Poliflw

Het referendum was ooit vooral populair bij hoger opgeleide en politiek betrokken burgers, die meer individuele invloed wilden op de politieke besluitvorming. Na de korte ervaringen met het raadgevend referendum werd het middel ontdekt door andere groepen mensen, vooral door kiezers die lager zijn opgeleid en weinig vertrouwen hebben in de politiek. Mensen die niet de hele dag met de Haagse politiek bezig zijn, maar wél een middel willen om de politici te corrigeren als zij dat nodig vinden. In korte tijd kreeg de discussie over het referendum een heel ander karakter. Lange tijd hadden politici zich verzet tegen het referendum omdat zij meenden dat dit in strijd zou zijn met onze parlementaire democratie. Nu bleek het referendum juist een middel om het parlementaire stelsel te versterken en het vertrouwen in de democratie te herstellen. De nieuwe discussie leidde tot een andere uitkomst.

PvdA en GroenLinks, D66 en ChristenUnie, partijen die tweeënhalf jaar geleden nog tégen waren, lijken komende dinsdag vóór het bindend referendum te stemmen. Daarmee tekent zich nu een brede meerderheid af. Alleen VVD, CDA en SGP zijn nog principieel tégen. Die brede steun is nodig omdat voor invoering van dit bindend referendum ook een wijziging nodig is van de Grondwet. Dat betekent dat na de verkiezingen de wet opnieuw moet worden behandeld en dan de steun nodig heeft van tweederde van het parlement. Een aantal partijen heeft vorige week gebruik gemaakt van de mogelijkheid om flinke ‘drempels’ op te werpen voor het houden van een referendum. D66 wil voorkomen dat referenda kunnen worden gehouden over Europese verdragen. De ChristenUnie heeft een ‘uitkomstdrempel’ vastgelegd, zodat een flinke opkomst nodig is om een wet daadwerkelijk van tafel te halen.

In het Kamerdebat heb ik me tégen deze voorstellen uitgesproken, maar ik vrees dat die het dinsdag tóch zullen halen. Voor veel politici zijn hoge drempels nodig om te voorkomen dat het referendum door mensen ‘gemakkelijk’ zal worden gebruikt. Ik zie hoge drempels vooral als een uiting van angst voor het volk. Maar goed, ook met deze drempels zetten we een grote stap op weg naar een referendum. Dit kan de grootste democratisering worden sinds de invoering van het algemeen kiesrecht. Als de kiezers VVD, CDA en SGP na de verkiezingen van maart niet al te groot maken zit die tweederde meerderheid er straks ook in. Als ik terugkijk naar de afgelopen jaren lijkt de afschaffing van het raadgevend referendum tóch zinvol geweest. Het lijkt erop dat de afschaffing van dit oefenreferendum voor veel partijen alsnog de weg heeft vrijgemaakt om steun te geven aan dit écht bindende referendum.

Kan Nederland in de toekomst opnieuw steun uitspreken voor een illegale militaire interventie zoals die tegen Irak in 2003? Deze vraag is actueel nu het kabinet zichzelf opnieuw de ruimte verschaft om politieke steun te verlenen aan illegale militaire optredens.

Het pas in 2010 voltooide onderzoek naar de Nederlandse steun voor de Amerikaanse oorlog tegen Irak – een oorlog die meer dan een miljoen mensen het leven kostte en ons Islamitische Staat opleverde – liet er geen twijfel over bestaan: een volkenrechtelijk mandaat voor het ingrijpen had ontbroken. De oorlog was illegaal. Anderen zouden zeggen: het was een daad van agressie.

In de kabinetsreactie op dit rapport van de commissie-Davids werd vastgelegd dat dergelijke steun niet meer zou worden verleend. In het jargon van de huidige minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok (VVD): „Dat voor politieke steunverlening aan interstatelijk geweldgebruik ook een volkenrechtelijke rechtsgrond aanwezig moet zijn voor dat geweldsgebruik”. Sinds de Irak-oorlog is dit de norm. Maar gelukkig was het kabinet er nooit mee.

