"Voorzitter.
Er waait een groene wind door het stadhuis. Dat begon al op 21 maart. Dankzij overweldigende steun van heel veel Arnhemmers haalde GroenLinks Arnhem haar beste verkiezingsresultaat ooit. En sinds de lange maar geslaagde onderhandelingen met onze coalitiepartners VVD, D66 en PvdA zitten we niet alleen met zeven raadsleden in deze raadszaal, maar zitten er voor het eerst ook twee GroenLinks-wethouders in het college. Zij houden zich bezig met voor ons en voor Arnhem cruciale onderwerpen als armoedebestrijding, wonen, groen en duurzaamheid.
Voorzitter, tijdens de campagne hadden we als GroenLinks de slogan ‘Verandering begint in Arnhem’. Grote woorden. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Niet alleen richting onze kiezers, maar richting de stad. Wij hebben deze verantwoordelijkheid genomen en blijven dat doen. Met als resultaat onder andere het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit, en een begroting die dit akkoord heeft uitgewerkt.
GroenLinks wil welvaart eerlijk delen en armoede aanpakken. GroenLinks wil betaalbare en toegankelijke zorg voor alle Arnhemmers. GroenLinks wil een gezonde toekomst: wij willen een duurzame stad met schone lucht. Iedere Arnhemmer moet betaalbaar kunnen wonen in diverse wijken. En GroenLinks wil een groene stad: wij willen niet dat de groei van de stad ten koste gaat van onze natuur. Dat is de toekomst waar wij met elkaar aan willen bouwen.
Zorg
Voorzitter. Hoewel de begroting financieel er nu iets beter voorstaat, ziet GroenLinks ook zware financiële tijden komen. Vooral als het gaat om de zorg. GroenLinks wil dat iedereen de zorg blijft krijgen die voor hem of haar nodig is. We gaan er vanuit dat de rest van de raad en het college hier hetzelfde over denkt. Wanneer de kosten oplopen en we daarvoor een oplossing moeten vinden, kan die wat betreft GroenLinks niet gezocht worden in het verminderen van de kwaliteit van zorg.
Zorg vragen betekent ook zorg dragen. Mantelzorgers, vrijwilligers, buren en professionals dragen verantwoordelijkheid voor mensen die hun aandacht hard nodig hebben. Zij zijn onmisbaar, zij zijn uiteindelijk de drijvende kracht in Arnhemse wijken; en wij moeten ons steeds afvragen, zorgen wij wel voldoende voor hen? Zo heeft Arnhem te maken met een groeiend aantal zzp’ers, onder meer in de publieke sector. De afgelopen 10 jaar is het aantal zzp’ers bijna verdubbeld. Zzp’ers hebben geen cao en zijn kwetsbaar voor inkomensverlies. Ondanks dat zij werken, krijgen zij meer en sneller te maken met armoede. Wij vragen het college bij de komende Armoedeagenda expliciet aandacht te geven aan deze groep.
Armoedebestrijding
Voorzitter, de afgelopen jaren hebben we als gemeenteraad ons steeds sterk gemaakt om armoede te bestrijden. Er is hier in de gemeenteraad geen enkele partij die wegkijkt als we de verhalen horen van kinderen die niet goed mee kunnen komen op school, omdat hun ouders geen geld hebben voor de juiste spullen. Maar nog steeds groeien teveel kinderen op in armoede. De gevolgen van het opgroeien in armoede zijn veel te groot. Het tegengaan van armoede moet topprioriteit hebben. Zeker in een stad als Arnhem waar al jarenlang sprake is van een groeiende tweedeling. GroenLinks wil dat er geen kinderen opgroeien in armoede. We zijn daarom blij dat we in het coalitieakkoord de bezuiniging op armoedegelden hebben kunnen terugdraaien, dat minima de kwijtschelding voor afvalstoffenheffing toch behouden én dat de GelrePas voor inwoners met een inkomen tot 130% van het bijstandsniveau beschikbaar wordt.
Daarnaast krijgen we van het Rijk jaarlijks 1,1 miljoen euro om armoede onder kinderen te bestrijden. GroenLinks heeft lange tijd aandacht gevraagd voor dit budget, omdat dit tot voor kort niet gebruikt werd. Inmiddels gebeurt dat wel en kunnen we sterk bijdragen aan het verbeteren van kansen voor kinderen.
Schuldhulpverlening heeft ook al jaren onze aandacht. Uit rapporten van de Ombudsman bleek dat de schuldhulpverlening vaak niet goed genoeg toegankelijk is. We zien uit naar het onderzoek van de Rekenkamer over de schuldhulpverlening en de verbeteringen die zij aandragen. Een van de verbeteringen kan wat ons betreft zijn het beter inzetten van het schuldenfonds voor jongeren, en het mogelijk uitbreiden van dit fonds voor oudere Arnhemmers.
