Poliflw

Speech Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten

Dit weekend speechte fractievoorzitter Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten. Lees hier zijn toespraak over hoe radicale politiek verenigd kan worden met pragmatisme.

Het was een ijskoude zondagochtend in langzaam wegebbende jaar 2018. Ik stapte de auto uit en werd door Amsterdam getrakteerd op een Hollands doorkijkje. Alsof ik in het Rijksmuseum naar een schilderij van Pieter de Hoogh stond te kijken. Een donker steegje, te benauwd voor twee mensen tegelijk. Achter de betonnen poort danste het licht op bescheiden golfjes in de westelijke haven van de hoofdstad. Geduldig wiegende zeilboten moesten met deze temperatuur nog wat langer geduld hebben. Ik dacht aan Jacques Brel—‘dans le port d’Amsterdam’—probeerde de rest van de woorden voor de geest te halen, en neuriede het melodietje voor me uit. Alles om nog even niet te denken aan de snel naderende ontgroening door Jort Kelder in de nieuwe studio van het legendarische actualiteitsprogramma Buitenhof.

Toen ik werd overvallen door de lichtbak van de draaiende camera’s lachte Kelder mij opvallend mild toe. Zo mild, dat ik de ontstane ruimte kon benutten om te vertellen waarom ik nu precies doe wat ik doe. Wie ik ben. En vooral: welke radicale politiek mijn partij voorstaat.  „Ik zie er misschien wat netter uit,” zei ik, “maar ik voel wel dat radicalisme in me.”

Na het weekend kreeg ik twee giechelende medewerkers op bezoek met een cadeau. Een delfts blauw tegeltje met de tekst: ‘zoek de radicaal in jezelf’. Dat tegeltje staat sindsdien op de schouw in mijn werkkamer. Als ik er naar kijk denk ik aan de bron van dat radicale. Dan weet ik weer even waarom ik zei wat ik toen zei. Meer dan eens heb ik het gevoel éérst een Jonge Democraat en dan pas D66’er te zijn.

Nu ik het genoegen krijg terug te zijn op het oude nest, wil ik het met jullie hebben over wat ik zoek in mezelf en in mijn partij. Radicalisme.

Ik heb het dan niet over het radicalisme dat door de AIVD wordt gedefinieerd als “een gevaar voor de democratische rechtsorde”. Ook heb ik het niet over radicalisering onder jongeren, ook al zou het misschien nuttig zijn in dit gezelschap die materie nog eens door te nemen. Dan hadden we wellicht eerder signalen kunnen oppikken over een zekere scheidend JD-voorzitter .

Ik heb het over de radicaal-liberale politieke traditie geboren in de late negentiende eeuw. Een traditie geënt op de vernieuwing van het democratisch parlementair stelsel en het uitbouwen en beschermen van de rechten en vrijheden van het individu in verbondenheid met de gemeenschap.

In Nederland werd deze progressieve herijking voor het klassiek liberalisme belichaamd door de Radicale Bond. D66 kan haar inspiratie via de later opgerichte Vrijzinnig Democratische Bond herleiden naar precies die radicale voedingsbodem. Niet gek dus dat de huidige onderkoning van Nederland, Thom de Graaf, D66 wilde positioneren in wat hij noemde ‘het radicale midden’.

Dezelfde radicale geschiedenis behoort uw roemrijke organisatie toe. Al in 1916 werd in Utrecht besloten tot de oprichting van een organisatie voor vrijzinnige politieke jeugd. De enige serieuze twist was over de naamgeving. ‘Jonge Radicalen’ was lang favoriet, maar de oprichtingsvergadering besloot uiteindelijk tot ‘Jonge Democraten’. Het duurde nog 68 jaar voordat de échte Jonge Democraten opstonden in Café Eik en Linden hier in Amsterdam. Dat was drie jaar voor mijn geboorte.

De oprichting van een politieke jongerenorganisatie kon niet direct op enthousiasme rekenen bij de toch al jonge moederbeweging van Hans van Mierlo. Ten eerste was het formaliseren van partijstructuren fundamenteel in strijd met zijn idee van een Beweging die zichzelf zou opheffen. Ten tweede vond hij het net als iedere partijvoorman verdomd lastig zo’n horzel bij zich in de tent te hebben.

Hij zei, in een vraaggesprek bij het tweede lustrum van de JD: ‘op een onverwacht moment, toen wij even niet keken, zijn jullie tegen onze zin ontstaan’. Het wantrouwen tussen partijleider en jongerentak werd al snel wederzijds. Mijn illustere voorganger Alexander Pechtold kan erover meepraten.

Sinds haar oprichting heeft de JD zich als radicale horzel bewezen. En hoewel zélfs ik na amper een jaar fractievoorzitterschap sympathie kan opbrengen voor Van Mierlo’s standpunt, weet ik als geen ander: dat gehorzel is maar goed ook. Het is zelfs een essentiële voorwaarde voor het succes en het voortbestaan van D66.

Zonder de politieke durf en het inlevingsvermogen van de JD was Paars er niet als vanzelfsprekend gekomen. Zonder Paars zaten we nu nog steeds onder de verstikkende, betuttelende plak van het CDA. Zonder Paars geen waardig levenseinde. En zonder Paars had ik niet in ieder geval de keuze gehad met mijn vriend te trouwen. Ik heb overigens geen plannen om dat ook daadwerkelijk te doen… Geheim tussen ons. Vertel maar niet aan hem.

Zonder de denkkracht van de JD had D66 nooit jongere generaties kunnen redden van de financiële last van de vergrijzing met de verhoging van de AOW-leeftijd en de afschaffing van de vervroegde uittreding. Zonder de inspiratie van de JD had D66 nooit jonge mensen een kans kunnen geven op de huizenmarkt met de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.

Toegegeven, de JD-motie voor afschaffing van ALLE luchtvaart in Europa was nog wat vergezocht in 1994, maar zonder de druk en steun van jonge mensen was D66 misschien nooit de enige serieuze klimaatpartij van Nederland geworden.

Zonder de schwung van de JD waren wij wellicht niet de enige echte onbeschroomd anti-populistische partij geworden. Het was JD-voorzitter Jan Paternotte die in de campagne voor de Europese grondwet twee weken lang met een caravan achter Geert Wilders. Hij kreeg daarmee net zoveel aandacht voor het pro-Europese verhaal in het NOS-journaal. Tot blinde woede van Wilders, die zich liet verleiden de telefoon te pakken, Hilversum te bellen, en verongelijkt door de hoorn te schreeuwen: ‘Zeg, zijn jullie allemaal lid van D66 daar?!’

Pechtold volgde snel met het moedige, radicaal-vrijzinnige antwoord op Wilders. Pas vijftien jaar later realiseerde VVD-leider Rutte zich dat meelachen met de nationaal-demagogen niet helpt. Maar toen hij direct na het trekken van die conclusie zendtijd opeiste van de publieke omroep voor een debat dat de keuze in het stemhokje vernauwde tot rechts en extreem-rechts, heb ik zelf de neiging moeten onderdrukken om Hilversum te bellen en verongelijkt door de hoorn te blaffen: ‘Zeg, zijn jullie nu allemaal lid van de VVD geworden daar?!’

