Poliflw

In het tijdsbestek van enkele weken zijn er in Brabant bijna 60 schapen gedood door, naar het zich laat aanzien, één wolf. De verwonding en dood van schapen of andere dieren die we in onze omgeving houden, is altijd vreselijk. Daarbij maakt het eigenlijk niet uit welk dier daar de oorzaak van is. Voor de komst van de wolf in Nederland, waren het vooral vossen en loslopende honden die jaarlijks verantwoordelijk waren voor het doden van duizenden schapen, mogelijk zo’n 4000 tot 13000. De slachting die een wolf aanricht spreekt echter meer tot de verbeelding. Al snel klinken er dan zware woorden als “meedogenloos” en wordt een onterecht beeld geschapen alsof de “boze wolf” dagelijks en massaal toeslaat en zo overal angst en verderf zaait. Maar ookal komt de wolf dit keer wel erg dichtbij, we kunnen ons beter niet laten leiden door het beeld van de wolf dat we kennen uit sprookjes. Beter stellen we ons de vraag: Wat kunnen of moeten we doen?

Ooit waren wolven een gewone verschijning op het gehele noordelijke halfrond. Maar de mens heeft hun leefgebied drastisch ingeperkt, door het voor andere doeleinden te bestemmen. Maar ook door de wolf te doden en verjagen. In Nederland en België is de wolf dan ook sinds het begin van de 19e eeuw verdwenen. Ook in verschillende andere Europese landen was de wolf geheel of vrijwel geheel uitgeroeid. Maar sinds enkele decennia wint de wolf weer terrein, zij het in veel geringere aantallen dan dat ze ooit aanwezig waren.

De wolf maakt dus van oorsprong onderdeel uit van onze fauna en kreeg, juist vanwege de geringe aantallen waarin zij nog voorkomen, een beschermde status. Die status is nodig om de wolf te behoeden voor uitsterven en om hem zijn natuurlijke plek in ons ecosysteem weer in te laten nemen. In zijn natuurlijke omgeving voedt de wolf zich met wilde dieren zoals hert, ree of zwijn. Maar ook eet hij kleinere dieren als konijnen of vogels. En als het moet kan de wolf ook nog overschakelen op aas.

Als wolven zich echter ophouden in de omgeving van ons en daarbij relatief eenvoudig bij onze landbouwhuisdieren weten te komen, zullen ze zich hieraan tegoed doen. Schapen zijn voor de wolf daarbij veruit de eenvoudigst te grijpen prooidieren. Pas als vervolgens de bewuste landbouwhuisdieren door betere bescherming niet meer beschikbaar zijn, zullen wolven andere, meer natuurlijke, voedselbronnen of een ander heenkomen zoeken.

Voor de SP is het onbespreekbaar om, zoals sommige partijen lijken voor te stellen, de beschermde status van de wolf maar op te heffen. Dat zou de omgekeerde wereld zijn. Wij hebben de wolf eerder immers al eens uitgeroeid. Zijn terugkeer - op bescheiden schaal - zegt dat we op de goede weg zijn met het herstel van onze natuur en biodiversiteit. Maar ook dat we ons, net als onze voorouders, weer bewust moeten worden van zijn aanwezigheid. Zeker schapen en geiten vragen daarom extra bescherming, zodat de wolf afziet van deze doorgaans eenvoudige prooi. We zullen maatregelen moeten nemen om te voorkomen dat de wolf te gemakkelijk bij schapen of andere landbouwhuisdieren kan komen.

Toch zullen we ons moeten blijven realiseren dat er altijd enig risico zal blijven bestaan. En dus niet meteen in een oude reflex schieten als een wolf toch eens een schaap weet te bemachtigen. Met de juiste maatregelen kunnen we dat risico verkleinen en daarmee tevens de kans dat deze dieren het slachtoffer worden van vossen en loslopende honden.