Duurzaamheid
Voorzitter, we kunnen niet wachten met het aanpakken van klimaatverandering. We moeten een inhaalslag maken op het gebied van energiebesparing en opwekking van schone energie. Hiervoor wordt jaarlijks extra geld beschikbaar gesteld. En er komt een Klimaatfonds van 10 miljoen euro. We kijken uit naar de plannen het komende jaar.
Met deze begroting kunnen we de komende jaren een start maken met het van aardgas af halen van de Arnhemse wijken. Met het instellen van een Klimaatfonds wordt een stevig en ambitieus signaal afgegeven dat Arnhem de wil heeft koploper te worden op het gebied van energiebesparing en schone energie. We hopen dat dit niet alleen zorgt voor actie vanuit de gemeente, maar juist ook andere partners aanspoort om extra stappen te zetten voor een duurzamere stad.
We willen het ook voor alle huiseigenaren aantrekkelijk maken om hun huis te verduurzamen. De duurzaamheidsadvisering met speciaal laagdrempelig tarief willen we aan blijven bieden aan alle Arnhemmers die hier gebruik van willen maken. Hiervoor dienen we een motie in.
Groen
Groen kan gebruikt worden voor het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. Een duurzame stad zet ook in op klimaatadaptatie. Dit betekent onder meer investeren in groen en niet bouwen in groen. Het is duidelijk dat er een groene wind waait in de stad en het stadhuis. De laatste maanden ging het meer over bomen dan ooit. We hebben verschillende bomen weten te behouden. Nu is het zaak om door te gaan. Binnenkort krijgen we een voorstel voor een nieuw bomenbeleid. Het is belangrijk niet alleen achteraf bomen te beschermen, maar van tevoren goede kaders vast te stellen. We verwachten daarbij ook een investering voor méér bomen.
Binnenkort krijgen we in Arnhem de strengste milieuzone van het land. Dit zorgt ervoor dat onze binnenstad schoner wordt. Dit is keihard nodig. GroenLinks wil dat de fiets ook verder voorrang krijgt in de stad. We dienen daarom de motie binnenstad fietsvriendelijk in, samen met de Partij van de Arbeid en de Partij voor de Dieren.
Daarnaast ziet GroenLinks graag dat bij het wegenonderhoud de fiets prioriteit krijgt. Er ligt een amendement over fietsmaatregelen, met een dekking waarover ik het zo ga hebben. Deze bedragen zijn de afgelopen weken op en neer gegaan. Het lijkt alsof niet duidelijk is waar dit geld dan precies naartoe zou moeten. Wij vragen daarom nu aan het college; in hoeverre neemt u de fietsknelpunten die D66 noemt in hun amendement al mee in de huidige werkzaamheden, en in hoeverre kunt u hiervoor extra prioriteit stellen bij het budget voor wegenonderhoud? Graag horen wij een reactie.
De dekking van het amendement is ook lastig: niet bestrijden van invasieve exoten. Invasieve exoten tasten inheemse plantensoorten aan. Dit is funest voor onze biodiversiteit. In het bestrijden van deze exoten hebben we geen keuze. We moeten invasieve exoten bestrijden, dit is wettelijk verplicht. Daarnaast zien we dat de lijst met wettelijk verplicht te bestrijden soorten de komende jaren waarschijnlijk alleen maar langer wordt. En tuurlijk kunnen we kiezen nu geen geld te reserveren. Maar dan houden we elkaar voor de gek. Want het is verplicht én noodzakelijk. Straks kost het vele malen meer geld om deze oprukkende plantensoorten tegen te houden. Om nog maar te zwijgen over de mogelijke kosten als bijvoorbeeld de Japanse Duizendknoop funderingen van onze huizen gaat aantasten. Met deze extra financiële en maatschappelijke kosten wil GroenLinks komende raadsleden niet opzadelen. Wij kunnen daarom niet voor het amendement stemmen.
Wonen
Voorzitter. Het is inmiddels bekend. GroenLinks wil niet bouwen in het groen. In het coalitieakkoord hebben we onze groene gebieden beschermd. Maar het is wel nodig extra woningen te bouwen. Want voorzitter, er zijn te weinig sociale huurwoningen in Arnhem. Er zijn meer betaalbare woningen nodig, met name goedkope sociale huurwoningen. We gaan over nieuwbouwprojecten tenminste 30% sociale huurwoningen toevoegen. Om deze en andere zaken te verduidelijken in de begroting dienen we een amendement in ‘puntjes op de i’.
