Poliflw

Geen woorden, maar daden: juist nu meer geld voor innovatie in de landbouw

Zwolle, 21 april 2020

De provinciale coalitie van VVD, CDA, SGP, Pvda en CU wil het  provinciale innovatiebudget Agro & Food voor de komende 4 jaar halveren van 12 miljoen naar 6 miljoen Euro. D66 Overijssel is verbijsterd en wil het budget juist verdubbelen. Er moet ruimte zijn voor boeren om te innoveren en de omslag naar kringlooplandbouw te maken. Veel boeren in Overijssel willen wel.

Overijssel kan een voorbeeldprovincie zijn om kringlooplandbouw verder door te ontwikkelen. De overstap is door de vorige coalitie in gang gezet met een budget van 12 miljoen Euro voor 4 jaar. Volgens de huidige coalitie moet de sector het straks doen met de helft. Bij een kleine 6000 boerenbedrijven in Overijssel komt dit neer op zo Euro innovatiesteun per boer. Volgens D66 Overijssel moet dit bedrag nu juist worden verdubbeld: “Boeren die willen innoveren verdienen extra steun. Juist in economisch moeilijke tijden, en met de nieuwe eisen die aan boeren worden gesteld, moet de provincie voluit bijdragen,” zegt Wybren Bakker, fractievoorzitter van D66 Overijssel.

Het Agro&Food beleid van de provincie Overijssel is door de coalitie opnieuw tegen het licht gehouden. De subsidie is straks in de vorm van vouchers beschikbaar voor de boeren. Dat geldt nadrukkelijk voor alle boeren, zowel natuurinclusief als ook productiegedreven. D66 is het ermee eens dat er een wijziging in het beleid nodig is. In het verleden zijn middelen soms aan projecten besteed waarvan de bijdrage aan een duurzamere manier van boeren twijfelachtig is. Maar ook maakt de Gedeputeerde niet duidelijk wat er eigenlijk bedoeld wordt met ‘kringlooplandbouw’ of ‘duurzaamheid’. Volgens Bakker blijft dus het risico dat zelfs dit beperkte budget niet bijdraagt aan het sluiten van de kringlopen, maar een grabbelton voor subsidies wordt. De D66’er is niet terughoudend in zijn kritiek: “Van een coalitie met CU als mede-pleitbezorger van kringlooplandbouw en het CDA dat zegt op te komen voor boeren hadden wij meer verwacht. Warme woorden zijn mooi als de sector in de knel zit, maar laat dat dan ook zien in je daden!” aldus Bakker.

Onder andere vanwege stikstofdeposities staat de landbouwsector onder grote druk. Kringlooplandbouw is volgens D66 een belangrijk deel van de oplossing. Het zorgt voor een nieuw evenwicht tussen individuele boeren, hoogwaardige voedselproductie en regionale natuurdoelen. Uiteindelijk leidt kringlooplandbouw tot een betere bodem, gezondere lucht, schoner water en levert een goed verdienmodel op voor de boer.

Meer dan honderd lokale energiecoöperaties proberen van Overijssel een duurzame provincie te maken. Ze lopen alleen steeds vaker op tegen aangescherpte regels. Dat moet soepeler, schrijven de Overijsselse D66 fractievoorzitter Wybren Bakker en vijf Overijsselse energiecoöperaties.

In Overijssel zijn meer dan 100 energiecoöperaties aan de slag om duurzame energie voor de gemeenschap te realiseren. En dat is nodig. Iedereen weet dat de aarde uitgeput raakt en de fossiele brandstoffen opraken. De afspraken in het Klimaatakkoord zijn dan ook fors. Om aan deze opgave te voldoen, moeten we de ruimte die we hebben zo slim mogelijk benutten om zoveel mogelijk duurzame initiatieven te realiseren.

De provincie dient, ook voor deze ontwikkeling, een gewenst toekomstbeeld te schetsen en ruimte te bieden. Letterlijk en figuurlijk. Want al die lokale energiecoöperaties zijn niet gebaat bij nog meer aangescherpte regelgeving. Integendeel. Soepele wetgeving koestert niet alleen de lokale belangen, maar bevordert ook de creativiteit en versterkt de lokale saamhorigheid. Dan is er meer mogelijk en worden de duurzame doelen sneller bereikt. En het gaat nog sneller als de provincie daarbij een vraaggerichte ondersteunende rol vervult.