Dat bleek eens te meer toen in april 2018 de VS, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een aanval op Syrische doelen uitvoerden, naar eigen zeggen in reactie op een chemische aanval van het Assad-regime in Douma. Omdat een geweldsresolutie van de VN-Veiligheidsraad uitbleef, wat allerlei westerse landen moeilijk konden verkroppen, was er voor dit optreden geen volkenrechtelijk mandaat. Nederland kon daarom in de NAVO geen ‘steun’ uitspreken. Het toonde enkel ‘begrip’ voor de actie van het drietal bondgenoten en liep daarmee uit de pas. Omdat het kabinet van deze beperking af wil, werd een expertgroep ingesteld om te onderzoeken of er toch mogelijkheden zijn om in de toekomst meer vrijheid van handelen te hebben. Deze deskundigen adviseerden wat het kabinet al langer wenste. Daarmee lijkt de weg geëffend om voortaan weer onomwonden politieke steun uit te spreken als er illegaal militair wordt opgetreden.

Dat is niet zonder gevaar, er kleven zelfs bijzonder grote risico’s aan. De expertgroep zelf wijst daar ook op. Zo kan politieke steun voor illegaal militair optreden leiden tot erosie van het in het VN-Handvest verankerde geweldsverbod. Ook kan het erin resulteren dat ook andere landen zich aangemoedigd voelen mandaatloos te interveniëren, denk bijvoorbeeld aan Rusland of China.

Een relatief klein land als Nederland heeft baat bij een zo strikt mogelijke naleving van de internationale rechtsorde.

Daarnaast kan de geloofwaardigheid van Nederland, dat in de eigen Grondwet nota bene bevordering van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde heeft opgenomen, ter discussie komen te staan. Tenslotte is niet uitgesloten dat Nederland door een rechter volkenrechtelijk aansprakelijkheid wordt gehouden voor de politieke steun.

Het is, zwak uitgedrukt, opmerkelijk dat de expertgroep ondanks deze risico’s het kabinet toch de nodige manoeuvreerruimte biedt. Ronduit vreemd is het dat de opstellers van het alom geprezen rapport van de commissie-Davids, waarna het kabinet zich de beperking oplegde, niet benaderd lijken om hun licht te laten schijnen over deze beleidswijziging. Datzelfde geldt voor de Extern Volkenrechtelijke Adviseur, die na publicatie van het Davids-rapport was aangesteld om de juridische advisering van de minister te verbeteren.

Gênant is daarnaast dat inmiddels nogal wat is aan te merken op de aanleiding voor dit alles, de Syrische aanval op Douma. Waar er eerder weinig vraagtekens werden geplaatst bij het officiële narratief hierover – een gifgasaanval van het Assad-regime op onschuldige burgers – lijkt de zaak inmiddels een stuk minder eenduidig. Dat komt doordat een aantal experts van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, die onderzoek deed in Douma, later stevige kritiek uitten op het eindrapport van deze waakhond. Zij wezen, onder meer op grond van gelekte officiële stukken, op de mogelijkheid dat niet het regime-Assad verantwoordelijk zou zijn, maar rebellen ter plaatse.

Het is duidelijk dat het zwart-witdenken dat vaak voorafgaat aan een militaire interventie – legaal of niet – geen recht doet aan de vaak veel ingewikkelder werkelijkheid. Dat is precies de les van bijna twintig jaar van ‘oorlogen’ tegen het terrorisme – oorlogen die van leugens en bedrog doortrokken waren.

Los hiervan is de vraag wat de Amerikaans-Brits-Franse aanval op Syrië in 2018 nou eigenlijk heeft opgeleverd. Is de burgeroorlog erdoor verkort? Heeft Assad sindsdien afgezien van aanvallen op burgers? Is er meer zicht op een einde aan het geweld? Het antwoord is duidelijk: drie keer nee.

Een relatief klein land als Nederland heeft baat bij een zo strikt mogelijke naleving van de internationale rechtsorde. Een betere internationale waarborg voor de eigen veiligheid is er nauwelijks. In een wereld met snel groeiende, nieuwe (regionale) grootmachten, die ons land wellicht minder gunstig gestemd zijn, zullen stevig verankerde volkenrechtelijke principes in de toekomst bovendien alleen maar in belang toenemen. Daarom doet minister Blok er goed aan de beleidswijziging te heroverwegen.

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

Vandaag stemde de Eerste Kamer in met een initiatiefwet van SP-Kamerlid Peter Kwint en GroenLinkser Lisa Westerveld, waarmee een einde wordt gemaakt aan uitsluiting van kinderen waarvan de ouders de ouderbijdrage niet kunnen betalen. Hiermee komt een einde aan decennia van thuisblijven bij schoolreisjes en het niet kunnen bijwonen van bijvoorbeeld kerstvieringen.

