Poliflw

Racisme en discriminatie bestaat in Nederland. Dit moeten we erkennen en bestrijden. Daarom deed GroenLinks in de raadsvergadering van 8 juli 2020 verschillende voorstellen die helpen aan een inclusievere samenleving zonder discriminatie. Van het herdenken en vieren van Keti Koti tot het zorgen voor meer diversiteit in de gemeentelijke organisatie. En van het zorgen voor meer meldingsbereidheid bij het melden van discriminatie, tot het stoppen met Zwarte Piet. Al deze voorstellen haalden een meerderheid.

Meldingsbereidheid vergroten

Het melden van discriminatie is belangrijk! Helaas doet maar 1 op de 5 mensen die zich gediscrimineerd voelt daar een melding van. Veel Arnhemmers weten niet hoe zij discriminatie kunnen melden. En daar wil GroenLinks graag verandering in brengen. Want melden helpt! Raadslid Marie Jose Navis: “Melden geeft de gemeente inzicht in de omvang en aard van discriminatie. Hierdoor kan Arnhem discriminatie beter bestrijden. Daarnaast kunnen slachtoffers van discriminatie beter geholpen worden, doordat hulpverleners met deze informatie beter hun werk kunnen doen.” Daarom wil GroenLinks dat er een campagne wordt gestart om Arnhemmers beter te informeren over het melden van discriminatie. Zie hier onze motie hierover, die een meerderheid haalde.

Diverse organisatie met voorkeursbeleid

De diversiteit van de stad Arnhem zie je niet terug binnen de gemeentelijke organisatie; het personeelsbestand van de gemeente Arnhem is geen afspiegeling van de Arnhemse beroepsbevolking. Raadslid Marie Jose Navis: “Het is belangrijk om meer verscheidenheid in de organisatie te creëren, want op die manier staan we dichterbij de Arnhemmers en weet de gemeente beter hoe zij hun beter kunnen ondersteunen.” Met een inclusieve cultuur kan de gemeente niet alleen een betere partner zijn in de stad, maar ook een betere werkgever. Daarom dienden wij samen met andere partijen het voorstel in om inclusie binnen de organisatie jaarlijks te monitoren en een voorstel om te gaan werken met voorkeursbeleid in sollicitaties en recruitment.

Sinterklaas zonder de figuur ‘Zwarte Piet’

Het wordt tijd dat de racistische karikatuur Zwarte Piet verdwijnt. GroenLinks vraagt hier in Arnhem al jarenlang aandacht voor. Fractievoorzitter Mark Coenders: “We zijn lang en vaak in gesprek geweest met de organisatie die de Sinterklaasintocht organiseert, maar echte veranderingen kwamen er niet. Het is nu tijd om door te pakken.” Het Sinterklaasfeest moet een inclusief feest zijn, waarin alle Arnhemmers zich prettig voelen. Daarom besloot de gemeenteraad niet meer mee te werken aan de intocht van Sinterklaas als gebruik gemaakt wordt van racistische karikaturen. Het voorstel van GroenLinks, D66, ChristenUnie, DENK/Verenigd Arnhem, Partij voor de Dieren en PvdA haalde een meerderheid.

Keti Koti

Hoewel Nederland het verdrag voor stopzetting van handel in tot slaaf gemaakten in 1814 ondertekende, werd pas in 1863 de slavernij afgeschaft. Pas 10 jaar was slavernij echt voorbij . Op 1 juli wordt in een aantal steden, zoals Rotterdam en Amsterdam, de afschaffing van de slavernij al herdacht gevierd. En daarmee vieren zij dat de ketenen gebroken zijn. Voor Arnhemmers is dit ook een belangrijk deel van onze geschiedenis, waar we meer aandacht aan zouden moeten besteden. We willen daarom initiatieven hiervoor onderteunen. De gemeenteraad stemde hiermee in. Mark Coenders: “De geschiedenis van het slavernijverleden is van ons allemaal. Als zodanig moeten we die geschiedenis onder ogen zien. We vinden het daarom als GroenLinks belangrijk op 1 juli de afschaffing van de slavernij te herdenken en te vieren.”

Geen discriminatie in de sport

Ook in sportverenigingen en rondom sportvelden komt discriminatie nog steeds voor. Daarom willen GroenLinks, D66, PvdA en VVD dat er concretere stappen ondernomen om ook discriminatie in de sport tegen te gaan door in een lokaal sportakkoord maatregelen op te nemen, zoals trainingen en voorlichting over het tegengaan van discriminatie. Zie hier de aangenomen motie hierover.

Al jaren pleit GroenLinks met andere partijen voor het afschaffen van de racistische karikatuur Zwarte Piet. Ondanks aandringen bleef deze figuur steeds nadrukkelijk aanwezig in de intocht. De Arnhemse fracties van GroenLinks, D66, ChristenUnie, DENK/Verenigd Arnhem, Partij voor de Dieren en Partij van de Arbeid dienen daarom een motie in om nu te stoppen met Zwarte Piet. GroenLinks-fractievoorzitter Mark Coenders: “We hebben vaak en lang gepraat over het aanpassen van Zwarte Piet. We moeten nu doorpakken. De protesten tegen racisme van de laatste weken hebben ons wederom laten zien dat we nog veel stappen te zetten hebben, dit is er slechts één. Maar wel eentje die nodig is. Wat ons betreft is er in 2020 geen racistische karikatuur meer bij Sinterklaasfeesten in Arnhem.”

