Poliflw

Haagse jaren: De politieke memoires van Ruud Lubbers Theo Brinkel, indertijd medewerker van het Wetenschappelijk Instituut van hetCDA heeft de memoires van Ruud Lubbers tussen 1992 en 1995 geschreven. De herinneringen van de langst regerende premier in de Nederlandse geschiedenis laten zich lezen als een boek over zowel de techniek van de politiek als de psychologische eigenaardigheden van de politici zelf. De Koude Oorlog De Koude Oorlog, markeert een kantelpunt in de geschiedenis. Talrijke aspecten van deze ingrijpende wending komen in de politieke memoires aan bod. Als minister in het progressiefste kabinet ooit, zag hij dat de socialist Joop den Uyl van zichzelf een anachronisme aan het maken was, omdat de samenleving zich eind jaren zeventig niet meer alleen door de staat liet kneden. Eenmaal tweede man van hetCDAwerd hij geconfronteerd met de opkomst van revolutionaire deregulerings- en privatiseringspolitici als Margaret Thatcher (1979) en Ronald Reagan (1980), die het tot dan dominante Keynesiaanse denken een doodsteek toebrachten. Hij moest als premier vervolgens een antwoord vinden op de onweerstaanbare druk die daarna op de verzorgingsstaat kwam te staan. Oppositie Zijn eigenCDA, de partij die hij groot had gemaakt, verloor in 1994 bijna twee vijfde van zijn kiezers. Het werd door de paarse coalitie van Wim Kok en Hans van Mierlo in de oppositie gedreven en kwam voor het eerst sinds 1917 buiten de regeringsmacht te staan. In zijn herinneren hieraan vertelt Ruud Lubbers over het beleid, het vak, de trucs, de vergissingen en zijn persoonlijke drijfveren. Hij vertelt over zijn eenzaamheid die zich, zoals bij veel jongens uit de roomse elite, heeft genesteld toen hij op de kostschool zat en die in de politiek alleen maar dieper wordt. Hij typeert zijn eigen steeds eenzamere premierschap als pastoraal werk en hij schetst zijn angst voor destructieve moedeloosheid. ‘Cynisme is een verleiding. Het is iets heel anders dan ironie, gevoel voor humor. Bij cynisme dooft het vlammetje. Politiek moet geen vlammetjes doven. Politiek moet proberen de schaarse vlammetjes te laten branden.’ Ruud Lubbers was een meespelende regisseur die dacht het toneel te beheersen. Maar ook hij werd op kritieke momenten verrast door toevalligheden. Twee mythes Ruud Lubbers ontmantelt twee mythes. ‘De buitenwacht, ook de journalistiek, weet vaker niet dan wel wat er achter de schermen allemaal gebeurt. Democratische politiek is niet transparant. Dat is echter geen reden voor paranoia. Want die chicanes in de coulissen van de macht zijn niet altijd zetten in een doordacht schaakspel. Politici hebben soms geen idee wat de gevolgen zijn van hun stappen. Ze improviseren er niet zelden op los en verzinnen er pas achteraf een strategie bij’. No-nonsensebeleid Ruud Lubbers was een van de belangrijkste crisispremiers van Nederland. Hij voerde in kabinetten met de VVD een no-nonsensebeleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Hij leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Hij was een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn Haagse werkkamer, het torentje. Quasi-leiders hebben de neiging hun leiderschap met teksten als de grootste dit, de ergste dat op voorhand te hyperboliseren. Ruud Lubbers draait het in zijn memoires om. ‘Politiek is een nobel vak, mits je je neus niet ophaalt voor de noblesse om zo nu en dan de riolen schoon te maken’. Europese Unie Ruud Lubbers heeft veel voor Nederland en daarbuiten betekent. Zo bracht hij in 1992 samen met de ministers Van den Broek en Kok en staatssecretaris Dankert de Wet Goedkeuring van het op 2 februari 1992 in Maastricht tot stand gekomen verdrag over de Europese Unie tot stand. Dit Europese verdrag vormde de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Zijn naam wordt binnen en buiten het CDA nog altijd liefkozend genoemd, als deChristendemocraat die bijna twaalf jaar minister-president was en daarmee de langstzittende premier.

