Op donderdag 23 april jl. startte ik om kwart over 11 mijn laptop op en wachtte op een inkomende oproep. Een paar dagen daarvoor kwam er vanuit de redactie het idee om in deze ingrijpende tijd een hoofdartikel te plaatsen gerelateerd aan de huidige omstandigheden. Om die reden besloten we om contact te zoeken met iemand die in deze tijd onze gemeente bestuurt. Al snel kregen we een positieve reactie: Een interview met burgemeester A. Baars van Ermelo zou op korte termijn mogelijk zijn. Niet via de gebruikelijke weg van een bezoek aan het gemeentehuis, maar via een online meeting. Het onderstaande interview volgde.
Hoe ervaart u deze tijd?
‘Het is een heel bijzondere en onwerkelijke tijd’, vertelt de heer Baars, burgemeester van Ermelo. ‘We hebben tijdens de rampenoefeningen over een pandemie gesproken, maar nu we er midden in zitten merk je de impact pas. Dit virus heeft zoveel invloed op ieder individu en daarmee ook de gehele samenleving.’ Met de burgemeester gaat het tot nog toe goed: ‘Soms moet je maatregelen nemen die tegen je gevoel in gaan. Je zou meer vrijheid willen geven aan de mensen, maar dat is vaak echt niet mogelijk en dat vind ik heel lastig.’
Hoe is dat om thuis te werken als burgemeester?
‘Als burgemeester heb ik een kamer voor mezelf in het gemeentehuis. Ik ben daar elke dag wel een poos te vinden, omdat ik daar makkelijk en snel toegang heb tot stukken en rapporten. Als het even kan werk ik thuis en ook vergader ik veel online.’
Wat doet u als burgemeester in deze hectische tijd, zijn er grote veranderingen in uw werkzaamheden?
‘We hebben een gemeentelijk beleidsteam. We hadden in het begin bijna dagelijks contact met elkaar om de maatregelen, die de overheid ons heeft opgelegd, zo goed mogelijk te vertalen naar de burgers. We hebben in Nederland de Gecoördineerde Regionale IncidentenbestrijdingsProcedure ontwikkeld, afgekort ‘GRIP’. Deze procedure omvat 5 fasen, waarbij in Nederland nu fase 4 van de GRIP van kracht is, de een-na-hoogste fase dus. Dit betekent dat er is sprake is van een gemeenteoverschrijdend incident, de hulpdiensten moeten in meerdere gemeenten optreden, waarbij bestuurlijke coördinatie aan de orde is. Daarom helpen de rijksdienst en de veiligheidsregio waarin Ermelo zich bevindt mee. De taak van de burgemeester in deze tijd is om te kijken hoe de landelijke maatregelen en afspraken vanuit de Veiligheidsregio in de eigen gemeente uitgevoerd kunnen worden. Nederland bestaat uit 25 veiligheidsregio’s die elk een eigen voorzitter hebben. De gemeente Ermelo valt onder de veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland. Met de bestuurders van de andere gemeenten binnen deze veiligheidsregio heeft de burgemeester van Ermelo regelmatig contact. De burgemeester probeert alles goed in beeld te houden en hij overlegt waar nodig, bijvoorbeeld of er zorgpunten zijn of waar het beleid vragen oproept. De leiding ligt bij Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn en ook de voorzitter van de veiligheidsregio. Hij krijgt in het landelijke overleg, waarbij alle 25 veiligheidsregio’s van Nederland samen komen met de minister-president, te horen welke beslissingen hij moet nemen en deze maakt hij weer kenbaar aan gemeenten die binnen zijn veiligheidsregio vallen.’
Wat vindt u van de volgende stelling? ‘De burgemeester is uiteindelijk verantwoordelijk voor het uit te voeren/ uitgevoerde beleid.’