Het was dezelfde Jan Paternotte die in zijn tijd constateerde dat bij de vakbonden eigenlijk iedereen oud was. In de Sociaal Economische Raad zat niemand van onder de 50. Zo konden jonge mensen natuurlijk niet vertegenwoordigd worden. En dus vond hij steeds nieuwe manieren om de discussie los te wrikken. De bezetting van het FNV gebouw in Sloterdijk liep nog wat stroef. Maar daarna kwam de machine op gang. Lodewijk de Waal werd uitgeroepen tot de irritantste man van Nederland. Jan poseerde voor de krant met een babyboomer op zijn rug. De last van het verleden goed in beeld gebracht.

En snel daarna ging de JD, in samenwerking met het CDJA, naar de SER om te eisen dat de toekomst aan tafel kwam zitten. Onder toeziend oog van de politie en de vaderlandse pers werd de oude stoel van Abraham Kuyper door JD’ers en CDJA’ers het gebouw in gedragen als jongerenzetel. De discussie barstte toen eindelijk los. Experts gaven de JD gelijk. En de CNV besloot in haar SER-delegatie dan eindelijk een jongerenvertegenwoordiger mee te nemen. En, dames en heren, wie was dat? Jawel, de oud-snuffelstagiair van Alexander Pechtold, Jesse Klaver. Zonder de JD dus geen kloeke carrièrestart voor Jesse Klaver.

En dan nog even dit: de politieke actualiteit maakt dat ik hier vandaag ben in grote dankbaarheid. Want zonder het wikken, wegen, uitdenken, doorzetten en doordrukken van de Jonge Democraten had onze minister Koolmees nooit zijn meest indrukwekkende prestatie van zijn carrière kunnen leveren. Een opluchting, een doorbraak en een overwinning voor jonge mensen in het hele land: de grootste pensioenhervorming ooit!

Verantwoordelijkheid van traditie

De traditie waarin die hervorming tot stand kon komen, de JD-traditie van voorlopen en van vurig en radicaal agenderen is het waard te laten leven.

Toen ik bij de JD rondliep—dat was zo ongeveer in het prehistorisch tijdperk—deden we ook voorstellen die nu steeds vaker terugkeren in politieke debat.

De legalisering van soft en harddrugs. De veilige en vrije omgang met prostitutie. Thema’s waar politici in Den Haag zich liever niet aan branden.

Nu loop ik daar zelf rond. En ik zie dezelfde bekrompenheid om me heen. Maar niet bij onze eigen partij. Want welke koers D66 ook vaart, of we nu wel of niet in een kabinet zitten, wij staan altijd open voor discussies met de JD.

Niet omdat het zo leuk is. Als ik alleen maar leuke dingen zou willen doen zou ik de hele dag poppetjes tekenen op de posters van Forum voor Democratie. Nee we doen het omdat onze partij anders allang haar bestaansrecht was verloren. Als we niet al die taboes hadden doorbroken en al die hervormingen hadden doorgevoerd die hun oorsprong vonden op JD-congressen als deze waren we weg geweest. Electoraal weggevaagd. Irrelevant en onherkenbaar.

Tegenwoordig is de reactionaire kant van het politieke spectrum behoorlijk bedrijvig in het slechten van taboes.  Daar wordt het IQ van mensen langs een ethnische meetlat gelegd. Daar wordt het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw een paar tandjes teruggeschroefd.

Als er dus ooit een reden is geweest vrijzinnige taboes af te stoffen is het de populariteit van radicaliserend rechts. Daarom ben ik hier vandaag. Om samen met jullie de strijdbijl op te pakken. Om jullie te zeggen dat ik altijd zal kiezen voor de jonge radicalen in deze zaal die taboes willen doorbreken.

Maar daarbij moet me nog wel iets van het hart. Als JD-voorzitter heb ik het zelf ook allemaal niet perfect gedaan. Als ik terug kon gaan in de tijd had ik heel veel anders gedaan. Ik had beter mijn best gedaan om ervoor te zorgen dat deze zaal een echte afspiegeling zou zijn van de samenleving. Minder speeltuin voor hoogopgeleiden, meer kweekvijver voor alle soorten vrijzinnige radicalen van goede wil.

We horen straks wie de nieuwe voorzitter wordt. Ik zou hem of haar willen vragen goed te maken wat ik niet adequaat heb gedaan. De NRC omschreef onze club in de jaren negentig als ‘een gemêleerd gezelschap, van leren jacks tot parelkettinkjes, jasjes-dasjes en vlotte sweaters.’ Als de krant weer een profiel maakt in de jaren twintig van deze eeuw, dan hoop ik op een gemêleerd gezelschap, van hoofddoekjes tot hotpants, jasjes-dasjes en boerenoveralls.

En dan nog iets. Ik snap dat de realiteit van de politiek soms lastig is. De compromissen. Het meel in de mond. De langzame voortgang. Wat dat betreft is het een bevrijding hier zonder beperking te kunnen filosoferen. Maar politiek is geen spel of vertier, zelfs niet in deze vrijblijvende omstandigheden. Wat je hier agendeert zegt iets over de essentie van de vereniging. De standpunten die je hier verkondigt zijn niet vrijblijvend. Ook niet als die gaan over kinderporno of kindereuthanasie.

Het is misschien hier ook verleidelijk om politicusje te spelen. Maar het heeft geen zin. Het draagt niets bij. Jullie hebben de kans Van Mierlo ongelijk te geven. Pak je rol. Werk geduldig aan voorstellen die geesten uit flessen rukken, revoluties ontketenen voordat die uitbreken, de macht verbeelden en een spiegel voorhouden.

Ik zie de rol van de Jonge Democraten als radicale aanjager, als maker van de toekomst. De volgende verkiezingen zijn alweer bijna over twee jaar. En dus vraag ik jullie: ga met andere organisaties in gesprek. Geef opvolging aan het duurzaamheidsmanifest dat jullie samen met negen andere politieke jongerenorganisaties sloten. Denk na over de volgende formatie. Wat moet er in het coalitieakkoord staan? Hoe ziet een akkoord eruit #voordetoekomst? Mensen moeten het kunnen inbeelden voordat ze ermee instemmen. Dat vergt de inspanning van jonge radicalen, creatieve denkers, grootaandeelhouders in de toekomst.

En vergeet daarbij dan ook niet te praten met radicaal-andersdenkenden. Jonge JFVD’ers. Jullie leeftijdsgenoten kunnen makkelijk nog worden gered uit de klauwen van de boreale uil.

De verantwoordelijkheid van traditie II

Voor D66 zijn de afgelopen twee jaar vaak een oefening in geduld geweest. Een constante onderhandeling met andersdenkenden om onze radicale voorstellen dichterbij te brengen. Wij leven met religieuze toewijding bij het refrein van het lustrumlied van de JD uit 1994: ‘pragmatisch en heel radicaal’. Voor ons gaat radicalisme hand in hand met gematigd handelen.

Ik weet dat dat vaak tot onbegrip heeft geleid, zeker ook in dit gezelschap. We hadden veel dingen liever anders gezien, ik ben de eerste om dat toe te geven. Het intrekken van het raadgevend referendum zonder duidelijk alternatief. De dividendbelasting. Maar denk je eens in. Een pro-Europees klimaatkabinet dat haar grootste investering doet in het onderwijs. Is dat niet precies wat we willen, democraten jong en oud? Is dat niet een ongelofelijke prestatie in een land met een meerderheid aan rechtse en extreemrechtse zetels?