De provinciale coalitie van CDA, VVD, PVDA, CU en SGP heeft het voornemen, zie het coalitieakkoord,de huidige regels voor het mogelijk maken van opwekken van duurzame zonne-energie aan nog striktere banden te leggen. En dat staat haaks op wat nu nodig is. Een energiecoöperatie in Olst-Wijhe liep al tegen het bestaande beleid aan en ziet nieuwe ontwikkelingen in de kiem gesmoord worden vanwege de beoogde aanvullende regels. Dat belooft niet veel goeds in de loop van 2020 als de coalitie met aangescherpte regelgeving naar de Staten komt. Dus: weg met nog meer aanvullende bepalingen. Geef lokale partijen en coöperaties de ruimte hun energiedoelen te realiseren. Ze doen dat in een publiek belang voor hun gemeenschap.Daarbij heeft de provincie de verantwoordelijkheid om de lokale krachten te beschermen, zodat er geen durfkapitalisten met de grondopbrengsten vandoor gaan. Want de revenuen moeten daadwerkelijk ten goede komen aan de Overijsselaren.

Om de doelen te realiseren passen niet nog meer dwingender provinciale regels. De huidige ‘zonneladder’ is al strikt genoeg. Als die nog meer aangescherpt wordt leidt dat tot frustraties en minder nieuwe duurzame energie. Bijvoorbeeld als opgenomen wordt dat eerst alle daken vol zonnepanelen moeten liggen voordat men elders duurzame energie op mag wekken. Of door nóg meer natuurcompensatie te eisen.Er moet dus volop ruimte blijven voor een ‘en-en-beleid’ waarbij maximaal ingezet wordt op dubbelgebruik van elke vierkante meter dak of grond. De samenleving is niet gebaat bij het dwingend – en tot in details – opleggen van de zonneladder. De zonneladder dient als een leidraad.

Handhaaf ten minste de ruimte die er is op basis van de provinciaal vastgestelde ‘Handreiking Kwaliteitsimpuls zonnevelden, februari 2017’. Het is de hoogste tijd voor meer bestuurlijk loslaten. Bied ruimte voor de noodzakelijke energietransitie. Doe dat dan ook maximaal: vanuit vertrouwen in de kracht van de inwoners van Overijssel. Dan ontstaat een duurzaam Overijssel en blijft de provincie die prachtige (energie)tuin van Nederland

Wybren Bakker, Fractievoorzitter D66 Overijssel

Jeroen Jansen, Coöperatie Enschede Energie

Hans van Vliet, Coöperatie Goed Veur Mekare

Marius Roel, Energie Coöperatie Oldemarkt

Kees van Dorth, Stichting Duurzame Energie Wierden-Enter

Woensdag 16 oktober is een bijna 5 uur durend debat gevoerd in onze Staten, met 150 boeren op de tribune en veel trekkers buiten. Het ging natuurlijk over stikstof, de toekomst van de landbouw, de bestuurlijke koerswijzigingen en de emoties die hierbij vrij zijn gekomen. Het resultaat? De onduidelijkheid over wat er in een half uur overleg tussen de gedeputeerde en de afvaardiging van de boeren is gebeurd blijft bestaan. Of het college zich zal voegen in nieuwe, landelijk te maken afspraken tussen kabinet en alle provincies? De gedeputeerde zegt geen volmondig ja; hij sprak wel de intentie uit maar ook de optie om zelf Overijsselse regels uit te vaardigen blijft bestaan. Inmiddels is op 17 oktober door de minister duidelijk gemaakt dat er tot 1 december nieuwe afspraken tussen Rijk en Provincies zullen komen.

Opvallend waren de verschillen tussen CU ten opzichte van CDA en VVD  enerzijds en anderzijds ook de uitzonderlijke pro-boeren opstelling van PVV en Forum. Die ontkennen volstrekt dat er een probleem is, geheel passend bij hun landelijke koers. Tenslotte viel ook de gehele afwezigheid van de PvdA in het debat op. Het leek erop dat men in de PvdA fractie ook ongelukkig was met hoe het allemaal was verlopen. CU en PvdA leken tegenover de CDA en VVD fracties te staan. En de ooit zo nette SGP fractie trok, sinds ze een gedeputeerde hebben die over landbouw gaat, fel van leer door onbehoorlijke opmerkingen naar D66, SP, de PvdD en GL . De verdeeldheid was groot. De emoties waren voelbaar.

