Aan de rand van Oosterbeek, tussen de Rijn en de Veluwe, naast een verwaarloosd bedrijvengebied, ligt een groot gebouw met een kleiner huis in dezelfde stijl ernaast. Dit is het voormalig station Oosterbeek-Laag. De trein Arnhem-Nijmegen is inmiddels verstopt achter een geluidsscherm. Als argeloze bezoeker snap je niet meteen dat je op een groot station terecht gekomen bent.
Sloop
Alles is er nog op dit veel te grote station, dat optimistisch in 1880 werd gebouwd voor de talloze mensen die hier zouden gaan wonen en overstappen. Het was toen zelfs drie keer zo groot als het nu is. Ze kwamen niet, het station werd verwoest in de Tweede Wereldoorlog en deels hersteld door NS. Een paar dagen voordat het gesloopt zou worden, kraakte Ton Zwartkruis, toen nog student op de sociale academie, met een paar vrienden de twee gebouwen. Dat was 1983. CDA-fractievoorzitter Zuurmond zorgde ervoor dat NS bewoning accepteerde, omdat hij net als de krakers de panden wilde behouden. Ton verbouwde het pand eigenhandig. Hij en zijn vrouw Dorine van Geijn en drie andere gezinnen kochten het pand in 2009 voor een paar ton van NS.
Nu is het huis een lusthof, omzoomd met bloeiende heesters. Een van de belangrijkste gemeentelijk monumenten van Renkum. Ton en Dorine wonen in het ‘kleine’ huis, dat vroeger dienst deed als technische ruimte en ‘retirade’ (wc-gebouw) van het station. In het grote huis van de stationschef huizen nu drie gezinnen. Het voormalig perron, met verroeste transformator, is het terras van Ton en Dorine. Tussen het perron en het recent geplaatste geluidsscherm staat de border vol hortensia’s. Een grote pergola draagt een vracht aan druiven. ‘Vroeger raasde hier om de zoveel tijd een trein pal voorbij’ grijnst Ton. ‘Met de bijbehorende windvlaag.’ Hij mist door het geluidsscherm de weidsheid rond zijn huis. Achter het geluidsscherm begint de Veluwe, aan de andere kant van het huis ligt de Rijn. Beide kon je goed zien in het begin. Wat zou het mooi zijn als het station een nieuw centrum werd van een buurtschap midden in het groen.
Plantsoenado’s
De saamhorigheid in het bijzondere buurtje is er al. Ruim een jaar geleden konden Ton en Dorine samen met de overburen het voormalig stationsplein met het klinkerweggetje er omheen kopen. De Plantsoenado’s, noemen ze zichzelf. Een projectontwikkelaar had het nakijken. Het stationsplein, nu een grasveld met bomen erlangs, zou het groene hart kunnen worden van het buurtschap Klingelbeek. Juist op dit moment worden plannen ontwikkeld voor het gebied tussen Arnhem en Oosterbeek, het terrein De Hes en bedrijventerrein Klingelbeek. Hierop inspelend hebben bewoners een landschapsarchitect gevraagd om een plan voor het geheel te maken waarin het karakter van de buurt rondom het station behouden blijft, en het omliggende groen met de buurt verbonden wordt. Ton schetst de visie: ‘Kleine en grotere huizen naast elkaar, met ruimte voor erven, natuur en bedrijvigheid. Met in het midden een plantsoen dat herinnert aan het stationsplein.’
Privébezit staat in dit buurtschap niet op de eerste plaats. ‘We delen in huis wasmachines en de vriezer, en met de buurt delen we groot tuingereedschap’ vertelt Dorine. Bezoekers zijn hier altijd welkom. Maar de bewoners willen ook buiten hun huis de grenzen slechten. In het plan zijn Rijn en Veluwe via het station, het plein en de Slijpbeek met elkaar verbonden. Als ook via De Hes een verbinding met landgoed Klingelbeek gemaakt kan worden en de naburige bedrijven worden verplaatst, zoals GroenLinks wil, wordt dit gebied een prachtig aaneengesloten groen gebied. ‘Precies zoals GroenLinks dat een paar jaar geleden voorstelde’, zegt Dorine.
De uiterwaard aan de overkant is in beheer bij Geldersch Landschap en Kasteelen, dat plannen maakt voor behoud en herontwikkeling van het gebied. Bovendien woont GroenLinks wethouder Joa Maouche aan de andere kant van het spoor. Hij is zeer enthousiast over de ideeën voor de buurt. Is het toeval dat alles zo mooi bij elkaar komt? Ton, nuchter: ‘Als zich zo’n kans voordoet, moet je wel wat doen. Anders gebeurt er niks.’
Bij de zakkende zon steken we het oude stationsplein over naar het paadje door de uiterwaard naar het Grindgat, een populaire zwemplas langs de rivier. ‘Dit is een bijzonder stukje natuur’, vertelt Ton. ‘Het is een brede uiterwaard waarin je de contouren van de oude zomerdijken nog goed kunt zien.’ Dorine straalt. ‘Ik vind dit net Frankrijk.’
