Poliflw

Geen woorden, maar daden: juist nu meer geld voor innovatie in de landbouw

 

Zwolle, 21 april 2020

 

De provinciale coalitie van VVD, CDA, SGP, Pvda en CU wil het  provinciale innovatiebudget Agro & Food voor de komende 4 jaar halveren van 12 miljoen naar 6 miljoen Euro. D66 Overijssel is verbijsterd en wil het budget juist verdubbelen. Er moet ruimte zijn voor boeren om te innoveren en de omslag naar kringlooplandbouw te maken. Veel boeren in Overijssel willen wel.

Overijssel kan een voorbeeldprovincie zijn om kringlooplandbouw verder door te ontwikkelen. De overstap is door de vorige coalitie in gang gezet met een budget van 12 miljoen Euro voor 4 jaar. Volgens de huidige coalitie moet de sector het straks doen met de helft. Bij een kleine 6000 boerenbedrijven in Overijssel komt dit neer op zo Euro innovatiesteun per boer. Volgens D66 Overijssel moet dit bedrag nu juist worden verdubbeld: “Boeren die willen innoveren verdienen extra steun. Juist in economisch moeilijke tijden, en met de nieuwe eisen die aan boeren worden gesteld, moet de provincie voluit bijdragen,” zegt Wybren Bakker, fractievoorzitter van D66 Overijssel.

Kritiek

Het Agro&Food beleid van de provincie Overijssel is door de coalitie opnieuw tegen het licht gehouden. De subsidie is straks in de vorm van vouchers beschikbaar voor de boeren. Dat geldt nadrukkelijk voor alle boeren, zowel natuurinclusief als ook productiegedreven. D66 is het ermee eens dat er een wijziging in het beleid nodig is. In het verleden zijn middelen soms aan projecten besteed waarvan de bijdrage aan een duurzamere manier van boeren twijfelachtig is. Maar ook maakt de Gedeputeerde niet duidelijk wat er eigenlijk bedoeld wordt met ‘kringlooplandbouw’ of ‘duurzaamheid’. Volgens Bakker blijft dus het risico dat zelfs dit beperkte budget niet bijdraagt aan het sluiten van de kringlopen, maar een grabbelton voor subsidies wordt. De D66’er is niet terughoudend in zijn kritiek: “Van een coalitie met CU als mede-pleitbezorger van kringlooplandbouw en het CDA dat zegt op te komen voor boeren hadden wij meer verwacht. Warme woorden zijn mooi als de sector in de knel zit, maar laat dat dan ook zien in je daden!” aldus Bakker.

Kringlopen sluiten

Onder andere vanwege stikstofdeposities staat de landbouwsector onder grote druk. Kringlooplandbouw is volgens D66 een belangrijk deel van de oplossing. Het zorgt voor een nieuw evenwicht tussen individuele boeren, hoogwaardige voedselproductie en regionale natuurdoelen. Uiteindelijk leidt kringlooplandbouw tot een betere bodem, gezondere lucht, schoner water en levert een goed verdienmodel op voor de boer.

Bekijk hier ook de berichtgeving op RTV Oost.

 

 

Woensdag 16 oktober is een bijna 5 uur durend debat gevoerd in onze Staten, met 150 boeren op de tribune en veel trekkers buiten. Het ging natuurlijk over stikstof, de toekomst van de landbouw, de bestuurlijke koerswijzigingen en de emoties die hierbij vrij zijn gekomen. Het resultaat? De onduidelijkheid over wat er in een half uur overleg tussen de gedeputeerde en de afvaardiging van de boeren is gebeurd blijft bestaan. Of het college zich zal voegen in nieuwe, landelijk te maken afspraken tussen kabinet en alle provincies? De gedeputeerde zegt geen volmondig ja; hij sprak wel de intentie uit maar ook de optie om zelf Overijsselse regels uit te vaardigen blijft bestaan. Inmiddels is op 17 oktober door de minister duidelijk gemaakt dat er tot 1 december nieuwe afspraken tussen Rijk en Provincies zullen komen.

