Poliflw

In America draait al jaren – nabij de kern van America - het mestverwerkingsbedrijf van Willems. Dat bedrijf zorgt voor enorme (stank)overlast voor de omwonenden. Klachten van omwonenden werden ‘per ongeluk’ genegeerd door de gemeente Horst aan de Maas en niet doorgestuurd naar de provincie, zoals feitelijk wel had gemoeten. Eén van de gevolgen: Willems kreeg vergunning voor een uitbreiding van de verwerking van mest, onder andere omdat er geen klachten zouden zijn geweest. Toen er ten lange leste alsnog onderzoek werd gedaan bij Willems, bleek er sprake van diverse overtredingen, die leidden tot het opleggen van een dwangsom, die Willems zou moeten betalen als hij de problemen niet snel genoeg op zou lossen.

Willems had slechts een vergunning voor de verwerking van 58.000 ton mest maar bleek in de praktijk illegaal veel meer mest te verwerken als toegestaan (in 2017 was dat 222.000 ton meer; in 2018 was dat 201.000 ton meer en in 2019 was dat 188.000 ton meer). En tegelijkertijd heeft hij een vergunning aangevraagd en gekregen (!) voor een forse uitbreiding van de mestverwerking, tot wel 450.000 ton! In een brief van de SP en andere partijen in de gemeenteraad aan B&W en de provincie Limburg van 19 mei 2020 werden vragen gesteld. En omwonenden tekenden bij de rechter beroep aan tegen het verlenen van een vergunning voor de uitbreiding van de mestverwerking.

In een gesprek van wethouder Kuijpers (D66/Groen Links) en Rudy Tegels (CDA) met omwonenden en de dorpsraad – waarbij de wel uitgenodigde Willems opmerkelijk genoeg niet kwam opdraven – kwam naar voren dat de gemeente Horst aan de Maas een fout heeft gemaakt (bouwblok verkeerd ingetekend)  die er toe heeft geleid dat de provincie de vergunning kon verlenen voor de uitbreiding. Ondertussen is ook duidelijk dat Willems – en daar gaat hij prat op – zeer goede relaties heeft met de bestuurders in de provincie. Dat blijkt. Uit de ‘fouten’ die door de gemeente worden gemaakt die moeilijk te herstellen zijn, de gemeente die een weg financiert naar het bedrijf van Willems en de coulante houding van de provinciale bestuurders, die regelmatig bij Willems op bezoek komen om diens mestverwerkingsbedrijf te komen bewonderen…

De klap op de vuurpijl kwam toen de rechter uitsprak dat Willems de door de provincie opgelegde dwangsom in verband met de wetsovertredingen (met name illegale mestverwerking) niet hoefde te betalen, omdat hij in het najaar toch ging uitbreiden, met toestemming van de provincie! Duidelijk werd dat de verantwoordelijke gedeputeerden Burlet (Forum voor Democratie) en Housman (PVV) onder één hoedje hadden gespeeld.

In een reactie op de vragen van de verschillende fracties in de gemeenteraad van Horst aan de Maas gaf B&W toe dat de situatie bij Willems zorgelijk was. Op de vraag hoe de gemeente denkt de gezondheidsschade bij de omwonenden te kunnen beperken, verschuilt B&W zich achter de provincie Limburg. In het najaar (oktober/november 2020) moet de gemeenteraad besluiten over een voorstel van B&W tot bestemmingsplanwijziging die Willems in zijn bedrijfsvoering tegemoet komt en daarmee feitelijk de omwonenden in de stank laat zitten. Het college excuseert zich in haar reactie op de vragen van de raad voor het feit dat zij de eerdere klachten van de buurt niet voldoende gehoord heeft en dat de provincie (daardoor) te lang heeft gewacht met handhaving.

