Liever goede buren dan een gedwongen huwelijk met de dominante buurman
Gisteren vond in Hanze Plaza de hoorzitting plaats, waarbij zes leden van de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken zich lieten informeren over de voorgestelde herindeling Groningen-Haren-Ten Boer. Het ging om Albert van den Bosch (VVD), Martin Bosma (PVV), Harry van der Molen (CDA), Monica den Boer (D66), Nevin Ӧzütok (GL) en Roelof Bisschop (SGP).
Enkele honderden mensen, vooral tegenstanders van herindeling uit Haren, waren aanwezig. Zij lieten op een voor voorzitter Martin Bosma acceptabele wijze hun goed- of afkeuring blijken. De sfeer was plezierig.
Wie de hele hoorzitting terug wil luisteren: https://www.tweedekamer.nl/nieuws/kamernieuws/hoorzitting-over-samenvoeging-gemeenten-groningen-haren-en-ten-boer
Kamerleden goed voorbereid
De Kamerleden bleken goed geinformeerd, al was niet alle informatie up-to-date en correct, hetgeen mag worden toegeschreven aan de hier een daar achterhaalde en soms niet correcte informatie in het herindelingsadvies die klakkeloos in het wetsontwerp is overgenomen. Uitstekend dat tijdens de hoorzitting het een en ander kon worden rechtgezet!
Er werden goede, kritische en soms scherpe vragen gesteld; de Kamerleden bleven tot de laatste van de 19 insprekers toe geinteresseerd en alert.
De insprekers
Gedeputeerde Patrick Brouns blonk weer uit in halve waarheden, verdraaiingen en zelfs een pertinente leugen. Hij suggereerde dat de Provincie al sinds 2005 met Haren sprak over herindeling. (Dat de Provincie sprak over de bestuurlijke toekomst van de 23 gemeenten in de provincie, is vast waar, maar in Haren stond het absoluut niet op de agenda voor 2008 en toen constateerde onderzoeksbureau BMC dat opschalen voor Haren niet nodig was en dat Haren, mocht het al nodig worden, het oog gericht had op een soortgelijke gemeente als Tynaarlo). Terwijl de Raad van State concludeerde dat de gemeente Haren niet had ingestemd met lichte samenvoeging, loog Brouns opnieuw dat het college van Haren wel degelijk had ingestemd (er is geen enkel collegebesluit over genomen). Hoongelach uit de zaal was zijn deel.
Op de vraag van Bisschop (SGP) om welke gewichtige reden de TK de lokale democratie zou mogen negeren, noemde Brouns de (inmiddels allang achterhaalde) zorgelijke financiele toestand van Haren. Hij baseerde zich daarbij op de rapporten die hem goed uitkwamen en vertelde niet dat het COELO andere conclusies trok en dat Haren de financien intussen weer helemaal op orde heeft.
Burgemeester Peter den Oudsten benoemde nadrukkelijk dat het een wens van de Provincie was om Haren in het reeds lopende herindelingstraject met Ten Boer te schuiven. Hij deed alsof de stad Groningen er ook maar mee opgescheept was. (Uit de reactie die Groningen stuurde op het wetsontwerp komt een ander beeld naar voren: de stad wil Haren er maar wat graag bij hebben en ziet geen hinder of problemen) Den Oudsten constateerde dat er wonden waren geslagen en achterbannen gespleten en dat dat almaar erger werd naarmate het langer duurde. Hij toonde begrip voor de weerstand in Haren en zei respect te hebben voor de lokale democratie, maar toen gevraagd werd naar de meerwaarde van deze herindeling, sprak hij alleen maar vanuit het perspectief van de stad: een nieuwe krachtige gemeente met groot landelijk gebied, waarvoor een heel nieuwe bestuursstijl nodig was, maar waarmee het allemaal goed zou komen, dankzij een bestuursakkoord (waaraan Haren niet heeft meegewerkt). Tenslotte zei Den Oudsten dat Groningen ‘een goede buur’ zou blijven, ook indien de Tweede Kamer een ander besluit zou nemen dan Groningen voor ogen staat. (Dan maar beter goede buren blijven dan een gedwongen huwelijk met de dominante buurman!)