De SP heeft er met andere partijen bij het provinciebestuur op aangedrongen om, naar voorbeeld van Gelderland, te onderzoeken hoe we in Brabant onze landbouwhuisdieren beter kunnen beschermen tegen de wolf. Iedereen lijkt te begrijpen dat we het de wolf, net als de vos en de loslopende hond, niet kwalijk kunnen nemen. Zij volgen hun natuurlijke instinct. Daarmee is het aan ons om de maatregelen te treffen waardoor de wolf meer zijn natuurlijke habitat zal opzoeken en aldaar zijn prooidieren zoekt.

Hoewel nog onduidelijk welk verband er precies is, komen er steeds meer aanwijzingen dat de impact van het Corona-virus groter is in gebieden waar de luchtkwaliteit onder druk staat. Zo slaat het virus veel harder om zich heen in Noord-Oost Brabant, juist het gebied waar ook Q-koorts vele slachtoffers heeft gemaakt. Deze week kwam er bovendien een onderzoek naar buiten van de Wereldbank. Die onderzoekers zien hier ook een ‘robust verband’ tussen de concentratie vervuiling in de lucht en het aantal COVID-19 gevallen: als de concentratie met 20% toeneemt, verdubbelt het aantal COVID-19 patiënten dat opgenomen moet worden in het ziekenhuis.

http://documents.worldbank.org/curated/en/462481587756439003/pdf/Incidence-of-COVID-19-and-Connections-with-Air-Pollution-Exposure-Evidence-from-the-Netherlands.pdf

Het zijn allemaal aanwijzingen dat er iets speelt, zonder dat duidelijk is wat dat precies is. Maar - met onze ervaringen met Q-koorts nog in het achterhoofd - lijkt er nu alle reden om uit voorzorg bewoners van gebieden met veel luchtvervuiling beter te beschermen en tevens het onderzoek naar de gezondheidssituatie in deze gebieden op te starten. Nader onderzoek moet ons uiteindelijk wijzer maken.

De SP stelde daarom met GroenLinks, D66 en de Partij van de Dieren hierover verschillende vragen aan het provinciebestuur van Brabant. Uit de beantwoording

https://www.brabant.nl/handlers/SISModule/downloaddocument.ashx?documentID=1380075

blijkt dat het huidige college onze zorgen deelt, maar niet vooruit wil lopen op de uitkomsten van de lopende of nog op te staten onderzoeken. Waar mogelijk initieert en ondersteunt Brabant onderzoek naar deze relatie en is ook bereid aan voor Brabant relevante onderzoeken financieel bij te dragen. Inmiddels is ook via Q-support aandacht voor de gevolgen van corona voor q-koorts en qvs-patiënten en worden gegevens verzameld over deze gevolgen.

Als SP dringen we er op aan hier het voorzorgsbeginsel te hanteren. Misschien is er nog geen onomstotelijk bewijs, maar de eerste aanwijzingen zouden ons extra alert moeten maken. Zeker omdat we de taferelen rond de Q-koorts niet zijn vergeten. Die epidemie is veel te lang vanuit ‘Den Haag’ onderschat en gebagatelliseerd. Dat mag nooit meer gebeuren.

Zondagavond 3 mei spreekt Lilian Marijnissen bij EenVandaag (NPO1 18.15 uur) over dit onderwerp.

https://eenvandaag.avrotros.nl

Op dit moment liggen veel grote bouwprojecten voor nieuwe woonwijken en snelwegen stil. Directe oorzaak hiervoor is een uitspraak van de rechter, die stelt dat er in Nederland zoveel stikstof wordt uitgestoten, dat geen vergunningen voor nieuwe projecten waar stikstof vrij komt kunnen worden afgegeven. Te veel stikstof is namelijk heel slecht voor planten en dieren in natuurgebieden in Nederland. Die dreigen hierdoor te verdwijnen en de grond zal verzuren. Daarom heeft de rechter het zogenaamde Programma Aanpak Stikstof (PAS) afgeschoten, maar daardoor zit Nederland als het gaat om nieuwe bouwprojecten behoorlijk op slot.

Maar de uitspraak van de rechter is maar het gevolg van de echte oorzaak van het probleem. Tegen alle waarschuwingen in hebben partijen zoals de VVD en het CDA jarenlang ingezet op ongebreidelde groei van veehouderijen, snelwegen en bedrijven die veel stikstof uitstoten. De winsten van bedrijven gingen altijd voor op ons milieu en op de gezondheid van Nederlanders. Een bewuste strategie dus, waar gewone mensen die een huis zoeken nu voor moeten boeten.