Als fractie hebben we in het debat verschillen bloot gelegd. De bestuurlijke koerswijziging van de SGP gedeputeerde en het voltallige College hebben we publiek verwoord en zo voor iedereen zichtbaar gemaakt. We hebben vastgehouden aan de ambitie de stikstofdepositie fors te beperken en ook de reductie van de veestapel als middel benoemd. En we hebben in onze bijdragen in de Staten een krachtige stem gegeven aan kwetsbare natuur. Onze koers voor de toekomst van de landbouw in Nederland blijft: we willen de staat van de natuur versterken en de landbouw zal haar uitstoot van stikstof (die neerslaat in kwetsbare natuur) fors moeten beperken. Er is geen keus!

Op het einde van het debat hebben we samen met andere partijen een motie van treurnis ingediend. Die haalde het uiteraard niet. De coalitie sloot de rijen. Maar ik voorzie dat het in de coalitie met dit dossier nog stevig kan botsen. De PvdA lijkt vleugellam. De CU staat achter haar minister van Landbouw en verwacht dan ook een wijziging van het landbouwbeleid in de provincie. De CDA fractie is verdeeld (maar zit gevangen in decennia boerensteun) en de VVD  babbelt mee. En ondertussen ontstaat het beeld dat de SGP alles uit de kast haalt om haar gedeputeerde vooral te steunen. Want die had het zichtbaar moeilijk.

Wij dienen naar aanleiding van de technische sessie en het debat een nieuwe serie schriftelijke vragen in. Er is en blijft nog veel mist bestaan dat het debat niet ten goede komt en geen recht doet aan transparant democratisch bestuur. We zullen als oppositiepartij blijvend opkomen voor de Tuin van Nederland waar het voor iedereen goed recreëren, ondernemen, wonen en werken blijft. Maar dan wel in een Tuin die veel beter in balans is!

Wil je het debat terugkijken? Klik dan hier!

Wybren Bakker,

Fractievoorzitter en woordvoerder natuur & landbouw

De afgelopen weken was er veel rumoer over uitingen van D66 dat de veestapel met 50% moet worden ingekrompen om zo bij te dragen aan de reductie van stikstofuitstoot. Veel boeren ervaren die boodschap als een klap in het gezicht. Ze voelen zich weggezet en ontkend. Want veel boeren innoveren permanent (in bodem-, mest en stalsystemen en in het realiseren van nieuwe aanvullende verdienmodellen). En ondertussen zijn ze dagelijks bezig ons allen van hoogwaardig voedsel te voorzien. Die inzet verdient waardering!

Nederland heeft echter een zeer fors probleem. We stoten met elkaar teveel stikstof uit en dat is slecht voor onze natuur in de “stadstaat” die Nederland is. De veestapel is de grootste uitstotende partij. En ondanks alle inspanningen van ondernemers is de uitstoot vanuit de landbouw nog veel te hoog en gaat de natuur en biodiversiteit hollend achteruit. Logisch dat ook de commissie Remkes vaststelt dat ook daar de emissie teruggebracht moet worden. Dat vergt lef, visie, doorzettingsvermogen en geld. De visie is er: over naar natuurinclusieve kringlooplandbouw.

De individuele boeren, met al die bank- en leververplichtingen, hebben het al vele jaren niet makkelijk in het huidige systeem. Zij knokken dagelijks om het hoofd boven water te houden, en de bank en voedingsindustrie tevreden te houden. Het huidige kabinet heeft daarom in de begroting en het klimaatakkoord reeds honderden miljoenen vrijgemaakt voor hulp bij stoppen (warme sanering) en steun bij het wijzigen van bedrijfsmatige en regionale productie- en verwerkingsmethoden. Ook het CDA, VVD en CU steunen die koers en onderkennen dat het “agrarisch ondernemen” anders moet. Het ontbreekt nu echter aan lef om dat ook naar de traditioneel sterke boerenachterbannen te verwoorden. Een andere escape die CDA en VVD nu hanteren is het RIVM (de jarenlange stikstofmetingen) ter discussie te stellen. Daar zal de natuur niet door verbeteren!

