Voorzitter, om te beginnen: dank aan burgemeester ‘en uw vraag’ Remkes - ik ga hem missen als heerlijk onafhankelijke voorzitter. En dank ook aan onze wethouders, ambtenaren, gemeentelijke accountants en natuurlijk de leden van de Rekeningencommissie voor het opstellen en beoordelen van de Programmarekening. Dank ook voor het beantwoorden van al onze technische vragen, die de input vormden voor onze bijdrage tijdens de commissievergaderingen en voor zover ze nog niet helemaal naar wens zijn behandeld, zijn daar in deze bijdrage vragen en moties uit voortgevloeid.
Voorzitter, 2019 was politiek gezien een zeer roerig jaar voor onze stad. Financieel gezien was het echter onder aan de streep vrij rustig. Met een positief verschilletje van €1,4 miljoen (op €2,8 miljard) kunnen we in retrospect spreken van een keurige begroting 2019. Complimenten daarvoor. Tegelijk vertekent dit plusje. Structureel lijden we namelijk financiële pijn in het sociale domein, omdat in het hoge gebouw hier schuin tegenover - BZK - er structureel te weinig middelen worden overgemaakt naar gemeenten, waardoor we nu al een jaar of vijf op rij interen op reserves en dus eigen vermogen. En dat nota bene in de economisch vette jaren. Nu de magere jaren aanbreken, is dit geen goed uitgangspunt voor de jaren die komen. En dat zeg ik niet primair om financiële redenen, en om m’n gelijk te halen van jaren hameren op de reservepositie van Den Haag als buffer voor slechte tijden, maar vooral met het oog op de maatschappelijke gevolgen.
Maatschappelijke impact beperken
Want de impact van de coronacrisis is groot, de afgelopen maanden uiteraard, maar ook nu en de komende jaren. Eenzaamheid, dood, ongelijkheid. Er zijn gelukkig veel mooie initiatieven ontstaan, ik denk aan de tientallen vrijwilligersinitiatieven zoals The Hague Help Corona Virus Isolation voor expats en de voedselbanken in Moerwijk en op de Haagse Markt. Zo veel compassie, zo veel inzet, zo veel verbondenheid. Ondanks alle zorgen die er zijn rondom de coronacrisis wil ik deze kracht van onze Haagse samenleving niet onbenoemd laten vanavond.
Voorzitter, wie hebben de minste last van het coronavirus? Inderdaad, dat zijn de jongeren. En voorzitter, wie hebben de meeste last van de coronacrisis? Inderdaad, ook dat zijn de jongeren. Waar jongeren voor de crisis al meer dan gemiddeld te maken hadden met onzekere flexibele banen, een moeilijk toegankelijke woningmarkt en (studie)schulden, worden juist zij nu opnieuw hard geraakt. Als we niet voldoende maatregelen treffen, kan dit maar zo een verloren generatie-Y worden. Ik ben dan ook blij dat dit college jongeren expliciet uitnodigt en uitdaagt om mee te denken over de te maken keuzes met betrekking tot de postcoronasamenleving, dat er flink wordt geïnvesteerd in betaalbare woningen en dat wethouder Van Alphen tijdens het debat van de +500-aanpak heeft toegezegd binnen die plannen een speerpunt te maken van het aanpakken van jeugdwerkloosheid. Ik had anders zeker een motie voor u meegenomen, maar die is gelukkig overbodig.
Voorzitter, juist nu, in deze bijzondere en moeilijke tijden moet de overheid er zijn als een schild voor de zwakkeren. Het is goed dat door het Rijk veel maatregelen zijn getroffen om de gevolgen van de coronacrisis te verzachten, zoals de Tozo-regeling, die door gemeenten moet worden uitgevoerd. Hoe de gemeente Den Haag met deze regeling is omgegaan, verdient geen schoonheidsprijs. Incomplete formulieren, té uitgebreide screening vooraf en late uitbetaling van voorschotten met tot wel 7, 8 weken wachttijd, onterechte dubbele betalingen, foutieve informatie aan ZZP’ers die in mei de Tozo-1 aanvroegen. Er is veel fout gegaan, terwijl andere gemeenten, zoals bijvoorbeeld Amstelveen, de boel snel op orde hadden en snel voorschotten konden uitbetalen. Ik hoop dat er lessen getrokken worden en dit in het vervolg beter gaat. Ik zal geen stevige motie indienen, maar wil wel graag een reflectieve reactie van de wethouder.