De overgrote meerderheid van de Senaat schaarde zich achter dit voorstel. Alleen de VVD stemde tegen. Kwint: 'Dit is een ontzettend bijzonder moment. Al sinds 1995 strijdt de SP tegen deze ontzettend pijnlijke vorm van uitsluiting, die kinderen in het hart raakt. Nooit meer mogen kinderen alleen achter blijven terwijl de rest van de klas iets leuks gaat doen.'

Kinderen waarvan de ouders de ouderbijdrage niet konden betalen waren tot nu toe afhankelijk van onder meer gemeentelijke regelingen en stichtingen, maar die zijn niet overal actief. 'Tussen de 10 en 20% van de scholen sluit nog altijd kinderen buiten wanneer hun ouders de ouderbijdrage niet meer betalen. Die kinderen moeten op school rekensommen maken in plaats van op schoolreis. Bovendien ziet de hele klas dat je ouders het niet konden betalen. Aan dat gevoel van vernedering komt nu een einde ', aldus Peter Kwint.

De Handelingen van 21 december 2010 lezen weliswaar niet als een spannend jongensboek maar het zou voor senatoren, staatsrechtgeleerden en politieke journalisten wel verplichte lectuur moeten zijn. De casus was dat de Eerste Kamer na de algemene beschouwingen een motie (32.500 I) had aangenomen tegen verhoging van de btw op podiumkunsten. Die verhoging stond wel in het wetsvoorstel Belastingplan, dat door een meerderheid van de Tweede Kamer was geaccordeerd. De Eerste Kamer oordeelde desalniettemin – als Kamer van heroverweging – dat de aangezegde btw-verhoging voor de cultuursector in de gegeven omstandigheden niet passend was.

Bij de behandeling van het Belastingplan in de Eerste Kamer deelde staatssecretaris van Financiën Frans Weekers (VVD) mee dat hij ‘klem zat’ tussen twee Kamers en derhalve niet bij machte was de aangenomen motie uit te voeren. Daarop verzocht ik – namens alle fractievoorzitters – om een derde termijn, in aanwezigheid van de premier Mark Rutte (toen nog van Rutte I). Zover hoefde het niet te komen omdat de staatssecretaris zijn ‘nieuwe doctrine’ – na intensief overleg met premier Rutte – na enkele uren terugtrok en meedeelde hoe hij alsnog uitvoering zou gaan geven aan de aangenomen motie.

Kabinet respecteerde eigenstandige positie Eerste Kamer

D66-woordvoerder Hans Engels, zelf staatsrechtgeleerde, concludeerde daarop ‘dat ik met vreugde vaststel dat het kabinet uiteindelijk de eigenstandige positie en verantwoordelijkheid van de Eerste Kamer respecteert. Dat getuigt van constitutioneel bewustzijn en van respect voor de politieke behoorlijkheid. Het is wel jammer dat de Eerste Kamer daarvoor tot het uiterste heeft moeten gaan’. (Engels lichtte toe dat, als de regering bij haar eerdere standpunt in het debat gebleven was, de fractie van D66 – net als veel andere fracties – tegen het Belastingplan 2011 zou hebben gestemd).

De verantwoordelijkheid werkt in de richting van beide Kamers

PvdA-woordvoerder Frans Leijnse concludeerde: ‘Deze regering heeft een eigen verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid werkt in de richting van beide Kamers gelijk. In beide Kamers moet de regering volledig verantwoordelijk voor haar eigen gedrag optreden. Verwijzingen naar hetgeen in de andere Kamer plaatsvindt, zijn daarbij in beginsel niet aan de orde.’

En VVD-woordvoerder Ger Biermans concludeerde: ‘Wij zijn verheugd dat het kabinet de eigenstandige rol van deze Kamer heeft bevestigd, misschien moet ik vandaag zeggen: herbevestigd’.