Ook in Provinciale Staten van Limburg zijn vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten over de situatie. In de reactie op die vragen worden de gestelde vragen onvolledig of niet beantwoord en wordt informatie achtergehouden. De provincie is op verschillende manieren financieel verbonden met Willems. Zo krijgt Willems van de provincie heel veel geld uit een provinciaal innovatiefonds (LEF). Dat geld is onder andere besteed aan projecten van Willems in America, Odiliapeel en Zevenellen, een project in ontwikkeling voor een zogenoemde bio-transitiecentrale op een industrieterrein bij Buggenum. Voor de omwonenden is het duidelijk: de gedeputeerde die verantwoordelijk is voor handhaving en de gedeputeerde die de vergunning voor uitbreiding van de mestverwerkingscapaciteit heeft gezorgd, spelen – zoals direct na de rechtszaak tegen Willems ook al bleek - onder één hoedje. En de omwonenden kunnen ook hier naar gerechtigheid fluiten.

"Slecht financieel beleid", dat is volgens fractievoorzitter Bart Cox de voornaamste reden voor de financiële tekorten van de gemeente Horst aan de Maas. Dinsdag 7 juli 2020 besprak de gemeenteraad de zogenaamde "kadernota", waarin B&W aangeeft wat haar financiële plannen zijn voor de rest van 2020 en het komende jaar.

SP-fractievoorzitter Bart Cox: "Door de eerder gemaakte keuzes heeft de gemeente nu niet de financiële middelen om de financiële tegenvallers - waaronder een korting van het rijk op de uitkeringen aan de gemeente en de financiële gevolgen van de corona- en de stikstofcrisis - op te vangen. De afgelopen jaren zijn tekorten in de begroting structureel gedekt uit de algemene reserves waardoor deze nu een gevaarlijk laag punt bereikt hebben". De SP heeft daar steeds voor gewaarschuwd, aldus Cox, maar de meerderheid van de gemeenteraad wilde niet luisteren.

Nu er tekorten zijn, moeten de burgers daar niet voor opdraaien - zoals het college wil door bijvoorbeeld de belastingen te verhogen en te bezuinigen op het sociaal domein (bijstandsuitkeringen, uitgaven in het kader van bijvoorbeeld de Wmo en de Jeugdzorg) - maar moet B&W snijden in de eigen ambities. "We moeten keuzes maken en voor de SP zijn die keuzes duidelijk". CDA, Essentie, PvdA en D66-GroenLinks willen die keuzes nog niet maken. Zij willen pas in oktober nadenken over hoe zij het tekort voor 2021 van op zijn minst 2,8 miljoen euro willen ‘ombuigen’, zoals het in politiek jargon heet. Bezuinigen, dus!

De SP wil de verplaatsing van zwembad de Berkel en de sporthal meteen schrappen om geld te besparen. „De euro’s vliegen de deur uit en straks vertelt u onze burgers dat hun ozb moet stijgen.” De SP wil niet dat de ozb omhoog gaat. „Onze burgers kunnen er niets aan doen dat we het financieel zwaar krijgen. Waarom moeten zij daar dan voor opdraaien?”

De SP hekelde het beleid van het college van B&W met betrekking tot de accommodaties en de scholen in Horst aan de Maas. Er gaat veel geld naar de accommodaties in Horst, zoals 't Gasthoês, en Sevenum, bijvoorbeeld sporthal De Kruisweide). Maar de kleinere kernen, die veel werk hebben gemaakt van mooie plannen voor accommodaties in hun dorp, worden door het college in de kou gezet. Vanuit de Stuurgroep Accommodatie Tienray werd furieus gereageerd op het besluit van de coalitiepartijen (CDA, Essentie, D66/Groen Links en PvdA) om de kraan voor hen dicht te draaien. Daartegenover stonden waarderende woorden voor de SP. De voorzitter van de Stuurgroep: "Wij waarderen het dat de fractie van de SP het lef had een motie in te dienen om op dit vlak voorrang te geven aan de kleine kernen en de VVD had de moed deze motie te steunen. De andere fracties bleven steken bij mooie woorden en kwamen niet tot concrete voorstellen".

Wat de scholen betreft besteedt het college alleen aandacht aan de Weisterbeek in Horst en krijgen de scholen in de andere kernen geen aandacht. In een eerdere raadsvergadering kreeg de gecombineerde school Tienray/Swolgen STip al de deksel op de neus waar het ging om de bouw van een energiecentrale (lees hier het artikel over deze kwestie).

