Lees hier de bijdrage van Pieter Grinwis aan het debat over het coalitieakkoord op 19 december 2019.
Voorzitter, terwijl we naar dit IJspaleis fietsten hadden we misschien wel de hemelse klanken van de Messiah of het Weihnachtsoratorium in onze oren, of hoorden we één van de vele Christmas Carols voorbij waaien. In deze adventstijd op weg naar Kerst, moeten wij vandaag debatteren over een coalitieakkoord. Over contrasten gesproken. Een coalitieakkoord bovendien waarvan het jammer is dat het nodig is, maar waarbij ook geldt dat het goed is dat het er is. Daarom allereerst mijn hartelijke felicitaties aan de gloednieuwe coalitie met dit akkoord.
Voorzitter, het was 19 september, vandaag precies drie maanden geleden, dat we op deze plek de begroting van het vorige college bespraken. Niet te geloven wat er sindsdien in dit huis en in deze stad is gepasseerd. Daarom sta ik hier ook met gemengde gevoelens. In het besef dat we nog steeds niet zeker weten wie dader en wie slachtoffer is. Ik begrijp hoe vreselijk zuur deze dag is voor Groep de Mos, maar dat laat onverlet dat het een zwaktebod is om hier niet te verschijnen. Ook zij zouden moed kunnen putten uit dit akkoord: er worden immers veel afspraken uit het vorige coalitieakkoord gecontinueerd.
Hoe dat ook zij, voor de ChristenUnie/SGP is het glas halfvol. Goed dat het college bijvoorbeeld hard blijft lopen om Zuidwest, één van de meest kwetsbare delen van onze stad, te laten opbloeien. Maar u weet ook, alleen meer aandacht brengt oplossingen nog niet dichterbij. De Moerwijkers moeten het nu echt gaan merken, de bewoners in een beschimmelde woning, in een overbelast portiek, in een door ratten geplaagde omgeving. Want na de mooie woorden, is het nu tijd voor de daden. Ik zeg het tegen het hele college, maar gelet op deze onderwerpen zeker tegen collega Balster: kom als een raket uit de startblokken!
En laat op dezelfde manier de inwoners van onze stad die gebukt gaan onder armoede en schulden wat merken van de extra inzet van het stadsbestuur. Hebben de onderhandelaars in dit kader overwogen om, evenals de gemeente Arnhem voor volgend jaar heeft aangekondigd, de schulden die de bewoners nog hebben uitstaan bij de gemeente kwijt te schelden? Is het geen tijd voor een Jubeljaar?
Het stemt mij dankbaar om te zien hoe dit nieuwe stadsbestuur, waar mijn fractie weliswaar niet toe behoort, zich toch heeft willen laten inspireren door tal van onze voorstellen van de afgelopen jaren. Door onze tegenbegroting “Voor een betere kijk op Den Haag”, met daarin een forse tempering van de bezuinigingen op zorg en welzijn, een investering in extra handhavers en betere bestrijding van ondermijning en een iets hogere bijdrage van woningeigenaren. Door onze discussienota “Voor een woonstad met toekomst” met onder andere de tijdelijke zelfbewoningsplicht. Door ons gezamenlijke initiatief “Laat ’t Leefbaar, Verminder Verkamering”, met een vergunningplicht voor kamerverhuur aan meer dan twee personen. En door het voorstel “Van het lachgas af”, met een verbod op de verkoop van lachgas in onze stad. Hulde!
PijnpuntenMaar voorzitter, het akkoord biedt niet alleen veel moois, er is ook een aantal pijnpunten, waar ik niet aan voorbij kan gaan. Ik noem er twee: de bezuinigingen op zorg en jeugd en de invulling van het prostitutiebeleid.
Allereerst de bezuinigingen op zorg en jeugd. Trots werd er bij de perspresentatie door collega’s Koster en Balster gesproken over een halvering van de bezuinigingen ten opzichte van de eerder gepresenteerde begroting. Maar voorzitter, wat een mythe is dat. Oké, de structurele bezuinigingen zijn met een kleine 25 miljoen dan wel wat onsjes minder dan de ruim 32 miljoen uit de ingetrokken begroting, maar het verschil van 7,6 miljoen is nog niet eens een kwart minder. En dan boeken de coalitiepartijen de incidentele bijdrage van het kabinet ook nog eens structureel in.