Ik knok er iedere dag met mijn collega’s keihard voor, want voor niets gaat de zon op. Als het lukt in de komende weken na het succes van een Pensioenakkoord ook een Klimaatakkoord te sluiten dan hebben wij onze anderhalf miljoen kiezers kunnen geven waar ze om vroegen en wat zij verdienen: verandering en vooruitgang.

Bovenal is onze kabinetsdeelname het waard omdat deze ongewone samenwerking de laatste hoop is voor het samenwerkende midden. Omdat regeren, ook in deze samenstelling, ons radicalisme met ons pragmatisme verknoopt.

Partijen en mensen die tot elkaar komen en niet blijven steken in het dienen van één enkel belang. Consensuspolitiek. Dat is stroperig, soms zelfs vuil en vunzig, maar een stuk succesvoller recept voor stabiel en progressief bestuur dan het winner-takes-all geharrewar in de Angelsaksische wereld.

De beslissing om na onze historische zetelwinst in 2017 wel aan tafel te gaan zitten wordt ook ingegeven door de harde realiteit van de Tweede Kamer. Nederland heeft een conservatieve meerderheid. Dankzij de dysfunctionele zetels van de nationaal-populisten konden wij progressief beleid maken met partijen die daar eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Daar hadden we graag hulp bij gehad van andere partijen, maar die waren te bang om moeilijke concessies te doen.

Wie komt bij de volgende ronde wel serieus aan tafel zitten? Ik maak me zorgen. Forum heeft op rechts wel al gezegd te willen regeren. De VVD en het CDA willen best hun ziel verkopen. Luister naar Hugo de Jonge als hij zegt dat samenwerking met de PVV best mogelijk is. En neem hem daarin serieus. Luister naar Klaas Dijkhoff die samenwerking met Forum niet uitsluit. En neem hem daarin serieus. Een herhaling van het on-Nederlandse rampkabinet Rutte-I is een serieus gevaar.

Wat gaan wij progressieven daartegenover stellen? Loopt GroenLinks na twee keer nog een derde keer weg? D66 zal het progressieve motorblok bij elkaar proberen te houden. Dat is de verantwoordelijkheid van onze radicaal-pragmatische traditie. Dat is wie wij zijn.

We doen dit op voorwaarde dat de progressieve democratische politiek niet steunt op blinde loyaliteit of identiteit. Dan zijn we geen haar beter dan de PVV. Wij bedrijven ideeënpolitiek. Niet vanuit de tijdloze starheid van ideologie, maar steunend op een analyse van de wereld zoals die is in het hier en nu.

Het gaat uitstekend met Nederland, maar de afgelopen decennia zijn ook nieuwe muren ontstaan in onze samenleving.

Muren tussen mensen met en mensen zonder zekerheid.

Tussen mensen met wortels in Nederland en mensen met wortels elders.

En tussen mensen met macht en mensen zonder macht.

Als ik vandaag iets van jullie wil vragen is het dit: help ons de sloophamer op te pakken! Wat vinden jullie? Wat moeten we doen? Welke oplossingen zijn rechtvaardig voor jonge mensen? Ik sluit niet uit dat we het af en toe oneens zullen zijn. En ik waarschuw maar alvast dat het JD-kroonjuweel van de opheffing van het verbod op openbaar dronkenschap, kan moeilijk het antwoord op alles zijn.

De taak voor radicalen, jong en oud, is om de rustige vijver van de politiek in beweging brengen. Roeren in stilstaand water.

Ik kan niet voor jullie bepalen wat radicaal is. Radicalisme wordt op verschillende golflengten uitgezonden. Is het de verhoging van de vermogensbelasting? De afschaffing van privé-onderwijs? Het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien?

Ik weet wel: dat jullie hier zijn is een radicale daad op zich. Leg maar eens uit in de bus waarin jullie hiernaartoe gekomen zijn dat meer dan tweehonderd jonge mensen hier in een oververhitte kerk in Amsterdam een weekend lang debatteren over de vrijzinnige politiek.

En als JD’er én D66’er weet ik zeker: jullie slaan de golven waar D66 op surft. Of die vrijzinnige golf ooit tegen de deur van het Torentje aan zal slaan is voor een belangrijk deel afhankelijk van jullie enthousiasme en van onze samenwerking.

Het kan als wij het willen. Zoek de radicaal in jezelf!

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

De Klimaatwet van vier coalitie- en vier oppositie-fracties uit de Tweede Kamer, krijgt ook in de Eerste Kamer de steun van de SP-fractie. Dat zegt senator Geert Reuten. Tijdens het debat in de Senaat feliciteerde hij de initiatiefnemers die het wetsvoorstel kwamen verdedigen, onder wie SP’er Sandra Beckerman, Jesse Klaver (GL), Lodewijk Asscher (PvdA) en Rob Jetten (D66). Reuten wil in de toekomst wel een sterkere rol van het parlement bij het vaststellen van de klimaatplannen die volgens de wet vijfjaarlijks gemaakt moeten worden. En bij het beoordelen van die plannen zal, aldus Reuten, de verdeling van de kosten voor de SP in beide Kamers een kernpunt zijn.

Het wetsvoorstel legt klimaatdoelen voor 2030 en 2050 vast. Dat is volgens de SP-senator een stap in de goede richting en in lijn met het wereldwijde klimaatakkoord van Parijs. Reuten: ‘Van ons hadden die doelen nog best verder mogen gaan. Zo blijft de aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen door de lucht- en zeevaart buiten het wetsvoorstel, terwijl die uitstoot wel een belangrijk deel van de klimaatverstoring veroorzaakt.’ Ook, zo zei Reuten, had Nederland, samen met de andere rijke landen van de wereld, scherpere doelen kunnen stellen, omdat die landen veel bijgedragen hebben aan het ontstaan van het klimaatprobleem. Maar, zo zei hij, ‘het voorstel is een compromis, waarin een brede meerderheid van de Tweede Kamer zich heeft kunnen vinden. Dat is belangrijk. Voor ons is in dit geval het betere niet de vijand van het goede’.

In de voorgestelde Klimaatwet staan geen specifieke klimaatmaatregelen. De indieners laten het aan de regering om hiervoor voorstellen te doen in een vijfjaarlijks klimaatplan. Daarin worden ook de maatschappelijke gevolgen en de verdeling van de kosten duidelijk. Deze plannen komen niet meer ter goedkeuring naar het parlement. Reuten wil het uiteindelijke oordeel over die plannen wel aan de Kamers laten. Daarover diende hij een motie in. ‘Als SP willen we ze met name kunnen beoordelen op de mate waarin de lasten ervan in Nederland gedragen gaan worden door degenen met de hoogste inkomens’.

