Waarde mede raads- en commissieleden, college,
In de afgelopen week werd in de raad gesproken over de Regionale Energie Strategie, kortweg de RES. Door een aantal partijen werd opgemerkt dat ook kernenergie onderdeel zou moeten uitmaken van deze strategie. Omdat er nogal wat onduidelijkheden zijn over de mogelijke rol van kernenergie, ben ik zo vrij om enkele overwegingen mee te geven. Bedoeld voor de liefhebbers, mogelijk helpt het bij de gedachtenvorming.
Dat kernenergie niet thuis hoort in de RES, heeft in eerste instantie te maken met de opdracht. In de RES moeten we zoekgebieden vinden voor hernieuwbare energie. Bij kernenergie wordt uranium als brandstof gebruikt en dat is geen hernieuwbare energiebron, zoals zon en wind. Daarnaast moeten de maatregelen in de RES CO2 besparen in 2030. Het bouwen van centrales duurt veel langer, zelfs als we nu het besluit zouden nemen. Ik kom daar nog op terug.
Het is ook niet relevant om kernenergie op te nemen, want de besluitvorming over nieuwe kerncentrales vindt nationaal plaats. Het Rijk besluit of er nieuwe kerncentrales moeten komen. Het staat dus niet alleen buiten de opdracht van de RES, maar ook buiten de verantwoordelijkheid van de opstellers van de RES.
Kerncentrales zijn er in diverse soorten en maten, waarbij er grote bezwaren kleven aan al deze vormen. De 'oude' types, zoals die in Borssele, maar ook in Frankrijk of Belgie staan, wil niemand meer hebben. De technologie is achterhaald en ze worden dan ook niet meer gebouwd in West-Europa.
Van de nieuwe generatie kerncentrales (EPR-types genoemd) worden er in Europa nog wel drie gebouwd. Alle drie kampen met enorme overschrijdingen van bouwtijden en van kosten. Men dacht de centrales te kunnen bouwen in 7 of 8 jaar,. Met een Finse kerncentrale werd al in 2005 begonnen en de bouwers hopen deze aan te sluiten in 2022, een bouwtijd van 17 jaar ! De kosten werden begroot op € 3 miljard, maar men zit nu al boven de € 11 miljard. Voor de andere twee bouwlokaties in Engeland en Frankrijk gelden vergelijkbare cijfers.
Door de kern-industrie wordt al jaren reikhalzend uitgezien naar de zogenaamde nieuwe types, namelijk Small Modular Reactors (SMR's) . Deze bestaan echter alleen nog op de tekentafel, er is nergens op de wereld een werkend model. Rolls-Royce uit Engeland wil een SMR bouwen, die nauwelijks zo genoemd kan worden; hun tekentafelmodel is qua grootte vergelijkbaar met het huidige Borssele. Rolls-Royce levert onderdelen voor kerncentrales, maar heeft er nog nooit eentje gebouwd. Tot nu toe is er stagnatie opgetreden, want de bedenkers kunnen alleen maar verder met een forse financiering door de Britse regering. Er zit in het concept ook een merkwaardige tegenstrijdigheid. Lang heeft men gedacht dat schaalvergroting - dus het bouwen van steeds grotere kerncentrales - tot kostenbesparing zou leiden. Nu dat niet het geval is gebleken, gaat de kernindustrie beweren dat juist schaalverkleining tot kostenvoordelen leidt. Maar door diverse experts wordt verwacht dat de stroom uit deze centrales extra duur zal zijn.
Een tweede initiatief voor kleine SMR's is ontworpen door NuScale, een Amerikaans bedrijf dat centrales wil bouwen met een vermogen van circa 60 MW, zo'n 15 % van de kerncentrale in Borssele. Ook hier geldt dat ze alleen nog op de tekentafel bestaan en dat er nog nergens een werkend proefmodel is gebouwd. En ook hier wordt verwacht dat de schaalverkleining tot dure stroom zal leiden. En net als bij Rolls-Royce is het project in vertraging omdat er forse subsidies nodig zijn.
Tenslotte is er nog een derde initiatief, namelijk kerncentrales die op Thorium werken. Het voert te ver om hier in te gaan op de techniek, maar deze vorm staat nog veel verder weg van realisatie dan de vorige twee SMR's. Die gaan namelijk uit van bestaande technieken, terwijl Thorium-centrales een geheel nieuwe vorm zijn. De verwachting is dat er nog minstens 20 jaar onderzoek nodig is.
In alle gevallen geldt dat we de doelstellingen in 2030 niet gaan halen met kernenergie. De bezwaren tegen kernenergie hebben alleen maar aan kracht gewonnen.
Er wordt nog steeds afval geproduceerd, waar we geen raad mee weten. In Nederland slaan we het daarom maar op in een grote loods( de COVRA in Vlissingen) maar onze toekomstige generaties zadelen we op met dit tot nu toe onoplosbare probleem.
Daarnaast blijft kernenergie een gevaarlijk proces. Bij een windmolen kan eigenlijk niet zoveel mis gaan. En als het mis gaat is de schade beperkt. Bij een kerncentrale zul je heel veel veiligheidsmaatregelen moeten nemen. En dan nog kan het mis gaan, zoals in Harrisburg (1979), Tsjernobyl (1986) of Fukushima (2011). De gevolgen zijn dan immens.
Daarnaast wordt steeds meer duidelijk dat stroom uit kerncentrales veel te duur is. Wind en zon zijn inmiddels al goedkoper per geproduceerde MWh dan de stroom uit een kerncentrale. Omdat Uranium steeds lastiger te winnen is, zal dat prijsverschil toenemen. In opdracht van Minister Wiebes heeft het bureau Berenschot berekend dat een energiesysteem met kernenergie in Nederland meer dan 2 miljard per jaar extra kost ! Per huishouden zouden we meer dan € 250 per jaar extra kwijt zijn als we kiezen voor kernenergie.
Een steeds vaker voorkomend bezwaar is dat bij veel wind en zon, je het liefst de kerncentrales iets zachter zou willen zetten. Dat opschalen of juist afschalen van stroom kan bij een kerncentrales maar heel beperkt. Het komt nu al voor dat in Zeeland de windmolens stil worden gezet, omdat Borssele niet goed 'uit' kan. De burger betaalt daardoor extra voor de stroom, want de leveringskosten van windenergie zijn vrijwel nul.
Tenslotte wordt vaak geroepen dat kernenergie geen CO2 uitstoot kent, maar niets is minder waar. Bij het winnen en transporteren van uranium, bij het bouwen en ook weer afbreken van kerncentrales, bij de opslag van het radioactief afval, er komt op tal van momenten CO2 vrij. In ieder geval heel wat meer dan bij het bouwen en weer afbreken van windmolens of zonnepanelen.
Al met al zijn de vooruitzichten voor kernenergie somber.
De oude kerncentrales worden in de komende jaren uit productie genomen. De nieuwe kerncentrales komen maar niet af en kosten een veelvoud dan oorspronkelijk geraamd. En de nieuwe kleine reactoren bestaan alleen nog maar op de tekentafel en gaan veel te dure stroom leveren. Zo snel mogelijk stoppen met kernenergie is dus het advies. Ik geef het maar even mee, mochten er mensen zijn die denken dat kernenergie dé oplossing zou zijn.
Met vriendelijke groet
Gerard Brinkman