Wij hebben een eigen relatie met de regering

Nadat de staatssecretaris, in overleg met de premier, ‘de oude doctrine’ in ere had hersteld, trok ik, opnieuw namens alle fractievoorzitters, het verzoek om een derde termijn in. Ik vatte het resultaat van het debat als volgt samen: ‘Nu staat vast dat als deze Kamer iets vraagt, de regering niet naar de overkant hoeft te lopen om te vragen of het mag. Wij hebben een eigen relatie met de regering. De regering besluit dan zelf. Als het erop aan komt, respecteert de regering de wens van deze Kamer’.

In dit debat in 2010 hebben Eerste Kamer en regering invulling gegeven aan de ongeschreven regels die in het verkeer tussen regering en parlement betamen. Dat was echt historisch: een Kamer die pal stond voor haar positie en de regering die uiteindelijk die positie niet terzijde schoof maar herbevestigde. En een constitutionele ordening die bewees oud maar effectief te zijn.

De minister dient niet naar de andere Kamer te wijzen

De geschiedenis van 2010 leert hoe van confrontatie tot compromis gekomen kan worden. Nu minister Ollongren beweert, als staatssecretaris Weekers  in 2010, ‘klem’ te zitten tussen twee Kamers, zegt de heersende doctrine dat dit argument niet valide is, niet constitutioneel. De minister heeft, ook nu, een eigenstandige relatie met de Eerste Kamer en dient niet naar de andere Kamer te wijzen.

Ook met die andere Kamer heeft de minister een eigenstandige relatie – en het is aan haar om beide relaties ‘constitutioneel bewustzijn’ te tonen. In 2010 werd aangetoond dat dat kan. Wellicht is het wijs dat de minister samen met de premier de Handelingen van 21 december 2010 nog eens even naleest?

Tiny Kox, SP-fractievoorzitter in de Eerste Kamer

‘Het afschaffen van de fusietoets in het basis- en voortgezet onderwijs is onverstandig omdat het de deur openzet naar nog meer schaalvergroting in het onderwijs. Daardoor dreigt de menselijke maat verder verloren te gaan’, aldus SP-senator Bastiaan van Apeldoorn. Op 9 juni debatteerde de Eerste Kamer over de plannen van minister Slob om de fusietoets, ooit in het leven geroepen om te voorkomen dat schaalvergroting in het onderwijs doorslaat, af te schaffen.

Van Apeldoorn: ‘Met schaalvergroting in het onderwijs is er het reële risico dat de menselijke maat verloren gaat. Het bestuur komt op steeds meer afstand te staan van de werkvloer, van de klas waar het gebeurt. En hiermee wordt ook de zeggenschap van die werkvloer ondermijnd’. Het standpunt van de SP wordt onder ander gesteund door de Algemene Onderwijsbod (AOB), die eveneens stelt dat met aschaffing de menselijk maat niet langer geborgd kan worden. Een eerdere evaluatie van de bestaande wet door Commissie FusieToets Onderwijs (CFTO), die de fusietoest moest uitvoeren, liet zien dat  kleine scholen of schoolbesturen zich vaak laten opslokken door een grotere partner. Daarbij wordt door een domino-effect uiteindelijk de kleinschaligheid van het onderwijs in gevaar gebracht. De CFTO pleitte daarom juist voor een aanscherping in plaats van een afschaffing van de fusietoets

Als je de fusietoets nu afschaft verruim je de mogelijkheden tot schaalvergroting.

Waarom wil de regering dit er dan toch doordrukken? Van Apeldoorn: ‘Het eenvoudigste antwoord is dat het in het VVD-verkiezingsprogramma stond – vermoedelijk nadat de VVD-signalen had ontvangen van enkele schoolbesturen dat men die toets maar lastig vond – en dat het vervolgens, zoals zo veel VVD-punten, tot regeringsbeleid is geworden. Inhoudelijk is de rechtvaardiging van dit kabinet voornamelijk dat deze fusietoets scholen in krimpregio’s in de weg zit, scholen voor wie samenwerking soms noodzakelijk zou zijn om te kunnen overleven’. Maar volgens Van Apeldoorn kunnen de problemen in  de krimpregio’s ook prima opgelost worden zonder de fusietoets af te schaffen.

De SP-fractie pleit voor een aanpassing, niet voor de afschaffing van de fusietoets. Van Apeldoorn: ‘Eén ding is zeker, als je de toets nu afschaft verruim je de mogelijkheden tot schaalvergroting en sta je landelijk met lege handen als dit toch tot een verlies aan menselijke maat blijkt te leiden’. Volgens de SP-senator zit niemand zit te wachten op nog meer megascholen en megabesturen. De stemming is volgende week en het zou wel eens spannend kunnen gaan worden.

