In Nederland leeft een groep mensen die onder de radar valt. Deze mensen hebben geen officiële nationaliteit, geen paspoort en geen rechten. Dit probleem wordt deels veroorzaakt door de inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie, waarbij de gemeente aan zet is. De coalitiepartijen roepen het college op om ambitieus te zijn in het omlaag brengen van het aantal staatlozen.Â
Staatlozen zijn mensen die juridisch niet bestaan: wie geen nationaliteit heeft wordt door geen enkele overheid erkend. Dit houdt onder andere in dat een staatloze geen paspoort of andere documenten kan krijgen en niet in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. Daarom kunnen staatlozen door iedere overheid het land worden uitgezet. Verder heeft deze groep geen recht op sociale voorzieningen en kan de groep zich niet registreren in het bevolkingsregister. Hierdoor zullen ook (witte) betaalde banen in principe niet tot de mogelijkheden behoren en kan een staatloze zich niet verzekeren. Kortom: ze hebben geen officiële identiteit, geen paspoort en geen rechten. Hierdoor kunnen ze geen onderwijs volgen, niet werken en hebben ze geen toegang tot de medische zorg. Het betreft niet alleen volwassen staatlozen, maar ook kinderen die geboren zijn in Nederland. Kinderen van staatlozen krijgen namelijk niet de Nederlandse nationaliteit.
Staatloos en nationaliteit onbekend
In Nederland is een kleine groep staatlozen als zodanig door de overheid erkend. De status 'staatloosheid’ geeft aan deze mensen iets meer rechten hebben. Zo kunnen zij een reisdocument aanvragen en na 3 jaar legaal verblijf de Nederlandse nationaliteit aanvragen, al is staatloosheid op zich geen reden voor een verblijfsvergunning. De grote groep niet-erkende staatlozen worden echter in de Gemeentelijke Basisadministratie geregistreerd als ‘nationaliteit onbekend’. In Nederland hebben 80.000 mensen de status nationaliteit onbekend (in Utrecht 1.4251). Het gaat hier om een gekke juridische status die vele landen niet eens kennen en er ook niet zou moeten zijn. De status ‘nationaliteit onbekend’ is volgens diverse jurisprudentie2ooit bedoeld als een tijdelijke status om te onderzoeken of iemand de status staatloos kan krijgen. In de praktijk blijken mensen erg lang in deze status te blijven ‘hangen’. Ook de zogenaamde buiten-schuld-procedure is in de praktijk geen uitweg.
Staatlozen die in Nederland op gemeenteniveau geregistreerd staan als ‘nationaliteit onbekend’ kunnen niet met documenten aantonen dat zij een nationaliteit hebben, noch aantonen dat ze geen nationaliteit hebben, omdat geen enkel land deze groep volgens haar wetten als staatsburger beschouwt. Ze hebben geen rechten op basis van de staatloosheidsverdragen en kunnen staatloosheid niet opheffen omdat ze niet kunnen naturaliseren en dragen het daardoor over op hun kinderen. De categorie nationaliteit onbekend blijft hierdoor voortbestaan.
In het Rijksmuseum is van 6 oktober 2017 t/m 7 januari 2018 een tentoonstelling geweest om het thema staatloosheid onder de aandacht te brengen.
In 2012 is Utrecht benoemd als ‘The first human rights city in the Netherlands’ door Navanethem Pillay, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten bij de VN. Het is dan ook de hoogste tijd om als gemeente deze bijzondere positie te behouden en ons in te zetten voor de mensenrechten van deze groep staatlozen met de status ‘nationaliteit onbekend’ De fracties van GroenLinks, D66 en de ChristenUnie stellen vragen aan wethouder Van Ooijen. Deze vragen vind je hier. De ChristenUnie is hiervoor in gesprek met o.a. Stichting Kompass, die de belangen van deze groep behartigt.
1 Cijfers van 1-1-2018, verkregen via de Gemeente Utrecht2 De zaken Mennesson vs. Frankrijk en Nubian minors vs. Kenia
Op maandag 11 juni 2018 is Jan Peter van der Sluis als wethouder geïnstalleerd.
De heer Van der Sluis heeft een ruime ervaring in het openbaar bestuur zowel lokaal als provinciaal, was werkzaam als Bestuurs- en concernadviseur bij de provincie Overijssel en was tot voor kort de voorzitter van de ChristenUnie. De heer Van der Sluis was al voor de verkiezingen als kandidaat-wethouder door de ChristenUnie aangewezen.
In een volle raadzaal van het Gemeentehuis legde Van der Sluis de eed af (Foto Richard Tennekes).
Het centraal stembureau Haarlem heeft op vrijdag 23 maart 2018 om 10.00 uur de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen vastgesteld. De ChristenUnie heeft definitief een zetel. GroenLinks heeft ten opzichte van de voorlopige uitslag een extra restzetel gekregen. De SP krijgt hierdoor niet 3 maar 2 zetels.