Volgens de commissie Remkes is er meer nodig om de reductie van de stikstofemissie te realiseren, ook in de landbouw. Door het voorstel van D66 is er een debat ontstaan – een fel debat, zeker niet allemaal even fraai en empathisch. Maar de feiten spreken voor zich. Als politieke partijen nu gaan “strijden” voor de boeren zonder antwoord te geven hoe de problemen dan wel opgelost moeten worden, dan is dat een loos geluid. Daar hebben individuele boeren niks aan. Wat zij nodig hebben is échte zekerheid voor de toekomst. De staat van onze planeet laat nou eenmaal niet toe dat we eeuwig op deze manier door blijven gaan.

Maak de visie concreet op regionaal en individueel niveau. Help boeren die vrijwillig willen stoppen zodat ze een fatsoenlijke toekomst houden (4 op de 10 Nederlandse boeren overwegen te stoppen omdat ze of geen opvolger hebben of nieuwe milieumaatregelen niet kunnen financieren) en steun huidige en toekomstige natuurinclusieve kringloopboeren bij de noodzakelijke veranderingen. Pak ondertussen natuurlijk ook mobiliteit, vliegen, industrie en ons consumptiepatroon individueel aan!

Regel nationaal en Europees een goed duurzaam verdienmodel voor boeren en creëer rust in de sector door langjarige wet- en regelgeving. Zorg dat de boer voor haar producten een eerlijke prijs verwerft. Als je nu 130 koeien melkt en alleen de laatste 10 zorgen voor je netto maandelijks inkomen dan kunnen we door meer te betalen voor ons dagelijks eten ook ervoor zorgen dat de toekomstige boer door 80 koeien te melken ook nog een goede boterham verdient. En regel goed dat de boer tevens mee blijft zorgen voor onze collectieve kwetsbare natuur, bijdraagt aan toerisme, lokaal hoogwaardige producten levert en er een duurzame toekomst is voor jonge boeren die graag blijven boeren.

Daarbij moeten we ervoor zorgen dat alle hoogwaardige landbouwkennis, die uniek is in de wereld, beschikbaar blijft en door kan ontwikkelen. Zodat onze bijzondere kunde op het gebied van landbouwtechnologie elders op de aarde benut wordt. Want ook daar moet geleerd worden goed met bodem, water, dieren en ons klimaat om te gaan. Nederland is het voorbeeld voor vele boeren elders op de wereld. Laten we van die kennis nog meer ons exportproduct maken. Want als je een boer kennis geeft zal ze die benutten als er daardoor meer inkomen ontstaat en haar kinderen naar school kunnen gaan. Dus: geen vis maar een hengel. Dat is de kracht van kennis!

Boeren zijn van levensbelang voor onze aarde.  Hun innovatiekracht biedt de kans uit de nationale PAS impasse te komen. En Nederland moet ze daarbij helpen. Dat geeft de ruimte voor een nieuw evenwicht tussen ecologie en economie en zo blijft Nederland wereldspeler op de agromarkt. Want de kennis van onze Nederlandse boeren kan worden ingezet om alle inwoners van onze aarde gezond en duurzaam te kunnen blijven voeden. Dat is de kracht van de boer en de kracht van Nederland. Denk en handel internationaal. Er is een wereld te winnen!

Al langer worden de Nederlandse boeren (die voor ons dagelijks eten zorgen) weggezet als grootvervuilers en gezien als de belangrijkste veroorzakers van teveel uitstoot van stikstof. Inmiddels heeft de Raad van State het systeem van stikstofvereffening de nek omgedraaid en ligt Nederland stil. Alleen al in Overijssel zijn meer dan 1500 projecten geïnventariseerd die door dwingende regels mogelijk niet meer van de grond kunnen komen zolang er geen oplossing voor de stikstofneerslag wordt gevonden. Stikstof hebben we nodig maar een teveel aan uitstoot leidt tot zeer ernstige schade voor de natuur en biodiversiteit als geheel.