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

Lilian Marijnissen ging vandaag digitaal in gesprek met zorgverleners over de zorg nu en de zorg na corona. Zorgverleners zijn het eens dat het niet alleen bij applaus voor de zorg kan blijven. ‘Als een junior communicatiemedewerker hoger wordt ingeschaald dan een verpleegkundige dan ontplof ik echt,’ zegt huisarts Bart Bruijn. Dat deze oproep op veel steun kan rekenen blijkt uit het succes van de petitie beloondehelden.nl, die inmiddels al 50 duizend keer is ondertekend.

Armand Girbes, IC arts lanceerde deze week samen met zo’n duizend zorgverleners een manifest om te pleiten voor veranderingen in de zorg.  ‘Ik hoop dat we nu gaan herwaarderen waar het eigenlijk om gaat. Het stelt me wel teleur dat het bij een stemming 75-75 is, terwijl als je met mensen spreekt zij het er 100 procent ermee eens zijn.’

Hij refereert hier naar een voorstel van de SP om zorgverleners structureel te waarderen, in plaats van eenmalig applaus en een bonus te geven. Dit voorstel haalde het vorige week op een stem na niet in de Tweede Kamer. Aanstaande dinsdag wordt opnieuw gestemd. Lilian Marijnissen vraagt iedereen om de VVD, CDA, D66 en CU op te roepen om het voorstel aankomende dinsdag te steunen. Hoe meer mensen beloondehelden.nl steunen, hoe sterker we staan.

Het is duidelijk dat we lessen moeten leren van deze crisis. Zorgverlener Petra van Ham vraagt al sinds maart om voldoende beschermingsmiddelen voor haar werk in een verpleeghuis. ‘Half maart kregen we al berichten dat er in verpleeghuizen enorme drama’s aan de gang waren, waar het virus was binnengekomen en mensen en masse stierven,’ zegt van Ham. Jos de Blok, directeur van Buurtzorg, geeft duidelijk aan dat er veel meer getest had moeten en kunnen worden. Hij regelde het zelf, en zijn medewerkers werden wel getest en kregen mondkapjes en beschermingsmiddelen. ‘Het hele verdeelbeleid, grote instellingen die een doosjes kregen met mondkapjes, ik vond het absurd,’ zegt de Blok.

‘Er is een wereld te winnen,’ zegt Lilian Marijnissen. ‘Maar dat gaat niet vanzelf gebeuren. We moeten zorgen dat er echte waardering komt voor zorgverleners. We moeten zorgen dat de goede voorbeelden, de samenwerking boven concurrentie, de norm worden.’

Het hele gesprek is hier terug te kijken.

Theo Heyliger, de belangrijkste politicus op Sint Maarten, is veroordeeld tot vijf jaar cel, voor het aannemen van miljoenen aan steekpenningen en het witwassen van geld. Theo gaf zijn autosleutels aan consultant Ronald Maasdam, die ‘bemiddelde’ namens allerlei bouwbedrijven, waaronder het Nederlandse bedrijf Volker Construction (Volker Stevin). Maasdam deed de dollars in een envelop, rolde die in een krant en legde die in de auto. Theo Heyliger is niet zomaar een politicus, hij is de grote man achter de huidige regering. Dezelfde waar Nederland mee moet samenwerken om de coronacrisis op Sint Maarten te bestrijden. Honderden miljoenen moet Nederland lenen aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten, omdat de eilanden geen geld meer hebben. Voordat we dit doen wil de Tweede Kamer echter de garantie dat dit geld niet in de verkeerde zakken terecht komt.

Politici als Theo Heyliger hebben flink geprofiteerd en het eiland Sint Maarten verwaarloosd. Zo is de gevangenis op het eiland een vreselijk oord dat niet voldoet aan de meest elementaire rechten van de mens. Het is ironisch dat Heyliger vijf jaar wordt opgesloten in de gevangenis die hij zélf zo verwaarloosde. Het toont wellicht dat de baas van Sint Maarten dacht dat hij met zijn misdaden kon wegkomen. Dat hij tóch is veroordeeld is te danken aan een onderzoek naar de verbondenheid tussen de politiek en de onderwereld op de Antillen. Dit is een paar jaar terug gestart na een voorstel dat ik hiertoe deed met VVD-collega André Bosman. Het leidde destijds nog tot een opmerkelijke demonstratie op Sint Maarten tegen Bosman en mij. Een actie die was opgezet door Theo Heyliger met door hem betaalde demonstranten.