Een ander punt dat voor veel commotie zorgde in de raadszaal, was het voorstel van de SP om de salarissen van de wethouders te korten. SP-woordvoerder Cox wees op voorbeelden elders in de wereld, waar politiek leiders daartoe besloten hadden uit solidariteit met de burgers. Raadsleden bekritiseerden dat standpunt en ook de burgemeester - voorzitter van de raadsvergadering - bemoeide zich er mee. Hij wees het voorstel van de hand met de opmerking dat hij en de wethouders het geld verdienden dat ze kregen. SP-raadslid Sonja van Giersbergen wees er de burgemeester fijntjes op, dat er - ook in Horst aan de Maas - veel mensen buiten hun schuld getroffen zijn door de economische gevolgen van de coronacrisis en het moeten doen met een bijstandsuitkering of met een heel laag loon. De burgemeeester ging daar niet op in, maar dacht wel te moeten opmerken dat het voorstel van de SP "voor de bühne" zou zijn. Daarbij "vergat" hij even dat de SP-raadsleden hun raadsvergoeding afstaan aan de SP om daar acties en andere activiteiten mee te kunnen betalen en de wethouders van de SP staan hun salaris ook af en krijgen daarvoor in de plaats een modaal salaris vanuit de SP.

Over het accommodatiebeleid en de plannen voor een nieuw zwembad diende de SP moties in. De VVD ondersteunde die moties, terwijl de andere partijen (inclusief D66/Groen Links, die vóór de gemeenteraadsverkiezingen zei zich keihard te zullen verzetten tegen nieuwbouw van het zwembad...) de moties afwezen.

Voor de tekst van de eerste termijn en de twee moties, lees de bijlagen.

In de raadsvergadering van 30 juni 2020 werd een aantal voorstellen besproken met betrekking tot accommodaties in Horst aan de Maas. De behandeling van voorstellen voor voorzieningen aan De Kruisweide in Sevenum, de Merthal in Horst en STIP in Tienray/Swolgen leverden verrassende wendingen op.

Kruisweide Sevenum Allereerst het sportcentrum De Kruisweide. Er lag een verzoek voor een scheidingswand zodat meer gebruikers tegelijkertijd hun sport konden beoefenen. Dat vond de SP prima. Maar CDA en Essentie vonden dat niuet genoeg. Zij dienden een voorstel in voor een extra subsidie van bijna 400.000 euro om daarmee extra kleedkamers en een berging te realiseren. Daar kon de SP niet mee instemmen. Wrang voor de gebruikers van De Kruisweide, maar politiek is keuzes maken. Er zijn nog meer – vooral kleine – kernen die wachten op geld of ondersteuning om aan hun plannen te werken. De SP wil ook geld over houden voor de wensen uit die kleine kernen. Dat wordt door het voorstel van Essentie en CDA een stuk moeilijker...

Mèrthal Horst Een prima voorstel volgde voor de Mèrthal. Het dak van de Mèrthal wordt vernieuwd en dan worden er ook meteen zonnepanelen op gelegd. Vooral omdat meteen duurzaamheidsmaatregelen worden meegenomen (de zonnepanelen) sprak de SP aan.Het argument van wethouder Geurts (CDA) dat er nu tijd was om dit uit te voeren omdat de werkzaamheden aan het Gasthoês even stillagen, vond de SP wel een zwak argument. Zulk een plan zou toch gewoon in de planning moeten zitten?! "Maar goed, soms heiligt het doel de middelen", aldus SP-woordvoerder Sonja van Giersbergen.

STIP Tienray/Swolgen Daarna kwam het voorstel voor de bouw van een energiecentrale voor STIP, de nieuwe basisschool voor Swolgen en Tienray, aan de orde. De SP was onder andere vóór dit voorstel omdat het voorstel zeker voor de lange termijn voordelen biedt en duurzamer is: investeren in een centrale om deze in 40 jaar terug te verdienen, simpelweg omdat je zelf je energie opwekt. Beter voor de planeet en uiteindelijk goed voor de portemonnee. We waren dan ook zeer verbaasd dat wederom CDA en Essentie hier tegenstemden, niet vanwege de lange termijn, maar vooral de korte. SP-raadslid Sonja van Giersbergen: "De SP wil geen enkele vertraging van de school in Swolgen en Tienray, maar als je iets bouwt, moet je dat wel volgens de meest moderne wensen en eisen doen".

