Poliflw

Nadat in mei 2016 al de aftrap was gegeven voor het Uitvoeringsprogramma Energie, is de Energie-agenda vandaag vastgesteld door Provinciale Staten Noord-Brabant. Bij eerdere bespreking van het stuk gaf Joep van Meel al aan wat voor de SP-fractie het belangrijkst is: “De SP onderschrijft uiteraard de doelstelling om in 2030 tenminste 50% duurzame energie op te wekken en ten minste 50% reductie van broeikasgassen te realiseren. We moeten wel veel aandacht besteden aan klimaatrechtvaardigheid. Het is niet de bedoeling dat de energierekening voor huishoudens verder stijgt. Wat ons betreft geldt de vuistregel dat de vervuiler betaald.”

Het stuk wat vandaag is aangenomen is wat de SP betreft een stuk klimaatrechtvaardiger. De SP-fractie is blij met de toevoeging van het hoofdstuk waarin aandacht is voor energie rechtvaardigheid, draagvlak en draagkracht. We moeten er immers voor zorgen dat iedereen kan meeprofiteren van de energietransitie. Niet alleen de tesla-rijder en eigenaar van een koopwoning, maar zeker mensen met een kleinere beurs en mensen die een woning huren. Kortom een eerlijke verdeling van de lusten en lasten. Ook zijn we blij met de toezegging van de gedeputeerde dat plannen voor grote windparken zoals tussen Oss en Den Bosch, niet zullen worden goedgekeurd als er geen sprake is van goede participatie door omwonenden. Het is een goed begin op weg naar een duurzamer Brabant en daarom heeft de SP-fractie vandaag ook voorgestemd.

Een delegatie van de SP-fractie in Provinciale Staten (PS) van Brabant en uit kringen van de Tilburgse SP-fractie heeft op vrijdag 22 juni 2018 een werkbezoek gebracht aan DIFFER. De delegatie werd ontvangen door directeur Richard van de Sanden. Er volgde een rondleiding, een inleiding en een discussie.

DIFFER als instituut DIFFER staat voor Dutch Institute For Fundamental Energy Research. Het is een NWO-instituut dat sinds 2015 een eigen laboratorium heeft op de Eindhovense TU/e . De verhuizing is betaald met €5,0 miljoen vanuit de regio (provincie, MRE en gemeente Eindhoven) en met €4,0 miljoen vanuit NWO. Er werkt een staf van 220 mensen (verdeeld over 150 fte), en het jaarbudget bedraagt bijna €14 miljoen, grotendeels publiek gefinancierd. DIFFER heeft een zestal geregistreerde patenten en licensies uitstaan bij de industrie en heeft vier industriele partnerships. Als uit die patenten geld gaat rollen, krijgt DIFFER royalties.

DIFFER als onderzoeksinstelling DIFFER werkt op twee hoofdonderwerpen, kernfusie en “Solar Fuels”.

Voor kernfusie is DIFFER toeleverancier van research ten behoeve van het Europese onderzoeksproject ITER. Concreet doet men onderzoek met hele hete plasma’s aan materialen, die binnen de ITER een uitlaatpoort moeten worden. Vroeg of laat moet beheerste kernfusie (om PinkFloyd te citeren “Setting the controls for the heart of the sun”) een regelbare volcontinu basis worden voor de elektriciteitsvoorziening. Politiek is dit belangrijk, maar het is ver van het regionale en lokale bed.

Voorstelbaarder en dichter bij huis is het solar fuels – programma. De TU/e en de Brainportregio dromen over het Fuelliance-initiatief (een naam in analogie met het dunne PV-film onderzoeksproject Solliance) dat iets vergelijkbaars moet gaan doen met synthetische brandstof uit zonlicht of overschotten aan duurzame elektriciteit.

De basistechnieken hiervoor bestaan al, maar de opgave is om die op een goede wijze te combineren en op te schalen. Als men dit op grote schaal en voor betaalbare prijzen voor elkaar zou krijgen, heeft dat klimaatvoordelen. Bovendien brandt de synthetische brandstof veel schoner dan fossiele brandstof. Het Beraad Vlieghinder Moet Minder heeft bijv. om die reden synthetische brandstof op zijn eisenlijstje staan. Het rendement van de hele keten (van bijv. energie in zonlicht naar synthetisch ‘aardgas’) is nog klein (onder de 10%). Dat is een van de dingen die veel beter moet (maar het rendement van zonnepanelen was in het begin ook veel kleiner dan het nu is).

In de discussie ging het over de vraag waar je de oppervlakten vindt om dergelijke hoeveelheden energie te produceren. Het antwoord is: in landen met veel zon en veel ruimte, zoals de Sahara. Marokko heeft bijvoorbeeld veel zon-initiatieven.

Maar het zou ook een basis kunnen zijn om de positie van landen als Griekenland en Spanje binnen de EU te versterken. Dit is nog toekomstmuziek.

Men kan de geproduceerde elektriciteit via zg. HVDC-kabels rechtstreeks transporteren, maar dat is duur. Het is tien maal zo goedkoop (zegt Van de Sanden) als je de stroom op locatie omzet in synthetische brandstof en die op de gebruikelijke wijze met tankers rond vaart. (Dat er een HVDC-kabel naar Noorwegen ligt (de NorNed-kabel) is omdat die helpt om in real time het elektriciteitsnet te stabiliseren. De elektrische energie gaat ’s nachts naar het Noorden en overdag naar het Zuiden, en per saldo gaat er netto niet veel doorheen. Desalniettemin heeft het ding zijn aanlegkosten in no time terugverdiend.)

Een advies voor de provincie en de gemeenten In rangorde van verdienste staat energie-efficiency, isolatie en het gebruik van restwarmte bovenaan.

Het gebruik van restwarmte echter is een bij uitstek politiek vraagstuk. Want wie legt de warmtenetten aan en wie exploiteert ze? De Eindhovense TU/e zelf heeft bijvoorbeeld een groot warmteoverschot en zou gemakkelijk een stuk omgeving kunnen verwarmen, maar de TU/e gaat echt zelf niet zo’n net aanleggen – als dat überhaupt al zou mogen. En ook de industrie mag niet zomaar van alles. De nationale politiek zou eens kritisch naar de Warmtewet moeten kijken.

Voor de grootschalige uitrol van wind en zon is de betrokkenheid van de lagere overheden van essentieel belang. Dat zal veel gaan vragen!