Nadat de orkaan Irma in 2017 Sint Maarten verwoestte stelde Nederland ruim 600 miljoen euro beschikbaar, maar de wederopbouw van het eiland werd een drama. Typerend is de gang van zaken rondom het vliegveld. 100 miljoen euro werd beschikbaar gesteld en Schiphol was bereid om een nieuw vliegveld te bouwen. Een grandioos aanbod voor een eiland dat zó afhankelijk is van toerisme. De enige eis die Nederland stelde was dat het geld goed werd besteed en niet in de verkeerde zakken zou verdwijnen. Daarop stelden politici op Sint Maarten ineens alles in het werk om dit project te laten mislukken. Nederland moet nu opnieuw honderden miljoenen lenen aan Curaçao, Aruba en Sint Maarten, omdat Corona deze landen zwaar heeft getroffen. Staatssecretaris Knops stelde daarvoor redelijke eisen, dat de politici ook zélf moeten inleveren en de rijken op de eilanden belasting gaan betalen.

Sint Maarten is een land met ongeveer 45.000 inwoners, minder dan het stadje Rijswijk. Parlementariër zijn van Sint Maarten is voor de meeste leden een bijbaan. Toch krijgen deze mensen een hogere vergoeding dan de leden van de Tweede Kamer. Ook kunnen zij op de leeftijd van 60 jaar met pensioen. Zij hoeven daarvoor geen pensioenpremies te betalen, zoals andere mensen. Omdat deze politici niets afdragen is hun feitelijke inkomen nóg veel hoger en laten ze anderen betalen voor hun riante oude dag. Om in het parlement van Sint Maarten te komen heb je maar een paar honderd stemmen nodig. Die stemmen kunnen ook worden gekocht, Theo Heyliger had voor verkiezingscampagnes miljoenen te besteden. Mensen op het eiland vertelden dat in het verleden soms selfies werden gemaakt in het stemhokje, zodat kiezers konden bewijzen dat ze in ruil voor geld ‘goed’ hadden gestemd.

Van SP tot VVD en van GroenLinks tot PVV, in de Tweede Kamer steunde elke partij afgelopen woensdag de leningen aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Maar alle partijen wilden ook strenge eisen stellen. Staatssecretaris Knops nam een eerder voorstel van mij over om kortingen te eisen op de vergoedingen van de politici op de eilanden. Dit kreeg eveneens brede steun in de Tweede Kamer. De reacties uit Sint Maarten waren voorspelbaar. Silveria Jacobs, de premier van het eiland, noemde de eisen een ‘Indecent proposal’. In een brief aan de Nederlandse regering werd die opvatting nog eens duidelijk gemaakt. Maar tijdens het Kamerdebat van woensdag werd deze brief door Sint Maarten plotseling ingetrokken en ontvingen we een nieuwe versie. Na de harde kritiek in de Tweede Kamer lijkt de regering van Sint Maarten haar knopen te tellen. Al sprak premier Jacobs donderdag in de lokale media nog altijd over ‘een klap in het gezicht’ door Nederland. Toch weet ik dat mensen op Sint Maarten juist blij zijn dat Nederland eindelijk doorpakt. Veel te lang heeft een kleine elite zich kunnen verrijken, ten koste van de armen op het eiland. Zij krijgen telkens die klap in hun gezicht, van hun eigen politici. Door corruptie en vriendjespolitiek. De armen op het eiland wil ik helpen en dat kan alleen als we de foute elite aanpakken. Hopelijk hebben we met de veroordeling van Heyliger daar een begin mee gemaakt.

Op 19 mei behandelt de Eerste Kamer de nieuwe Wajong-wet. Dit wetsvoorstel roept veel zorgen op onder mensen met een Wajong-uitkering. Invoering zonder aanpassing is onverantwoord.

Een Wajong-uitkering is een uitkering voor jonggehandicapten, jongeren die voor hun achttiende ziek zijn geworden of een beperking hebben. Sinds 2015 krijgen jonggehandicapten deze uitkering alleen nog als ze volledig "duurzaam" arbeidsongeschikt zijn.