Verschillen

Opvallend waren de verschillen tussen CU ten opzichte van CDA en VVD  enerzijds en anderzijds ook de uitzonderlijke pro-boeren opstelling van PVV en Forum. Die ontkennen volstrekt dat er een probleem is, geheel passend bij hun landelijke koers. Tenslotte viel ook de gehele afwezigheid van de PvdA in het debat op. Het leek erop dat men in de PvdA fractie ook ongelukkig was met hoe het allemaal was verlopen. CU en PvdA leken tegenover de CDA en VVD fracties te staan. En de ooit zo nette SGP fractie trok, sinds ze een gedeputeerde hebben die over landbouw gaat, fel van leer door onbehoorlijke opmerkingen naar D66, SP, de PvdD en GL . De verdeeldheid was groot. De emoties waren voelbaar.

Als fractie hebben we in het debat verschillen bloot gelegd. De bestuurlijke koerswijziging van de SGP gedeputeerde en het voltallige College hebben we publiek verwoord en zo voor iedereen zichtbaar gemaakt. We hebben vastgehouden aan de ambitie de stikstofdepositie fors te beperken en ook de reductie van de veestapel als middel benoemd. En we hebben in onze bijdragen in de Staten een krachtige stem gegeven aan kwetsbare natuur. Onze koers voor de toekomst van de landbouw in Nederland blijft: we willen de staat van de natuur versterken en de landbouw zal haar uitstoot van stikstof (die neerslaat in kwetsbare natuur) fors moeten beperken. Er is geen keus!

Onduidelijkheid blijft

Op het einde van het debat hebben we samen met andere partijen een motie van treurnis ingediend. Die haalde het uiteraard niet. De coalitie sloot de rijen. Maar ik voorzie dat het in de coalitie met dit dossier nog stevig kan botsen. De PvdA lijkt vleugellam. De CU staat achter haar minister van Landbouw en verwacht dan ook een wijziging van het landbouwbeleid in de provincie. De CDA fractie is verdeeld (maar zit gevangen in decennia boerensteun) en de VVD  babbelt mee. En ondertussen ontstaat het beeld dat de SGP alles uit de kast haalt om haar gedeputeerde vooral te steunen. Want die had het zichtbaar moeilijk.

Wij dienen naar aanleiding van de technische sessie en het debat een nieuwe serie schriftelijke vragen in. Er is en blijft nog veel mist bestaan dat het debat niet ten goede komt en geen recht doet aan transparant democratisch bestuur. We zullen als oppositiepartij blijvend opkomen voor de Tuin van Nederland waar het voor iedereen goed recreëren, ondernemen, wonen en werken blijft. Maar dan wel in een Tuin die veel beter in balans is!

Wil je het debat terugkijken? Klik dan hier!

Wybren Bakker,

Fractievoorzitter en woordvoerder natuur & landbouw

De afgelopen weken was er veel rumoer over uitingen van D66 dat de veestapel met 50% moet worden ingekrompen om zo bij te dragen aan de reductie van stikstofuitstoot. Veel boeren ervaren die boodschap als een klap in het gezicht. Ze voelen zich weggezet en ontkend. Want veel boeren innoveren permanent (in bodem-, mest en stalsystemen en in het realiseren van nieuwe aanvullende verdienmodellen). En ondertussen zijn ze dagelijks bezig ons allen van hoogwaardig voedsel te voorzien. Die inzet verdient waardering!

Nederland heeft echter een zeer fors probleem. We stoten met elkaar teveel stikstof uit en dat is slecht voor onze natuur in de “stadstaat” die Nederland is. De veestapel is de grootste uitstotende partij. En ondanks alle inspanningen van ondernemers is de uitstoot vanuit de landbouw nog veel te hoog en gaat de natuur en biodiversiteit hollend achteruit. Logisch dat ook de commissie Remkes vaststelt dat ook daar de emissie teruggebracht moet worden. Dat vergt lef, visie, doorzettingsvermogen en geld. De visie is er: over naar natuurinclusieve kringlooplandbouw.