‘De veiligheidsregio is verantwoordelijk voor het beleid in GRIP 4 fase, momenteel geldt deze fase voor de Coronasituatie. De burgemeester moet echter de maatregelen als het ware uitvoeren in de richting van en uitstralen naar de inwoners van Ermelo. Een lokaal voorbeeld: Als iemand in Ermelo een feest organiseert, terwijl dat in deze tijd niet mag; dan krijgt die persoon een dwangsom van de veiligheidsregio. De burgemeester is dus verantwoordelijk voor het uitvoeren van het landelijk opgelegde beleid’.
Wat kan de gemeente concreet doen om de coronacrisis het hoofd te bieden; of is er een standaard protocol aanwezig wat men van de plank trekt en waarmee men de acties bepaalt?
‘Er zijn crisisprotocollen, deze voldoen met een oefening. Echter is het wel zo dat als het eenmaal zover is, die protocollen eigenlijk aan de kant geschoven kunnen worden. Die protocollen voldoen lang niet altijd in de werkelijkheid. We hebben in Ermelo een intern crisisprotocol. Aan de hand daarvan wordt gekeken welke kritische bedrijfsprocessen hoe dan ook moeten blijven doorgaan. Een voorbeeld is het opnemen van, overlijdens- of geboortegegevens dit in het bevolkingsregister. Daarentegen kunnen aanvragen voor bepaalde (bouw)vergunningen soms wel even wachten. Bij dit soort zaken kijkt de gemeente, met een aantal mensen die hiervoor aangesteld is, naar de urgentie van de zaak en kijkt waar haast bij is wat uitgesteld zou kunnen worden’. ‘Een voorbeeld uit het protocol dat nu gehanteerd wordt is, dat er beschreven staat dat bezoekers alleen op het gemeentehuis terecht kunnen als hiervoor een afspraak voor gemaakt is. Voor de veiligheid van onze bezoekers en eigen medewerkers hebben we nu wel doorzichtige afschermingsschotten geplaatst. Zo kunnen we wel inwoners ontvangen en werken we corona-proof.'
Wat zijn de reacties van de bevolking en krijgt u begrip?
‘Mensen zijn innovatief en creatief. Zo wordt er gekeken hoe bepaalde activiteiten toch doorgang kunnen hebben. Toch moet je soms mensen teleurstellen. In je eigen ‘naastegevoel’ wil je dan soms ‘ja’ tegen iets zeggen. Maar je taak is dan toch om er een ‘nee’ voor in de plaats te geven. Dit is soms lastig uit te leggen, maar het moet wel. Over het algemeen krijg ik meer begrip dan onbegrip. Toch zie je ook wel eens mensen die voor jou lijken te denken en oordelen, dat zie je bijvoorbeeld op sociale media. Ik probeer als burgemeester zo min mogelijk te reageren op sociale media, zeker als er tegenstrijdigheid is. Wel probeer ik mensen te bellen, want elkaar spreken is belangrijk. Als iets niet goed gaat dan bel ik ze op en vaak komt er dan alsnog begrip’.
Zijn er keuzemogelijkheden in de manier hoe we het Coronavirus aanpakken of is er één landelijke of regionale manier die voldoet?
‘Er is een landelijke richtlijn, daarin staan met name de maatregelen waar we het allemaal mee eens zijn. Maar je hebt soms een situatie waarin deze richtlijn niet volledig is. Een voorbeeld hiervan is de sluiting van Strand Horst. In het eerste weekend waren daar meer dan honderd kitesurfers aanwezig. Deze hielden op het water voldoende afstand, maar op het land gingen ze elkaar helpen om in te pakken en dergelijke. Kitesurfen is heden ten dage niet verboden, maar de landelijke verordening tot het houden van anderhalve meter afstand kwam hierbij wel in het gedrang. Toen heeft de gemeente lokaal de verordening strenger gemaakt door de parkeerplaats te sluiten voor surfers en kitesurfers. Dit was niet beschreven in het de landelijke verordening, maar dit was wel nodig in Ermelo. De markt is ook een voorbeeld, in de verordening staat niet dat markten dicht moeten. Echter is de Ermelose markt te klein om anderhalve meter afstand te houden als alle kramen aanwezig zijn. Daarom heeft de gemeente in de eerste weken besloten dat de ‘foodkramen’ open beven en de ‘non-food’ kramen tijdelijk niet opgesteld konden worden. Voor die gesloten kramen moet de gemeente dan weer iets bedenken om die ondernemers tegemoet te komen. Inmiddels is het marktgebied tijdelijk uitgebreid en zijn alle kramen weer aanwezig, maar dat moest wel eerst mogelijk worden gemaakt.’