Groene ambities verloren? Waar zijn alle groene ambities van dit college gebleven? Het plan was toch een duurzame en gezonde gemeente te zijn? Voor D66/Groen LInks, dat zich zo op de borst klopt over die groene ambities van het college, horen we niets. Kennelijk is het pluche belangrijker dan principes. Dat zagen we ook al in de discussie rondom de overlast van de Mestverwerkingsinstallatie van Willems, waar veel Americanen last (stank)van hebben. Ondanks wat tegensputteren van D^^/Groen Links koos het college voor de belangen van Willems. En D66/Groen Links trok ook in deze niet de conclusie die voor de hand ligt... Sonja van Giersbergen: Ik denk wel dat we de eerste scheuren zien in dit college dat haar groene en gezonde agenda zeker niet waar gaat maken!".

In de nacht van dinsdag op woensdag (16 juni 2020) - in de late uurtjes dus - werden vragen van de SP Horst aan de Maas met betrekking tot de in opspraak geraakte "Ruimte voor Ruimte-regeling" (RvR-regeling) behandeld (lees hier het artikel over de vragen en het verzoek om een nader onafhankelijk onderzoek). Namens de SP-fractie voerde burgerraadslid Paul Geurts het woord. Bij zijn vragen betrok Geurts ook een door de burgemeester opgestelde "analyse van het dossier Knops", dat opgesteld was naar aanleiding van vragen van onderzoeksjournalisten.

Veel vragen over uitvoering RvR-regeling Op 23 mei publiceerden de onderzoeksjournalisten Dohmen (NRC) en Sniekers (Dagblad De Limburger een artikel over de gang van zaken bij de RvR-regeling. De journalisten constateerden dat het doel van de regeling niet behaald is, dat door bestuurders gehandeld is in strijd met de openbare orde en dat met name oud-wethouder Knops misbruik gemaakt zou hebben van de regeling. Het artikel was aanleiding voor diverse partijen om vragen te stellen, zowel in de gemeenteraad van Horst aan de Maas (in eerste instantie door de SP, later ook door D66/Groen Links - zie vragen in de bijlage) als Provinciale Staten van Limburg. Inmiddels zijn de antwoorden van respectievelijk het college van B&W van Horst aan de Maas en Gedeputeerde Staten van Limburg aan de raad en de staten verzonden (zie voor de antwoorden de bijlagen). De antwoorden van het college van B&W van Horst aan de Maas op de vragen van D66/Groen Links laten nog op zich wachten.

Horst aan de Maas in de fout bij uitvoering RvR-regeling? De vragen van de SP in de gemeenteraad spitsen zich vooral toe op twee zaken:

in hoeverre is er sprake van dat deelnemers aan de Ruimte voor Ruimte regeling in 2009/2010 in aanmerking komen voor een compensatie voor te veel betaalde gelden, net als een achttal andere deelnemers die de betaling bij de rechter hadden aangevochten en die daar wel een compensatie voor hadden ontvangen van de Ruimte voor Ruimte BV? En wat speelde er rondom die compensatie van het achttal? in hoeverre is oud-wethouder Raymond Knops (de huidige Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken) bevoordeeld bij de bouw van diens woning in het kader van de Ruimte voor Ruimte regeling?

In antwoord op de SP-vragen geeft B&W in de Raadsinformatiebrief aan de gemeenteraad een nadere uitleg van de gang van zaken bij de rechtszaak van de acht deelnemers aan de RvR-regeling. Volgens B&W kwam het er kort samengevat op neer dat de rechter de gemeente van "misbruik van bevoegdheden" betichtte. Volgens B&W moest dat geïnterpreteerd worden als "de gemeente heeft op zich niets fout gedaan, maar had de zaken toen anders moeten regelen". En de raad zou toentertijd - vertrouwelijk via het zogenaamde 'seniorenconvent' waarin de fractievoorzitters zitting hebben - volledig geïnformeerd zijn over een en ander.