Felle discussie

De individuele boeren, met al die bank- en leververplichtingen, hebben het al vele jaren niet makkelijk in het huidige systeem. Zij knokken dagelijks om het hoofd boven water te houden, en de bank en voedingsindustrie tevreden te houden. Het huidige kabinet heeft daarom in de begroting en het klimaatakkoord reeds honderden miljoenen vrijgemaakt voor hulp bij stoppen (warme sanering) en steun bij het wijzigen van bedrijfsmatige en regionale productie- en verwerkingsmethoden. Ook het CDA, VVD en CU steunen die koers en onderkennen dat het “agrarisch ondernemen” anders moet. Het ontbreekt nu echter aan lef om dat ook naar de traditioneel sterke boerenachterbannen te verwoorden. Een andere escape die CDA en VVD nu hanteren is het RIVM (de jarenlange stikstofmetingen) ter discussie te stellen. Daar zal de natuur niet door verbeteren!

Volgens de commissie Remkes is er meer nodig om de reductie van de stikstofemissie te realiseren, ook in de landbouw. Door het voorstel van D66 is er een debat ontstaan – een fel debat, zeker niet allemaal even fraai en empathisch. Maar de feiten spreken voor zich. Als politieke partijen nu gaan “strijden” voor de boeren zonder antwoord te geven hoe de problemen dan wel opgelost moeten worden, dan is dat een loos geluid. Daar hebben individuele boeren niks aan. Wat zij nodig hebben is échte zekerheid voor de toekomst. De staat van onze planeet laat nou eenmaal niet toe dat we eeuwig op deze manier door blijven gaan.

Wat dan wel?

Maak de visie concreet op regionaal en individueel niveau. Help boeren die vrijwillig willen stoppen zodat ze een fatsoenlijke toekomst houden (4 op de 10 Nederlandse boeren overwegen te stoppen omdat ze of geen opvolger hebben of nieuwe milieumaatregelen niet kunnen financieren) en steun huidige en toekomstige natuurinclusieve kringloopboeren bij de noodzakelijke veranderingen. Pak ondertussen natuurlijk ook mobiliteit, vliegen, industrie en ons consumptiepatroon individueel aan!

Regel nationaal en Europees een goed duurzaam verdienmodel voor boeren en creëer rust in de sector door langjarige wet- en regelgeving. Zorg dat de boer voor haar producten een eerlijke prijs verwerft. Als je nu 130 koeien melkt en alleen de laatste 10 zorgen voor je netto maandelijks inkomen dan kunnen we door meer te betalen voor ons dagelijks eten ook ervoor zorgen dat de toekomstige boer door 80 koeien te melken ook nog een goede boterham verdient. En regel goed dat de boer tevens mee blijft zorgen voor onze collectieve kwetsbare natuur, bijdraagt aan toerisme, lokaal hoogwaardige producten levert en er een duurzame toekomst is voor jonge boeren die graag blijven boeren.

Exportproduct kennis

Daarbij moeten we ervoor zorgen dat alle hoogwaardige landbouwkennis, die uniek is in de wereld, beschikbaar blijft en door kan ontwikkelen. Zodat onze bijzondere kunde op het gebied van landbouwtechnologie elders op de aarde benut wordt. Want ook daar moet geleerd worden goed met bodem, water, dieren en ons klimaat om te gaan. Nederland is het voorbeeld voor vele boeren elders op de wereld. Laten we van die kennis nog meer ons exportproduct maken. Want als je een boer kennis geeft zal ze die benutten als er daardoor meer inkomen ontstaat en haar kinderen naar school kunnen gaan. Dus: geen vis maar een hengel. Dat is de kracht van kennis!