En voorzitter, wat GroenLinks betreft komende deze woningen niet alleen in de wijken waar nu al veel sociale huurwoningen zijn. Wij willen gemengde wijken. Een mix van (sociale) huur- en koopwoningen is belangrijk om de tweedeling in de stad aan te pakken.
Inclusie
Arnhem is een open, gastvrije en diverse stad, waar vele culturen samenleven. GroenLinks staat voor die open, pluriforme samenleving, waarin je kunt zijn wie je bent en kunt zeggen wat je vindt. Waarin je je thuis voelt en veilig. Waar we respectvol met elkaar omgaan. Een stad ook, waarin iedereen de vrijheid heeft en de kans krijgt om mee te doen en zich te ontplooien, zonder discriminatie, racisme, seksisme of andere vormen van onderdrukking of beperking.
Wij willen ook een stad waar initiatieven van inwoners ruimte krijgen. We willen een politiek die luistert naar de stad. Om burgerparticipatie meer aandacht te geven, dienen we samen met onder meer Arnhem Centraal hiervoor een motie in.
Inclusie gaat ook over een inclusieve democratie. Een democratie waar er ruimte is voor verschillen. Een democratie waar deze verschillen worden gerespecteerd en waar men ondanks verschillen tot elkaar komt. In het belang van de stad. Helaas is op dit punt Arnhem de laatste jaren veelvuldig slecht in het nieuws gekomen. Zoals Frissen afgelopen jaar al concludeerde: “Hoe goed de bedoelingen van politici ook zijn, dat ontslaat hen nooit van de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van het eigen gedrag. Wie al te vaak intimideert en schoffeert, krenkt niet alleen personen, maar beschadigt vooral de politiek als institutie. Dat tast de legitimiteit aan.”
Maar samen kunnen we dit veranderen. Als gemeenteraad hebben we daar een grote rol in. En er worden al stappen gezet. We danken dan ook niet alleen onze coalitiepartners, maar ook collega’s in de oppositie voor hun constructieve bijdrage de afgelopen weken tijdens de begrotingsbehandeling. We hebben een hoop moties en amendementen te bespreken vandaag. Als GroenLinks zijn we blij dat we veel van de voorstellen van de oppositie kunnen en zullen steunen.
Financiën
Voorzitter, dan nog de financiële kant. In een bekend boek staat ongeveer het gezegde: “De regel is er voor de mens, de mens niet voor de regel.” Maar de laatste weken lijkt een financiële verordening zowat een heilig boek. GroenLinks kijkt liever niet op deze manier naar de stad nodig heeft. We hebben samen de verantwoordelijkheid om een sluitende begroting te krijgen en de volgende generaties niet op te zadelen met extra kosten en lasten. We vinden het dan ook onbegrijpelijk dat er door verschillende partijen een ruk gedaan wordt uit de begroting, zonder inhoudelijke onderbouwing. We hebben te maken met enorme prijsstijgingen, vooral ook in het sociale domein. In de begroting zien we netjes uitgewerkt waar dit geld naartoe moet, inderdaad móet. We kunnen onze ogen daar niet voor sluiten.
Daarnaast geven voorstellen over de prijs- en volumeontwikkeling geen duidelijkheid over wegenonderhoud: mag dit bij aanname van bijvoorbeeld het amendement van D66 en VVD wel of niet gedaan worden, zoals op pagina 15 bedoeld is? En voorzitter, laat helder zijn: ook wij geven liever geld uit aan andere dingen dan wegenonderhoud. En juist dáárom moeten we nú investeren. Want onze wegen liggen er, die moeten onderhouden worden en dat kost geld. Doen we het niet nu, dan moeten we straks 8 miljoen euro éxtra investeren. Geld, wat GroenLinks liever steekt in de zorg, armoedebestrijding en de aanpak van klimaatverandering.
Slotwoord
Voorzitter, tot slot. Verandering begint écht in Arnhem. We hebben het groenste en sociaalste coalitieakkoord ooit. We zetten ook grote stappen met deze begroting. Maar we zijn er nog lang niet. We moeten blijven strijden tegen armoede. We moeten als raad blijven knokken dat iedereen de zorg krijgt die zij of hij nodig heeft. En we kunnen niet wachten met het tegengaan van klimaatverandering. Dit alles is in maart 2022 niet geregeld. Daarom blijft GroenLinks met de stad en haar collega’s keihard werken voor onze mooie stad. Arnhem verdient het. Arnhemmers verdienen het.
Dankuwel voorzitter."