Landbouw en mobiliteit zijn twee belangrijke veroorzakers van onze dagelijkse stikstofuitstoot. De overheid wil terecht de Parijsakkoorden halen, maar natuurlijk ook zorgen dat onze economie groeit en o.a. de bouw van woningen hoogste prioriteit krijgt. Maar economische groei en de daarbij behorende uitstoot van stikstof gaat op dit moment niet goed samen met het nakomen van de klimaatafspraken.

LNV

Uiteraard moeten we doorgaan met het verduurzamen van onze mobiliteit. De afspraken van Parijs zijn leidend en het klimaatakkoord dwingt tot snel en zorgvuldig stappen zetten. Dus zorg voor meer snelfietswegen, realiseer E-fiets laadpalen bij alle OV-knooppunten in Overijssel, maak meer ruimte voor electrisch vervoer over weg en water, realiseer de aanleg van waterstofstations en regel dat electrische deelauto’s in wijken en dorpen beschikbaar zijn waarbij de batterijen van E-auto’s weer als buurtaccu’s kunnen fungeren.

Maar omdat de landbouw volgens alle berekeningen de grootste veroorzaker is van dagelijks nieuwe stikstofneerslag moeten we ook in die sector zoeken naar innovatieve oplossingen. Dat doen we niet door boeren als boosdoeners weg te zetten maar juist door ze te ondersteunen en meer kansen voor innovatie te bieden.

Nederland is al jaren toe – en werkt inmiddels stapsgewijs – aan een nieuwe manier om landbouw te bedrijven: de kringlooplandbouw. Na de Tweede wereldoorlog wilde niemand meer honger lijden, dus stond de behoefte aan meer en goedkoop voedsel voorop. De boeren hebben dit voor ons mogelijk gemaakt! Van de potstal en kleinschalig boeren gingen we naar de ligboxstal en voedselproductie op een steeds grotere schaal.

Tegenwoordig is er geen tekort aan voedsel meer maar bestaat de maatschappelijke wens naar duurzaamheid en goede zorg voor onze natuurlijke omgeving. De oplossing voor de toekomst is natuurinclusief en circulair boeren. Dat betekent dat we weer teruggaan naar grondgebonden landbouw met gesloten ketens van voer en mest binnen het bedrijf of in de directe omgeving. Om precies te zijn: stop het gebruik van kunstmest en de invoer van soja, gebruik reststromen als voer voor varkens, geef kippen insecten door ze te laten scharrelen, laat koeien gras eten, verbouw mais voor menselijke consumptie en benut alle mest als bodemversterker.

Er ligt dus een grote opgave. De tijd dringt en we kunnen het de boeren niet alleen laten oplossen. In plaats van voedselproductie op steeds grotere schaal om winstgevend te blijven moeten boeren betaald gaan worden voor hun inzet voor natuurakkers, landschapsbeheer, bomenonderhoud, het creëren van leefgebieden voor weidevogels en het opwekken van duurzame stroom door bijvoorbeeld zonnedaken. Wij vinden dat de politiek op nationaal en provinciaal niveau de taak heeft de boer daarbij te helpen.

Natuur en klimaat moeten prioriteit krijgen want die zijn van levensbelang voor ons allemaal. Als het aan D66 ligt hebben boeren in Overijssel de keuze: steun voor de noodzakelijke verandering naar kringlooplandbouw of hulp bij het stoppen met het bedrijf. Hoe dan ook hebben ze hulp verdiend. Dat vraagt geld vanuit de landelijke overheid als ook vanuit de provincie. Die kunnen enerzijds rechten opkopen (warme sanering) en anderzijds meer geld voor de transitie naar circulaire landbouw vrijmaken door het agro&food beleid van de provincie daar op te richten.

Het CDA kan niet meer wegkijken en dwarsliggen bij saneringen en het sluiten van de kringloop maar gelijktijdig klagen over een tekort aan woningen of het al dan niet openen van Lelystad Airport. Op deze manier “pal staan voor boeren” komt op langere termijn noch de boeren noch de maatschappij als geheel en zeker niet ons milieu ten goede.

Ook de VVD zal moeten kiezen: wil men vee, goedkoop vliegen of huisvesting? Omdat vee permanent stikstof uitstoot kan door vermindering van de veestapel op korte termijn ruimte ontstaan voor het realiseren van projecten waaronder de bouw van starterswoningen. Die nood is hoog en woningcorporaties en projectontwikkelaars moeten de ruimte krijgen de woningvoorraad sterk uit te breiden.