Boeren zijn van levensbelang voor onze aarde.  Hun innovatiekracht biedt de kans uit de nationale PAS impasse te komen. En Nederland moet ze daarbij helpen. Dat geeft de ruimte voor een nieuw evenwicht tussen ecologie en economie en zo blijft Nederland wereldspeler op de agromarkt. Want de kennis van onze Nederlandse boeren kan worden ingezet om alle inwoners van onze aarde gezond en duurzaam te kunnen blijven voeden. Dat is de kracht van de boer en de kracht van Nederland. Denk en handel internationaal. Er is een wereld te winnen!

Al langer worden de Nederlandse boeren (die voor ons dagelijks eten zorgen) weggezet als grootvervuilers en gezien als de belangrijkste veroorzakers van teveel uitstoot van stikstof. Inmiddels heeft de Raad van State het systeem van stikstofvereffening de nek omgedraaid en ligt Nederland stil. Alleen al in Overijssel zijn meer dan 1500 projecten geïnventariseerd die door dwingende regels mogelijk niet meer van de grond kunnen komen zolang er geen oplossing voor de stikstofneerslag wordt gevonden. Stikstof hebben we nodig maar een teveel aan uitstoot leidt tot zeer ernstige schade voor de natuur en biodiversiteit als geheel.

Landbouw en mobiliteit zijn twee belangrijke veroorzakers van onze dagelijkse stikstofuitstoot. De overheid wil terecht de Parijsakkoorden halen, maar natuurlijk ook zorgen dat onze economie groeit en o.a. de bouw van woningen hoogste prioriteit krijgt. Maar economische groei en de daarbij behorende uitstoot van stikstof gaat op dit moment niet goed samen met het nakomen van de klimaatafspraken.

Uiteraard moeten we doorgaan met het verduurzamen van onze mobiliteit. De afspraken van Parijs zijn leidend en het klimaatakkoord dwingt tot snel en zorgvuldig stappen zetten. Dus zorg voor meer snelfietswegen, realiseer E-fiets laadpalen bij alle OV-knooppunten in Overijssel, maak meer ruimte voor electrisch vervoer over weg en water, realiseer de aanleg van waterstofstations en regel dat electrische deelauto’s in wijken en dorpen beschikbaar zijn waarbij de batterijen van E-auto’s weer als buurtaccu’s kunnen fungeren.

Maar omdat de landbouw volgens alle berekeningen de grootste veroorzaker is van dagelijks nieuwe stikstofneerslag moeten we ook in die sector zoeken naar innovatieve oplossingen. Dat doen we niet door boeren als boosdoeners weg te zetten maar juist door ze te ondersteunen en meer kansen voor innovatie te bieden.

De kringlooplandbouw

Nederland is al jaren toe – en werkt inmiddels stapsgewijs – aan een nieuwe manier om landbouw te bedrijven: de kringlooplandbouw. Na de Tweede wereldoorlog wilde niemand meer honger lijden, dus stond de behoefte aan meer en goedkoop voedsel voorop. De boeren hebben dit voor ons mogelijk gemaakt! Van de potstal en kleinschalig boeren gingen we naar de ligboxstal en voedselproductie op een steeds grotere schaal.

Tegenwoordig is er geen tekort aan voedsel meer maar bestaat de maatschappelijke wens naar duurzaamheid en goede zorg voor onze natuurlijke omgeving. De oplossing voor de toekomst is natuurinclusief en circulair boeren. Dat betekent dat we weer teruggaan naar grondgebonden landbouw met gesloten ketens van voer en mest binnen het bedrijf of in de directe omgeving. Om precies te zijn: stop het gebruik van kunstmest en de invoer van soja, gebruik reststromen als voer voor varkens, geef kippen insecten door ze te laten scharrelen, laat koeien gras eten, verbouw mais voor menselijke consumptie en benut alle mest als bodemversterker.

