Woensdagavond 30 oktober
In het Huis der Provincie te Arnhem wordt druk gedebatteerd over de stikstofproblematiek. Namens de SGP voert Bennie Wijnne het woord. Hij geeft aan dat het vertrouwen van de boeren de achterliggende periode is geschaad en pleit voor samenwerking, innovatie, verlagen maximum snelheid in kwetsbare gebieden en een betere prioriteitstelling in het Natura 2000-beleid. Lees hieronder de integrale tekst van zijn bijdrage.
Voorzitter, dank u wel.
Ik wil de heer Kanis van D66 bedanken voor het initiatief voor dit debatverzoek. Dat geeft ons de mogelijkheid om over dit onderwerp te spreken. Tot zover de complimenten.
Voorzitter, wij zouden vandaag reflecteren en wat vooruit kijken.
Er was een aanloop. Je vraagt je af hoe het zover heeft kunnen komen. Boeren kwamen massaal naar Arnhem en Den Haag. Dat is toch bijna niet eerder vertoond. Door er te zijn en gesprekken te voeren met mensen kwam ik wel tot een soort samenvatting.
Voor mij is het sleutelwoord daarin: vertrouwen. Vertrouwen in de overheid.
In mijn functie als accountant zit ik al 40 jaar bij boerengezinnen aan tafel. Ik weet nog dat er destijds veel gedoe was over het melkquotum. Boeren kregen een melkquotum toegewezen, maar moesten ook meteen 8% inleveren. Als je spreekt over het innemen van rechten: zij moesten 8% krimpen.
Een paar jaar later hadden we de interim-wet ammoniak en veehouderij. Toen werd de stop met name op de varkenshouderij gezet. Er was best commotie over, maar wat daar anders was dan nu was dat daar een fatsoenlijke knelgevallenregeling was. Mensen die verplichtingen aangegaan waren, konden zich daarvoor melden.
Later bleven de regels komen over stalsystemen, mestaanwending, afdekken van mestsilo’s, enz. Maatregelen die de boeren steeds namen en investeerden, terwijl ze niets méér voor hun producten kregen (en dus groter moesten worden).
Er klonk gemor, maar ach de boer, hij ploegde voort.
Maar wat gebeurt er in dit decennium? Dat heb ik vaak terug gehoord bij de protesten de afgelopen weken.
We hebben in 2018 het fosfaatrechtenstelsel gekregen voor de melkveehouderij. Voor die melkveehouderij was het van belang hoeveel dieren zij hadden op 2 juli 2015. Een volstrekt willekeurig gekozen datum, een moment waarop gezegd is: we gaan iets doen aan de omvang van de melkveestapel. Ik ken mensen die de melkveestapel tijdelijk teruggebracht hadden om intussen een nieuwe stal te bouwen om er daarna weer vee in te doen. En dan is het einde verhaal. Je had te weinig vee op de peildatum. Geen knelgevallenregeling. ‘Als het je niet bevalt, ga je maar procederen.’
Dan de nertsenhouders. Een volstrekt koude sanering die nu nog loopt, tot einde 2024. Het bedrijf eindigt en hoe je het verder doet, zoek je maar uit. Overigens ik zag de heer Wilders ook op de barricaden in den Haag, maar deze regeling werd ook gesteund door de PVV. Het is niet anders.
Tenslotte het geitenbesluit van onlangs. Daar zijn maatregelen getroffen om een stop in te voeren. Wij hebben toen nog geprobeerd, samen met de VVD en de ChristenUnie om dat wat te versoepelen, maar dat is niet gelukt.
Al met al zijn boeren het vertrouwen kwijt geraakt: dat kan ons dus ook gebeuren! Straks hebben we weer een peildatum voor de stikstof en als dat op dezelfde manier gaat, hebben wij ook die pech. En dit soort voorbeelden zeggen dat men het vertrouwen in de overheid kwijtraakt. En als dan een Kamerlid rondtoetert dat de veestapel met 50% gekort moet worden, dan knapt er iets. En dat gebeurde.
Voorzitter, wij zijn van mening dat een zorgvuldig proces met ruimte voor overleg met de sectoren en een eenduidig beeld tussen overheden nodig is.
Voor een structurele oplossing blijft gezamenlijke inzet op natuurherstel en reductie van stikstof van groot belang. Hierin is samenwerking met boeren, bedrijven en de bouw en anderen in Gelderland essentieel. We kunnen dit niet alleen. De politiek zal de samenleving hierin mee moeten nemen.
Kortom voorzitter, er moet een basis van vertrouwen gelegd worden. Daar past het intrekken van vergunningen en rechten niet bij. De samenleving is gebaat bij een consequent beleid, helder en niet zwabberend. Ik heb afgelopen weken meerdere uren aan de telefoon gezeten met een veehouder die alles geregeld heeft voor de bouw van een nieuwe stal, alle vergunningen binnen heeft, maar niet durft te gaan bouwen omdat hij bang is dat het nog ingetrokken gaat worden. Dat beeld hebben wij kennelijk opgeroepen met z’n allen en dat kan toch niet zo zijn.
Wij waarderen het dat de gedeputeerde richting de boeren zijn excuses gemaakt heeft voor de snelheid waarmee deze regels zijn ingesteld zonder daarbij de sector te betrekken. De intenties waren goed, gezien de grote tijdsdruk, maar het ging te snel.
Welke richting zou de SGP willen aangeven?
1. Als we gaan voor extern salderen, wordt de sector leeggekocht door projectontwikkelaars die kapitaalkrachtiger zijn en is er geen ruimte meer voor bedrijfsontwikkeling in de agrarische sector. Als we die richting op gaan, hebben we daar zorgen over.
2. Wat ons betreft mag de maximumsnelheid rondom de Natura 2000 gebieden direct naar 100 kilometer per uur. Dat doet niemand pijn en is tevens goed voor de verkeersveiligheid en de doorstroming.
3. We stellen voor om in te zetten op innoveren. Geld kun je effectiever besteden door het te stoppen in innovatietechnieken, ook in bestaande stallen. Met name in de rundveehouderij. Daar liggen mogelijkheden.
4. Daarnaast zijn er bedrijven die willen stoppen; daar kan een uitkoopregeling een prima oplossing zijn.
5. Gisteren werd een motie aangenomen in de Tweede Kamer waarbij aan de minister gevraagd wordt om samen met de provincies goed te kijken naar het aanwijzen van habitat in de natura 2000 gebieden. Hoe kijkt de gedeputeerde daarnaar en worden we daarin ook meegenomen? We zijn voor een betere prioritering in Natura 2000 gebieden zodat voor bepaalde snippergebieden een minder streng beschermingsregime nodig is.
Voorzitter, ik ben begonnen met vertrouwen. Wij zullen ook als politiek deze discussie niet verder moeten polariseren, maar door samenwerking tot een leefbare situatie moeten komen. Niet alles kan in een land met 17 miljoen inwoners, waar iedereen graag wil eten, wonen, werken en recreëren. Dat vergt verstandige keuzes en leiderschap. Wij wensen de gedeputeerde daarbij veel wijsheid toe. De SGP fractie zal graag meedenken in dit proces.