De SP zal geen traan laten als de uitbreiding van Luchthaven Lelystad niet door kan gaan, maar vindt het onacceptabel als broodnodige woningbouw vertraging oploopt. Daarom moeten we het probleem oplossen door het aanpakken van de bron. We hebben te veel stikstof, en verreweg de grootste bron daarvan is de veehouderij. De 20% grootste boeren kunnen op de meeste steun rekenen van Europa en de overheid. Terwijl grote veehouders steeds grotere stallen kunnen bouwen, worden kleine familiebedrijven kapot geconcurreerd. Omdat de Nederlandse veehouderij voor het overgrote deel voor de export produceert, kan deze best een stuk kleiner. Kleinere boerenbedrijven moeten, met hulp van de overheid, weer hun hoofd boven water kunnen houden. En de overheid moet de markt niet op zijn beloop laten, maar vooraan staan om schone alternatieven te helpen ontwikkelen. Daarmee sparen we de natuur en maken noodzakelijke woningbouwprojecten weer mogelijk.

De Raad van State heeft een vèrstrekkende uitspraak gedaan over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Die raakt aan alles waar op een of andere manier een vorm van stikstof in de lucht komt, en dat is bij heel veel processen. Het kan gaan om ammoniak uit de landbouw, uitlaatgassen van verbrandingsprocessen, of koeien in de wei.

Uiteindelijk verzeilt die stikstof ergens in de grond en in natuurgebieden is dat slecht. In Europees beschermde Natura2000-gebieden is het zelfs verboden. De Raad van State-uitspraak volgt dan ook op een uitspraak van het Europees Gerechtshof.

Met de PAS wilde de overheid met maatregelen stikstofruimte vrijmaken, waarvan dan weer de helft voor economische activiteit gebruikt kon worden. Maar dat gebeurde op de pof: de economische activiteit was nu, de compensatie misschien in de toekomst. Dat op de pof-beginsel is afgeschoten, evenals een aantal uitzonderingsbepalingen. In praktijk zet de PAS Nederland bijna op slot, zowel wat gewenste als wat betreft ongewenste initiatieven (welke waardering uiteraard per persoon verschilt). Bijna, want er zijn soms ontsnappingsmogelijkheden.

De blokkade krijgt de juridische vorm van het niet verlenen van een vergunning ex de Natuurbeschermingswet.

SP-Tweede Kamerlid Frank Futselaar heeft ten behoeve van andere SP-ers een nuttige Fact Sheet uitgebracht, die beknopt het beleidsveld in beeld brengt. Deze is hieronder te vinden.

Bijlage: 

factsheet_pas_futselaar_juni2019.pdf

De SP in Brabant stelt vragen aan het college van Gedeputeerde Staten over de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Volgens fractievoorzitter Maarten Everling betekent de uitspraak namelijk nogal wat: “eigenlijk zegt de Raad van State: overheid, je beschermt de natuur onvoldoende.”

De PAS is bedoeld om bedrijven die bij hun activiteiten stikstof uitstoten de ruimte te geven om te ontwikkelen terwijl er tegelijkertijd maatregelen genomen moeten worden om diezelfde uitstoot terug te dringen. Stikstof is problematisch omdat een teveel aan stikstof een negatieve invloed heeft op natuur, zo heeft de biodiversiteit er bijvoorbeeld zwaar onder te lijden. Everling: “het probleem met de PAS is dat het eigenlijk voor de natuur niks oplost, aan de ene kant worden er maatregelen genomen om de natuur te beschermen door de uitstoot van stikstof te verminderen, maar aan de andere kant komt er doodleuk weer nieuwe bedrijvigheid bij dat weer stikstof toevoegt. Wat schieten we daar uiteindelijk mee op?”