Met de voorliggende wet – de harmonisatie van de Wajong – wil het kabinet bereiken dat werken (meer) gaat lonen. Toch zijn er veel mensen die erop achteruit gaan, bijvoorbeeld mensen met een medische urenbeperking. Zij zijn niet in staat om fulltime te werken en komen niet boven het sociaal minimum uit (de bijstand). Het kabinet vindt dat werken loont als je meer verdient dan de bijstand (70% van het wettelijk minimumloon). Een inkomen op of rond het sociaal minimum is echter veel te weinig om van te leven, zeker als je hoge zorgkosten hebt. Het zou wat ons betreft minimaal het wettelijk minimumloon moeten zijn.

Verschillende organisaties, de vakbonden FNV en CNV, Ieder(in), de Landelijke Cliëntenraad, hebben een oplossing bedacht waardoor iedereen – ook mensen met een medische urenbeperking – erop vooruit gaan en waarbij je boven het wettelijk minimumloon kunt verdienen. Staatssecretaris Tamara van Ark van de VVD wil deze oplossing vooralsnog niet overnemen. Zij stelt dat mensen in de bijstand ook geen compensatie krijgen als zij in deeltijd werken. Die vergelijking is niet fair want mensen met een medische urenbeperking 'kunnen' niet fulltime werken. Bovendien maken zij vaak hogere kosten vanwege allerlei noodzakelijke aanpassingen. Denk aan een aangepaste woning vanwege een rolstoel. Het lijkt ons dat deze mensen net als ieder ander recht hebben op een fatsoenlijk bestaan; laten we dan ook voor een fatsoenlijk inkomen zorgen.

In de wet is ook een garantieregeling opgenomen. Die houdt in dat mensen met een Wajong-uitkering hun huidige inkomen behouden, totdat zij hun baan verliezen en niet binnen twaalf maanden een nieuwe baan vinden. Daarna vallen zij terug op een lagere uitkering. Die kans wordt helaas steeds groter vanwege de coronacrisis: het vinden van een baan zal er immers niet makkelijker op worden. De "garantieregeling" geeft dus weinig garantie als je na twaalf maanden geen werk vindt.

Twee belangrijke aanpassingen en daar komt nog iets bij. Er is al veel bezuinigd op de mensen met een Wajong-uitkering. Denk aan de korting van vijf procent, zogenaamd om mensen te stimuleren aan het werk te gaan. Wajongers willen dolgraag werken, maar komen niet altijd aan de bak omdat de werkgever vooroordelen heeft of omdat er geen passend werk voorhanden is. Dan is een korting van vijf procent ronduit ongepast. De nieuwe wet leidt wederom tot onrust onder wajongers, wat hun functioneren niet ten goede komt.

Volwaardig mee kunnen doen met behulp van een volwaardige compensatie zal de overheid op termijn geld opleveren. Want langdurig op het sociaal minimum leven heeft allerlei negatieve gevolgen, zoals het maken van schulden, in een isolement geraken en mogelijk een depressie oplopen. Het Nibud heeft in opdracht van de FNV onderzocht dat mensen die net boven het wettelijk minimumloon kunnen verdienen al nauwelijks rond kunnen komen, laat staan de mensen met een Wajong-uitkering.

Wij hopen dat de Eerste Kamer kiest voor de oplossing zoals hierboven beschreven. Gebeurt dat niet, dan is het beter dit wetsvoorstel in te trekken. Laten we ongelukken voorkomen.

Noortje van Lith, student en activiste voor mensen met een beperking

Jasper van Dijk, Tweede Kamerlid SP

Tien jaar bezuinigingen op de fundamenten van onze rechtsstaat heeft zijn sporen achtergelaten, constateert Rik Janssen. 'De organisaties die het fundament vormen van onze rechtsstaat kraken in hun voegen. Onze rechtsstaat is in nood en loopt gevaar', aldus de SP-senator deze week in het debat over de 'staat van de rechtsstaat'.