De Klimaatwet van vier coalitie- en vier oppositie-fracties uit de Tweede Kamer, krijgt ook in de Eerste Kamer de steun van de SP-fractie. Dat zegt senator Geert Reuten. Tijdens het debat in de Senaat feliciteerde hij de initiatiefnemers die het wetsvoorstel kwamen verdedigen, onder wie SP’er Sandra Beckerman, Jesse Klaver (GL), Lodewijk Asscher (PvdA) en Rob Jetten (D66). Reuten wil in de toekomst wel een sterkere rol van het parlement bij het vaststellen van de klimaatplannen die volgens de wet vijfjaarlijks gemaakt moeten worden. En bij het beoordelen van die plannen zal, aldus Reuten, de verdeling van de kosten voor de SP in beide Kamers een kernpunt zijn.

Het wetsvoorstel legt klimaatdoelen voor 2030 en 2050 vast. Dat is volgens de SP-senator een stap in de goede richting en in lijn met het wereldwijde klimaatakkoord van Parijs. Reuten: ‘Van ons hadden die doelen nog best verder mogen gaan. Zo blijft de aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen door de lucht- en zeevaart buiten het wetsvoorstel, terwijl die uitstoot wel een belangrijk deel van de klimaatverstoring veroorzaakt.’ Ook, zo zei Reuten, had Nederland, samen met de andere rijke landen van de wereld, scherpere doelen kunnen stellen, omdat die landen veel bijgedragen hebben aan het ontstaan van het klimaatprobleem. Maar, zo zei hij, ‘het voorstel is een compromis, waarin een brede meerderheid van de Tweede Kamer zich heeft kunnen vinden. Dat is belangrijk. Voor ons is in dit geval het betere niet de vijand van het goede’.

In de voorgestelde Klimaatwet staan geen specifieke klimaatmaatregelen. De indieners laten het aan de regering om hiervoor voorstellen te doen in een vijfjaarlijks klimaatplan. Daarin worden ook de maatschappelijke gevolgen en de verdeling van de kosten duidelijk. Deze plannen komen niet meer ter goedkeuring naar het parlement. Reuten wil het uiteindelijke oordeel over die plannen wel aan de Kamers laten. Daarover diende hij een motie in. ‘Als SP willen we ze met name kunnen beoordelen op de mate waarin de lasten ervan in Nederland gedragen gaan worden door degenen met de hoogste inkomens’.

D66 hertaalt Europees verkiezingsprogramma in eenvoudige taal

D66 heeft haar programma voor de Europese Verkiezingen hertaald naar een versie in eenvoudige taal. In vijf pagina’s zien zo ook mensen die moeite hebben met lezen en de belangrijkste punten voor de verkiezingen. Ook voor kinderen is deze versie makkelijker te lezen.

Fractievoorzitter Rob Jetten: “Europa is van en voor ons allemaal. Als lezen en schrijven niet je sterkste kant is, kan Europa een enorm ingewikkeld verhaal zijn. Daarnaast bereiken politieke berichten kinderen natuurlijk niet, terwijl het wel over hun toekomst gaat.” Vandaag overhandigt Jetten het hertaalde verkiezingsprogramma aan de kinderen van groep 7 en 8 van basisschool. St. Willibrordus uit Deurne.

“D66 wil dat iedereen mee kan doen. Daarom hebben we een begrijpelijke versie van het verkiezingsprogramma gemaakt”, aldus Jetten.

Zo werd het punt ‘D66 wil dat er consequenties komen als landen de grondrechten, zoals rechtsstatelijkheid en democratie, niet nakomen. D66 wil dit ieder jaar toetsen, en als een land niet voldoet zijn er consequenties, zoals een boete’

veranderd in

‘D66 wil elk jaar bekijken of alle landen zich nog netjes aan de regels houden. Bijvoorbeeld dat er eerlijke verkiezingen worden gehouden. Als ze zich niet aan de regels houden, moet dat een gevolg hebben. Bijvoorbeeld een boete’.

In Nederland hebben maar liefst 2,5 miljoen mensen moeite met lezen, schrijven of rekenen. Laaggeletterden vinden gemiddeld minder snel een baan en hebben moeite met het bijhouden van inkomsten en uitgaven, wat tot schulden kan leiden. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, kunnen vaak bijvoorbeeld de bijsluiter van medicijnen niet lezen, hun kinderen voorlezen of een brief van de gemeente lezen. Daarom vindt D66 het goed dat het kabinet 60 miljoen euro per jaar investeert in het beter leren lezen.

Lees het verkiezingsprogramma in begrijpelijke taal hier.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Neem lidmaatschap EU op in de Grondwet

D66 wil dat het lidmaatschap van de Europese Unie wordt verankerd in de Nederlandse Grondwet. Daartoe dienen fractievoorzitter Rob Jetten en Europa-woordvoerder Kees Verhoeven een Grondwetsvoorstel in.

Opname van het lidmaatschap in de Grondwet doet recht aan het grote belang dat de EU heeft voor Nederland. Zeventien andere EU-lidstaten, waaronder Duitsland en Frankrijk, gingen Nederland al voor.

Jetten: “Nederland en de Europese Unie gaan hand in hand. Dankzij de Europese samenwerking leven we al ruim zeventig jaar in vrede, veiligheid en voorspoed op ons continent. Heel veel Europese besluiten beïnvloeden de levens van miljoenen Nederlanders. En die nemen we samen met de andere EU-lidstaten. Nederland is verweven met de Europese Unie. Het is wat D66 betreft dan ook logisch om het EU-lidmaatschap in de Grondwet op te nemen.”

Als het EU-lidmaatschap zoals voorgesteld in Nederlandse de Grondwet wordt opgenomen, betekent het ook dat een Grondwetswijziging nodig is om eventueel uit de Unie te stappen. Dan moet het parlement er twee keer over stemmen, waarbij uiteindelijk een tweederde meerderheid nodig is.

Kees Verhoeven: “We zien bij Brexit wat voor chaos  en ellende het oplevert als je überhaupt aan uittreding begint – en al zeker ondoordacht en gebaseerd op leugens. Er is veel te makkelijk gedacht over wat het zou betekenen en wat de gevolgen zijn. Hiermee laten we zien dat we aan de Europese Unie net zo hechten als aan andere bepalingen in de Grondwet. Die verander je ook niet op een druilerige achternamiddag.”

Ook wil D66 dat er een wet komt die de betrokkenheid van het Nederlands parlement regelt bij het sluiten van nieuwe verdragen en Europese wetten. Op dit moment zijn er vooral losse afspraken over de manier waarop het Nederlandse parlement betrokken is bij EU-besluitvorming. Zo’n Europa-wet legt duidelijk vast welke informatie wanneer naar de Tweede Kamer gaat. Bovendien kan de wet ervoor zorgen dat de Kamer eerder betrokken wordt bij bijvoorbeeld overdracht van bevoegdheden aan de EU

Jetten: “Door het lidmaatschap in de Grondwet op deze manier op te nemen, krijgt het Nederlandse parlement een duidelijkere rol bij Europese besluiten en bij mogelijke uittreding. Bovendien doet het recht aan onze historische verbondenheid: Nederland is een van de zes grondleggers van de Europese samenwerking en drijvende kracht achter veel belangrijke Europese besluiten.”

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Voor een internationaal Natuurakkoord

Voor een internationaal Natuurakkoord

Er is een internationaal Natuurakkoord nodig om de natuur te beschermen en het uitsterven van diersoorten tegen te gaan. D66-leider Rob Jetten wil dat de EU het voortouw neemt voor zo’n akkoord, bij de VN-natuurtop in Beijing volgend jaar.