De gevolgen van de uitspraak zullen volgens de SP groot zijn. Alle nieuwe, nog af te geven vergunningen kunnen niet meer uitgegeven worden op basis van de PAS. De veehouderij is grootverbruiker van de beschikbare PAS-ruimte en zal de gevolgen snel gaan voelen: “de veehouderij stoot enorm veel stikstof uit en heeft daarmee veel invloed op onze natuur en moest bij uitbreidingen daarom een vergunning aanvragen. Dat kan dus niet meer,” zegt de SP-voorman, “maar dat geldt niet alleen voor de veehouderij, maar voor álle activiteiten die stikstof uitstoten, bijvoorbeeld bij het aanleggen van wegen of uitbreiding van Eindhoven Airport, ook dat soort activiteiten staan nu op losse schroeven.”

“Willen we de natuur écht beschermen, dan moeten er maatregelen genomen worden die zekerheid bieden over de afname van de neerslag stikstof. Dat betekent dat we in de veehouderij echt naar minder dieren toe zullen moeten, dat we het OV goedkoper en beter zullen moeten maken waardoor we minder vaak in de auto hoeven te stappen en dat het aantal vluchten op Eindhoven Airport omlaag zal moeten. Deze maatregelen zullen in de nabije toekomst noodzakelijk blijken en ondertussen zijn wij reuzebenieuwd naar wat het college denkt dat de gevolgen zullen zijn,” aldus Everling.

Bijlage: 

De schriftelijke vragen zoals gesteld aan Gedeputeerde Staten

Maandag 11 maart nam lijsttrekker Maarten Everling deel aan het veehouderij debat in Deurne. Er waren experts van de Brabantse Milieufederatie, Stop de Stank, Greenpeace, de GGD, Q koorts, etc die ieder een stelling mochten voorleggen aan de politici.

Een miljoen minder varkens. Dat is het streven van minister Schouten. Verdeelt over heel Nederland. Klinkt veel, tot je beseft dat er 12,4 miljoen varkens in Nederland zijn. De helft daarvan, 6 miljoen, bevindt zich hier, in Brabant. Ter illustratie: de nummers 2, 3 én 4 (Gelderland, Limburg, en Overijssel) huizen samen zo’n 5,4 miljoen varkens. Mocht deze sanering evenredig over Nederland verspreid gaan worden, dan nog zullen er ruim 5,5 miljoen varkens rondlopen in Brabant. Zet dat zoden aan de dijk wat betreft de overlast? Misschien in de extreme gevallen, maar ik betwijfel het. Toch is het een goede zaak dat er eindelijk óók vanuit het kabinet de erkenning komt dat de huidige situatie niet langer kan en zij daar – zij het beperkt – ook stappen tegen onderneemt.

De hoofdlijnen van het plan liggen er, de precieze uitwerking wordt in het voorjaar van 2019 verwacht. Daar zullen we dus nog even op moeten wachten. Juist die invulling wordt cruciaal.

De één miljoen minder varkens bijvoorbeeld. Dit gaat gebeuren door varkensrechten op te kopen en ‘door te halen’. Vernietigen. Fijn zo. Dit wilt de minister marktconform gaan doen. Kort door de bocht kost dat per Brabants (en Limburgs) varken nu zo’n 120-130 euro. Wil je dus 500.000 Brabantse varkens ‘wegkopen’, ben je al zeker 60 miljoen kwijt. Dat is de helft van de beschikbare 120 miljoen. Tot nu zijn de prijzen in Gelderland en Overijssel de helft ten opzichte van Brabant, dat compenseert wel iets. Maar dan nog: dit is zonder de ‘beëindigingsvergoeding’ voor het waardeverlies van stallen en vergoedingen voor sloop en asbestsanering. Daarnaast lijkt mij dat prijzen omhoog zullen schieten zodra de overheid zich op de markt gaat bewegen om rechten op te kopen. Ik zou het dan ook knap vinden als de 120 miljoen toereikend blijkt te zijn.

Dan de vrijblijvendheid. Het is een vrijwillige regeling. Er zit geen enkele garantie op dat er überhaupt boeren gaan stoppen in de meest veedichte gebieden. Ik realiseer me dat boeren dwingen te stoppen een heel lastig en onwenselijk verhaal gaat worden, maar toch, de huidige voorgestelde vrijblijvendheid brengt te weinig zekerheid met zich mee voor omwonenden. Hier moet specifieke aandacht voor zijn, het beleid staat of valt hiermee.