De Arnhemse gemeenteraad spreekt al sinds 2014 over de toekomst van Zwarte Piet in Arnhem. Verschillende fracties spraken daarvoor ook een aantal keer met de Stichting Die Blide Incomst van Sinterniclaesz. Vorig jaar stuurden GroenLinks, D66, ChristenUnie, DENK/Verenigd Arnhem, Partij voor de Dieren en Partij van de Arbeid nog een brief naar het intochtcomité om hen op te roepen om – net als landelijk – Piet te ontdoen van verschillende pijnlijke connotaties met racisme. Het intochtcomité wilde hier niet in meegaan. Mark Coenders: “De gemeente faciliteert de intocht. Zolang er een racistische karikatuur gebruikt wordt, vinden we niet dat we daar als gemeente een rol in moeten spelen.” In een motie roepen de partijen het college daarom op om een constructieve dialoog aan te gaan met organisaties die nog steeds gebruikmaken van Zwarte Piet en deze te wijzen op de racistische elementen van deze karikatuur. Met als doel deze organisaties te stimuleren om definitief afscheid te nemen van Zwarte Piet. En de partijen roepen op om uitsluitend nog te participeren in Sinterklaasfeesten zonder Zwarte Piet, en dus niet meer te participeren in Sinterklaasfeesten waar nog wel sprake is van de racistische karikatuur Zwarte Piet. Bijvoorbeeld in de vorm van aanwezigheid van leden van het college, directe of indirecte subsidiëring, ter beschikking stellen van het Stadhuis of anderzijds.

Al vele jaren pleiten veel Nederlanders voor het afschaffen van Zwarte Piet. Onder meer tijdens de protesten tegen racisme en politiegeweld de afgelopen weken. Ook een VN-commissie heeft in augustus 2015 een dringend beroep gedaan op Nederland om Zwarte Piet aan te passen, met als uitspraak: “Zelfs een diepgewortelde traditie rechtvaardigt geen discriminatie en stereotypering. De overheid moet actief bevorderen dat die kenmerken van Zwarte Piet worden verwijderd, die negatieve stereotypen weergeven en door veel mensen van Afrikaanse origine worden beschouwd als een overblijfsel van de slavernij.” De Kinderombudsvrouw concludeerde eerder dat de figuur Zwarte Piet voor gekleurde kinderen kwetsend kan zijn en leiden tot pesten en uitsluiting. Mark Coenders: “Het is goed om te zien dat andere steden nu ook stappen zetten. We hebben allemaal te lang gewacht, terwijl veel Nederlanders al tientallen jaren bezig zijn om Piet te veranderen. Het wordt hoog tijd dat we daarin meegaan als inclusieve stad.”

De Arnhemse gemeenteraad stemde afgelopen 19 februari unaniem in met het Bomenplan. Met dit door GroenLinks-wethouder Cathelijne Bouwkamp voorgestelde plan worden bomen beter beschermd en komen er meer bomen. En gaan we zorgvuldiger om met bestaande bomen, mogen inwoners meedenken over de toekomst van onze bomen via een Boom Kwaliteitsteam en gaat bijvoorbeeld de diversiteit van bomen toenemen door het toevoegen van meer verschillende soorten bomen. Fractievoorzitter Mark Coenders: "De groene wind blijft doorgaan voor een bomenrijker Arnhem. Met dit bomenplan beschermen we bomen beter en komen er meer bomen. Voor onze groene stad!"

De laatste periode is er veel onrust over kap van bomen. Begrijpelijk, want in 2013 is de kapvergunning in Arnhem grotendeels afgeschaft. GroenLinks stemde daar destijds tegen en heeft sinds die tijd aandacht gevraagd voor bescherming van bomen. Het college heeft in de huidige periode al goede stappen kunnen zetten: zo zijn er veel bomen gespaard, zoals de bomen aan de Lauwersgracht en heeft het college ons voor het eerst een Bomenplan voorgelegd.

Het Bomenplan is tot stand gekomen met veel betrokken Arnhemmers. Zij pleitten voor onder andere voor meer diversiteit aan bomen, voor het terugbrengen van de kapvergunning en het zorgvuldig omgaan met bestaande bomen. In het ontwerp-Bomenplan is deze input verwerkt. In een uitvoeringsplan wordt dit allemaal concreter gemaakt.

Met ons aangenomen amendement ‘Meetbare doelen’ wilden we de doelen nog concreter maken en in de gaten houden of deze doelen ook daadwerkelijk bereikt worden. Zo is een doel dat de komende 5 jaar het kroonoppervlak van bomen met 5% moet toenemen. Dit voorstel diende GroenLinks mede in met D66, PvdA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, DENK/VA en Arnhem Centraal.

Met dit alles is het wel erg teleurstellend dat sommige partijen bleven pleiten om het kappen van bomen makkelijker te maken. Met als dieptepunt een aangenomen amendement van VVD, D66 en anderen, om de kapvergunning niet geheel terug te brengen. Dit gaat lijnrecht in tegen een wens van heel veel Arnhemmers. Vorig jaar ontvingen we een petitie van honderden Arnhemmers om de kapvergunning terug te brengen, ook voor Arnhemmers. Ook in het participatietraject was dit een belangrijk onderwerp. VVD, D66 en anderen laten deze mensen in de kou staan en maken bijna alle particuliere bomen vogelvrij. Desondanks maken we met dit Bomenplan een grote stap voor onze bomen.

Mark Coenders: “Arnhem is een groene stad, waar bomen van groot belang zijn. Bomen hebben een belangrijke functie in de stad. Zij helpen klimaatverandering tegen te gaan en zorgen (mede) voor een koele, leefbare en groene stad. Wat GroenLinks betreft komen er meer bomen en worden bomen beter beschermd. Met dit Bomenplan doen we dat.”

Verandering gaat door in Arnhem. De afgelopen weken heeft de gemeenteraad het uitgebreid gehad over hoe we het geld in Arnhem gaan verdelen. Dit leggen we vast in de zogenaamde MJPB, de meerjarenprogrammabegroting. De MJPB is dus erg belangrijk voor de richting van het beleid van de gemeente. We hebben het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit. We zetten ook grote stappen met deze begroting, en we maakten aanvullende coalitieafspraken. Alle voorstellen (moties en amendementen) die GroenLinks (mede) indiende hebben een meerderheid gehaald! Fractievoorzitter Mark Coenders voerde woensdag 13 november namens GroenLinks het woord tijdens de algemene beschouwingen.