'De rechtspraak piept en kraakt', stelt Janssen. 'Bijna 23.000 rechtszaken kunnen niet worden gestart omdat het eigenlijk aan alles ontbreekt. Mensen, middelen, faciliteiten, alles. Dit is slecht voor de slachtoffers, de verdachten en bovenal voor het rechtsgevoel van de samenleving.' De politie is volgens Janssen murw geslagen. 'Eerst moeten er duizenden mensen de dienst uit, die dan vervolgens weer moeten worden geworven omdat we niet zonder ze kunnen. Er zijn te weinig agenten, ze worden onderbetaald en ze krijgen maatschappelijk bij verre niet de waardering die ze verdienen.' Bij het Openbaar Ministerie is het niet veel beter. 'Het OM wordt vastgezet op een koers die je niet meer bij kunt sturen. Je kunt dan alleen nog in rechte lijn vooruit of achteruit. Het gevolg: gedoe aan de top en een werkvloer die het vertrouwen in die top gaandeweg is verloren.'

'De overheid moet orde op zaken stellen in plaats van mensen tot rechtszaken te dwingen', aldus Janssen tegen de ministers Grapperhaus (CDA, Justitie & Veiligheid) en Dekker (VVD, Rechtsbescherming). 'De meeste burgers spannen niet zelf een zaak aan bij de rechter, maar worden bijgestaan tegen de overheid die hen in rechte betrekt.'

Janssen eist dat de regering maatregelen treft zodat de sociale advocatuur zijn werk kan doen: 'Er stoppen noodgedwongen steeds meer sociaal advocaten en probeer die maar weer eens terug te krijgen nadat ze gestopt zijn en uiteindelijk het inzicht doordringt dat ze onmisbaar zijn.' Verder wil hij dat de ministers de stofkam halen door de lange reeks van vaak overhaast genomen maatregelen van het afgelopen decennium. Dat ruimt op en spaart geld, denkt de SP-senator: 'Wat werkt mag blijven, maar wat niet werkt of niet meer werkt, moet gewoon stoppen. Laten we het rechtssysteem eens flink opschonen en ontdoen van alle onnodige geveinsde daadkracht, stoerdoenerij en window dressing.'

Deze week zijn tolken en vertalers hun tweede staking van dit jaar begonnen. De nood is hoog want de minister is van plan om commerciële bedrijven met veel lagere kwaliteitseisen dit belangrijke werk over te laten nemen. Daarnaast zijn de meeste tolken en vertalers zzp'ers die al decennia hetzelfde tarief krijgen voor hun vaak korte opdrachten. Maar bij het Openbaar Ministerie willen ze niets van een staking weten en proberen ambtenaren zelfs om de staking te breken. SP-Kamerlid Michiel van Nispen vindt dat onacceptabel: 'In intimiderende brieven schrijft het Openbaar Ministerie aan de stakers dat hun acties consequenties zullen hebben voor volgende opdrachten. Het Openbaar Ministerie doet zijn best om tolken en vertalers te ontmoedigen om te gaan staken, terwijl ze daar alle recht toe hebben. Dat is een manier van stakingsbreken en dat moet direct stoppen!'

Tolken en vertalers vervullen een belangrijke rol in de Nederlandse rechtsstaat en om Nederland veilig te houden. Zij staan mensen bij in de rechtszaal die het Nederlands niet spreken, vertalen voor de politie en het Openbaar Ministerie bij de aanpak van georganiseerde misdaad of bij het afluisteren van terroristen. Van Nispen heeft inmiddels Kamervragen gesteld aan minister Grapperhaus over het stakingsbreken, maar steun komt ook uit andere hoek. 'Gelukkig wordt de staking door de tolken en vertalers wel gesteund door advocaten en door rechters. Deze beroepsgroepen kiezen na tien jaar VVD-beleid gelukkig wel voor onderlinge solidariteit. We hebben elkaar nodig in de strijd voor een sterkere en eerlijke rechtsstaat.'

Bij eerdere gesprekken tussen de minister en de tolken en vertalers bleek de minister niet te vermurwen. Ook bij een debat tussen de minister en kritische oppositie en coalitiepartijen blijft de minister tot nu toe vasthouden aan zijn onzalige plan. 'Het stakingsbreken van het Openbaar Ministerie kan niet door de beugel. Het Openbaar Ministerie en de minister kunnen het misschien wel niet leuk vinden, maar ook tolken en vertalers mogen staken. Deze actie is juist in het belang van de rechtsstaat.'

Michiel van Nispen ondersteunt deze protesten van harte en schreef hier al eerder een opinieartikel over samen met een tolk/vertaler Bulgaars.