Daarnaast is er sprake van dat een boer ook een slechts deel van zijn bedrijf – op een andere locatie – kan laten saneren, met het andere deel kan hij dan gewoon doorgaan. Klinkt mij vreemd in de oren. Ja, een deel van zijn bedrijf wordt warm gesaneerd en verdwijnt, maar wat let de ondernemer het daarvoor ontvangen geld te investeren in het ontwikkelen, laten groeien van zijn over blijvende locatie? Klinkt mij vreemd in de oren.

Nog zoiets: de zogenaamde ‘gedoogstoppers’. Dat zijn boeren die al aangegeven hebben te gaan stoppen voor 2020. In ruil daarvoor hoeven zij niet meer te voldoen aan nieuwe regelgeving. In nieuwe systemen hoeven zij niet meer te investeren. De discussie of zij mee mogen doen met de warme sanering loopt nog. Mijn mening: niet doen! Hier haal je nauwelijks winst mee, deze boeren zouden al stoppen en door ze ook met deze regeling mee te laten doen geef je ze een dubbelvoordeel. Niet alleen is dat alleen al onwenselijk, maar het is ook oneerlijk voor ‘nieuwe’ potentiële stoppers.

Nu heb ik het eigenlijk nog alleen maar gehad over de sanering, maar dat is maar een deel van het verhaal. Zestig miljoen is gereserveerd voor innovatie, met als belangrijkste onderdeel de brongerichte aanpak. Klinkt goed. Waar ik mij nog wel zorgen over maak is de definitie die het hoofdlijnenakkoord daaraan lijkt te geven: snel verwijderen van mest uit de stal… en een snelle verwerking.

De combinatie van mestverwerking en innovatie wordt al heel lang genoemd als dé oplossing in de veehouderij. Voor het mestoverschot, voor stankoverlast, voor de milieuproblematiek. Tot nu toe heeft dat geleid tot één ding: verdere schaalvergroting. Daar moeten we nu echt vanaf. Dat die weg heilloos is bewijst de enorme afname van de biodiversiteit en de toename van (gezondheids)klachten van omwonenden, wat weer leidt tot een afname van draagvlaak in de maatschappij.

Nee. De één miljoen is een goed begin, maar ook niet meer dan dat. Daarnaast is de precieze invulling van alle regelingen cruciaal. We zullen zien of de 1 miljoen ook daadwerkelijk gehaald gaat worden en of het de overlast in met name het oosten van Brabant daadwerkelijk zal afnemen. We zullen zien.

Maarten Everling (Uden) is fractievoorzitter van SP Noord Brabant

De controversiële Boekelse varkenshouder Coppens start de mestverwerking in Oijen op en wil daarbij de capaciteit fors verhogen. Er is volgens Gedeputeerde Staten Noord-Brabant geen milieu-effecten-rapportage (mer) nodig, terwijl de mestverwerker vlakbij een waterzuiveringsinstallatie en nieuw natuurgebied ligt. De SP fracties van provincie Noord-Brabant en gemeente Oss plaatsen vraagtekens bij deze beslissing en stellen schriftelijke vragen.

De combinatie van de reputatie van ondernemer Coppens, de berichten over het slechtere rendement van luchtwassers en de locatie van mestverwerker roepen bij de SP Noord-Brabant en SP Oss vragen op. Beide fracties vragen aandacht voor de mogelijke risico's en uitstoot van de mestverwerker in Oijen en willen van Gedeputeerde Staten en het Osse College van B&W weten of het niet verstandiger is wel een mer-procedure te eisen.

Recente berichten over het slechtere rendement van luchtwassers in de praktijk in plaats van op papier, verhogen de zorgen over uitstoot van schadelijke stoffen en stank.

Verder willen ze weten hoe er wordt omgegaan met een ondernemer die in zijn woonplaats al verschillende keren op de vingers is getikt wegens het omzeilen van de regels.