"Voorzitter, GroenLinks wil welvaart eerlijk delen en armoede aanpakken. GroenLinks wil betaalbare en toegankelijke zorg voor alle Arnhemmers. GroenLinks wil een gezonde toekomst: wij willen een duurzame stad met schone lucht. Iedere Arnhemmer moet betaalbaar kunnen wonen in diverse wijken. En GroenLinks wil een groene stad: wij willen niet dat de groei van de stad ten koste gaat van onze natuur. Dat is de toekomst waar wij met elkaar aan willen bouwen. En dat is waar wij voorstellen aan toetsen.

Terugblik op 2019

Maar voorzitter, op een moment als deze ontkom je niet aan terugkijken. Het afgelopen jaar was voor Arnhem en GroenLinks een roerig jaar. Het begon al met de steeds maar oplopende kosten in de zorg, waar ik het zo over al hebben. Gevolgd door een coalitiebreuk in juni en een herstel van de coalitie vorige maand. We maakten daarbij een aantal aanvullende afspraken die we beschreven in een drietal voorstellen waar ik later op terugkom. Voorzitter, we realiseerden ons dat de periode van onzekerheid lang duurde. Maar we hebben er vertrouwen in dat we met nieuw elan, samen met de rest van de raad, het college en de stad er nog mooie en belangrijke periode van gaan maken.

Er waren ook positievere zaken in het afgelopen jaar: er is eindelijk een besluit over de Blauwe Golven, we stelden een ambitieuze Luchtagenda vast en we hebben een Arnhemse standaard voor toegankelijkheid.

Ook hadden we veel discussie over biomassa. Voor GroenLinks is houtgestookte biomassa geen duurzame oplossing. We hebben zoveel betere alternatieven voor onze energievoorziening. Daarom diende GroenLinks eerder, met andere partijen, een voorstel in om geen biomassa toe te staan, tenzij dit geen nadelige gevolgen heeft voor mens en milieu.

We blijven strijden voor écht duurzame oplossingen, en hopen dat het Rijk zo verstandig is het verbranden van bomen voor energie niet meer als duurzame energie te zien.

Vooruitblik naar een decennium

Voorzitter, dan terug naar de begroting. We staan aan de vooravond van 2020. Een nieuw jaar, zelfs een nieuw decennium. Een decennium waarin de wereld ontzettend zal gaan veranderen als het aan GroenLinks ligt. Waarin we hopelijk eindelijk als gemeenten meer het heft in eigen handen nemen op belangrijke dossiers, en hiervoor ook ruimte krijgen én nemen van het Rijk. Waarin we het recht op de stad claimen: voor een stad waarin wij als Arnhemmers de toekomst bepalen, niet projectontwikkelaars. Een decennium waarin we de zorg op orde krijgen en marktwerking zoveel mogelijk uitbannen. Waarin armoede geen probleem meer is. Een decennium waarin we als vrije stad racisme en discriminatie uitbannen in een stad waarin iedereen veilig en vol trots zichzelf kan zijn. En GroenLinks gaat uiteraard voor het ‘decennium van de duurzaamheid’ waarin onze groene stad nog groener wordt en we tenminste 55% reductie van CO2-uitstoot realiseren.

Begroting 2020

En voorzitter, zo’n decennium verdient een goede start. Dat is natuurlijk lastig wanneer het Rijk taken over de schutting blijft gooien zonder voldoende middelen of zeggenschap. Toch presenteerde het college al voor de nieuwe coalitieafspraken een solide begroting met goede plannen:

We investeren bijvoorbeeld meer dan ooit in armoedebeleid. Maar het aantal Arnhemmers in armoede groeit en dat is niet te verkroppen. We hebben een duidelijke visie nodig op het gebied van armoedebestrijding om hier zo snel mogelijk iets aan te doen. Langlopende ingewikkelde dossiers als Diftar worden afgrond. Daarbij moet bij Diftar de raad ook de politieke daadkracht hebben achter haar eigen besluiten te staan. We hopen dan ook dat we vanavond besluiten Diftar per 1 juli 2020 in te kunnen voeren, in het belang van de stad. We horen graag van het college wat het gevolg is als we dat vanavond niet doen. Voorzitter, met het Klimaatfonds en de wijkgerichte energietransitie zetten we flinke stappen richting een duurzamer Arnhem. Nu de kaders hiervoor vaststaan hopen we het komende jaar hier ook mooie eerste stappen en resultaten van te zien. Dit zien we terug in het nieuwe New Energy Made in Arnhem: we nemen als gemeente meer regie. We maakten al kleine stappen in het hier en nu, en hadden goede vergezichten. Nu gaan we ook grote stappen zetten. We krijgen meer zonnepanelen, we krijgen windmolens. Er komen talloze laadpalen. En we gaan werken aan schoon vervoer op veel verschillende manieren.  

Investeren in de zorg

En voorzitter, we mogen ook verder trots zijn op de begroting. Want ja, er zijn moeilijke maatregelen genomen. Maar zeker in vergelijking met andere gemeenten hebben we zeer pijnlijke maatregelen kunnen voorkomen. We hoeven geen bibliotheek te sluiten. We hoeven schoolzwemmen niet te schrappen. En we investeren meer dan ooit in de zorg. Meer dan ooit voorzitter. Waar in de vorige periode structureel te weinig begroot werd voor de zorg, en we vorig jaar ook nog eens geconfronteerd werden met een stijging van de uitgaven van 13 miljoen begin dit jaar tot nu zelfs ruim 26 miljoen, hebben we nu een begroting waarin we deze periode ongeveer 100 miljoen extra begroten voor de zorg. Een enorm bedrag.