Voorzitter, door de coronacrisis zullen meer mensen in de schulden komen, zo blijkt ook uit de impactanalyse. En schulden kosten niet alleen meer dan ze groot zijn, ze leiden ook tot stress. Stress die bij veel mensen toch al toeneemt als de huishoudportemonnee onder druk staat. En dan mag het niet de overheid zijn die mensen dieper in de schulden laat zakken.
Daarom een motie die ik indien met de collega’s Holman, Partiman, Barker, Wenink, Faïd en Sluijs met als dictum:
verzoekt het college naar analogie van de landelijke noodstopprocedure een adempauze in te lassen door de verhoging van gemeentelijke schulden een jaar stop te zetten en gelijktijdig de schuldhulpverlening op te starten;
andere organisaties in de stad aan te moedigen ook een adempauze voor schuldenaren in te lassen.
Voorzitter, de afgelopen tijd heb ik vaak gevraagd naar een goede regeling voor sekswerkers die dit momentum aangrijpen om uit de seksbranche te stappen. Een aantal ziet met angst en beven tegen morgen 1 juli op. Weet de wethouder dat dat om tientallen mensen gaat? Kan zij garanderen dat iedereen die wil stoppen met sekswerk ook daadwerkelijk kan uitstappen en stoppen met steun van de gemeente? En wat doet de gemeente om dat mogelijk te maken?
Voorzitter, de gevolgen van de coronacrisis komen bovenop de problemen die we al hadden. Zo kunnen we lezen in de programmarekening dat de doorlooptijden in de jeugdhulp wéér zijn gestegen. Waar in 2018 nog een flink tekort aan gezinscoaches een oorzaak was van de langere doorstroomtijden, is nu het grote verloop van gezinscoaches een oorzaak. Cases moeten worden overgedragen, mensen moeten ingewerkt worden (dat duurt een jaar!), kortom: niet goed voor onze jeugd. De ChristenUnie/SGP wil weten waar dit aan ligt en wat we kunnen doen om gezinscoaches in Den Haag te houden en daarom een motie samen met collega Sluijs met als dictum:
verzoekt het college te onderzoeken welke redenen ten grondslag liggen aan het grote verloop van gezinscoaches, hierover in gesprek te gaan met zorgaanbieders en te bezien of er voorwaarden gecreëerd kunnen worden om gezinscoaches langer te binden aan Den Haag.
Voorzitter, sinds ik raadslid werd in 2014 roep ik achtereenvolgende colleges op om racende auto’s en ronkende motoren en ‘hun baasjes’ in onze stad en zeker op Scheveningen aan te pakken. De afgelopen mooie weken was het chaos troef. Gelukkig kwam er lopende deze raadsvergadering een actieplan voor rust, reinheid en regelmaat op Scheveningen van het college binnen. Hulde. Ik had samen met collega’s De Graaf en Bos al een motie voorbereid, die gelet op de tekst van het actieplan, nog immer van toegevoegde waarde is met als dictum:
verzoekt het college effectieve verkeersmaatregelen te onderzoeken en te treffen op en rond de Scheveningse boulevard, zodat de overlast gevende problematiek van auto’s en motoren vermindert.
Gemeentelijke financiën
Voorzitter, uit de programmarekening bleek dat het college het in 2019 opnieuw niet is gelukt zich te houden aan de norm van maximaal 15% aan externe inhuur. 15,7% was in het in 2019, niet alleen hoger dan de norm, maar ook hoger dan begroot. En vz, er is afgelopen jaar met integriteitskwesties als aanleiding een nieuwe reden bijgekomen om vooral met medewerkers in vaste dienst te werken. Dat was al goed, maar is nu extra goed, omdat zij vanuit een sterke arbeidsrechtelijke positie voor tegenspraak kunnen zorgen. Je kunt kritisch zijn zonder voor je positie te hoeven vrezen. Sowieso is het altijd goed om kritisch te durven zijn zonder vrees, dat terzijde. Daarom een motie die ik indien met collega’s Aydin en Sluijs met als dictum:
verzoekt het college de externe inhuur voortvarend onder de norm van 15% te brengen, bij voorkeur lager, en waar mogelijk hiermee deels de bezuiniging op de looncompensatie in te vullen.
De voorjaarsnota is nog nooit zo onzeker geweest als dit jaar. Daar getuigen ook de vele bijlagen waaronder de financiële en maatschappelijke impactanalyse van, waarvoor veel dank. Complimenten voor deze stukken!