Geen eurobonds, wel uitbreiding van de voorwaarden waaronder het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) mag worden ingezet. Dat lijkt de conclusie van de eurotop die afgelopen week plaatsvond. Een coronapakket van 540 miljard euro moet garanderen dat Zuid-Europese landen de medische kosten kunnen dekken en hun economie overeind kunnen houden. Voor de EU een nieuwe stap richting een ever closer union.Eenmaking boven gezond verstandMaar de crisis toont nogmaals aan dat de euro onhoudbaar is. De verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa zijn simpelweg te groot. Die les had al getrokken moeten worden in de vorige eurocrisis, toen Griekenland, Ierland en Portugal met steunpakketten overeind werden gehouden. Maar telkens worden zowel Noord-Europese landen als Zuid-Europese landen het slachtoffer van de Europese eenmakingsdrang. Onze economieën en samenlevingen worden ondergeschikt gemaakt aan de EU-ideologie.

Dat werkt zo. Bij de invoering van de euro werd een monetaire unie gecreëerd, maar geen politieke unie. Het idee: de noodzaak voor een politieke unie zou wel blijken. De euro als breekijzer waarmee de politieke unie aan lidstaten zou worden opgedrongen. 

Aan dit idee hebben de EU-leiders vastgehouden toen ze, tegen alle gezond verstand en economische principes in, Griekenland binnen de euro hielden. Het doel is niet daadwerkelijk het ondersteunen van Griekenland of Italië, maar het creëren van een politieke unie en van “economische convergentie”. Noord mag Noord niet meer zijn, Zuid niet meer Zuid. Een ideologie die haaks staat op wat vanuit economisch perspectief verstandig is.

Een Zuid-Europees perspectiefDe Zuid-Europese kritiek op de euro snijdt hout. Bij de invoering van de euro is de concurrentiepositie van Zuid-Europa ernstig verzwakt, omdat de euro een “duurdere” munt is dan de lire, de peseta of de drachme. Daardoor werd exporteren voor Zuid-Europa moeilijker dan voorheen, wat de maakindustrie hard heeft getroffen.

Toen de financiële crisis Zuid-Europa aan de rand van de afgrond bracht, was een gecontroleerde ontvlechting de beste optie geweest. In plaats daarvan gingen de Europese leiders akkoord met het slechtste van beide werelden. Noord-Europa stond toe dat honderden miljarden belastinggeld in de Zuid-Europese staatsschulden werden gepompt. In feite verdween een groot deel van dat geld direct naar de banken, niet in de Zuid-Europese economie. Het geld bestaat alleen fictief. Zuid-Europeanen hebben er nooit iets van gezien.

Intussen werden Zuid-Europese landen gedwongen Brusselse budgetdictaten na te leven. Ongekozen regeringen met technocraten - zoals die onder leiding van Mario Monti in Italië - voerden harde bezuinigingen door, waardoor de werkloosheid hoog bleef. Hierdoor verslechterde de koopkracht en werd de crisis alleen maar verdiept. Zelfs na jaren van relatieve economische voorspoed zijn landen als Spanje en Griekenland deze crisis nog steeds niet te boven gekomen. De werkloosheid blijft er hoog. Men kan zich afvragen of deze toestand niet permanent zal zijn.

Twee zijden van dezelfde medailleVoor Noord-Europese landen is de invoering van eurobonds terecht onacceptabel. Het is niet rechtvaardig om Nederlandse en Oostenrijkse belastingbetalers te vragen om - direct of indirect - voor Zuid-Europese staatsschulden te betalen. Maar het is ook duidelijk dat de huidige situatie voor Zuid-Europa niet werkt. Het holt van crisis naar crisis. Intussen worden democratie, economie en samenleving ondermijnd door Brussels bezuinigingsbeleid.