Het vorige kabinet bereidde ‘m voor, het huidige kabinet trekt ‘m in. Maar de SP, GroenLinks en de PvdA dienen de Wet Veedichte Gebieden – ook wel ‘Brabantwet’ genoemd – nu in als initiatiefwet. Op vrijdagmiddag 9 maart presenteren de Kamerleden Frank Futselaar (SP) en Rik Grashoff (GroenLinks) in het provinciehuis de wet aan Provinciale Staten van Noord-Brabant.

De stikstofproblematiek blijft stof op doen waaien. Nu zou er volgens het CDA en CU-SGP in een artikel van Nieuwe Oogst informatie achter zijn gehouden over de stikstofdepositie. Nieuwe Oogst maakte ervan dat PS diep zou zijn verdeeld. Maar wat is er nu echt aan de hand?

Om bij het begin te beginnen: het gaat om een rapport dat opgesteld is op aanvraag van het Bestuurlijk Platform Omgevingsrecht. Een samenwerkingsverband van provincie, gemeenten, waterschappen, politie, de omgevingsdiensten, enzovoort. Meer dus dan de provincie alleen. Dit platform wilde weten of de niet-agrarische industrie wel ‘in de pas’ liep wat betreft de natuurbeschermingswetvergunning: emissies dus. Er zou een gelijk speelveld gecreëerd moeten worden met de agrarische sector. Álle sectoren zouden zich gewoon netjes aan de wet- en regelgeving moeten voldoen. Volkomen terecht onderzoek dus, wat de SP betreft. Afgelopen november zijn wij, Provinciale Staten, geïnformeerd over dit onderzoek, resultaat daarvan en over een plan van aanpak van het BPO om handen en voeten te geven aan de aanpak hiervan. Duidelijk wat ons betreft. Maar ook voor alle andere partijen was de informatie over het onderzoek geen enkele aanleiding hier verder over te praten, unaniem namen alle fracties in de staten het onderzoek voor kennisgeving aan!! Diep verdeeld? Lariekoek!

Maar tot onze verbazing verscheen er in Nieuwe Oogst een zeer negatief artikel met als basis enkele stevige uitspraken van het CDA en ChristenUnie-SGP. GS zou informatie hebben achtergehouden wat relevant zou zijn geweest voor het debat van 7 juli: het debat over de maatregelen om de stikstofdepositie vanuit de veehouderij verder terug te dringen. Iets wat voortkomt uit afspraken in het Convenant Stikstof uit 2009. Dat er ook andere bronnen zijn van stikstof is helemaal waar. Maar daar ging het debat niet over.

Er wordt geschermd met het feit dat er in het rapport aangegeven wordt dat er een ‘gelijk speelveld’ gecreëerd moet worden. Het lijkt alsof CDA en CU-SGP dit lezen als: precies dezelfde regels voor de agrarische en niet-agrarische industrie. Lijkt redelijk, totdat je beseft dat de natuur vele malen meer last heeft van stikstof dat door de intensieve veehouderij uitgestoten wordt en de totale depositie (de neerslag van stikstof) vanuit de veehouderij flink groter is dan vanuit de industrie. Zeker in oost-Brabant is dit het geval. Daarom is er in 2009 een convenant, wat de basis vormt voor de maatregelen, met de agrarische sector, provincie en natuurorganisaties gesloten.

Nee. Het gelijk speelveld is dat er ook van industrie verwacht wordt dat de stikstofuitstoot verminderd wordt. Daar wordt aan gewerkt en daar zijn we afgelopen november over geïnformeerd.

Dus, kort samengevat: nee, er is geen informatie achtergehouden. Die informatie hebben we als Provinciale Staten gekregen. En nee. Deze informatie doet niets af aan de eerder genomen maatregelen in de veehouderij. De aanpak van stikstofuitstoot is een meer sporen aanpak. De grootste slag hebben we geslagen met de maatregelen in de veehouderij. Voor de industrie is er nu dus een plan van aanpak gemaakt. En dat PS diep verdeeld is, is onzin. Een paar partijen hebben andere belangen. That’s it.