En laten we niet over het hoofd zien: in 2020 - en dat begint al over minder dan twee weken! - boekt deze coalitie een bezuiniging van 20,6 miljoen in. Dat is nog geen schamele 0,7 miljoen minder dan in de vorige begroting. Weliswaar komt er eenmalig 14,5 miljoen aan landingsgeld voor de komende jaren beschikbaar, maar er ligt intussen ook een uitspraak van de rechter dat de jeugdzorgtarieven omhoog moeten. En dat zal niet gratis zijn. Hoe gaat die bezuiniging van nota bene meer dan 20 miljoen, die over anderhalve week ingaat, ingevuld worden? Wie gaat daar de prijs voor betalen? Welke zorgbehoevende oudere krijgt minder thuiszorg, welke kwetsbare jongere kan straks niet meer naar zijn dagbesteding? Daarover tasten we als raad nog volledig in het duister, maar ook zorgbehoevenden en zorgaanbieders weten totaal nog niet waar ze aan toe zijn. En dát terwijl we ook en passant nog even een forse wijziging doorvoeren in de financieringssystematiek. Voorzitter, duidelijkheid is gewenst, eigenlijk voordat 2020 begint, maar uiterlijk in de begroting die eind januari verschijnt. En om dat zeker te stellen de volgende motie, met als dictum:
verzoekt het college bij het opstellen van de nieuwe programmabegroting 2020-2023 meer duidelijkheid te bieden over de maatregelen behorend bij de voorgenomen bezuinigingen dan in de ingetrokken begroting, de onzekerheid hierover bij de aanbieders - van met name maatschappelijke opvang, beschermd wonen en Housing First - zo snel mogelijk weg te nemen en in de begroting duidelijk te maken hoe de € 6 miljoen ter verzachting van de jeugd- en zorgtekorten wordt aangewend.
Voorzitter, ten tweede maak ik me zorgen over het grote onrecht dat nog steeds dagelijks in onze raamprostitutiestraten plaatsvindt. Er is gelukkig kort aandacht voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen. Maar we weten vanuit de hulpverlening hoe ingewikkeld het voor hen is om echt uit de handen van pooiers en huisjesmelkers te raken en ook de volgende stap weg uit deze branche vol uitbuiting te zetten. Laat de nieuwe coalitie zich dus ook inzetten voor echte (re-)integratie in onze samenleving. Is zij daartoe bereid? En is het college bereid om als verplaatsing van de raamprostitutie een feit wordt, iedere sekswerker een op maat gesneden aanbod aan te bieden om uit te stappen? Zo kan en passant het aantal mensonterende ramen fors worden teruggebracht.
PluspuntenVoorzitter, na deze twee pijnpunten, kom ik op twee pluspunten uit het coalitieakkoord, over wonen en drugs. Op de goede voornemens inzake duurzaamheid en mobiliteit ga ik nu niet verder in, aangezien daar weinig is veranderd.
Collega Balster en ik hebben de afgelopen jaren zij aan zij geknokt voor betaalbare toegang tot Den Haag als woonstad. En daarom hebben we gepleit voor een scherpere aanpak van particuliere beleggers die schaarse koopwoningen voor de neus van starters wegkapen. En hebben we ons samen ingezet om de ongecontroleerde groei van verkamering aan banden te leggen. Voormalig wethouder Wonen Revis was bij deze voor de leefbaarheid van onze stad zo belangrijke onderwerpen niet bepaald haantje de voorste, dus ik ben blij dat er in dit coalitieakkoord een paar belangrijke wissels omgaan. En ik hoop dan ook dat wethouder Balster met gezwinde spoed aan de slag gaat om de heel mooie woonparagraaf uit te voeren.
Als tweede ben ik blij dat de nieuwe coalitie de roze bril heeft afgezet als het gaat om het kijken naar drugs, coffeeshops en lachgas. Dat er niet langer wordt weggekeken van de o zo vervelende gevolgen die een pilletje of ballonnetje kunnen hebben. Ik ben dan ook verheugd dat deze coalitie, net als mijn fractie, van het schadelijke lachgas af wil. En wat een timing: op de dag van de presentatie van het akkoord werd vanuit ‘het andere Den Haag’ een verbod op de verkoop en het bezit van lachgas aangekondigd. We weten echter allemaal dat dit verbod nog wel even op zich laat wachten, zeker nu een aantal liberale en libertijnse partijen in het andere Den Haag nog weigeren de welbekende roze bril af te zetten. Gelukkig zijn de lokale VVD, D66, GroenLinks en PvdA verstandiger. En daarom mijn oproep aan het nieuwe college: neem voortvarend het initiatiefvoorstel ‘Van het lachgas af’ in behandeling en wacht niet tot het gekissebis honderd meter verderop ten einde is. Graag reactie.
