eigen termen: Gas op de plank dus. Wij dienen een motie in waarin wij het College opdragen dit actieplan zo spoedig mogelijk op te leveren. En onze fractie roept u bovendien op om ook te bezien of u een beroep kan doen op de Blijfklimaat middelen; immers: een goede baan is een ultiem argument om in Brabant te blijven, niet waar?

Voorzitter, ik wil nog graag 2 elementen kwijt. Ten eerste wil ik kort nog even stilstaan bij onze eigen gezondheid. Onze fractie verbaast zich hoeveel koekjes er tijdens de Statendagen worden aangeboden. Naast de periodieke versnaperingen van worstenbrood en pinda’s, is er een onbeperkte hoeveelheid koekjes zo lijkt het. Graag willen wij, liberaal als we zijn, een lekker slim, gezond en duurzame alternatief bieden aan de Statenleden die behoefte hebben aan een versnapering zonder ‘lege calorieën’. En middels een motie verzoeken wij daarom Gedeputeerde Staten om het mogelijk te maken om naast de koekjes ook rauwkost, fruit of ongezouten noten aan te bieden.

Ten slotte kan ik mij voorstellen dat u zich nu al een tijdje afvraagt mijn inbreng nu met die vissen te maken heeft. Dat zit als volgt. U zal het vast niet verwachten, maar in mijn jonge jaren wat ik nogal driftig. Als ik mijn zin niet kreeg volgde er een behoorlijk statement; met de nodige grandeur gepresenteerd. Toen heeft de vrouw die wij inmiddels oma noemen; tot voorkort gewoon ‘mijn moeder; daarvoor een oplossing verzonnen. Zij gaf mij een vis. Het beestje mocht op mijn slaapkamer wonen. U kunt zich voorstellen dat ik erg verheugd was dat ik een huisgenoot kreeg. Na mijn eerst volgende driftbui riep mijn moeder terug ‘vertel het eerst maar aan je vis en kom daarna maar terug’. Deze zin is daarna nog regelmatig gebruikt enmoet ik toegeven dat het sympathieker klinkt dan ‘Ga naar je kamer’. Onze fractie geeft vandaag een aquarium vol vissen cadeau aan deze Staten. Onze debatten, en ik doe er zelf tot mijn grote spijt soms aan mee, vervormen met enige regelmaat tot platte quasi-scheldpartijen. Driftbuien die niet meer leiden tot luisteren. En luisteren voorzitter is de zuurstof voor een goed debat. We verliezen ons in oneliners voor de buitenwacht; waar we samen geen centimeter mee vooruitkomen. De vissen dienen om ons erop te wijzen dat we in een transparante omgeving zitten; waarin iedereen mee kan kijken. Samen in dezelfde liters water. Een bont gezelschap vol verschillen, happend naar dezelfde lucht