wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet. De stille revolutie van Marianne Thieme
Marianne Thieme: ‘Elke vorm van dierenleed willen we bespreken, ongeacht of het een bepaalde, religieuze groep aangaat.’
Marianne Thieme, medeoprichter van en fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren (PvdD), heeft een boodschap. Hou vast aan je idealen, ook als je erom wordt verguisd en wordt tegengewerkt. Op haar verjaardag, 6 maart, presenteerde ze een boek over haar idealen.
Waarom schreef u dit boek?
‘Ik merkte dat er behoefte was om uit te leggen waar mijn partij staat in het politieke speelveld. Niet links, niet rechts, maar wat dan wel? Persoonlijke drijfveren vinden mensen belangrijk, daarover gaat mijn boek. En over de wijze waarop de Partij voor de Dieren opereert. Die wijkt sterk af van de traditionele partijen, die vaak technocratisch zijn, doordat ze zich laten leiden door de modellen van planbureaus.’
U maakt ook, na twaalf jaar in de Tweede Kamer te zitten, de balans op. Is het de moeite waard?
‘Zeker, een doel van mijn boek is ook hoop bieden aan mensen. Als idealist in de politiek is er veel te vieren. Je moet je niet alleen richten op het einddoel. Vier ook de successen, zoals dat Nederlanders steeds minder vlees eten. Als je er zo in staat, lukt het om het lang vol te houden. De hoop op verandering in de samenleving geeft me vleugels. De strijd tegen onrecht inspireert om door te gaan. Ook omdat politiek meer is dan de Haagse omgeving. Als partij willen we een beweging zijn en geen traditionele partij die puur uit is op macht. Het heeft ook te maken met je persoonlijke keuzes: wat ligt er op je bord, welke kleren trek je aan? Het is je persoonlijke gedrevenheid die je helpt die keuzes te maken. Die brede opvatting maakt het mogelijk mensen handelingsperspectief te bieden. Als individu kun je veel doen.’
U verwijst naar sociale bewegingen die in het verleden verandering teweeg hebben gebracht, zoals de antislavernijbeweging, de anti-sterkedrankbeweging en de strijd voor vrouwenrechten. Zo ziet u de PvdD ook?
‘Ja, wij stellen misstanden aan de kaak. Bijvoorbeeld bij het vervoer van dieren en de beelden die we daarvan hebben laten zien. Zo willen we het bewustzijn van mensen vergroten. Zo deden die bewegingen dat in vroeger tijden ook, ze lieten zien wat alcoholmisbruik met gezinnen deed. Een groeiend verzet tegen uitbuiting van natuur en dieren veroorzaakt een stille revolutie. Het is een beschavingsoffensief om op te komen voor de stemlozen, de dieren. Wij voeren een politiek van het mogelijke en niet van het haalbare. We laten ons niet opsluiten in een politiek van voldongen feiten, waarbij je je als politicus zou hebben te schikken in het lot. Het ontbreekt politici te vaak aan verbeeldingskracht.’
U veegt politieke tegenstanders wel makkelijk op een hoop. D66, dat toch een groene partij wil zijn, is in uw visie even erg als de VVD, die op klimaatgebied niet veel lijkt te willen.
‘Op papier is D66 groen. Maar ze staan tegenover VVD en CDA, dat is een machtsblok. Omwille van het regeren hangen ze hun idealen aan de wilgen. Als je meeregeert, moet je bij je idealen blijven; dat kan alleen als je regeert met partijen die fundamenteel dicht bij je staan. Nu zie je dat D66 en ChristenUnie, met hun groene programma’s, telkens het onderspit delven in dit kabinet. Is dat in het belang van Nederland? Er zit een instabiel kabinet met een onduidelijke visie. Wie gaat de rekening betalen? De mensen die hun energierekening zien stijgen of de industriële grootverbruikers die eindelijk worden belast? Het kabinet maakt daarin geen keus, dat is slecht voor het land.’
U gaat zelf dus niet meedoen aan de regering?
‘Niet met VVD en CDA samen. Wel als de VVD echt groen gaat worden, met de zelfbenoemde groenrechtse Rutte. Dat kan als je met de groene partijen een blok vormt. Met het CDA, dat vooral erop gericht is de landbouw ongemoeid te laten, zal het nooit lukken.’
U richt zich op het ontregelen van de politiek. Waarom de keus voor die politieke stijl?