Nieuwe vragen over "dossier Knops". Wat het "dossier Knops" betreft, stelt het college van B&W dat toentertijd de vergunningverlening voor de woning voor Knops in een gebied met een agrarische bestemming met hoge landschappelijke waarden volgens de toen geldende regels open en transparant verlopen is. Maar deze stellingname van het college was voor onderzoeksjournalist Sniekers aanleiding om nieuwe vragen te stellen en die werden beantwoord door burgemeester Palmen (zie bijlage). Daaruit concludeerde de journalist dat Knops toentertijd groter had mogen bouwen van het toenmalige college van B&W dan de regels feitelijk toelieten. Daar had een ambtenaar toen nog wel op gewezen, maar B&W heeft dat advies terzijde gelegd en het projectbesluit ten behoeve van de vergunningverlening gewijzigd (zie in de bijlage het artikel in Dagblad De Limburger van 16 juni 2020). Burgemeester Palmen schreef vervolgens eigenhandig een "Nadere analyse dossier familie Knops" (zie bijlage), die hij zo'n vier uur vóór aanvang van de raadsvergadering op dinsdag 16 juni naar de gemeenteraad stuurde. De strekking van diens verhaal: de ambtenaar die toentertijd heeft aangegeven dat de regels die golden, een groot gebouw als Knops wenste niet zouden toestaan, was uitgegaan van verkeerde aannames. "Tien jaar geleden", aldus Palmen, "heeft er een passende beoordeling, een zorgvuldig gevoerde ruimtelijke procedure en transparante besluitvorming plaatsgevonden op een verzoek dat in lijn was met de gemeentelijke beleidsdoelstellingen". En "mij is niets gebleken van bevoordeling van de familie Knops". Kortom: er is niets aan de hand.

In de behandeling van de antwoorden op de SP-vragen in de gemeenteraad spitste de discussie zich gaandeweg toe op het dossier Knops. Was Knops nu wél of niet bevoordeeld toen hij een vergunning voor de bouw van een langgevelboerderij vroeg? Burgerraadslid Geurts wees er op dat het er op lijkt dat de regels die opgenomen waren in een ontwerp projectbesluit even aan de kant geschoven zijn ten gunste van Knops. Want korte tijd later - in 2012 - zou er in de gemeenteraad een regeling voor grote gebouwen in het buitengebied zijn aangenomen, waarin precies de regels stonden die bij de vergunning ten behoeve van Knops gewijzigd waren. Palmen wees er op dat niet in 2012 maar in 2013 een regeling voor grote gebouwen is vastgesteld door de gemeenteraad en dat de criteria die daarin opgenomen stonden wel degelijk afweken van het eerder ontwerp projectbesluit.

Wel of geen onafhankelijk onderzoek? In de brief van de SP Horst aan de Maas werd voorgesteld om een onafhankelijk onderzoek te verrichten naar de gang van zaken, vooral ook om daar van te kunnen leren. Palmen stelde daarop dat hij zo'n onafhankelijk onderzoek af moest raden. "Het gaat om zaken die al lang geleden hebben plaatsgevonden; wat betreft de compensatie van deelnemers is toentertijd alles uitgesproken met de betrokkenen; veel van wat de RvR-regeling betreft hoort bij de provincie (waar ook vragen zijn gesteld, ik heb alle feiten gepresenteerd); ik heb alle zaken op een rijtje gezet in de voorliggende analyse en daarmee is dit verhaal afgerond", aldus de burgemeester. Hij is van mening - zo liet hij weten - dat de gemeenteraad de tijd beter zou moeten besteden...  Rudy Tegels (CDA), de verantwoordelijk wethouder, deed nog een duit in het zakje met de opmerking dat hij de risico's bij de uitvoering nog eens tegen het licht had gehouden en had geconstateerd dat die risico's beperkt waren. SP-woordvoerder Paul Geurts stelde dat de raad - als controlerend orgaan - beter zelf die beoordeling zou kunnen doen en wees het argument dat het om een provinciale kwestie ging van de hand. Hij wilde een onafhankelijk onderzoek naar de twee zaken die te maken hebben met de uitvoering van de RvR-regeling door de gemeente Horst aan de Maas. Verder vond hij een onderzoek door de burgemeester, als vertegenwoordiger van het college van B&W, niet onafhankelijk. Tenslotte merkte hij op dat - zoals bleek uit de nieuwe vragen van de journalist - er steeds nieuwe vragen zouden komen en dat het daarom beter zou zijn onafhankelijk onderzoek te verrichten, waarin alles aan de orde komt en leidt tot conclusies en - waar nodig - tot aanbevelingen. "Dat is ook in het belang van de gemeente en de heer Knops", besloot Geurts zijn pleidooi.