Maar voorzitter, het gaat niet alleen om geld. Het gaat om het beantwoorden van fundamentele vragen: ‘hoe kunnen we dit mens het beste helpen, of hoe zorgen we dat dit kind zo snel mogelijk veilig is?’ Daar ligt de focus voor GroenLinks, dat is het fundament van de zorg voor Arnhemmers. Helaas zien we dat het zorgsysteem verstrikt is geraakt in regelgeving, controle en administratie en structureel gekaapt wordt door financiën.

Als we de zorg willen veranderen, of transformeren, dan doen we dat vanuit het idee dat het dan beter wordt. Dat de kwaliteit en de toegankelijkheid van zorg erop vooruit gaan. Dat kost tijd, geld en energie en het levert, soms later dan je wil, iets op. Daarom blijft GroenLinks structureel investeren in de transformatie van de lokale zorg. Het versterken van preventieve hulp, het op peil krijgen van algemene voorzieningen, dat is onze opdracht voor de komende tijd.

Moties en amendementen GroenLinks Arnhem

Voorzitter, naast de goede plannen uit de begroting en de opgaven voor komend jaar, dient GroenLinks ook nog een vijftal voorstellen in om de begroting aan te scherpen.

Allereerst dienen we twee amendementen in als GroenLinks, VVD, D66 en PvdA. Deze volgen uit de aanvullende coalitieafspraken. Ten opzichte van vorige week zijn ze tekstueel iets gewijzigd. Het eerste voorstel is om het onderdeel in de begroting over sociale woningen aan te scherpen naar sociale huurwoningen. Voor GroenLinks een belangrijke prioriteit: de wachttijden voor een sociale huurwoning lopen steeds maar op, en het is nodig dat Arnhemmers betaalbaar en goed kunnen wonen. Met het amendement geven we ook meer mee aan het aankomende plan van aanpak wonen, namelijk dat er expliciet aandacht moet zijn voor betaalbare koop en middenhuur. Het tweede amendement betreft de zorg. De gestegen uitgaven in de zorg stellen ons voor de ingewikkelde opgave om binnen de tekorten die er zijn de continuïteit en kwaliteit van de zorg te blijven waarborgen. We bieden daarom een vangnet, zodat we daar waar nodig financiële ondersteuning kunnen bieden. Daarnaast investeren we structureel in een transformatiefonds om de zorg dichterbij Arnhemmers te kunnen blijven organiseren en te kunnen blijven innoveren. We draaien ook bezuinigingen op de sociale wijkteams en vroegsignalering van schulden terug. Dit betalen we door een verhogen van de OZB met 1,25%. Dit is nog eens technisch vertaald in een amendement op de belastingverordening. Verder vragen we via een motie het college om te komen met een concrete visie op circulaire economie, als verbreding en verdieping van ons economisch beleid. Een circulair Arnhem is goed voor de werkgelegenheid en het milieu.

Daarnaast dienen we nog twee moties in:

Goed dierenwelzijn is van groot belang. Als GroenLinks, Partij voor de Dieren en DENK/Verenigd Arnhem dienen we een motie in voor een nieuwe uitvoeringsagenda dierenwelzijn en het inzichtelijk maken van de budgetten, en het eventueel bekijken van nieuw benodigd budget. Ten tweede is het goed dat we een plan van aanpak inburgering hebben, en we met een pilot een goede aanpak kunnen ontwikkelen. Voor GroenLinks is het daarbij van belang dat we ook naar groepen kijken waar het Rijk minder oog voor lijkt te hebben, zoals nareizigers. Hiervoor dienen GroenLinks, D66, DENK/Verenigd Arnhem en de PvdA een motie in.

Slotwoord

Voorzitter, ten slotte. Verandering gaat door in Arnhem. We hebben hier het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit. Maar we weten: verandering gaat in fasen, en we zijn er nog niet. We blijven strijden tegen armoede. Knokken voor goede zorg voor Arnhemmers en het tegengaan van klimaatverandering. Met nieuwe energie, samen met de raad, het college en de stad, maken we die verandering mogelijk in een mooi, groen, inclusief en sociaal Arnhem."

Zie hieronder de links naar de voorstellen (moties en amendementen van GroenLinks):

Amendement "Aanvullende coalitieafspraken wonen" van de fracties GroenLinks, VVD, D66 en PvdA Amendement "Aanvullende coalitieafspraken zorg" van de fracties GroenLinks, VVD, D66 en PvdA Motie "Concrete visie op circulair Arnhem" van de fracties GroenLinks, VVD, D66 en PvdA Motie "Betere begeleiding nareizigers" van de fracties GroenLinks, D66, PvdA en DENK Verenigd Arnhem Motie "Uitvoeringsagenda Dierenwelzijn" van de fracties GroenLinks, Partij voor de Dieren en DENK Verenigd Arnhem Motie "Dekking voor de Blauwe Golven" van de fracties VVD, PvdA, GroenLinks, Arnhem Centraal, ChristenUnie en Partij voor de Dieren Motie "Op naar een rookvrije generatie !" van de fracties PvdA, ChristenUnie, D66 en GroenLinks Motie "Subsidieregeling burgerkracht sociaal domein" van de fracties PvdA, GroenLinks, Arnhem Centraal, Partij voor de Dieren en D66 Motie "Maak werk van (dekking voor) de Arnhemse standaard toegankelijkheid" van de fracties VVD, D66, PvdA, CDA, GroenLinks en Arnhem Centraal Motie "Armoede door de ogen van kinderen" van de fracties D66, SP, PvdA en GroenLinks

 

De Arnhemse fracties van GroenLinks, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, DENK/Verenigd Arnhem en Partij van de Arbeid hebben het Arnhemse Sinterklaasintochtcomité via een brief opgeroepen om – net als landelijk – Piet te ontdoen van verschillende pijnlijke connotaties met racisme. GroenLinks Arnhem-fractievoorzitter Mark Coenders: “De figuur Zwarte Piet heeft verschillende pijnlijke connotaties met racisme. Om te zorgen dat het Sinterklaasfeest een feest voor iedereen kan zijn, vinden we het belangrijk dat we samen kijken hoe we dit kinderfeest kunnen ontdoen van deze kenmerken. We gaan graag met het intochtcomité het gesprek aan over deze verandering.”