Jetten: “Elke dag sterven diersoorten uit. Bossen verdwijnen, het natuurlijk evenwicht wordt verstoord. In navolging van het Klimaatakkoord van Parijs moeten alle landen de handen ineen slaan. En de EU kan daarin een belangrijke voortrekkersrol spelen.”

In zo’n akkoord komen niet alleen concrete doelen te staan, maar ook harde afspraken waar alle landen zich aan moeten houden. Die richten zich dan op bijvoorbeeld het tegengaan van ontbossing, opruimen van de plastic soep en bestrijden van vervuiling.

Iedere dag sterven tientallen diersoorten uit. In 50 jaar is de populatie wilde dieren met 60 procent afgenomen in de wereld. Eén van de laatste voorbeelden is het uitsterven van de witte neushoorn. In maart 2018 is het laatste mannetje op aarde doodgegaan. De voorpagina’s worden af en toe gehaald door deze stille, maar grote crisis. We schrikken van dit soort nieuws, maar gaan de volgende dag op dezelfde voet verder. Er moeten concrete doelen komen om de vernietiging van natuur te stoppen. Een soort kan maar één keer uitsterven. Het is definitief en onomkeerbaar.

De doorbraak van klimaatverandering op de politieke agenda is een feit, maar een andere grote bedreiging voor de aarde wordt vergeten: de vernietiging van de natuur. Er is een politiek akkoord tegen klimaatverandering, maar een ‘Parijs voor de natuur’ is in geen velden of wegen te bekennen. D66 wil dat tijdens de EU-top in Sibiu wordt afgesproken dat natuurbescherming een topprioriteit is. In 2020 wordt in Peking, China een wereldwijde natuurtop gehouden. Dit is het uitgelezen moment om een akkoord.

Onderstaande doelen voor natuur zijn al eerder wereldwijd vastgesteld, zonder daar concrete afspraken aan te verbinden. De doelen zijn inmiddels achterhaald, sinds de eerste natuurafspraken is nog niets veranderd.

Ontbossing moet in 2030 gehalveerd zijn, ten opzichte van nu. Per jaar verdwijnt bijna 7,9 miljoen hectare natuurlijk bos. Dat is ruim twee keer Nederland (!).

In 2030 moet de plastic soep opgeruimd zijn. Per jaar komt meer dan 8 miljoen ton plastic afval in zee terecht.

In 2030 mogen geen soorten meer uitsterven door menselijk handelen.

In 2030 moet vervuiling zodanig teruggebracht zijn, dat de aarde er niet meer onder lijdt.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

D66 wil meer investeren in Europa. Dat heeft fractievoorzitter Rob Jetten vanochtend aangekondigd.

Jetten: ‘De grote uitdagingen van onze tijd vragen om Europese oplossingen. Tegengaan van klimaatverandering, beschermen van de buitengrenzen en investeren in technologie kunnen we niet als Nederland alleen.’

Na het aanstaande vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU, is er minder geld voor meer plannen en verantwoordelijkheden. ‘We beschouwen onze vrede, voorspoed en veiligheid als een gegeven. Maar om dat in stand te houden en verder te ontwikkelen, moeten we ook de portemonnee trekken.’

D66 wil niet dat er zomaar meer geld richting Brussel gaat. De partij pleit ook al langere tijd voor een herziening van de landbouwsubsidies. Daarnaast kan juist door meer samen te werken, ook veel geld worden bespaard. Bijvoorbeeld op het terrein van Defensie. Door in de EU meer gezamenlijk in te kopen, te trainen en afspraken te maken over zaken als wapensystemen, kunnen op termijn miljarden worden bespaard.

Reactie Jetten op doorrekening klimaatakkoord

Vandaag presenteerden de planbureaus PBL en CPB de doorrekening van het klimaatakkoord. Lees hieronder de reactie van fractievoorzitter Rob Jetten.

Vandaag is een belangrijke dag voor onze toekomst. De knappe koppen van onze onafhankelijke planbureaus hebben de concrete plannen doorgerekend uit het concept-klimaatakkoord. En wat blijkt: Parijs is in zicht. Dit is waarom D66 regeert. Wij lopen nooit weg, wij lopen door. Al helemaal als de toekomst van onze leefomgeving op het spel staat.

Uit de cijfers blijkt dat de totale kosten van het akkoord meevallen, maar de lasten wel eerlijker verdeeld kunnen worden tussen huishoudens en bedrijven. De plannen van de industrietafel bleken ook onvoldoende hard om hun CO2-uitstoot te halveren. Daarom zitten we niet stil. Daarom zijn we met de coalitie direct in actie gekomen. En hebben we direct belangrijke verbeteringen aangekondigd. Samenwerken loont.

Minder energiebelasting mensen; betaald door industrie

Bedrijven gaan meer betalen voor hun energie zodat we de energiebelasting van mensen kunnen verlagen. Een eerlijke verdeling van de rekening is immers van groot belang.

Wij waren niet tevreden met de bijdrage van de industrie. Daarom heeft de coalitie besloten dat de industrie meer gaat betalen. Het boetesysteem voor de grote vervuilers bleek onvoldoende. Nu komt er alsnog een eerlijke CO2-heffing zodat ook de industrie de uitstoot voldoende terugdringt. De CO2-heffing gaan we zo vormgeven dat we voorkomen dat bedrijven naar het buitenland vertrekken.

D66 wil een échte transitie. Daarom besluiten we tot minder CO2-opslag onder de grond. De beschikbare subsidie wordt gemaximeerd en het aantal jaren waarin CO2-opslag is toegestaan beperkt. We gaan CO2 niet groenwassen, want we maken een nieuwe economie.  De landbouw kan tegen beperkte extra investeringen meer doen voor onze klimaatdoelen. We gaan daarom samen met de sector de omslag naar kringlooplandbouw versnellen.

De coalitie heeft nu grote, richtinggevende keuzes gemaakt. In april komt het kabinet met het hele pakket. Vanuit de Tweede Kamer blijven wij waakzaam. D66 kiest voor een schoon klimaat. D66 kiest voor de toekomst. Niet later. Nu.

Rob Jetten

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

De wereld verandert en daar ziet D66 kansen. Kansen voor mensen, om hun eigen energie op te wekken, of op slimme wijze hun energierekening te verlagen, kansen voor schone steden waar het gezond en prettig wonen is en kansen voor innovatieve bedrijven die hun concurrentiepositie versterken door tegen lagere kosten te produceren. Groei biedt uitdaging aan creativiteit en durf. Groei en innovatie zorgen voor oplossingen banen en welvaart. Mits die groei niet ten koste gaat van de kansen van volgende generaties. Duurzame, groene groei is de sleutel naar een welvarende toekomst.

Hoofdlijnen Klimaatakkoord goede eerste stap, nu doorpakken

Miljoenen voor klimaat in elke provincie: 48 voorbeelden van concrete plannen

D66 zal altijd blijven strijden voor een vrije en open samenleving. Waarin het niet uitmaakt waar je vandaan komt, van wie je houdt of waar je in gelooft. Wij vechten voor respect voor elkaar. Voor tolerantie. En dat zullen we altijd blijven doen. Dit is het moment, meer dan ooit, om je uit te spreken. Steun het optimisme.

