De Feiten
Het bedrijf wil op grotere schaal plastic microfilters (‘membraanmodules’) produceren. Momenteel hebben ze een experimentele fabriek in Enschede. Voor de uitbreiding hebben ze een bedrijfsperceel gekocht in Hengelo, vlakbij Thales aan de Haaksbergerstraat. Hun micro waterfilters kunnen van verontreinigd water drinkbaar water maken. Wereldwijd is er een groot probleem met vervuild water en hun filters zouden een oplossing kunnen bieden in heel veel situaties. Er is een eerste contract met Pepsi Cola afgesloten. Het bedrijf is inmiddels een beursgenoteerd bedrijf met aandeelhouders die er miljoenen in investeren (beurswaarde half miljard euro)
Waarom in Twente?
De plastic waterfilters worden gefabriceerd door gebruikmaking van zogenaamde ‘nano-technologie’. Die is met name ontwikkeld op de universiteit Twente. Eén van die wetenschappers, de heer Roesink is ook een van de oprichters van het bedrijf. Een eerste proeffabriek is gestart in Enschede. De uitbreiding van de fabriek wil men graag in Twente realiseren. Naar zeggen komen daar 200-300 nieuwe personeelsleden te werken.
Waarom is zoveel water nodig?
NXFiltration wil 700 miljoen liter grondwater per jaar op kunnen oppompen. Daarvoor vragen ze nu bij de provincie een vergunning aan. Het bedrijf zegt dat ze voor hun productieproces deze enorme hoeveelheid water uit de grond nodig hebben. Daarnaast wil men ook gebruik kunnen maken van het water uit het Twentekanaal en drinkwater van Vitens.
Grenzen grondwateronttrekking bereikt
Vitens heeft het bedrijf laten weten geen drinkwater te willen leveren. Het bedrijf is geschrokken van de weigering van Vitens om drinkwater te leveren voor hun productieproces. Vitens heeft onlangs laten weten dat het vreest de drinkwatervoorziening in hun leveringsgebied tegen 2030 niet meer te kunnen garanderen. Dit heeft te maken met de toename van droogteperiodes in de recente jaren, die het gevolg zijn van de klimaatveranderingen. NXFiltration zegt te zijn geschrokken van de weigering van Vitens. Want hun behoefte aan grondwater is cruciaal, naast water uit het Twentekanaal. Grondwater is zuiverder dan kanaalwater, dat eerst nog gezuiverd moet worden om te kunnen worden gebruikt.
Niko Wanders, droogte expert van de universiteit van Utrecht vindt het niet te begrijpen dat een dergelijk bedrijf met een hele grote waterbehoefte zich in de droogste regio van het land gaat vestigen. De grondwaterstanden in Oost Nederland en dan met name in Twente zijn de afgelopen jaren in de zomers en de perioden ervoor en erna steeds lager geworden. Dat komt mede door legale en illegale bodemwateronttrekkingen. We krijgen steeds vaker de waarschuwingen geen vijvers of badjes meer te vullen, tuinsproeien te beperken, korter te douchen. Boeren krijgen een beregeningsverbod en de lage stand van het Twentekanaal moet door Rijkswaterstaat via overpompen vanuit de IJssel worden aangevuld. Dan nog noopt de lage waterstand schepen soms om niet vol beladen te varen.
Paradox
NXFiltration voert aan dat ze met hun membraanfilters overal ter wereld water kunnen gaan zuiveren. Maar het water dat het bedrijf inneemt loost het ook weer met resten van productie- en afvalstoffen als afvalwater. Daar zitten zeer zorgwekkende stoffen tussen die ze niet zelf kunnen filteren. Die grote hoeveelheid afvalwater wordt geloosd op het riool en komt in de Twentse waterzuiveringsinstallaties terecht.
Omstreden bouwvergunning
Het bedrijf heeft inmiddels een bouwvergunning verleend gekregen door de gemeente Hengelo en is met de bouw begonnen . Door de Natuur en Milieuraad Hengelo eo. Wordt betwist of deze vergunning afgegeven had mogen worden. Bij publicatie van de vergunningverlening was niet duidelijk om welke bedrijfsactiviteiten het zou gaan, noch over welke waterbehoefte en de gevolgen van deze massieve grondwateronttrekking. Wel werd duidelijk dat het bedrijf, provincie en gemeente een plan hebben opgesteld voor het bij wateren van 900 bomen in de omgeving van het bedrijf die door de grondwaterverlaging gevaar van verdroging oplopen. Ook was er geen Natuurwetvergunning aangevraagd, waarbij moet worden bekeken wat de stikstofuitstoot is bij het bouwen van het bedrijfsgebouw. Die stikstofuitstoot kan invloed hebben op Natura 2000 gebieden.
Bestuurlijke chantage
Als straks de bouw van de fabriek is afgerond heeft het bedrijf mogelijk nog geen watervergunning. Die is aangevraagd bij de provincie en is nog niet afgegeven. Er zijn 18 bezwaarschriften ingediend die door de provincie beoordeeld moeten worden. Het waterschap is kritisch, Landschap Overijssel is meer dan kritisch en vanuit Vitens is de boodschap duidelijk. Daarbij komt ook een onlangs gepubliceerde waarschuwing van het RIVM waarbij zij stellen dat de drinkwatervoorziening in Oost Nederland in gevaar komt. Op het moment dat de provincie een definitief besluit neemt zal de bouw van de fabriek ver gevorderd zijn en komt het argument naar voren dat ze al miljoenen geïnvesteerd hebben en de watervergunning dus wel moet worden afgegeven. Hiermee vindt er mogelijk chantage plaats simpelweg door het niet op elkaar afstemmen van de vergunningen. De bouwvergunning had minstens afhankelijk moeten worden gesteld van een verleende waterwetvergunning.
Hoe kan een gemeente, nadat ze eerst een bouwvergunning hebben afgegeven, een regeling voor bewatering van minstens 900 bomen treffen met dit bedrijf zonder de Natuur en Milieu Raad te betrekken? Dit bewateringsplan laat juist zien dat de impact van de wateronttrekking enorm is. Wat als de bomen toch het loodje leggen vanwege droogte. Is het dan helaas pindakaas?
Verantwoordelijkheid van Provincie en Waterschap.
Hoe kan er in tijden dat waterschaarste als gevolg van klimaatverandering een urgent probleem vormt zo’n vergunning voor wateronttrekking worden afgegeven? Het lijkt de bedoeling dat deze voor onbepaalde tijd wordt afgeven en dat het bedrijf daarmee ook volop grondwater kan oppompen in tijden van grote droogte.
Besturen is vooruitzien. Meedenken met een bedrijf is één. Maar de overheid staat voor het algemeen belang en hoort dus hoeder te zijn van onze natuur, bodem en schaarser wordende bronnen zoals water. Water is de laatste nutsvoorziening die nog niet aan de markt is overgeleverd. Immers democratische zeggenschap is daarbij van zeer groot belang. Die verantwoordelijkheid moet serieus genomen worden, vooral in het licht van een toenemende schaarste in de nabije toekomst. Daarbij hoort ook de bewaking van de kwaliteit van de rioolwaterzuivering voorop te staan.