Op 17 september jl. werd bekend dat besloten is om bij de landelijke intocht en de Sinterklaasjournaals Piet te ontdoen van verschillende pijnlijke connotaties met racisme. GroenLinks, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, DENK/Verenigd Arnhem en Partij van de Arbeid vinden dit de juiste ontwikkeling. Het besluit is gevallen na discussies die al decennia lang lopen. Maar het is duidelijk: het is tijd voor echte verandering. Dit is ook in Arnhem de afgelopen jaren punt geweest van (politieke) discussie. Zo werd er gesproken over de andere kant van het Sinterklaasfeest. Een traditie die niet voor ieder kind een feest is. Eerder concludeerde de Kinderombudsman: "De figuur Zwarte Piet kan voor gekleurde kinderen kwetsend zijn en leiden tot pesten en uitsluiting."

Mark Coenders: “Stichting Die Blide Incomst van Sinterniclaesz en haar vrijwilligers zorgen al jarenlang voor een lach op het gezicht van heel veel Arnhemse kinderen (en ouders). Laten we stoppen met de pijnlijke connotaties met racisme, zodat de intocht voor ieder kind een feest kan zijn. Zodat de traditie van Sint en Piet de traditie blijft waar iedereen een glimlach van op hun gezicht krijgt.”

Woensdag 14 november 2018 heeft de Arnhemse gemeenteraad de begroting 2019-2022 vastgesteld. Dit gebeurde na weken van voorbereiding. De begrotingsbehandeling startte met een presentatie van de concept-begroting door wethouder van financiën Ronald Paping (GroenLinks) en een inspirerende bijeenkomst met inwoners, maatschappelijke organisaties en raadsleden op 3 oktober. In de begroting 2019-2022 zijn de maatregelen van het coalitieakkoord verwerkt. Daarnaast zijn er een aantal amendementen en moties aangenomen, waaronder moties van GroenLinks voor toegankelijk duurzaamheidsadvies voor particulieren en het fietsvriendelijker maken van de binnenstad. Fractievoorzitter Mark Coenders: "We zijn tevreden met het vaststellen van de nieuwe begroting. Dit is een volgende stap in het realiseren van de groene en sociale doelen uit het coalitieakkoord."

Coalitieakkoord verwerkt in de begroting

Een van de doelen uit het coalitieakkoord die we terugzien in de begroting is het extra inzetten op armoedebestrijding. Zo is de bezuiniging op de kwijtschelding van de afvalstoffenheffing voor mensen met een laag inkomen teruggedraaid. Én wordt er extra geïnvesteerd in maatregelen om armoede en schulden tegen te gaan. Daarnaast is in de begroting extra geld gereserveerd voor groen- en duurzaamheidsmaatregelen. Ook voor bijvoorbeeld inclusie is nu een budget gereserveerd.

Aanvullingen op de begroting

Tijdens de begrotingsbehandeling zijn ook aanvullende voorstellen gedaan om de begroting nog verder in te kleuren of te verbeteren. Onlangs kregen vele Arnhemmers een brief met de mededeling dat zij voor een gereduceerd tarief gebruik kunnen maken van duurzaamheidsadvies. Dit advies gaat bijvoorbeeld over schone energie of het isoleren van je huis. Het advies voor een gereduceerd tarief was echter maar beperkt beschikbaar. GroenLinks diende een motie in om deze duurzaamheidsadviezen met laagdrempelig tarief aan iedere Arnhemmer te kunnen aanbieden. De motie haalde een overgrote meerderheid.

Het tegengaan van klimaatverandering stopt niet bij schone energie. Ook klimaatadaptatie is van belang. Naast extra geld voor groen diende GroenLinks met ChristenUnie daarom een voorstel in voor watertappunten in de binnenstad. Hiermee kunnen Arnhemmers en bezoekers van onze stad hun waterflesjes hergebruiken en bijvullen. Deze motie haalde ook een ruime meerderheid. Alle partijen stemden in met een motie van GroenLinks (samen met de PvdD en PvdA) om extra fietsmaatregelen te nemen in de binnenstad, zoals fietsstraten en een goede fietsenstalling in de (zuidelijke) binnenstad. Met Arnhem Centraal en anderen dienden we een motie in om aan de slag te gaan met burgerparticipatie als gemeenteraad. Alleen de PVV stemde hier tegen.

Voorstellen van andere partijen

Andere partijen deden ook diverse voorstellen waar GroenLinks mee instemde. Bijvoorbeeld: meer aandacht voor wandelaars, betere communicatie over de GelrePas en verbetering van het openbaar vervoer. Hoewel sommige andere voorstellen qua doel onze sympathie hadden, bleken ze betaald te worden op een manier die een gat in de begroting zou slaan. Zo wilden enkelen bezuinigen op het tegengaan van zogenaamde invasieve exoten en dit investeren in fietsmaatregelen. Dit zou uiteindelijk ten koste gaan van geld voor groen: invasieve exoten zijn verplicht om te bestrijden en funest voor onze biodiversiteit. Een voorstel voor dierenwelzijnsbudget konden we niet steunen omdat dit ten koste zou gaan van een groot deel van het budget dat is gereserveerd voor wegenonderhoud. Mark Coenders: "Ook wij geven liever geld uit aan andere dingen dan wegenonderhoud. En juist dáárom moeten we nú investeren. Want onze wegen liggen er, die moeten onderhouden worden en dat kost geld. Doen we het niet nu, dan moeten we straks 8 miljoen euro éxtra investeren. Geld, wat GroenLinks liever steekt in de zorg, armoedebestrijding en de aanpak van klimaatverandering." De komende tijd zal GroenLinks met de Partij voor de Dieren het dierenwelzijnsbeleid agenderen en kijken naar welk budget nodig is.