Dat dwingt tot keuzes. D66 ziet kansen voor mens en natuur door boeren te helpen die veranderingen te maken. Er zijn genoeg goede voorbeelden waarbij boeren grondgebonden werken en bijvoorbeeld aan melkproductie doen maar daarnaast ook fungeren als energieboer voor de gemeenschap. Het is tijd dat alle middelen die nu naar boeren gaan voor steun (vanuit de EU, landelijk en provinciaal) samengevoegd worden en dat die enkel en alleen ten goede moeten komen aan boeren die de omslag maken naar kringlooplandbouw of hulp willen voor het beëindigen van hun bedrijf.

Kringlooplandbouw is lokaal en regionaal van karakter. In Overijssel zijn vele goede initiatieven gaande. Maar ook wereldwijd kunnen we veel betekenen: Nederlandse boeren hebben dankzij hun drift tot innovatie de hoogste productie per vierkante meter. Onze boeren zijn wereldleiders in landbouwtechnologie en al hun opgebouwde kennis mag nog meer verspreid worden over de wereld. Laten we dus ook elders helpen om hoogwaardig en gezond voedsel te produceren met de minste milieudruk zoals in Nederland zodat er mondiaal minder landbouwgrond nodig is. Daardoor ontstaat er weer meer ruimte voor bossen.

Elke dag stoppen gemiddeld in Nederland 3 boeren. De sector levert een beperktere bijdrage aan ons BNP. In een metropool als Nederland – waar we natuurwaarden belangrijk vinden maar ondertussen ook meer willen vliegen en globaal blijven handelen – moeten maatregelen genomen worden om de verdere ontwikkeling van economie en ecologie in balans en samenhang te realiseren. Om dat mogelijk te maken moet de landbouwsector voluit geholpen worden. We houden van koeien in de wei en genieten van de hoogwaardige producten die we dagelijks eten. En dat willen we op een duurzame manier blijven doen. We mogen trots zijn op deze sector, dus laten we er ook alles aan doen om hen te helpen de omslag te versnellen. Omarm de boer als uw buur en laten we nationaal en provinciaal zorgen dat we hem niet in de steek laten maar daadwerkelijk steunen bij deze transitie die voor ons allen zo belangrijk is.

Voorzitter

Feit is dat 5 partijen gaan onderhandelen over een coalitieprogramma. D66 is niet blij met het advies van de informateur, omdat er geen winnaar op rechts of op links mee wordt genomen in een nieuw college. Er is echter wel een meerderheid in de Staten. Dat moeten we erkennen. Het is “rechtsgeldig”. D66 zag graag GL  als winnaar toegevoegd aan de huidige coalitie. Daar is blijkbaar door een aantal fracties minder enthousiast op gereageerd want anders was dat wel gelukt.

Onze fractie had, op grond van het 2e gesprek met de informateur, de indruk dat het de nu beoogde coalitie inclusief D66 kon worden. Een coalitie bestaande uit 6 partijen. Een ruime meerderheid, breed door het midden. Niet de meest gewenste coalitie vanuit onze perceptie maar als samenwerken met een winnaar voor anderen echt onmogelijk blijkt, dan was dat wellicht de best mogelijke koers. Ondanks dat de informateur ook het belang van zorgvuldigheid boven snelheid bevestigde was er verrassend snel na het weekend groen licht.

En dat roept de vraag op of er voldoende tijd genomen is voor een diepe zoektocht om met GL te komen tot een brede coalitie. Dat had best enkele weken inzet van allen mogen vergen. Mijn fractie denkt dat die er had kunnen komen mits het CDA en de VVD water bij de wijn hadden gedaan. En daar zat blijkbaar de rem. Nu ligt het voorstel er voor een beoogde coalitie met een kleine meerderheid. Partijen zijn al aan de slag.

Het CDA had kunnen kiezen om D66 erbij te voegen, zoals de VVD afgedwongen heeft dat de SGP er bij kwam en de PvdA er ongetwijfeld op wens van CU bij is gekomen.  We zijn hoogst verbaast dat de VVD, een zogenaamde liberale partij, kiest voor de conservatieve SGP als haar nieuwe partner (hoe leuk de heren ook zijn). Dit leidt bij ons tot onbegrip. Juist de VVD had hier voor D66 kunnen kiezen en dat had zelfs nog een zetel extra qua meerderheid opgeleverd. Een zeer gemiste kans. Ervaringen uit het verleden, als ook programmatische overeenkomsten hadden een dergelijke keuze van VVD, CDA en ook CU kunnen rechtvaardigen.

