In Houten is het sinds deze raadsperiode gebruikelijk dat een van de raadsleden toelicht welk onderdeel van de Grondwet zijn of haar bijzondere aandacht krijgt. Vandaag was de beurt aan VVD raadslid Jan Rinkel.
Graag wil ik even stilstaan bij de Rechtspraak, al was het maar omdat ik al meer dan 40 jaar werkzaam ben bij de rechtspraakorganisatie.
Nederland is een democratische rechtsstaat. Democratisch, omdat de burgers kiezen wie het land regeert, wie in de gemeenteraad zit of in het provinciaal bestuur. Een rechtsstaat, omdat iedereen zich aan het Nederlandse recht moet houden: burgers, organisaties en overheden, waaronder natuurlijk ook de gemeenten.
De rechterlijke macht bewaakt de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechtspraak en garandeert gelijke rechten voor iedereen. De Rechtspraak is onafhankelijk en valt niet onder het gezag van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Iedereen heeft recht op eerlijke, onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak.
Vaak worden de begrippen democratie en rechtsstaat door elkaar gebruikt, maar een democratie hoeft niet per se een rechtsstaat te zijn, en een rechtsstaat is niet per definitie een democratie. Kijk bijvoorbeeld naar een land als Polen; daar is sprake van een democratie met een gekozen parlement, echter dit parlement schroomt niet om de rechtspraak naar zijn hand te zetten. Rechters worden ontslagen en met vervroegd pensioen gestuurd om de ontstane vacatures op te vullen met vertrouwelingen van de partij die in beide kamers de meerderheid heeft. Een zorgelijke situatie die om Europese en internationale aandacht vraagt.
In Nederland is dat gelukkig anders geregeld.
Artikel 117 van de Grondwet bepaalt dat leden van de rechterlijke macht met rechtspraak belast en de procureur-generaal bij de Hoge Raad bij koninklijk besluit voor het leven worden benoemd. Rechters kunnen dus niet worden ontslagen omdat de regering of parlement het niet eens is met een bepaalde uitspraak. Alleen de hoogste rechterlijke macht in Nederland, de Hoge Raad, kan rechters in bijzondere gevallen ontslaan.
Deze onafhankelijke rechters behandelen naast strafrechtelijke en civielrechtelijke zaken ook kwesties die binnen het zogenaamde bestuursrecht vallen. Daarin staan besluiten van de overheid centraal. Als iemand het niet eens is met een beslissing van een bestuursorgaan zoals bijvoorbeeld een gemeente, bezwaar heeft gemaakt dat is afgewezen, dat kan hij of zij beroep instellen bij de bestuursrechter. Ook wij in de gemeente Houten hebben daar natuurlijk mee te maken, denk bijvoorbeeld aan de problematiek rondom spuitzonering, de plaatsing van windmolens, bedrijfsverplaatsingen etc.
In de beroepszaken waarin je als gemeente aan het kortste eind trekt krijg je in een figuurlijke zin een corrigerende tik op de neus van de rechter, moet je je werk overnieuw doen en treden vertragingen op in de uitvoering. Allemaal niet leuk, kostbaar en erg lastig maar wel een uitvloeisel van die waardevolle en o zo belangrijke rechtstaat die we als Nederland zijn.