UitdagingenVoorzitter, na twee pijn- en twee pluspunten, benoem ik graag ook nog twee uitdagingen voor het nieuwe college. Natuurlijk is het eerste woord dat dan valt ‘integriteit’. Terecht is hier veel aandacht voor in het coalitieakkoord. Maar voorzitter, integriteit krijg je natuurlijk niet geregeld op papier. Het moet blijken in de praktijk, waarbij heel goed beseft moet worden dat “Integrity is doing the right thing, even when no one is watching”, zoals C.S. Lewis het zo treffend verwoordde. Voor ons allen de uitdaging om het nieuwe integriteitsbeleid zo concreet mogelijk te maken. Mijn vraag aan de nieuwe coalitie is daarom, met de bevindingen van de integriteitscommissie scherp op het netvlies: hoe zien ze dat nou precíes voor zich? Wat gaat er in de praktijk veranderen op het gebied van subsidieverstrekking; van vergunningverlening; van opdrachtgeverschap naar grote bouwcombinaties; van het uitruilen van zaken buiten de collegetafel en op het gebied van de zogenoemde non-interventiepraktijk? Die laatste twee getuigen immers van een “ongepaste bestuurscultuur”, en niet van een “collegiaal bestuur”, zoals de adviescommissie terecht opmerkt. Graag een grondige reactie.
Als tweede de uitdaging om er echt voor de héle stad te zijn. De prioriteit die de nieuwe coalitie aan Zuidwest geeft, is wat dit betreft hoopgevend. Maar er is meer nodig. De grootste fractie in deze raad, die veruit het grootste werd in de oudere volkswijken, doet namelijk niet meer mee. Mijn oproep aan het college is dan ook: reik iedereen de hand, ook in de raad. Niet alleen aan mijn partij, als constructieve oppositie, maar ook aan de grootste fractie van deze raad. De partijen die nu in het college plaatsnemen hebben onmiskenbaar hun electorale basis op het zand. Het is aan dit college om te laten zien dat het oog heeft voor elke plek en elke inwoner van onze stad. Dat het ook een boodschap heeft aan Laak, Leyenburg, Duindorp en Scheveningen. Wat dat betreft geeft de nieuwe passage over de vreugdevuren te denken. Die is zo ontzettend kil. Met geen woord wordt gerept over de ‘traditie’, laat staan over de waarde die deze heeft voor gemeenschappen in onze stad. Waak ervoor dat u zich niet opsluit in het IJspaleis, druk met afstemmen en overeenstemming zoeken, is daarom mijn oproep aan het nieuwe college. Wees geen regentesk college, maar een rechtvaardig college, dat blijvend oog heeft voor de echte noden in de stad die het bestuurt.
Slot Voorzitter, ik rond af. Ruim 2000 jaar geleden klonk in de buurt van Bethlehem: “Zie, ik verkondig u grote blijdschap, die voor heel het volk wezen zal”. Zoals u weet, had dat geen betrekking op een coalitieakkoord, maar op de komst van een kind, hét Kind, Christus. Natuurlijk hoop ik dat het coalitieakkoord en de uitvoering daarvan heel het Haagse volk zal vervullen met blijdschap. Dat is echter geen sinecure, zoals we alleen vandaag al in allerlei toonaarden hebben kunnen horen. Daarom ben ik blij dat we volgende week weer Kerst kunnen vieren, een feest van vrede en vreugde voor iedereen, een feest om blij van te worden, van de meest loyale coalitiekameraad tot het meest geharnaste oppositielid. Die vreugde van het kerstfeest, van het Christusfeest, wens ik u daarom graag allemaal toe. Én wijsheid, om onze geliefde stad goed, getrouw en rechtvaardig te besturen. Dank u wel.
Aanstaande donderdag is het zover: we mogen stemmen voor Europa. De ChristenUnie-SGP staat voor goede samenwerking in Europa, maar beslist geen koers naar een soort superstaat.