Word nu lid

Vertrouw op de eigen kracht van mensen

Wij vertrouwen op de eigen kracht en ontwikkeling van mensen.

Streef naar een duurzame harmonieuze samenleving

Wij willen de wereld om ons heen tegemoet treden met respect en mededogen.

Samenlevingen zijn op steeds meer verschillende manieren met elkaar verbonden. Wij staan open voor de gehele wereld en sluiten niemand uit.

Beloon prestaties en deel de welvaart

Mensen zijn niet gelijk, wél gelijkwaardig. Mensen zijn verschillend en wij willen dat de overheid ruimte laat voor die verschillen.

Koester de grondrechten en gedeelde waarden

De fundamentele waarden van onze samenleving zijn vrijheid voor en gelijkwaardigheid van ieder mens, ongeacht opvattingen, geloof, seksuele geaardheid, gerichtheid of herkomst.

Steun ons en help Nederland vooruit

Cookie voorkeuren Uw privacy Wijzigen lidmaatschap Responsible Disclosure Nieuws Agenda Contact

Meer ongereguleerde arbeidsmigratie, dat wil Rob Jetten van D66. De partij propageert al tijden flexwerk en leent zich voor de lage-lonenlobby. Dit standpunt is symbolisch voor de blinde vlek van de elite voor de onzekerheden van heel veel mensen, hier én daar.

“We hoeven geen nieuwe wegen, we willen onze jongeren terug”, zei een inwoner van Letland in Nieuwsuur over de gevolgen van arbeidsmigratie in de EU. Een op de drie jongeren is vertrokken en dat levert grote problemen op voor de Letse samenleving. Van de volksverhuizing profiteert vooral het grootbedrijf in zijn honger naar lage lonen en hoge winsten. Oekraïners werken in Polen, Polen werken in West-Europa. En Nederlanders zonder werk of met een arbeidshandicap komen nauwelijks aan de bak. Zelfs niet met economisch hoogtij.

Daarnaast blijven de lonen in Nederland al jaren achter. En dat is verklaarbaar. De Nederlandsche Bank stelde vorig jaar dat het achterblijven van de lonen voor pakweg de helft te wijten is aan flexwerk. Niet alleen worden flexwerkers slechter betaald, ook durven mensen die wel een vaste baan hebben minder eisen te stellen uit angst hun werk te verliezen.

Flex is verdienmodel

Ongereguleerde arbeidsmigratie is precies dát: een extreme verschijningsvorm van onzekerheid en het verzwakken van de positie van werknemers. Het is niet voor niets dat de bedrijvenlobby pleit voor nog meer arbeidsmigratie. Flex is hun verdienmodel.

In een stuk  ‘Dertien oorzaken waarom de lonen niet stijgen en de winsten wel’ schrijft Mirjam de Rijk dat de vijver waaruit werkgevers hun werknemers kunnen kiezen de afgelopen decennia systematisch groter is geworden. Het bevorderen van de komst van arbeidskrachten uit de EU wijst ze als een van de oorzaken aan. Zo’n  grotere vijver betekent minder onderhandelingsmacht voor werknemers, zegt De Rijk, inmiddels hoofd van de cao-onderhandelaars bij de FNV.

Ook de Rabobank merkt in een publicatie van augustus 2018 het effect van mondialisering van productie en kapitaal op. De internationalisering kan ervoor zorgen dat werknemers in eigen land vaker wedijveren met buitenlandse krachten. “Het is goed mogelijk dat de arbeidsmarkt minder krap is dan de Nederlandse werkloosheidscijfers doen vermoeden, waardoor de cao-lonen minder hard stijgen dan bij dezelfde werkloosheid zegge tien jaar geleden.”

Onder de gordel

Wie zoals wij een kritisch geluid over dit systeem laat horen, moet rekening houden met stoten onder de gordel. Zoals het verwijt dat het kritiek is op migranten. Het zijn echter juist de kinderen van niet-westerse migranten die vaker flexcontracten en lagere lonen hebben. Oftewel: vooral migranten hebben last van nog meer ongereguleerde arbeidsmigratie.

Het Nederlandse bedrijfsleven lijkt vooral geïnteresseerd in het korte termijn economische belang: het vervullen van vacatures, lage lonen en hoge winst. Het arbeidsmarktbeleid overlaten aan de bedrijvenlobby zorgt ervoor dat de overheid geen regie meer heeft.

Zonder regulering van de arbeidsmigratie weten we niet waar en hoeveel arbeidsmigranten in Nederland wonen en werken. Dat maakt inspecteren op uitbuiting lastig en integratie van nieuwkomers nagenoeg onmogelijk. Ook daarom moet Nederland weer zeggenschap krijgen over wie hier komt werken en onder welke voorwaarden. Alleen dan kunnen we uitbuiting en druk op de lonen voorkomen.

Dit opiniesteuk verscheen op 13 maart 2019 in Trouw.

Congres!

Het is een wonder. Dat ze jullie, volop in de campagnestand, een dag naar een congreszaal hebben weten te lokken. Want partijgenoten, wat heb ik jullie de afgelopen weken veel gezien. Overal in Nederland. Op straat, in onze groen-witte jassen. Flyerend, canvassend, en vastbesloten om in al die provincies een goede uitslag voor D66 neer te zetten.

Zodat D66’ers zich ook de komende jaren als bezetenen kunnen inzetten. Voor betaalbare huizen. Voor meer fietssnelwegen. En voor behoud van natuur!

D66’ers die kiezen voor de toekomst. Ik wens onze twaalf lijsttrekkers en hun teams heel veel succes toe! Zoals hier in Noord-Holland onze fantastische lijsttrekker Ilse Zaal!

Vrienden,

Voor mij persoonlijk stond de wereld de afgelopen vijf maanden even helemaal op z’n kop. Maar ik kan me voorstellen dat het ook voor jullie gek is. Na 12 jaar opeens een nieuwe fractievoorzitter.

Ik wil jullie graag vertellen waarom ik de politiek ben ingegaan. Wat me drijft. En waarom ik lid werd van D66.

Ik ben 31. Ik ben van de generatie die opgroeide met de verschrikkelijke aanslagen van 11 september en de oorlogen die volgden in Afghanistan en Irak. Ik zat uren aan de buis gekluisterd. Wilde al het politieke nieuws lezen. In eigen land werd de politiek opgeschrikt door opkomst van Fortuyn en de laffe moordaanslagen op hem én op Theo van Gogh. Dat maakte indruk.

De vrije wereld waarin ik opgroeide, waarin mijn generatie meer kansen had dan ooit, die wereld die alleen maar beter zou worden, bleek opeens minder vanzelfsprekend dan iedereen dacht. En de reactie van sommigen was: Groepen uitsluiten. Ophitsen. Grondrechten schenden.

Reacties die onze samenleving verdeelden. Reacties waardoor veel Nederlanders zich afvroegen: Ben ik hier nog welkom?

Op datzelfde moment worstelde ikzelf ook met mijn identiteit. Ik zat in het laatste jaar van de middelbare school. Toen ik durfde te erkennen: Ik ben homo. Dat was niet altijd gemakkelijk. Kan dat wel? Wat zullen anderen denken?