Voorzitter, het CDA kiest niet voor een 6e partij erbij. Want het CDA wil wederom 2 gedeputeerden leveren. En dan moet je met 5 partijen al uitbreiden naar 6 gedeputeerden. Met 6 partijen nog steeds 2 gedeputeerden leveren zou een brug te ver zijn. Het CDA, met 2 zetels minder ook een verliezende partij, zou kunnen kiezen voor enige bescheidenheid. Dat was op zijn plaats geweest. Maar dat is niet des CDA. Het resultaat is nu: het CDA gaat voor dubbele macht in GS, de nieuw beoogde coalitiepartners accepteren dat en met een kleine meerderheid gaan partijen regeren.

En dat zal effecten hebben voorzitter.

Het gaat naar mijn verwachting harder worden. Van links tot rechts gaat drammen, drukken,  boos worden en zoveel meer. Verschillen zullen sterker uitvergroot worden en vanuit 2 kanten zullen vanuit de Staten op deze beoogde coalitie de “aanvallen” komen.

De nieuwe coalitie kan als reflex meer gesloten, meer intern gaan acteren. Ik ben bang dat daarmee de eerder gesignaleerde polarisatie zoals die in de samenleving ervaren wordt, ook in de Statenzaal toeneemt. Een route die D66 niet wenselijk acht. Een en ander hangt dus sterk af van het handelen van de nieuw beoogde coalitie. En daar kunnen fracties vanaf vandaag ook al richting aan geven.

Daarom een aantal vragen in het bijzonder aan het CDA gericht:

Zat de rem voor een 6 partijen coalitie bij het CDA omdat zij vasthoudt aan voor zichzelf 2 gedeputeerden en partijen 6 gedeputeerden als maximum aanhouden?

Diverse provincies organiseren meetups voor partners en inwoners in de regio’s en nodigen alle fracties daarbij uit om gevoed te worden met behoeften, noden en wensen ter versterking van de keuzes die gemaakt moeten worden: gaan de nu formerende partijen dat op korte termijn ook in Overijssel doen?

Vanuit de ambtelijke organisatie komen voor onderhandelaars vele stukken op tafel, gaat u die informatie met de andere politieke partijen delen? Er bestaat toch zoiets als een geschreven of ongeschreven recht op gelijke informatie voor alle politieke partijen. Als je transparant wilt zijn dan zou dat toch logisch zijn. Ontsluit u die informatie voor iedere fractie?

Tot slot voorzitter

Onze fractie wenst de partijen veel succes bij de onderhandelingen en we zien uit naar de uitgestoken handen die de beoogde coalitie fracties zullen laten zien naar partijen die nu buiten staan. We wachten de beantwoording en verdere stappen van de fracties met belangstelling af.

Dank u wel voorzitter

Op 8 mei heeft de informateur zijn advies voor een nieuwe coalitie in Overijssel gepresenteerd. D66 zit daar niet bij. CDA, VVD, CU, PvdA en SGP gaan over tot formeren. Men noemt dat “door het midden”. Ik duid het als een centrumrechtse coalitie. Als D66 gaan we met volle energie (constructief) oppositie voeren!.

De nieuwe informateur heeft in de afgelopen week twee gesprekken met ons gevoerd. Eerst was de verkenning gericht op de mogelijke bereidheid van D66  in te stappen in een college met Forum. Dit hebben we als onwaarschijnlijk beoordeeld. Zonder dat we blokkades opwierpen waren we bereid tot gesprekken. Onder leiding van de informateur is toen een gesprek met Forum geweest hetgeen bij ons niet leidde tot nieuwe inzichten. Dat de informateur uit dat gesprek geconcludeerd heeft dat deze optie niet werkbaar zou worden begrijpen we. Ook is toen “via het midden” met D66 erbij aan de orde geweest en ontstond enige verwachting bij ons dat dit mogelijk haalbaar zou kunnen zijn ook al was onze grootste wens de huidige coalitie aan te vullen met GroenLinks (als een van de winnaars). Helaas is er een ander advies van de informateur. Zoals het er nu voorstaat doen we niet mee in de nu beoogde coalitie. We moeten er van uitgaan dat deze formatie slaagt.

Terugkijkend:

Hoe nu verder? De toekomstige nieuwe rolverdeling in de Staten zal wennen zijn. Maar jullie kunnen er van ons op aan dat we de komende jaren (constructief) oppositie gaan voeren vanuit ons programma. Daarbij blijven we vasthouden aan onze idealen en principes met als resultaat dat we keihard gaan werken om die idealen en principes zoveel mogelijk te verwezenlijken.

Met vriendelijke groet namens de fractie en Annemieke,

Kernpunten uit de bijdrage van fractievoorzitter Wybren Bakker tijdens het duidingsdebat donderdag 28 maart 2019

Laat me beginnen met de felicitaties aan de winnaars Forum voor Democratie en GroenLinks. Er zijn partijen gelijk gebleven en ook die verdienen een felicitatie: ChristenUnie en VVD. En natuurlijk felicitaties aan het CDA omdat ze de grootste zijn gebleven. Van harte allemaal. Bij winnen voor de één, is er ook verlies voor een ander. De kiezer heeft gesproken en  met een hogere opkomst. Dat is winst voor de democratie.

We hebben landelijke opinies van Forum voor Democratie vernomen zoals,  wel of geen Nexit, de grens sluiten vanwege massa-immigratie, en de ontkenning van klimaatverandering door de mens ondanks de boekenkasten vol aan wetenschappelijke gegevens dat het slecht gaat met het klimaat. Maar wat de inzet van Forum voor Democratie in Overijssel is weten we zeer beperkt.

D66 ziet dat het politieke landschap ook in Overijssel is veranderd. Wij, als sociaalliberale partij, zullen blijven inzetten op verbinding en blijven bereid tot verkenningen wat we – samen met anderen – voor Overijssel kunnen waarmaken. Daarbij passen wat ons betreft ook in een nieuw college, voortbouwend op wat is gerealiseerd, uitgangspunten als haalbaar, betaalbaar, uitvoerbaar en met volle ruimte voor innovatie.

De uitslag van de verkiezingen laat behoorlijke verschuivingen zien die meegewogen moeten worden bij de uiteindelijke coalitievorming. Wij zien een grote meerderheid aan stemmers die voor een duurzaam, groen en sociaal Overijssel kiezen. Als D66 blijven we graag bijdragen aan een duurzaam, inclusief Overijssel met noaberschap, met respect voor ieders denkbeelden en waarden.

In de afgelopen 4 jaar heeft de provincie Overijssel – vertegenwoordigd door GS en PS – laten zien samen te werken met maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. We hebben laten zien dat samenwerking met partners bijdraagt aan samen doen. Die werkwijze past bij D66 en zien we graag voortgezet in de nieuwe beleidsperiode.

Er valt ook op, zoals al eerder door het college verwoord in de P Nota 2019, dat de polarisatie in de samenleving toeneemt. Verschillen tussen

lijken sterker te worden. Hier dient zeer bijzondere aandacht voor te zijn in de volgende collegeperiode. We laten dat toch niet toenemen? Wij hebben toch de taak en de opdracht om beleid zodanig te realiseren dat iedereen mee kan doen, je steun krijgt als het moet, er kansen voor iedereen zijn, en we elkaar vasthouden? Dat je respectvol bent naar de ander, je je veilig kunt voelen, en ook zorgt voor mensen die niet goed in staat zijn voor zichzelf te zorgen. Omdat je samen verder komt.

We willen samenwerken met partijen die – vanuit gedeelde waarden – de opgaven die er zijn willen vertalen. Naar een toekomst die sterker is. We zijn dat schatplichtig aan hen die na ons komen. D66 sluit niemand uit, maar ziet wel grote verschillen die mogelijk zeer moeilijk overbrugbaar zijn.

D66 blijft zich inzetten voor

We werken graag samen met partijen die hieraan een vernieuwde invulling willen geven. De keuzes in 2019 moeten bijdragen aan een sterk Overijssel, ook in 2040 / 2050.