Verandering begint écht in Arnhem. De afgelopen weken heeft de gemeenteraad het uitgebreid gehad over hoe we het geld in Arnhem gaan verdelen. Dit leggen we vast in de zogenaamde MJPB, de meerjarenprogrammabegroting. De MJPB is dus erg belangrijk voor de richting van het beleid van de gemeente. We hebben het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit. We zetten ook grote stappen met deze begroting. Fractievoorzitter Mark Coenders voerde woensdag 14 november namens GroenLinks het woord tijdens de algemene beschouwingen.

"Voorzitter.

Er waait een groene wind door het stadhuis. Dat begon al op 21 maart. Dankzij overweldigende steun van heel veel Arnhemmers haalde GroenLinks Arnhem haar beste verkiezingsresultaat ooit. En sinds de lange maar geslaagde onderhandelingen met onze coalitiepartners VVD, D66 en PvdA zitten we niet alleen met zeven raadsleden in deze raadszaal, maar zitten er voor het eerst ook twee GroenLinks-wethouders in het college. Zij houden zich bezig met voor ons en voor Arnhem cruciale onderwerpen als armoedebestrijding, wonen, groen en duurzaamheid.

Voorzitter, tijdens de campagne hadden we als GroenLinks de slogan ‘Verandering begint in Arnhem’. Grote woorden. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Niet alleen richting onze kiezers, maar richting de stad. Wij hebben deze verantwoordelijkheid genomen en blijven dat doen. Met als resultaat onder andere het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit, en een begroting die dit akkoord heeft uitgewerkt.

GroenLinks wil welvaart eerlijk delen en armoede aanpakken. GroenLinks wil betaalbare en toegankelijke zorg voor alle Arnhemmers. GroenLinks wil een gezonde toekomst: wij willen een duurzame stad met schone lucht. Iedere Arnhemmer moet betaalbaar kunnen wonen in diverse wijken. En GroenLinks wil een groene stad: wij willen niet dat de groei van de stad ten koste gaat van onze natuur. Dat is de toekomst waar wij met elkaar aan willen bouwen.

Zorg

Voorzitter. Hoewel de begroting financieel er nu iets beter voorstaat, ziet GroenLinks ook zware financiële tijden komen. Vooral als het gaat om de zorg. GroenLinks wil dat iedereen de zorg blijft krijgen die voor hem of haar nodig is. We gaan er vanuit dat de rest van de raad en het college hier hetzelfde over denkt. Wanneer de kosten oplopen en we daarvoor een oplossing moeten vinden, kan die wat betreft GroenLinks niet gezocht worden in het verminderen van de kwaliteit van zorg.

Zorg vragen betekent ook zorg dragen. Mantelzorgers, vrijwilligers, buren en professionals dragen verantwoordelijkheid voor mensen die hun aandacht hard nodig hebben. Zij zijn onmisbaar, zij zijn uiteindelijk de drijvende kracht in Arnhemse wijken; en wij moeten ons steeds afvragen, zorgen wij wel voldoende voor hen? Zo heeft Arnhem te maken met een groeiend aantal zzp’ers, onder meer in de publieke sector. De afgelopen 10 jaar is het aantal zzp’ers bijna verdubbeld. Zzp’ers hebben geen cao en zijn kwetsbaar voor inkomensverlies. Ondanks dat zij werken, krijgen zij meer en sneller te maken met armoede. Wij vragen het college bij de komende Armoedeagenda expliciet aandacht te geven aan deze groep.

Armoedebestrijding

Voorzitter, de afgelopen jaren hebben we als gemeenteraad ons steeds sterk gemaakt om armoede te bestrijden. Er is hier in de gemeenteraad geen enkele partij die wegkijkt als we de verhalen horen van kinderen die niet goed mee kunnen komen op school, omdat hun ouders geen geld hebben voor de juiste spullen. Maar nog steeds groeien teveel kinderen op in armoede. De gevolgen van het opgroeien in armoede zijn veel te groot. Het tegengaan van armoede moet topprioriteit hebben. Zeker in een stad als Arnhem waar al jarenlang sprake is van een groeiende tweedeling. GroenLinks wil dat er geen kinderen opgroeien in armoede. We zijn daarom blij dat we in het coalitieakkoord de bezuiniging op armoedegelden hebben kunnen terugdraaien, dat minima de kwijtschelding voor afvalstoffenheffing toch behouden én dat de GelrePas voor inwoners met een inkomen tot 130% van het bijstandsniveau beschikbaar wordt.

Daarnaast krijgen we van het Rijk jaarlijks 1,1 miljoen euro om armoede onder kinderen te bestrijden. GroenLinks heeft lange tijd aandacht gevraagd voor dit budget, omdat dit tot voor kort niet gebruikt werd. Inmiddels gebeurt dat wel en kunnen we sterk bijdragen aan het verbeteren van kansen voor kinderen.

Schuldhulpverlening heeft ook al jaren onze aandacht. Uit rapporten van de Ombudsman bleek dat de schuldhulpverlening vaak niet goed genoeg toegankelijk is. We zien uit naar het onderzoek van de Rekenkamer over de schuldhulpverlening en de verbeteringen die zij aandragen. Een van de verbeteringen kan wat ons betreft zijn het beter inzetten van het schuldenfonds voor jongeren, en het mogelijk uitbreiden van dit fonds voor oudere Arnhemmers.

Duurzaamheid

Voorzitter, we kunnen niet wachten met het aanpakken van klimaatverandering. We moeten een inhaalslag maken op het gebied van energiebesparing en opwekking van schone energie. Hiervoor wordt jaarlijks extra geld beschikbaar gesteld.  En er komt een Klimaatfonds van 10 miljoen euro. We kijken uit naar de plannen het komende jaar.