Dat bestuursakkoord tussen Groningen en Ten Boer en met inbreng van de door de Provincie ingehuurde Marga Kool, was onderwerp van gesprek bij de twee volgende insprekers: vertegenwoordigers van Dorpsbelangen in Ten Post en Garmerwolde. Hun wensen zijn ‘vastgelegd’ in afspraken in het bestuursakkoord. Maar welke garanties biedt dat bestuursakkoord, zo wilden verscheidene Kamerleden weten. Geen enkele, moesten Johan Pleizier en Nynke Kloppenburg erkennen, misschien wel tot hun eigen schrik. Wie gaat de stad aan de afspraken houden als Ten Boer niet meer bestaat? Daar was geen antwoord op. Na wat doorvragen bleken het ook eigenlijk geen afspraken maar slechts intenties. ‘Wat heeft u nodig om daar zekerheid over te houden?’ vroeg Nevin Ӧzütok. Goede informatie en dan maar flink opkomen voor Ten Boer… En verder is het een kwestie van vertrouwen. Martin Bosma vatte het bestuursakkoord als volgt samen: ‘Garanties tot de hoek’.
Jos van Stratum van Ondernemend Haren probeerde neutraal zijn verhaal te doen, maar duidelijk werd dat de meeste ondernemers Haren liever zelfstandig houden. Op de vraag van een Kamerlid of de ondernemers niet gebukt gingen over de forse lastenverzwaringen in Haren, had Van Stratum zijn informatie paraat: de belastingen voor ondernemers zijn in Groningen nog steeds ruim 80% hoger! Ondernemers zijn zeer tevreden over de korte lijnen en de samenwerking met het gemeentebestuur van Haren. Van Stratum acht het onaannemelijk dat bij een fusiegemeente die gedomineerd wordt door de stad en het ambtelijk DNA van de stad, Haren beter af is. ‘Het hemd Groningen zal altijd nader zijn dan de rok Haren’, besloot hij.
Freek van den Berg sprak namens de jongerenraad. Hij toonde zich enthousiast over het kleinschalige Haren en over de goede contacten met het toegankelijke gemeentebestuur: ‘Elke zes weken zitten wij aan tafel met de wethouder’. Jongeren komen graag in de stad, maar zij koesteren hun dorp en vrezen het verdwijnen van dorpse voorzieningen. Maar vooral kwam Van den Berg op voor de lokale democratie, die toch duidelijk gesproken had. ‘Schande dat daar zo mee omgesprongen wordt’.
Jelle Landstra namens het platform Handen af van Haren hield een gloedvol betoog waarin hij duidelijk maakte dat burgers het vertrouwen in de democratie gaan verliezen door de onbehoorlijke wijze waarop door de Provincie met Haren werd omgesprongen. Tot tweemaal toe een waarnemend burgemeester benoemen met de opdracht Haren bij Groningen in te leveren, verspreiden van fakenews en leugens, niet serieus nemen van 900 zienswijzen enz. Landstra sprak vanuit het perspectief van Harense burgers en wist goed over te brengen hoe die hun vertrouwen in de politiek kwijt raken.
Gustaaf Biezeveld van het Burgercomité benoemde maar liefst tien bewijzen van fouten in het fusieproces. Zijn betoog was vooral juridisch gebaseerd. Als uitsmijter deelde hij mee dat het burgercomité diezelfde middag bij het OM aangifte ging doen tegen de Provincie wegens ‘valsheid in geschrifte’.
Het was duidelijk dat de Kamerleden al eerder door Biezeveld benaderd waren. Sterker: zij waren al overladen met brieven en documenten. Dat leek zelfs enige wrevel te wekken.
René Valkema was ingehuurd door de oppositiepartijen om namens hun platform Kansrijk Haren te spreken. Haren moet en zal naar Groningen. Het blijft merkwaardig om dit te horen uit de mond van de man die zich in 2014 afscheidde van het CDA en een eigen fractie vormde onder de naam ‘Haren kiest Tynaarlo’. Het verbeterplan Beterr Haren, dat hij in de zomer van 2016 nog overal verdedigde, werd nu door hem verketterd. Op de vraag wie zijn achterban eigenlijk is, bleef hij schimmig. Het zwijgende deel van de bevolking…
Martijn Lanjouw namens de ondernemingsraad Haren vroeg om een snelle en duidelijke beslissing. De werkdruk is hoog onder de medewerkers, de onzekerheid groot. Hij benadrukte dat ‘de politiek’ niet toestaat dat er voorbereidingen worden getroffen en dat de tijd dringt.
Marjan Bachman hield namens de coalitie een waardig en sterk betoog. U kunt het hieronder door het aanklikken van de link in z’n geheel lezen. Ook de beantwoording van de vragen ging haar zeer goed af. Harry van der Molen vroeg naar de breuk in de coalitie ‘Wij lezen ook kranten’. Bachman maakte duidelijk dat die coalitiebreuk geen verandering brengt in het meerderheidsstandpunt ten aanzien van de herindeling: de strijd voor zelfstandigheid wordt nog altijd door dezelfde meerderheid gesteund. Het breekpunt ging niet over het einddoel maar over verschil in opvatting over de weg naar dat einddoel.