Er ligt dus een grote opgave. De tijd dringt en we kunnen het de boeren niet alleen laten oplossen. In plaats van voedselproductie op steeds grotere schaal om winstgevend te blijven moeten boeren betaald gaan worden voor hun inzet voor natuurakkers, landschapsbeheer, bomenonderhoud, het creëren van leefgebieden voor weidevogels en het opwekken van duurzame stroom door bijvoorbeeld zonnedaken. Wij vinden dat de politiek op nationaal en provinciaal niveau de taak heeft de boer daarbij te helpen.

Politiek aan zet

Natuur en klimaat moeten prioriteit krijgen want die zijn van levensbelang voor ons allemaal. Als het aan D66 ligt hebben boeren in Overijssel de keuze: steun voor de noodzakelijke verandering naar kringlooplandbouw of hulp bij het stoppen met het bedrijf. Hoe dan ook hebben ze hulp verdiend. Dat vraagt geld vanuit de landelijke overheid als ook vanuit de provincie. Die kunnen enerzijds rechten opkopen (warme sanering) en anderzijds meer geld voor de transitie naar circulaire landbouw vrijmaken door het agro&food beleid van de provincie daar op te richten.

Het CDA kan niet meer wegkijken en dwarsliggen bij saneringen en het sluiten van de kringloop maar gelijktijdig klagen over een tekort aan woningen of het al dan niet openen van Lelystad Airport. Op deze manier “pal staan voor boeren” komt op langere termijn noch de boeren noch de maatschappij als geheel en zeker niet ons milieu ten goede.

Ook de VVD zal moeten kiezen: wil men vee, goedkoop vliegen of huisvesting? Omdat vee permanent stikstof uitstoot kan door vermindering van de veestapel op korte termijn ruimte ontstaan voor het realiseren van projecten waaronder de bouw van starterswoningen. Die nood is hoog en woningcorporaties en projectontwikkelaars moeten de ruimte krijgen de woningvoorraad sterk uit te breiden.

Dat dwingt tot keuzes. D66 ziet kansen voor mens en natuur door boeren te helpen die veranderingen te maken. Er zijn genoeg goede voorbeelden waarbij boeren grondgebonden werken en bijvoorbeeld aan melkproductie doen maar daarnaast ook fungeren als energieboer voor de gemeenschap. Het is tijd dat alle middelen die nu naar boeren gaan voor steun (vanuit de EU, landelijk en provinciaal) samengevoegd worden en dat die enkel en alleen ten goede moeten komen aan boeren die de omslag maken naar kringlooplandbouw of hulp willen voor het beëindigen van hun bedrijf.

Kringlooplandbouw is lokaal en regionaal van karakter. In Overijssel zijn vele goede initiatieven gaande. Maar ook wereldwijd kunnen we veel betekenen: Nederlandse boeren hebben dankzij hun drift tot innovatie de hoogste productie per vierkante meter. Onze boeren zijn wereldleiders in landbouwtechnologie en al hun opgebouwde kennis mag nog meer verspreid worden over de wereld. Laten we dus ook elders helpen om hoogwaardig en gezond voedsel te produceren met de minste milieudruk zoals in Nederland zodat er mondiaal minder landbouwgrond nodig is. Daardoor ontstaat er weer meer ruimte voor bossen.

Elke dag stoppen gemiddeld in Nederland 3 boeren. De sector levert een beperktere bijdrage aan ons BNP. In een metropool als Nederland – waar we natuurwaarden belangrijk vinden maar ondertussen ook meer willen vliegen en globaal blijven handelen – moeten maatregelen genomen worden om de verdere ontwikkeling van economie en ecologie in balans en samenhang te realiseren. Om dat mogelijk te maken moet de landbouwsector voluit geholpen worden. We houden van koeien in de wei en genieten van de hoogwaardige producten die we dagelijks eten. En dat willen we op een duurzame manier blijven doen. We mogen trots zijn op deze sector, dus laten we er ook alles aan doen om hen te helpen de omslag te versnellen. Omarm de boer als uw buur en laten we nationaal en provinciaal zorgen dat we hem niet in de steek laten maar daadwerkelijk steunen bij deze transitie die voor ons allen zo belangrijk is.