En toen ik steeds lekkerder in mijn vel zat, ook de vraag: Waar halen die types het lef vandaan om mij of anderen te vertellen dat we er niet bij horen omdat we niet in hun hokje passen?

Langzaamaan werd ik activistischer. Ik wilde me ergens bij aansluiten. Politiek actief worden.

Ik zocht een partij die pal stond voor de vrijheid jezelf te zijn. Die stelling nam tegen de rechts-populisten die alleen maar ophitsen en uitsluiten. En die wist dat Nederland beter af was, zonder verdeeldheid.

Die partij was D66. Toen nog geen partij, maar een ‘partijtje’. Nul zetels in de peilingen. Met leeuwenmoed hielden Alexander, Boris en Fatma en een handvol medewerkers zich staande in de Tweede Kamer.

En met succes. Toen CDA en PvdA in Balkende-IV waren vergeten dat regeren een werkwoord is, kwamen zij in opstand. Toen iedereen nog in een kramp lag na de afgewezen Grondwet van 2005, koos D66 als enige voor Europa.

En toen de PVV in de Tweede Kamer kwam, en niet alleen de Koran, maar ook de Grondwet wilde verscheuren, was D66 de enige die met hen de strijd aanbond. Die partij, met het lef om ergens vol voor te gaan, daar wilde ik bij horen.

Ik werd lid. Wat daarna kwam, herkennen vast veel leden. Een prachttijd bij de Jonge Democraten. Campagnevoeren voor elke verkiezing. Op een dag van wind en regen, een dag als vandaag, posters plakken. En uiteindelijk werd ik Raadslid in Nijmegen. Dus Menno: je hebt nog heel wat in te halen bij deze prachtige club.

Ik werd actief aan de vooravond van een decennium waarin Nederland D66-groen zou kleuren. Want kijk waar we nu staan. Honderden volksvertegenwoordigers, wethouders en gedeputeerden door het hele land. Negentien zetels in de Tweede Kamer. Tien in de Eerste. En zes ijzersterke bewindspersonen.

Dat was allemaal nooit gebeurd, zonder één persoon. Alexander Pechtold. Alexander, ik heb je de afgelopen maanden ook wel eens vervloekt. Als ik in je grote schoenen stond en me afvroeg: Wat zou Alexander doen?

Ik ben ongelofelijk blij dat je na jouw vertrek niet achter de geraniums bent gaan zitten. Maar dat jij er vandaag alweer bij bent. Ik spreek niet alleen namens mijzelf, maar namens de hele fractie en alle leden: We bewonderen hoe je iedereen, op het vorige congres in Den Bosch, muisstil wist te krijgen met die prachtige, persoonlijke afscheidsspeech. Dat raakte ons allemaal.

Ik kan je niet genoeg bedanken voor wat jij hebt betekent voor onze partij. Je bent voor altijd mijn eerste politieke held. Heldhaftig, vastberaden, vol goede moed. Baken van redelijkheid in een steeds meer versplinterd politiek landschap. En altijd zingend aan het werk. Alexander, bedankt!

Congres,

De afgelopen jaren waren voor mij een politieke leerschool. Het leerde me dat Nederland D66 nodig heeft om vooruit te komen, door samen te werken. Er kwam pas beweging in Rutte-I toen Rutte ons nodig had na het weglopen van de PVV. Er gebeurde weer wat aan het Binnenhof, toen D66 een begrotingsakkoord sloot met Rutte en Samsom. En wat toen gold, geldt nu weer:

Een klimaatwet en een naderend klimaatakkoord. Een miljardeninvestering in onderwijs, 8% meer salaris voor docenten. Een kinderpardon, dat er eigenlijk al lang had moeten zijn. Maar ons nu toch gelukt is!

Een pro-Europese houding van onze premier. Een soepele draai, en dat zonder dat vaasje uit zijn handen te laten vallen. Was dit ooit mogelijk geweest, met D66 aan de zijlijn? Hadden we dit op z’n GroenLinks kunnen doen, vanuit de oppositie? Is er ook maar iemand die betwijfelt of dit gelukt was zónder ons?

Het simpele antwoord is nee. En dat is waarom ik trots ben dat we meedoen. Bouwen. En, even belangrijk: dankbaar voor het vertrouwen van iedereen hier.

Dankbaar voor de ruggengraat van deze volwassen, stabiele en onmisbare partij.

Congres,

Dat betekent niet dat ik tevreden achteroverleun. Ik zal mijn Kerdijklezing van maandag niet herhalen – dingen herhalen heb ik vrij snel afgeleerd. Maar wij hebben een agenda die verder reikt dan dit kabinet.

Ons liberalisme is sociaal. Het is radicaal. Wij weten dat echte vrijheid twee kanten heeft. Niet alleen de ‘vrijheid blijheid’ van de VVD. Nee, wij staan voor de vrijheid om iets van het leven te maken. Om je te kunnen ontwikkelen, te ontplooien.

Dat vraagt om kansengelijkheid, om emancipatie, om gelijkwaardigheid, om invloed en zeggenschap in een echte democratie. We staan er in Nederland ontzettend goed voor. We zijn welvarender, gezonder en gelukkiger dan ooit.

Maar er zijn ook nieuwe muren ontstaan. Muren tussen mensen met en mensen zonder zekerheid. Muren tussen mensen met wortels in Nederlander en mensen met wortels elders. En muren tussen mensen met macht en mensen zonder macht. Dat is onverteerbaar. En daarom zetten we samen de sloophamer in de muren die ons verdelen.

De eerste stappen zetten we met deze coalitie. Ik accepteer geen treuzelende bewindspersonen. Ik beloof u vandaag: Zolang ik het voorrecht heb fractievoorzitter te zijn, zorg ik dat we het kabinet aansporen tot actie.

Kajsa weet dat wij haar niet met rust laten totdat mensen niet alleen mee kunnen praten maar ook mee kunnen doen. Wouter heeft het moeilijk genoeg met de polder, maar hij weet als geen ander dat D66 niet rust voor we rechtvaardige pensioenen en zekere banen hebben. Ingrid weet heel goed dat wij haar zullen afrekenen op de toegankelijkheid van het onderwijs. Als Sander Dekker treuzelt met het regenboog-stembusakkoord, weet hij dondersgoed dat hij ons op zijn dak krijgt. En vergeet niet hoe wij Ank Bijleveld dwingen haar middelen voor defensie daar te investeren waar het onze veiligheid het meest vergroot: in een sterke, eensgezinde Europese krijgsmacht.

Congres,

als nieuwkomer in het hart van de Haagse politiek valt me iets op. Een gevatte oneliner wordt meer gewaardeerd dan een doorwrocht verhaal. Twitter is de norm. We zitten vast in de loopgraven van het eigen gelijk.

Het bewijs stapelt zich op: de pensioenonderhandelingen waren nog niet geklapt, of de SP knalde al een verdacht professioneel filmpje online. Na de vorige verkiezingen was een historisch klein aantal zetels in de Tweede Kamer bereid verantwoordelijkheid te nemen.

De formatie werd daarom de langste in de Nederlandse geschiedenis. Iedereen leek voor het gemak te vergeten dat vooruitgang niet vanzelf gaat. Dat daar samenwerking voor nodig is.