‘Hadden wij maar zo’n D66’er in Den Haag’, riep Martin Bosma aan het eind van de bijdrage van Bachman.
Ietje Jacobs sprak namens de oppositie die van mening is dat Haren op den duur niet meer de gewenste kwaliteit kan leveren. Als voorbeeld noemde zij de omgevingswet die nog niet op orde is.
Namens het college van Haren hield wethouder Michiel Verbeek een betoog dat door Kamerlid Albert van de Bosch ‘vlammend en enthousiast’ genoemd werd. Daar zei Van den Bosch veel respect voor te hebben en ook hij knipoogde naar de verschillen tussen D66 in Haren en landelijk: ‘Ik heb nog nooit zo’n vlammend betoog voor kleinschaligheid gehoord van een D66’er. U zou het landelijk programma nog eens kunnen nalezen en kijken of u nog wel bij de goede partij zit.’
Ook de bijdrage van Verbeek vindt u onderaan deze tekst (link). De kernboodschap: herindeling moet een antwoord zijn op een probleem, maar hier gaat het precies andersom: Haren moet bij Groningen en daar worden de problemen bij gezocht.
Verbeek werd pittig aan de tand gevoeld door verscheidene Kamerleden, maar wist alle vragen vol zelfvertrouwen te pareren. De waardering van het publiek voor zijn optreden werd vertaald in een zeer langdurig applaus.
Vertegenwoordigers van de Milieuadviesraad, het Burgerinitiatief Noordelijke Hondsrug en de Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde benadrukten het belang van het behoud van en goede zorg voor het landschappelijke karakter. Dat zou het best gewaarborgd zijn bij een sterkte groene buffergemeente Haren-Tynaarlo tussen de stedelijke kernen Groningen en Assen.
Tynaarlo kwam vaak langs in de bijdragen. Dat zou de natuurlijke herindelingspartner zijn als het dan per se moet. Het bracht de Kamerleden soms wel in verwarring: kunnen jullie het in Haren nou zelfstandig of toch niet. En wil Tynaarlo wel?
Burgemeester Marcel Thijsen beaamde dat Tynaarlo openstaat voor samenwerking. Maar een opgelegde fusie is een brug te ver. Hij zei ook een reactie op het wetsontwerp geschreven te hebben omdat in het wetsontwerp een onwaarheid staat: dat bij Tynaarlo de deur dicht zit en dat is absoluut niet zo.
Als laatste was het woord aan Sandra Korthuis, een van de opstellers van Grenzeloos Gunnen, waar het allemaal mee begon in 2013. Een vertegenwoordiger van een regenteske generatie. Op de vraag waarom destijds de optie Haren-Tynaarlo niet onderzocht was, draaide zij aanvankelijk heen met verhullende antwoorden. Uiteindelijk moest zij toegeven dat de opdracht van de provincie Groningen die ruimte absoluut nooit geboden had. Erger was dat zij, nadat zij vijf jaar lang Haren slechts van onder een Drentse steen gevolgd heeft – dus niet gehinderd door enige actuele kennis – toch een oordeel meende te moeten geven: alles moest precies zo doorgaan als zij het ooit bedacht had met Grenzeloos Gunnen.
Het was een wat armoedig slot van een verder inhoudelijk sterke en geanimeerde middag.
Hoe gaat het verder?
Voorzitter Bosma meldde nog dat de commissie tot 26 januari de tijd heeft om de reacties te bundelen. Op 30 januari wordt verslag uitgebracht. De minister van Binnenlandse Zaken heeft dan enkele weken om een reactie voor te bereiden. Die reactie wordt eind februari verwacht. Daarna komt het wetsontwerp op de agenda van de TK. Eind maart, begin april wordt de behandeling in de TK verwacht. Daar zijn alle belangstellenden welkom. ‘Groningers komen wel vaker die kant op’, grapte Bosma.
Bijdrage hoorzitting Marjan Bachman namens de coalitie D66-CDA 19012018
Bijdrage hoorzitting Michiel Verbeek 19012018
v.l.n.r.: Nevin Ӧzütok (GL), Albert van den Bosch (VVD), Martin Bosma (PVV), Griffier Hendrikx, Harry van der Molen (CDA), Monica den Boer (D66) en Roelof Bisschop (SGP)