Met deze begroting kunnen we de komende jaren een start maken met het van aardgas af halen van de Arnhemse wijken. Met het instellen van een Klimaatfonds wordt een stevig en ambitieus signaal afgegeven dat Arnhem de wil heeft koploper te worden op het gebied van energiebesparing en schone energie. We hopen dat dit niet alleen zorgt voor actie vanuit de gemeente, maar juist ook andere partners aanspoort om extra stappen te zetten voor een duurzamere stad.

We willen het ook voor alle huiseigenaren aantrekkelijk maken om hun huis te verduurzamen. De duurzaamheidsadvisering met speciaal laagdrempelig tarief willen we aan blijven bieden aan alle Arnhemmers die hier gebruik van willen maken. Hiervoor dienen we een motie in.

Groen

Groen kan gebruikt worden voor het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. Een duurzame stad zet ook in op klimaatadaptatie. Dit betekent onder meer investeren in groen en niet bouwen in groen. Het is duidelijk dat er een groene wind waait in de stad en het stadhuis. De laatste maanden ging het meer over bomen dan ooit. We hebben verschillende bomen weten te behouden. Nu is het zaak om door te gaan. Binnenkort krijgen we een voorstel voor een nieuw bomenbeleid. Het is belangrijk niet alleen achteraf bomen te beschermen, maar van tevoren goede kaders vast te stellen. We verwachten daarbij ook een investering voor méér bomen.

Binnenkort krijgen we in Arnhem de strengste milieuzone van het land. Dit zorgt ervoor dat onze binnenstad schoner wordt. Dit is keihard nodig. GroenLinks wil dat de fiets ook verder voorrang krijgt in de stad. We dienen daarom de motie binnenstad fietsvriendelijk in, samen met de Partij van de Arbeid en de Partij voor de Dieren.

Daarnaast ziet GroenLinks graag dat bij het wegenonderhoud de fiets prioriteit krijgt. Er ligt een amendement over fietsmaatregelen, met een dekking waarover ik het zo ga hebben. Deze bedragen zijn de afgelopen weken op en neer gegaan. Het lijkt alsof niet duidelijk is waar dit geld dan precies naartoe zou moeten. Wij vragen daarom nu aan het college; in hoeverre neemt u de fietsknelpunten die D66 noemt in hun amendement al mee in de huidige werkzaamheden, en in hoeverre kunt u hiervoor extra prioriteit stellen bij het budget voor wegenonderhoud? Graag horen wij een reactie.

De dekking van het amendement is ook lastig: niet bestrijden van invasieve exoten. Invasieve exoten tasten inheemse plantensoorten aan. Dit is funest voor onze biodiversiteit. In het bestrijden van deze exoten hebben we geen keuze. We moeten invasieve exoten bestrijden, dit is wettelijk verplicht. Daarnaast zien we dat de lijst met wettelijk verplicht te bestrijden soorten de komende jaren waarschijnlijk alleen maar langer wordt. En tuurlijk kunnen we kiezen nu geen geld te reserveren. Maar dan houden we elkaar voor de gek. Want het is verplicht én noodzakelijk. Straks kost het vele malen meer geld om deze oprukkende plantensoorten tegen te houden. Om nog maar te zwijgen over de mogelijke kosten als bijvoorbeeld de Japanse Duizendknoop funderingen van onze huizen gaat aantasten. Met deze extra financiële en maatschappelijke kosten wil GroenLinks komende raadsleden niet opzadelen. Wij kunnen daarom niet voor het amendement stemmen.

Wonen

Voorzitter. Het is inmiddels bekend. GroenLinks wil niet bouwen in het groen. In het coalitieakkoord hebben we onze groene gebieden beschermd. Maar het is wel nodig extra woningen te bouwen. Want voorzitter, er zijn te weinig sociale huurwoningen in Arnhem. Er zijn meer betaalbare woningen nodig, met name goedkope sociale huurwoningen. We gaan over nieuwbouwprojecten tenminste 30% sociale huurwoningen toevoegen. Om deze en andere zaken te verduidelijken in de begroting dienen we een amendement in ‘puntjes op de i’.

En voorzitter, wat GroenLinks betreft komende deze woningen niet alleen in de wijken waar nu al veel sociale huurwoningen zijn. Wij willen gemengde wijken. Een mix van (sociale) huur- en koopwoningen is belangrijk om de tweedeling in de stad aan te pakken.

Inclusie

Arnhem is een open, gastvrije en diverse stad, waar vele culturen samenleven. GroenLinks staat voor die open, pluriforme samenleving, waarin je kunt zijn wie je bent en kunt zeggen wat je vindt. Waarin je je thuis voelt en veilig. Waar we respectvol met elkaar omgaan. Een stad ook, waarin iedereen de vrijheid heeft en de kans krijgt om mee te doen en zich te ontplooien, zonder discriminatie, racisme, seksisme of andere vormen van onderdrukking of beperking.

Wij willen ook een stad waar initiatieven van inwoners ruimte krijgen. We willen een politiek die luistert naar de stad. Om burgerparticipatie meer aandacht te geven, dienen we samen met onder meer Arnhem Centraal hiervoor een motie in.

Inclusie gaat ook over een inclusieve democratie. Een democratie waar er ruimte is voor verschillen. Een democratie waar deze verschillen worden gerespecteerd en waar men ondanks verschillen tot elkaar komt. In het belang van de stad. Helaas is op dit punt Arnhem de laatste jaren veelvuldig slecht in het nieuws gekomen. Zoals Frissen afgelopen jaar al concludeerde: “Hoe goed de bedoelingen van politici ook zijn, dat ontslaat hen nooit van de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van het eigen gedrag. Wie al te vaak intimideert en schoffeert, krenkt niet alleen personen, maar beschadigt vooral de politiek als institutie. Dat tast de legitimiteit aan.”