“Stem het kabinet naar huis”, zeggen partijen van links tot rechts. “Een referendum over Rutte”, roept Lilian Marijnissen. “Alles wordt anders na 20 maart”, denkt Baudet.

Maar dan? Deze partijen zijn zo verliefd op zichzelf, dat de liefde voor samenwerking ver te zoeken is. Welke risico’s dat met zich meebrengt, zien we over de grens. Kijk naar Italië: elk jaar een nieuwe regering. Kijk naar België: jaren zónder regering. Waar partijen elkaar niet halverwege durven te vinden.

Juist Nederland zou hier de weg kunnen wijzen. Wij hebben al zo vaak laten zien dat we voorop kunnen lopen. Laten we dat ook nu doen. Met alleen ‘nee’ zeggen, met alleen mensen uitsluiten, met nooit aan de formatietafel zitten, of daar zonder reden van weglopen, kom je er niet.

De tijd van de smoesjespolitiek is voorbij. Er is geen tijd om te dromen. Het is tijd om te drammen. Niet weglopen, maar doorlopen. Niet leven bij de gedachte hoe de wereld is, maar bij de hoop hoe de wereld zou kunnen zijn. Niet elkaar afstoten, maar – en dat heb ik van onze Christelijke vrienden geleerd – het goede in elkaar zoeken.

Democraten,

Kiezen voor de toekomst is kiezen voor samenwerking.Dat geldt nu en dat geldt ook na de verkiezingen van 20 maart. En daar wil ik best een hand voor uitsteken. Zonder taboes van mijn kant. En hopelijk zonder smoesjes van de rest.

Voor een uitgestoken hand aan Lodewijk Asscher en Lilian Marijnissen – in de strijd voor radicale kansengelijkheid. Voor een uitgestoken hand aan Jesse Klaver – voor humaan migratiebeleid. En ja, voor een uitgestoken hand aan onze conservatieve partners van CDA en VVD. Voor hen is het ook niet makkelijk om al dat vooruitstrevende D66-beleid te dragen.

Democraten,

De verkiezingen van 20 maart ga ik vol vertrouwen tegemoet. En ik zal jullie zeggen waarom.

Onze continue inzet is die voor de vrijheid om jezelf te zijn. Voor kansengelijkheid. En voor meer investeringen in onderwijs. Maar deze verkiezingen, net als de vorige, gaan ook over klimaat.

Komt dat even goed uit. Want vandaag is hier bijeen de enige serieuze klimaatpartij van Nederland. Jesse Klaver wil ons doen geloven dat de aandacht voor klimaat zijn verdienste is. Maar ver, ver voor Jesse… was er Jan. De allereerste klimaatdrammer van Nederland. En ik ben blij dat hij hier vandaag bij ons is. Als stem van onze nieuwe campagnespot. Als lijstduwer bij de Europese Verkiezingen. En als inspiratie voor ons allemaal. Dames en heren, Jan Terlouw!

Congres,

De politieke erfenis van Jan, is vandaag actueler dan ooit. We kennen de doorrekeningen van het klimaatakkoord nog niet, maar laat het volgende glashelder zijn: Wij gaan naar Parijs!

En ik zal eerlijk zijn: dat is geen sinecure. De vorige kabinetten hebben zulke steken laten vallen dat we van ver moeten komen. Maar we zijn op weg. In de zonneauto van het hoge noorden naar het Île de France.

Bij Groningen kregen we de klimaatwet. Ter hoogte van Zwolle sloten we een klimaatakkoord. Bij Almere kregen we van Menno een vliegtaks en een vrachtwagentaks, en van Stientje fikse investeringen in de fiets.

En wat zien we nu? Een gigant van een poster langs de A10, pal naast die grote, vervuilende Hemweg-kolencentrale. De tekst doet mijn hart zingen. WIJ HALEN HEM WEG! Met de groeten van D66!

Vrienden,

Niet alleen Nederland, ook Europa kan meer samenwerking gebruiken. Elke dag opnieuw, zien we aan de overkant van het kanaal wat het alternatief is. Britse boeren slaan alarm over voedseltekorten. Patiënten zijn medicijnen aan het hamsteren. Duizenden mensen raken hun baan kwijt in de auto-industrie. En de politiek is hopeloos verstrikt geraakt.

Dat allemaal door die knoop die Brexit heet. Een knoop die werd gelegd door liegende politici. En door al die jonge mensen die wegbleven van de stembus.

Wij krijgen een nieuwe kans. Een kans om het beter te doen. Voor de politici is het een simpele opdracht. Wél het echte verhaal te vertellen. Staan voor onze zaak. Zonder angst of twijfel.

Voor de jonge kiezer is het net zo simpel. Wél stemmen. Vechten voor de toekomst. Op 23 mei zijn de verkiezingen. Dan kiezen wij voor de toekomst van Europa.

Willen we een Unie die langzaamaan, land voor land, uit elkaar valt? In een deel mét rechtsstaat en een deel zonder? Waar economische groei en welvaart in het Noorden wel en in het Zuiden niet voor handen is? Waar het ene land honderdduizenden vluchtelingen opvangt en het andere land hekken bouwt?

Of kiezen we voor hechte samenwerking? Waarin landen hun macht niet inleveren, zoals de complotdenkers roepen, maar hun macht versterken door naast elkaar te staan. Daarom ben ik zo blij dat onze kandidaten onvermoeibaar strijden voor iedere stem vóór Europa.

Bij de vorige Europese verkiezingen gingen minder dan twee op de tien jongeren naar de stembus. Zij hebben nu een duidelijke keuze. Tussen de Nexit-nationalisten van de firma Baudet. En de Europese democraten van D66. Of is voor Baudet de Nexit toch pas ‘later aan de orde’? Ik weet het even niet meer.

Hoe dan ook, democraten, zegt het voort: Alle jonge Nederlandse Europeanen horen thuis bij de enige partij die sinds haar oprichting met geduldige toewijding werkt aan een Europese toekomst.

Congres,

De gruwelen van 9/11, de moorden op Fortuyn en Van Gogh en mijn zoektocht naar mijn eigen identiteit trokken mij naar de politiek. Naar D66. Een club van open mensen.Waar generositeit het altijd wint van bekrompenheid.

In de afgelopen 12 jaar heb ik me hier altijd thuis gevoeld. Laten we die partij blijven. Een partij die staat voor vooruitgang. Een partij met het lef om radicale voorstellen te doen. Maar vooral een partij die het lef heeft om samen te werken,  Om onze idealen dichterbij te brengen. Ook als dat moeilijk is.

In het RTL-debat afgelopen donderdag verraste Klaas Dijkhoff mij. Opeens kreeg ik het laatste woord. Een sympathiek gebaar, dat laat zien dat je verder komt als je elkaar ook eens iets gunt. Dat is de gedachte waarmee ik het de komende jaar in de Tweede Kamer aan de slag wil. Dat is de gedachte die ik jullie mee wil geven, als jullie de komende anderhalve week massaal de straat op gaan om campagne te voeren.

En als jullie na de verkiezingen op 20 maart in alle provincies onderhandelen over een akkoord voor Fryslan, voor Gelderland, voor Zuid-Holland en in al die andere provincies waar het spannend wordt: denk aan elkaar. Kies altijd voor de toekomst. En zet hem op!

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook