Poliflw

Het referendum was ooit vooral populair bij hoger opgeleide en politiek betrokken burgers, die meer individuele invloed wilden op de politieke besluitvorming. Na de korte ervaringen met het raadgevend referendum werd het middel ontdekt door andere groepen mensen, vooral door kiezers die lager zijn opgeleid en weinig vertrouwen hebben in de politiek. Mensen die niet de hele dag met de Haagse politiek bezig zijn, maar wél een middel willen om de politici te corrigeren als zij dat nodig vinden. In korte tijd kreeg de discussie over het referendum een heel ander karakter. Lange tijd hadden politici zich verzet tegen het referendum omdat zij meenden dat dit in strijd zou zijn met onze parlementaire democratie. Nu bleek het referendum juist een middel om het parlementaire stelsel te versterken en het vertrouwen in de democratie te herstellen. De nieuwe discussie leidde tot een andere uitkomst.

PvdA en GroenLinks, D66 en ChristenUnie, partijen die tweeënhalf jaar geleden nog tégen waren, lijken komende dinsdag vóór het bindend referendum te stemmen. Daarmee tekent zich nu een brede meerderheid af. Alleen VVD, CDA en SGP zijn nog principieel tégen. Die brede steun is nodig omdat voor invoering van dit bindend referendum ook een wijziging nodig is van de Grondwet. Dat betekent dat na de verkiezingen de wet opnieuw moet worden behandeld en dan de steun nodig heeft van tweederde van het parlement. Een aantal partijen heeft vorige week gebruik gemaakt van de mogelijkheid om flinke ‘drempels’ op te werpen voor het houden van een referendum. D66 wil voorkomen dat referenda kunnen worden gehouden over Europese verdragen. De ChristenUnie heeft een ‘uitkomstdrempel’ vastgelegd, zodat een flinke opkomst nodig is om een wet daadwerkelijk van tafel te halen.

In het Kamerdebat heb ik me tégen deze voorstellen uitgesproken, maar ik vrees dat die het dinsdag tóch zullen halen. Voor veel politici zijn hoge drempels nodig om te voorkomen dat het referendum door mensen ‘gemakkelijk’ zal worden gebruikt. Ik zie hoge drempels vooral als een uiting van angst voor het volk. Maar goed, ook met deze drempels zetten we een grote stap op weg naar een referendum. Dit kan de grootste democratisering worden sinds de invoering van het algemeen kiesrecht. Als de kiezers VVD, CDA en SGP na de verkiezingen van maart niet al te groot maken zit die tweederde meerderheid er straks ook in. Als ik terugkijk naar de afgelopen jaren lijkt de afschaffing van het raadgevend referendum tóch zinvol geweest. Het lijkt erop dat de afschaffing van dit oefenreferendum voor veel partijen alsnog de weg heeft vrijgemaakt om steun te geven aan dit écht bindende referendum.

Er gaat wat gebeuren. Daar ben ik van overtuigd. Afgelopen twee dagen debatteerden we van de ochtend tot de avond in de Tweede Kamer over de plannen van het kabinet. Het is mij duidelijk: ons land moet eerlijker. En het kan. Een grote SP is nodig om ervoor te zorgen dat het ook echt gaat gebeuren.

“Corona raakt ons allemaal”, sprak de koning op Prinsjesdag. En daar heeft hij gelijk in. Maar zeker niet iedereen even hard. De coronacrisis legt een vergrootglas op de ongelijkheid die we in de samenleving al zagen: een onzeker inkomen, de hoge werkdruk in de zorg, moeite hebben om rond te komen omdat de huur steeds verder stijgt. Deze problemen kenden we al, maar ze zijn door de coronacrisis nog groter geworden.

Vorig jaar hoorden we al dat partijen steeds meer terug kwamen op de gedachte dat het overlaten aan de markt, bijvoorbeeld van onze zorg en woningen, alles beter zou maken. De SP heeft daar nooit in geloofd, maar andere partijen, van de PvdA tot de PVV, hebben Mark Rutte geholpen om dit idee uit te voeren. En nu komen ze daar allemaal van terug. Het lijkt alsof de coronacrisis dat in een stroomversnelling heeft gebracht.

Maar gaat er nu vanzelf wat veranderen? Nee. Dat zullen we samen voor elkaar moeten krijgen.

Het einde van het neoliberalisme is in zicht. Dat is goed nieuws, want daarmee komt er meer ruimte voor onze ideeën, voor een eerlijke samenleving waarin onze zorg gebaseerd is op samenwerking in plaats van concurrentie, waarin een huis is om in te wonen en niet om rijk van te worden, waarin we omkijken naar elkaar, naar onze natuur en milieu en waarin de economie werkt voor iedereen en niet slechts voor een enkeling.

Maar gaat er nu vanzelf wat veranderen? Nee. Dat zullen we samen voor elkaar moeten krijgen. Ondanks de mooie woorden kiest het kabinet er nog steeds voor om weer twee miljard cadeau te doen aan de grote bedrijven in plaats van dat geld te gebruiken voor een eerlijke beloning voor onze zorgverleners. Daarom is een grote SP nodig om ervoor te zorgen dat er niet alleen verandering komt in woorden, maar vooral ook in daden.

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

SP presenteert vandaag samen met GroenLinks en de PvdA een alternatief voor de plannen van dit kabinet voor 2021. Met deze keuzes laten we zien dat het eerlijker kan. We stellen onder meer voor om flink te investeren in de waardering voor medewerkers in de publieke sector, zoals de zorg en het onderwijs. Ook laten we zien dat de huren omlaag kunnen, en zetten we in op het bouwen van huizen en op het behoud van werk. Met de alternatieve keuzes stijgt de zorgpremie niet en kunnen we de ondersteuning voor mensen die door de coronacrisis hun inkomen zijn verloren uitbreiden.

Lilian Marijnissen: ‘Om samen uit de crisis te komen, zijn andere keuzes nodig en samen met GroenLinks en PvdA laten we zien dat dat kan. Niet weer belastingvoordelen voor bedrijven die veel winst maken of onze omgeving vervuilen, maar hen hun eerlijke deel aan belasting laten betalen. Dat geld kunnen we dan investeren in wat voor de samenleving belangrijk is: een eerlijke beloning en het aanpakken van de werkdruk voor mensen in de vitale beroepen zoals onze zorgverleners en lagere huren. Het moet eerlijker en we laten zien dat dat ook kan.’

De plannen zijn doorgerekend door het Centraal Planbureau. We betalen dit onder meer door het door het kabinet voorgenomen belastingcadeau voor bedrijven (BIK) niet door te laten gaan. Ook willen we de hoogste inkomens en grote vermogens zwaarder belasten en de vervuilende industrie hun eerlijke deel laten betalen.

De zorgmedewerkers kregen aan het begin van de coronacrisis nog een daverend applaus, maar zagen vervolgens wegrennende Kamerleden en voorstellen voor salarisverhoging keer op keer weggestemd worden.

Op 5 september organiseerden SP, GroenLinks, PvdA en vakbonden CNV, FNV en NU'91 een grote online demonstratie. Want dag in dag uit staan ze in de frontlinie: onze zorgmedewerkers. Zij verdienen meer dan applaus. Het is een politieke keuze om de lonen van zorgmedewerkers niet te verhogen. Daarom roepen we het kabinet op de mensen in de zorg te geven wat ze verdienen: structurele loonsverhoging en een verlaging van de werkdruk.

We komen hier als politieke partijen en vakbonden gezamenlijk voor in actie.

Kijk hier de demonstratie terug van 5 september 2020.

Dinsdag 1 september gaat de Kamer direct aan de slag met de behandeling van de referendumwet. Die avond zal ik plaatsnemen in ‘vak K’ om deze wet te verdedigen. Dat referendum, dat hebben we nou toch wel gehad, hoor ik sommigen van u denken. Nee, de discussie over het referendum is juist in volle gang en de vooruitzichten voor deze wet zijn goed.

In 2017 heb ik in de Kamer al eens een wet voor een referendum verdedigd, maar die was destijds kansloos. Drie jaar later is de situatie heel anders. In steeds meer partijen groeit de steun voor een bindend correctief referendum. In alle stilte lijkt zich een revolutie te voltrekken. 35 jaar discussie over het referendum lijkt eindelijk tot iets moois te leiden. Dinsdagavond begint om 19:00 uur het debat, dan gaan alle partij hun vragen stellen die ik later deze maand zal beantwoorden. Hopelijk kunnen we deze maand nog stemmen.

U kiest de Tweede Kamerleden om in uw naam debatten te voeren, de regering te controleren en wetten goed te keuren. Dat is de kern van onze ‘vertegenwoordigde’ democratie. Het correctief referendum is een ‘directe’ vorm van inspraak, waarbij mensen zélf een uitspraak doen, los van het parlement. Lange tijd hoorde je het argument dat het referendum als een vorm van ‘directe’ democratie in strijd zou zijn met de parlementaire democratie - een argument dat ook door premier Rutte werd gebruikt. Dit werd onhoudbaar na het rapport van een staatscommissie onder leiding van Johan Remkes, die onderzoek deed naar ons parlementaire stelsel. Die commissie beval het referendum juist aan als een mogelijkheid om ons parlementaire systeem te versterken. Een opvatting die ook de Raad van State nu deelt.

De discussie over het referendum begon in de jaren zeventig, toen met name hoog opgeleide mensen méér invloed wilden op de politieke besluitvorming. Een staatscommissie Biesheuvel deed in 1985 een voorstel voor een bindend correctief referendum, dat is 35 jaar geleden. Een voorstel van het kabinet Kok strandde in 1999 op het allerlaatste moment in de senaat. Een tweede wet haalde door gebrek aan steun van het kabinet Balkenende in 2004 de eindstreep evenmin. De discussie over het referendum ging echter door. Op initiatief van GroenLinks, PvdA en D66 werd een nieuwe wet gemaakt, die in 2013 door de Tweede Kamer en in 2014 door de senaat werd aangenomen. De SP mocht aan dit initiatief destijds niet deelnemen. Daarna moest ik toezien hoe slecht de partijen met dit voorstel omgingen.

De democratie gedijt niet op angst, maar is gebouwd op vertrouwen.

Om een bindend referendum mogelijk te maken moet de Grondwet worden aangepast. Dat moet in twee etappes. Vóór de verkiezingen moeten de Tweede en Eerste Kamer de wijziging van de Grondwet die ik nu heb ingediend goedkeuren. Na de verkiezingen moet deze wet opnieuw worden behandeld (en dan met tweederde meerderheid worden aangenomen). De vorige keer ging dat mis, omdat GroenLinks, PvdA en D66 weigerden om hun eigen wet opnieuw in te dienen. Waarna ik dat maar zélf heb gedaan. Bij een deel van de achterban van deze partijen was het referendum ineens niet meer zo populair. Bij andere groepen groeide echter het enthousiasme voor dit middel om de gekozen politici te kunnen corrigeren. Nu lijken deze partijen toch weer terug op hun oude standpunt en is wél zicht op een meerderheid.

Alle partijen zullen dinsdag nog vragen hebben, vooral over de voorwaarden voor het houden van een referendum. Ofwel over de ‘drempels’, zoals het aantal handtekeningen dat moet worden opgehaald en wanneer de uitslag geldig is. Die discussie is belangrijk en de staatscommissie Remkes heeft ook hier goede suggesties voor gedaan. Maar dit zijn kwesties van uitvoering die niet in de Grondwet thuishoren, maar in een ‘uitvoeringswet’. Die kan niet nu, maar pas ná de verkiezingen worden aangenomen, samen met de ‘tweede lezing’ van deze Grondwetswijziging. Nu moeten partijen de principiële keuze maken of zij vóór of tégen een correctief referendum zijn. Nu moeten Kamerleden aangeven of zij bereid zijn om zich wél of niet te laten corrigeren door de bevolking die zij vertegenwoordigen. Of zij wél of geen versterking willen van onze democratie.

Met een bindend correctief referendum geven wij mensen de mogelijkheid om ons terug te fluiten, op het moment dat zij vinden dat wij in de Kamer ons werk niet goed doen. De democratie gedijt niet op angst, maar is gebouwd op vertrouwen. Kamerleden vragen de kiezers: ‘vertrouw ons’. Maar durven wij ook te zeggen: ‘corrigeer ons’? Dit referendum past goed bij onze democratie, het is een belangrijke aanvulling op het werk van het parlement. Het heeft lang genoeg geduurd, al 35 jaar. Het is nu tijd om eindelijk ‘ja’ te zeggen.

Ronald van Raak, SP-Kamerlid

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

De zorgmedewerkers kregen aan het begin van de coronacrisis nog een daverend applaus, maar zagen vervolgens wegrennende Kamerleden en voorstellen voor salarisverhoging keer op keer weggestemd worden. SP, GroenLinks, PvdA en vakbonden CNV, FNV en NU'91 roepen iedereen op om 5 september mee te doen met de grootste online demonstratie voor de zorg ooit.

Dag in dag uit staan ze in de frontlinie: onze zorgmedewerkers. Zij verdienen meer dan applaus. Het is een politieke keuze om de lonen van zorgmedewerkers niet te verhogen. Daarom roepen we het kabinet op de mensen in de zorg te geven wat ze verdienen: structurele loonsverhoging en een verlaging van de werkdruk.

We komen hier als politieke partijen en vakbonden gezamenlijk voor in actie. Doe mee en ga op 5 september om 14.00 naar meerdanapplaus.nl om je solidariteit richting de zorgmedewerkers te laten zien en je te laten horen richting dit kabinet.

SP-senator Tiny Kox waarschuwt minister Ollongren (Wonen, D66) dat ze zijn breed aangenomen huurstop-motie niet zomaar naast zich neer kan leggen: 'Een minister die de Eerste Kamer negeert, kan van een kouwe kermis thuiskomen!'

Kox is ernstig teleurgesteld in de reactie van de minister aan Eerste en Tweede Kamer op zijn motie: 'Uit niets blijkt dat de minister gedaan heeft wat ze de Eerste Kamer beloofde: te overleggen met woningcorporaties, verhuurderorganisaties en andere ministeries over hoe de motie wel uit te voeren zou kunnen zijn. Ze volhardt gewoon in haar opvatting dat 'maatwerk' per individuele huurder beter is dan een generieke huurbevriezing per 1 juli voor alle drie miljoen huurders. Maar die mening kenden we al toen we in de Eerste Kamer mijn motie aannamen. Daarmee zeiden we: wij willen wél zo'n huurbevriezing, want die is snel en eenvoudig uit te voeren en biedt onmiddellijk wat lucht aan huurders, die toch al bovengemiddeld veel in de hoek zitten waar de klappen vallen en in deze coronacrisis nog meer risico's lopen.'

De SP-senator - nestor van de Eerste Kamer - denkt dat minister niet beseft dat er in de Eerste Kamer (anders dan in de Tweede Kamer) slechts weinig moties worden aangenomen - maar dat juist daarom aangenomen moties ook uitgevoerd dienen te worden. Kox: 'Een minister die zonder argumenten een motie naast zich neerlegt, vraagt om politieke problemen. Komende dinsdag zullen we kijken wat de Eerste Kamer nu te doen staat. Ik heb alle fracties die de motie hebben gesteund om advies gevraagd. Mocht de minister hopen dat ze hier zomaar mee wegkomt, dan zeg ik haar: vergeet het maar. Zo ga je niet met de volksvertegenwoordiging om. En al helemaal niet met drie miljoen huurders. Wordt vervolgd. Ook in de Tweede Kamer trouwens, waar mijn collega Sandra Beckerman samen met de PvdA en GroenLinks probeert ook daar een vergelijkbare motie aangenomen te krijgen. In beide Kamers van het parlement groeit het besef dat huren verhogen in tijden van corona erg onverstandig is.'

Huurders dreigen opnieuw de rekening van de crisis te moeten betalen. CBS-cijfers laten zien dat jongeren en mensen met een laag inkomen nu de hardste economische klappen krijgen. Tegelijkertijd gaan de huren per 1 juli nog steeds omhoog en wil het kabinet op diezelfde datum de regeling om betaalbare huurwoningen te bouwen stopzetten. Onbestaanbaar vindt de SP. De partij pleit ervoor alle huren te bevriezen en 5 miljard te investeren in de bouw van betaalbare woningen.

SP-Kamerlid Sandra Beckerman: 'Terwijl belastingontwijkende verhuurders als Booking.com steun krijgen van het kabinet, krijgen huurders nieuwe klappen. Het is de omgekeerde wereld. Wij strijden ervoor dat huurders niet opnieuw de rekening van de crisis moeten betalen.' De partij komt daarom samen met GroenLinks en de PvdA met een pakket aan maatregelen om huurders te steunen. Beckerman: '83% van de mensen vind het asociaal dat de huren worden verhoogd tijdens de Coronacrisis. Een SP-motie in de Eerste Kamer om de huren in de sociale en de vrije sector te bevriezen kreeg al een meerderheid. De minister moet deze motie direct uitvoeren, dat is het minste wat zij kan doen.'

Daarnaast willen de drie partijen dat er nu miljarden geïnvesteerd worden in de bouw van betaalbare huurwoningen. 'Er is een tekort van ten minste 300.000 betaalbare woningen. En nu wil de regering stoppen met de regeling die er eindelijk voor zorgt dat er meer gebouwd kan worden. Dat is slecht voor huurders, slecht voor de bouw en slecht voor de economie.' De partijen willen daarom 5 miljard vrijmaken, onder andere door geen verhuurderheffing meer te innen, om betaalbare woningen te bouwen voor mensen met en laag en gemiddeld inkomen.

Tijdens de vorige economische crisis moest met veel publiek geld de banken worden gered. Om die rekening te kunnen betalen voerde kabinet Rutte II een extra belasting voor huurders in: de verhuurderheffing. Sociale huurders betalen deze belasting nog steeds en inmiddels gaan drie maanden huur rechtstreeks naar de staatskas. Beckerman: 'Sociale huurders betalen nog steeds voor de vorige crisis. Door de verhuurderheffing zijn de helft minder betaalbare woningen gebouwd, zijn de huren veel harder gestegen dan de lonen en uitkeringen en is er veel achterstallig onderhoud waaronder ongezonde schimmels. De verhuurderheffing moet worden afgeschaft en er moet fors worden geïnvesteerd om de wooncrisis te stoppen.'

Het kabinetsplan om grote bedrijven volgend jaar een nieuwe jaarlijkse korting van 2,4 miljard te geven op de winstbelasting moet van tafel. Dat is onze boodschap, samen met PvdA en GroenLinks. 'Afgelopen weken deed ik avonden door het hele land met mensen die in de zorg, het onderwijs en bij de politie werken. Het is duidelijk, de nood is hoog en investeringen zijn daar keihard nodig voor onze samenleving', zegt Lilian Marijnissen.

Het is een duidelijke keuze voor het kabinet: kiest Rutte voor nog meer kadootjes voor de grote bedrijven of wordt er gekozen voor de mensen die in Nederland het werk doen? Dat is de duidelijke boodschap die we vanavond samen met PvdA en GroenLinks hebben afgegeven.

'Zijn we het nu opeens overal over eens? Nee natuurlijk niet. Dat hoeft ook niet. Waar we het wel over eens zijn is dat er andere keuzes nodig en mogelijk zijn. Zodat grote bedrijven hun eerlijke deel betalen en er miljarden vrij komen om te investeren in de samenleving: om het eigen risico aan te pakken, betaalbare huizen te bouwen en te investeren in goed onderwijs.'

Het kabinetsplan om grote bedrijven volgend jaar een nieuwe jaarlijkse korting van 2,4 miljard te geven op de winstbelasting moet van tafel. Dat is onze boodschap, samen met PvdA en GroenLinks. 'Afgelopen weken deed ik avonden door het hele land met mensen die in de zorg, het onderwijs en bij de politie werken. Het is duidelijk, de nood is hoog en investeringen zijn daar keihard nodig voor onze samenleving', zegt Lilian Marijnissen.

Het is een duidelijke keuze voor het kabinet: kiest Rutte voor nog meer kadootjes voor de grote bedrijven of wordt er gekozen voor de mensen die in Nederland het werk doen? Dat is de duidelijke boodschap die we vanavond samen met PvdA en GroenLinks hebben afgegeven.

'Zijn we het nu opeens overal over eens? Nee natuurlijk niet. Dat hoeft ook niet. Waar we het wel over eens zijn is dat er andere keuzes nodig en mogelijk zijn. Zodat grote bedrijven hun eerlijke deel betalen en er miljarden vrij komen om te investeren in de samenleving: om het eigen risico aan te pakken, betaalbare huizen te bouwen en te investeren in goed onderwijs.'