Sommige politici proberen Noord- en Zuid-Europeanen tegen elkaar uit te spelen. Noord-Europese “vrekken en egoïsten” versus Zuid-Europese “knoflooklanden met een gat in hun hand”. Maar in werkelijkheid zijn zowel Nederlanders als Italianen, zowel Duitsers als Grieken slachtoffer van de EU-eenmakingswaan van de politieke klasse, die het ideaal van de ever closer union steeds maar weer voorrang geeft ten koste van de belangen van de eigen bevolking. De Zuid-Europese woede over de antidemocratische troika die de economie kapotbezuinigt en het Noord-Europese onbegrip over het zoveelste miljardenpakket om de Zuid-Europese toegang tot de internationale kapitaalmarkt te garanderen: ze zijn niet tegengesteld, maar juist twee zijden van dezelfde medaille.

Eenmaking of ontvlechting?Er zijn nu twee opties: eindeloze Europese eenmaking of gecontroleerde ontvlechting.

We kunnen doorgaan op hetzelfde pad. Dat kan langzaam of snel. VVD en CDA zijn voorstander van doormodderen. Zij lijken verdere monetaire en politieke eenmaking hooguit te willen afremmen, maar moeten - zoals Hoekstra - keer op keer akkoord gaan met een nieuwe stap vooruit. Eurofederalisten zijn op hun beurt van mening dat crises als de huidige aantonen dat de eenmaking een stuk sneller zou moeten verlopen. Alsof de Nederlandse en Italiaanse economie op elkaar gaan lijken als we de budgetmacht naar Brussel overhevelen of een schuldenunie aangaan. Een gevaarlijke illusie. Nederland zal nooit Italië worden, Griekenland nooit Duitsland. De convergentiewaan is gebaseerd op een fundamentele onderschatting van de diepgeworteldheid van de gewoontes en tradities die Europa rijk is, weerspiegeld in onze samenlevingen en dus in onze economieën. Eurofederalisten begrijpen dat de huidige situatie onhoudbaar is, maar niet dat verdere eenmaking heel Europa slechts dieper in het moeras zal trekken.

Het enige alternatief: gecontroleerde ontvlechting van de eurozone; de terugkeer van monetaire soevereiniteit naar de natiestaten van Europa. Zuid-Europese regeringen kunnen het begrotingsbeleid voeren dat de bevolking gewenst acht - wellicht met meer publieke investeringen - en zullen een betere concurrentiepositie hebben, waarmee ze de werkloosheid kunnen terugdringen en hun economie uit het slop kunnen trekken. Noord-Europese landen hoeven niet met miljardensteunpakket na miljardensteunpakket akkoord te gaan en worden behoed van een eeuwig voortdurende schulden- en transferunie, waarbij de koopkracht van gewone Noord-Europeanen op het altaar van de internationale financiële markt wordt geofferd aan een fictieve god in Brussel.

Hoe moet die gecontroleerde ontvlechting er precies uitzien? Hoe zorgen we ervoor dat onze economieën niet volledig worden ontwricht en dat we onze welvaart beschermen? Dat is een volgende stap, waarover goed moet worden nagedacht. Maar dat de ontvlechting moet plaatsvinden, is duidelijk - en wordt alleen maar duidelijker door de eurogroepbijeenkomst van afgelopen week. Verdere eenmaking kent alleen verliezers; gecontroleerde ontvlechting en nationale soevereiniteit zijn in ieders belang.

CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vindt het Europese steunpakket een ‘verstandig en goed resultaat, langs de Nederlandse inzet (zowel van het kabinet als van de Kamer). Dat betekent: solidariteit in moeilijke tijden, maar geen gezamenlijke schuldenuitgifte.’ Dinsdag steunde Omtzigt tijdens het debat daarin de lijn van minister Wopke Hoekstra.Lees hieronder meer over zijn inbreng tijdens het debat:Als Europese Unie staan we in deze coronacrisis voor een unieke uitdaging. We hebben een gezamenlijke tegenstander, het coronavirus, dat we met alle lidstaten moeten verslaan. Wat het CDA betreft is het belangrijk om in deze tijden van nood solidair te zijn met elkaar, door extra steun te geven aan gebieden die het zwaarst getroffen worden. Maar dat betekent niet dat we, zonder voorwaarden, elkaars schulden overnemen in de vorm van zogenoemde ‘Eurobonds’.Pieter Omtzigt: ‘We dienen gezamenlijk de brand te blussen en elkaar bijstand te bieden tijdens het blussen en tijdens de wederopbouw. Dat is een grote gezamenlijke inspanning. Als we dat niet samen doen, dan gaan en blijven onze Schengen-grenzen dicht, dan zakt het land met de meeste problemen door zijn hoeven en hebben wij daar binnen de Eurozone allemaal last van. Maar dit is wat anders dan elkaars schulden overnemen. De vraag om nieuwe permanente overdrachten zonder duidelijke voorwaarden begrijpen we. Maar dat is geen oplossing voor een zeer hevige, maar uiteindelijk tijdelijke crisis.’Tijdens het debat diende Pieter Omtzigt hierover samen met VVD, CU, SP, 50PLUS en SGP een motie in, die daarmee een meerderheid haalt. Daarin verzocht hij de regering om:• Vormen van onmiddellijke bijstand mogelijk te maken en toe te spitsen op de zwaarst getroffen gebieden en ook meer ruimte binnen de EU begroting te maken voor noodmaatregelen en voorbereidingen op (medische) rampen;• Niet in stemmen met ‘Eurobonds’ of andere vormen van schuldmutualisering;• Bij gebruik van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) voor herstel vast te houden aan voorwaarden.Omtzigt: ‘Samenwerking met solidariteit als uitgangspunt is noodzakelijk. Dat heeft minister Hoekstra ook gezegd. De EU heeft dan ook een fors aantal uitzonderlijke en tijdelijke stappen genomen. De begrotingsregels zijn tijdelijk opgeschort, de Europese Centrale Bank is een nieuw groot opkoopprogramma gestart, gericht op getroffen landen. Daardoor kunnen die landen tegen lage rentes blijven lenen. Daarnaast is het goed dat de Unie 37 miljard uit het eigen budget vrijgemaakt heeft in de strijd tegen het virus. Dat geld moet volgens ons eerlijk verdeeld worden. Het CDA heeft dan ook opheldering gevraagd waarom juist Polen en Hongarije veruit de grootste sommen geld krijgen en niet Italië en Spanje, die vele malen harder getroffen zijn.’ Meer informatie over de verdeling van de 37 miljard, lees je in dit bericht van de Telegraaf.

Als het aan Chantal Zeegers, DENK en de VVD ligt mogen nachtwinkels langer open blijven. De sluitingstijd is nu 01.00 uur ‘s nachts, maar dat zou tot 06.00 uur ‘s ochtends moeten kunnen zijn volgens de drie partijen. Samen diende zij een hierover een initiatiefvoorstel in.

Uit eigen onderzoek bleek dat ca. 80% van de avondwinkeliers langer open wil zijn. De winkeliers moeten vaak sluiten als er nog klandizie is, hierdoor lopen zij inkomsten mis. Doordat supermarkten langer open zijn, is het moeilijker voor avondwinkeliers om het verschil te maken. “Avondwinkeliers zouden zelf moeten kunnen bepalen hoe laat ze de deuren sluiten, met 06.00 als uiterste tijd”, aldus Chantal. “Het is niet zo dat ze langer open móeten zijn, maar je wil ondernemers wel de mogelijkheid geven.

Het initiatiefvoorstel wordt binnenkort, samen met de reactie van het college, besproken in de commissie Economie, Duurzaamheid, Energietransitie en Mobiliteit (EDEM).

Het bericht D66: Nachtwinkels langer open! verscheen eerst op Rotterdam.

Algemeen Dagblad, donderdag 20 februari 2020

door Ilah Rubi