Maar samen kunnen we dit veranderen. Als gemeenteraad hebben we daar een grote rol in. En er worden al stappen gezet. We danken dan ook niet alleen onze coalitiepartners, maar ook collega’s in de oppositie voor hun constructieve bijdrage de afgelopen weken tijdens de begrotingsbehandeling. We hebben een hoop moties en amendementen te bespreken vandaag. Als GroenLinks zijn we blij dat we veel van de voorstellen van de oppositie kunnen en zullen steunen.

Financiën

Voorzitter, dan nog de financiële kant. In een bekend boek staat ongeveer het gezegde: “De regel is er voor de mens, de mens niet voor de regel.” Maar de laatste weken lijkt een financiële verordening zowat een heilig boek. GroenLinks kijkt liever niet op deze manier naar de stad nodig heeft. We hebben samen de verantwoordelijkheid om een sluitende begroting te krijgen en de volgende generaties niet op te zadelen met extra kosten en lasten. We vinden het dan ook onbegrijpelijk dat er door verschillende partijen een ruk gedaan wordt uit de begroting, zonder inhoudelijke onderbouwing. We hebben te maken met enorme prijsstijgingen, vooral ook in het sociale domein. In de begroting zien we netjes uitgewerkt waar dit geld naartoe moet, inderdaad móet. We kunnen onze ogen daar niet voor sluiten.

Daarnaast geven voorstellen over de prijs- en volumeontwikkeling geen duidelijkheid over wegenonderhoud: mag dit bij aanname van bijvoorbeeld het amendement van D66 en VVD wel of niet gedaan worden, zoals op pagina 15 bedoeld is? En voorzitter, laat helder zijn: ook wij geven liever geld uit aan andere dingen dan wegenonderhoud. En juist dáárom moeten we nú investeren. Want onze wegen liggen er, die moeten onderhouden worden en dat kost geld. Doen we het niet nu, dan moeten we straks 8 miljoen euro éxtra investeren. Geld, wat GroenLinks liever steekt in de zorg, armoedebestrijding en de aanpak van klimaatverandering.

Slotwoord

Voorzitter, tot slot. Verandering begint écht in Arnhem. We hebben het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit. We zetten ook grote stappen met deze begroting. Maar we zijn er nog lang niet. We moeten blijven strijden tegen armoede. We moeten als raad blijven knokken dat iedereen de zorg krijgt die zij of hij nodig heeft. En we kunnen niet wachten met het tegengaan van klimaatverandering. Dit alles is in maart 2022 niet geregeld. Daarom blijft GroenLinks met de stad en haar collega’s keihard werken voor onze mooie stad. Arnhem verdient het. Arnhemmers verdienen het.

Dankuwel voorzitter."

Op initiatief van GroenLinks en andere fracties start Arnhem experimenten naar een socialere uitvoering van de bijstandsregels. In 2018 starten diverse proeftuinen waarbij mensen in de bijstand meer op maat worden bijgestaan om te bewegen naar werk. Op basis van vertrouwen in plaats van wantrouwen. Naar de effecten van deze proeftuinen wordt onderzoek gedaan. Ook werkt het college van burgemeester en wethouders een plan uit voor een experiment met bijverdienen naast de bijstand. Dit naar voorbeeld van Amsterdam die daar dit najaar een plan voor presenteerde. Raadslid Mark Coenders: "Mensen willen graag werken, maar er is te weinig werk. Meer controleren, hogere boetes en strengere regels helpen volgens GroenLinks dan niet. Ruimte geven om bij te verdienen en het geven van vertrouwen wel. Goed dat we gaan onderzoeken hoe we die ruimte echt kunnen geven."

In april 2016 stemde de Arnhemse gemeenteraad in met het initiatiefvoorstel 'Participatie in vertrouwen' van GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en de Partij voor de Dieren. Het doel van dit initiatiefvoorstel was te komen tot een experiment met sociale bijstand. Een van de voorwaarden van het initiatiefvoorstel was dat het moest voldoen aan regels van het Rijk. Op die regels kwam vervolgens veel terechte kritiek. Zo moest onze uitvoering van de tegenprestatie, in Arnhem een vrijwillige tegenprestatie, veranderd worden. Mark Coenders: "We waren en zijn niet van plan onze vrijwillige tegenprestatie in te ruilen voor een experiment. Daarom keken we de afgelopen maanden naar alternatieven om toch te komen tot een experiment met een sociale bijstand of socialere uitvoering van de bijstandsregels." 

Met de aangenomen motie 'Participatie in vertrouwen' riepen GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en de SP op om ambtenaren ruimte te geven te werken vanuit vertrouwen, maatwerk te leveren en om de ruimte van de Participatiewet te gebruiken. De afgelopen maanden is het college ook aan de slag gegaan met het veranderprogramma 'Doorbraak naar werk'. Daarin worden mensen in de bijstand meer op maat bijgestaan om te bewegen naar werk. Vanuit vertrouwen en op basis van eigen wensen en kunde. Dit veranderprogramma sluit grotendeels aan bij de uitgangspunten van het eerdere initiatiefvoorstel. Daarom komt er een samenhangend uitgevoerd onderzoek naar de proeftuinen van 'Doorbraak naar werk'. Daarbij zoeken we de combinatie zoeken met andere experimenten in Nederland.

Ook Amsterdam is gaan zoeken naar een mogelijkheid binnen de wet om een experiment met bijverdienen naast de bijstand te starten. Ook een van de onderdelen van het eerdere Arnhemse initiatiefvoorstel. Mark Coenders: "Wij zien ook nog steeds graag een experiment waar mensen mogen bijverdienen naast de bijstand, omdat wij geloven dat mensen hierdoor bijvoorbeeld sneller een kleine baan kunnen aannemen. Hiermee doen ze belangrijke werkervaring op waardoor ze sneller en langer uit de bijstand raken." GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en de SP riepen daarom het college een plan te maken, op basis van het experiment van Amsterdam, om ook een experiment met bijverdienen naast de bijstand in Arnhem te starten. De Arnhemse gemeenteraad nam het voorstel met grote meerderheid aan.