Vooringenomenheid? Tegen het einde van de behandeling van de SP-vragen werd burgemeester Palmen ineens persoonlijk naar de SP-woordvoerder. Palmen beschuldigde Geurts van vooringenomenheid: "Als u de lijn volgt, waarvan ik denk dat u er op zit, dan zal het nooit zo zijn dat een onderzoek dat niet uitkomt bij wat u vindt, u genoegdoening zal geven. Volgens mij zit u op de lijn dat u het antwoord voor uzelf al heeft gegeven. Dat blijkt ook wel uit de manier waarop u deze vragen stelt. Als er een uitkomst is die u niet bevalt, is mijn inschatting dat u altijd zult blijven zeggen dat er nog vragen zijn en dat de schijn van belangenverstrengeling niet is weggenomen". Vervolgens bood Palmen SP'er Geurts geen mogelijkheid daarop te reageren, door eenvoudigweg de geluidsknop terug te draaien. In zijn blog 'Horst Sweet Horst' schreef Wim Moorman naar aanleiding van dit incident: "Als hier íemand blijk geeft van vooringenomenheid is het de burgemeester zelf wel. En als het íemand niet past om vooringenomen te zijn is het een burgemeester wel. Insinueren dat een (burger)raadslid zich schuldig maakt aan iets zonder dat hij dat kan bewijzen, is een burgemeester onwaardig".

Standpunten van de andere fracties in de gemeenteraad De fracties van PvdA, D66/Groen Links, VVD, CDA en Essentie stelden tijdens de behandeling van de RvR-regeling geen vragen en bemoeiden zich niet met de discussie tussen Palmen en Geurts. Pas toen de SP de andere fracties vroeg of zij het voorstel voor een onafhankelijk onderzoek naar de gang van zaken wilden ondersteunen, kwamen er reacties. PvdA-woordvoerder Richard van der Weegen vond dat Geurts goede vragen stelde en dat de antwoorden hem steeds meer deden neigen naar een interpellatiedebat of een raadsonderzoek. Wel had hij moeite met de vragen die Geurts stelde over de analyse van de burgemeester inzake "dossier Knops", want die notitie zou pas geagendeerd staan voor de gemeenteraadsvergadering in september... CDA-fractievoorzitter Loes Wijnhoven vond dat de vragen van de SP afdoend beantwoord waren en vond verder dat de vraag of er een onderzoek zou moeten plaatsvinden, besproken zou moeten worden in het presidium van 2 juli. Ook Maarten Voesten van D66/Groen Links was van mening dat over wel of niet onderzoeken gesproken moest worden in het presidium van 2 juli, maar gaf tegelijkertijd aan dat was aangetoond dat er een onderzoek nodig was om alles boven tafel te krijgen. Yvonne Douven van de VVD vond een nader onderzoek in ieders belang, maar vond wel dat dat eerst in het presidium besproken moest worden. Daar sloot Bram Hendrix van Essentie zich bij aan.

Wordt ongetwijfeld vervolgd...

Bekijk hier de raadsvergadering van 16 juni 2020 (de behandeling van de vragen met betrekking tot de RvR-regeling start op 4.36.00 uur).