Wat is de invloed van het college ten aanzien van de keuze voor een bepaalde aanpak van de problemen?
‘Een crisissituatie zet het college in principe buiten spel, maar zo werkt het echter niet helemaal. Als burgemeester en voorzitter van het crisisteam moet ik soms maatregelen nemen waar discussie over is. In het gemeentelijk beleidsteam zit bijvoorbeeld wel de wethouder van de afdeling zorg, die maakt voor dat moment dan deel uit van het beleidsteam. Hij vergadert vanuit zijn vakkennis mee. Om een voorbeeld te noemen: We hoorden recent de maatregel dat sportverenigingen weer mogen beginnen, dus nu zit de wethouder sport, als dat onderwerp centraal staat, ook bij dat beleidsteam. Zo is ook de wethouder financiën aanwezig geweest toen de keuze gemaakt werd dat heffingen en lasten voor bedrijven uitgesteld moesten worden, dit om ervoor te zorgen dat bedrijven liquiditeit zouden houden. Op die manier worden soms wethouders erbij betrokken, maar in de collegevergaderingen gaat het niet direct over de maatregelen’.
Wordt er een risicoanalyse gedaan met experts ten aanzien van bepaalde aanpakken die gekozen kunnen worden?
'De experts zijn in het geval van de gemeente Ermelo vakambtenaren, waarbij de beleidsmedewerkers meehelpen. In het crisisteam zit de adviseur crisisbeheersing, de gemeentesecretaris, de wethouder zorg en de adviseur crisiscommunicatie. Onder dit team zit een team van ambtenaren. Als er vragen in het college worden gesteld worden deze meegenomen en uitgezet bij de ambtenaar die ermee gemoeid is. Zij komen vervolgens op hun beurt met een voorstel en brengen dit in het gemeentelijk beleidsteam. We maken geen gebruik van experts van buitenaf, de landelijke informatie krijgen we al. Er zijn enkel interne experts voor het plaatselijke niveau’.
Als we naar de afstemming met de gemeenteraad kijken, vindt er dan nog overleg plaats tussen u en de collega’s?
‘Elke week vindt er een collegevergadering plaats. Elke dinsdag morgen is er fysiek contact in een grote zaal met voldoende afstand en dan nemen we de te nemen beslissingen. Voor alle andere zaken spreken we elkaar online’.
Hoe reageert de gemeenteraad op de tot nu toe getroffen maatregelen?
‘Tot nu toe is er heel goed en positief gereageerd. De gemeenteraad is met enige regelmaat geïnformeerd over de situatie. Ik houd zo nu en dan contact met fractievoorzitters en als ze vragen hebben krijgen ze daar zo spoedig mogelijk antwoord op. Men is zich bewust van de organisatie. Maar ook voor raadsleden is het soms moeilijk om alle consequenties te overzien. Zo is er op dit moment een duidelijke instructie van de veiligheidsregio dat er geen erehagen tijdens uitvaarten mogen zijn. Daar zijn vragen over gesteld in de krant en in de sociale media en we hebben een duidelijk antwoord gegeven dat dat niet mag. Ik merk dat daar veel onbegrip voor is. Want we hebben hier en daar gezien dat het toch gebeurd is. Wij kunnen voor dit soort zaken geen toestemming geven, hoe moeilijk dat ook is, omdat de verordening heel duidelijk zegt dat bijeenkomsten – want dat is zo’n erehaag eigenlijk wel – niet toegestaan zijn. Daarbij komt dat de erehagen de voorgeschreven anderhalve meter niet bevorderen omdat mensen vanuit hun emoties toch sneller dichter bijeenkomen. Bij een aantal mensen en ook raadsleden valt deze regel heel zwaar. Toch valt deze beslissing onder de verantwoordelijkheid van de voorzitter van de Veiligheidsregio, immers we zitten nog steeds in de ‘GRIP 4 situatie’, en als burgemeester moet ik me aan de landelijke verordening houden en kan dit dus niet toestaan, hoe moeilijk zo’n beslissing ook is’.