‘Door onze opstelling komen anderen in actie. We hebben voor partijen als D66, SP, GroenLinks, en ook ChristenUnie, een aanjaagfunctie. Door ons komen zij in beweging. Ze merken dat er meer is dan je alleen te richten op economische groei. Dat inzicht is een succesfactor van ideologische politiek, zoals wij die voorstaan. Je hebt er wel een lange adem voor nodig, want het is, zoals de socioloog Max Weber omschreef, als het doorboren van dikke planken. Je moet stug volhouden.’
Kunt u een voorbeeld geven van volhouden en succes behalen?
‘Toen ik in de Tweede Kamer kwam, in 2006, werd er lacherig gedaan als ik begon over de nadelen van de vleesconsumptie. De veehouderij heeft een desastreus effect op dieren, het klimaat en de natuur. Als partij zijn we voorlopers. Dat betekent ook dat we onze beweringen feitelijk op orde moeten hebben, want je hebt rugdekking nodig. Er is in die jaren daarna veel veranderd. Steeds meer wetenschappelijke rapporten bevestigen dat we drastisch minder dierlijke producten moeten eten. Nog maar een op de vijf mensen eet elke dag vlees.’
Hoe staat het met uw vermogen tot zelfkritiek? U noemt uw initiatiefwet tegen het onverdoofd ritueel slachten van dieren een ‘groot succes’. Het wetsvoorstel sneuvelde in de senaat. U zegt dat u werd ‘gedemoniseerd’ door de tegenstanders. Is dat wel waar? Er was sprake van een andere afweging van dierenleed versus het grondrecht van godsdienstvrijheid.
‘Geen enkel grondrecht biedt een vrijbrief om dieren te laten lijden. De vrijheid van de een houdt op waar die van de ander in gedrang komt. Elke vorm van dierenleed willen we bespreken, ongeacht of het een bepaalde religieuze groep aangaat. De discussie daarover willen we zuiver voeren.’
Dat gebeurde niet?
‘Er waren insinuaties alsof wij tegen bepaalde bevolkingsgroepen – joden en moslims – zouden zijn. De orthodox-joodse rabbijn Lody van de Kamp voorspelde dat onze partij in de toekomst haat, islamofobie en antisemitisme zou aanwakkeren. Ik vond dit soort uitspraken tijdens het politieke debat zeer onzuiver. We zijn geen antireligieuze partij. Ik ga deze discussie opnieuw voeren. Ik zal het debat opnieuw respectvol en zo gewetensvol mogelijk voeren. Maar ik moet het beestje wel bij de naam noemen.’
Welke rol speelt uw christelijke levensovertuiging in het nastreven van uw idealen?
‘We zijn een seculiere partij, waarin mensen van elke achtergrond of levensbeschouwing kunnen samenwerken aan het overstijgend belang. Wat mij drijft, is de gouden regel van vrijwel elke levensbeschouwing: wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet. In onze partij deelt iedereen die opvatting, vanuit zijn of haar eigen levensbeschouwing. De naamgever van het christelijk geloof heeft gezegd: “Wat gij de minsten der Mijnen gedaan hebt, dat hebt ge aan Mij gedaan.” Ik denk dat we de dieren daar ook onder zouden moeten rekenen. Christenen kennen de uitspraak: “De rechtvaardige kent het leven van zijn dier.” Op dit moment worden er in ons land jaarlijks 600 miljoen dieren geslacht na een kort en ellendig leven. Het wordt tijd dat de christelijke wereld zich de urgente vraag stelt of deze vee-industrie ethisch verantwoord is.’
In uw politieke loopbaan hebt u ook tegenwerping en tegenwerking ondervonden. U noemt als voorbeeld uw christelijke levensovertuiging en het feit dat u in twaalf jaar tijd 33 vliegreizen maakte om de boodschap van de PvdD wereldwijd uit te dragen. Hoe gaat u met die kritiek om?
‘Met mijn boek wil ik mensen die zich door idealen laten leiden, een hart onder de riem steken. Dat is ook de les die ik leerde van eerdere “afschaffingsbewegingen”. Je boodschap wordt vaak, zeker in het begin, belachelijk gemaakt. Ik vind het een geruststellende gedachte te weten dat die aanpak een beproefd middel is. Het is een poging je onschadelijk te maken. Het hoort erbij als je een sterk inhoudelijk profiel hebt. Als je dat accepteert en blijft geloven in je eigen idealen, geeft dat veel ontspanning.’