De impactanalyse maakt inzichtelijk wat de financiële gevolgen zijn van de coronacrisis voor onze stad. Hierbij is sprake van een flinke bandbreedte: in 2020 zijn er effecten van tussen de €80 en €130 miljoen. Flinke onzekerheid dus. Ook voor 2021 zijn de financiële gevolgen nog zeer onzeker: voor onze gemeentelijke begroting tussen de €40 en €70 miljoen negatief. Een uitdaging voor de wethouder financiën, niet alleen om een sluitende begroting op te stellen, maar ook om de juiste ramingen te maken en de kloppende bedragen te begroten. Dat zijn immers altijd puntschattingen in een begroting, terwijl bandbreedtes qua onzekerheid meer op z’n plaats zijn. Maar begroten met bandbreedtes, dat kan natuurlijk niet. En dus ligt de uitdaging op tafel om in ieder geval de grote onzekerheden qua financiële impact in het begrotingsdocument inzichtelijker te maken. Denk aan de top 10 onzekerheden, waaronder bijvoorbeeld de bijstandsuitgaven, met bandbreedtes in een aantrekkelijke en duidelijke infographic. De wethouder reageerde nog ietwat terughoudend in de commissie, maar volgens mij komen we er wel uit met de volgende motie, die ik samen met collega’s De Graaf en Sluijs indien met als dictum:
verzoekt het college in de ontwerpbegroting 2021-2024 bij bijvoorbeeld de 10 posten/onzekerheden met de grootste potentiële financiële impact het in de begroting opgenomen bedrag duidelijk te onderbouwen en de onzekerheid inzichtelijk te maken.
Staan overigens alle gevolgen goed in de financiële impactanalyse? Ik kwam bv nog niet de consequenties tegen voor de financieringssystematiek ‘Groei-met-Groei’, terwijl de stad dit en volgend jaar waarschijnlijk veel minder hard zal groeien en misschien zelfs wat zal krimpen. Wat is de impact van de mogelijk negatieve bevolkingsgroei op de ‘groei-met-groei’-middelen? En zijn er zo nog meer posten, die bij het schrijven nog niet in beeld waren?
Voorzitter, vanochtend kwam het college naar buiten met een extra begrotingsvoorstel aangaande de Eneco-middelen. Afspraak was volgens mij om die tezamen met de voorjaarsnota te bespreken. Alvast enkele vragen hierover: klopt het, alle gewenste investeringsversnellingen, dat de komende jaren de Eneco-opbrengsten ons helpen de opgelopen coronadeuken in het weerstandsvermogen op te lossen? En klopt het dat de voorgenomen uitgaven alleen helemaal gerealiseerd kunnen worden als we de komende jaren op andere wijze het weerstandsvermogen weer op peil weten te brengen? Wat zijn de risico's waardoor de voorgenomen investeringen toch niet geheel zouden kunnen worden gedaan, gelet op de financiële positie van de gemeente? Hoeveel sneller gaat het college over tot het doen van investeringen met de Eneco-middelen dan tijdens het opstellen van het coalitieakkoord gedacht?
Voorzitter, wat een jaar was 2019. Ongedacht, ongekend, ongemakkelijk. Vooral op en rond het stadhuis. Nu, halverwege 2020, is 2019 al bijna vergeten. Er is immers een ongekende crisis aan de gang wereldwijd. Er is voor onze ambtenaren, voor de wethouders en de nieuwe burgemeester, veel werk aan de winkel. Werk, om ervoor te zorgen dat onze jongeren geen verloren generatie worden. Werk, om ervoor te zorgen dat de armen niet nog armer worden. Werk, om de gemeentelijke financiën ook de komende jaren op orde te houden. En daarom wens ik u veel wijsheid en werkze!
In de afgelopen raadsvergadering hebben we vragen gesteld over de waterkwaliteit van Het Kleine zeetje.
Opeens leek het leven stil te staan... Geen vergaderingen meer, geen afspraken, nauwelijks meer op kantoor werken, geen school... Van de ene op de andere dag is alles anders. Onze kwetsbaarheid wordt voelbaar terwijl buiten alles lente en nieuw leven ademt.
Opeens leek het leven stil te staan... Geen vergaderingen meer, geen afspraken, nauwelijks meer op kantoor werken, geen school... Van de ene op de andere dag is alles anders. Onze kwetsbaarheid wordt voelbaar terwijl buiten alles lente en nieuw leven ademt.