Hoe houdt de gemeente contact met de bevolking?
‘De gemeente houdt digitaal, op sociale media, contact met de bevolking. De mensen weten mij te vinden. Ik krijg appjes en mailtjes en soms bel ik met de mensen. Verder loop ik ook wel eens ergens rond en zo spreek ik mensen ook wel eens aan. Als gemeente worden we ook vaak gebeld. Mensen melden bijvoorbeeld ook handhavingszaken, juist in deze tijd waarbij we samen moeten zorgen dat we 1,5 meter afstand houden, niet samenscholen en ons aan de andere regels houden. Daarom heeft de gemeente ook meer BOA’s ingezet die op deze meldingen af gaan. Alleen samen krijgen we corona onder controle’.
Hoe monitort men hoe de aanpak en de bestrijding van het virus verloopt?
‘Dit zijn maatregelen die landelijk uitgezet worden. Maar als ons gevraagd wordt om iets lokaal te organiseren op dat gebied, dan doen we dit natuurlijk wel zo snel mogelijk. Maar over het algemeen wordt de aanpak meer op regionaal niveau geregeld’.
Wat is nu de uitwerking van het beleid tot nu toe?
‘Ik ben tevreden over het beleid dat nu wordt gevoerd. Ook ben ik tevreden met onze inwoners. Zo zijn bijvoorbeeld de kerken gebeld en toen is de situatie uitgelegd. Op korte termijn gaven de kerken aan er alles aan te doen om hun kerkdiensten anders in te gaan richten, daar was ik heel blij mee. Dit is nog maar één voorbeeld.’ Ook van verschillende bedrijven is de burgemeester onder de indruk; ‘de snelheid waarmee de winkeliers hebben ingespeeld op deze situatie is bijzonder, creatief, innovatief en verantwoordelijk: daar ben ik echt trots op! De supermarkten en de andere sectoren wil ik ook via deze weg bedanken voor hun snelle handelen.’
Wat is de invloed van de veiligheidsregio? Is er samenwerking tussen gemeenten in die veiligheidsregio en wat is de rol van u als burgemeester daarin?
‘De gemeente Ermelo werkt momenteel samen met gemeentes in de regio Noord-Veluwe, gemeenten als Harderwijk en Zeewolde. Daar proberen we zoveel mogelijk mee af te stemmen zodat veel maatregelen in meerdere gemeenten hetzelfde kunnen worden gehanteerd. Ik overleg als burgemeester met die gemeenten voor de besluitvorming. Wat wel van belang is, dat dat Zeewolde onder een andere Veiligheidsregio valt als Harderwijk en Ermelo. Op uitvoeringsniveau kunnen er dus verschillen zijn’.
Hoe helpt de gemeente ondernemers die grote schade ondervinden?
‘De gemeentelijke lasten zijn uitgesteld, de heffingen en dat soort zaken. Waar wij ook op ingezet hebben is om versneld aanvragen van ondernemers af te handelen. Sommige bedrijven krijgen een subsidie zodat ze liquiditeit houden, dat moeten wij als gemeente uitvoeren. Verder hebben we geen subsidiemaatregelen getroffen, maar we houden de vinger aan de pols. Als een bedrijf toch meer steun nodig heeft zal dat via een meer individuele aanpak gedaan worden’.
De burgemeester wenst een ieder van ons gezondheid toe en hoopt dat we de crisis snel te boven komen. ‘We doen ons best als gemeente om ervoor te zorgen dat iedereen weer zo snel mogelijk in een normale situatie komt.’
Als redactie van Calvijn willen wij de burgemeester hartelijk danken voor zijn medewerking aan dit interview. Wij wensen hem wijsheid en bovenal Gods zegen toe, zowel persoonlijk alsook in zijn verantwoordelijke functie.
