Poliflw

Haagse jaren: De politieke memoires van Ruud Lubbers Theo Brinkel, indertijd medewerker van het Wetenschappelijk Instituut van hetCDA heeft de memoires van Ruud Lubbers tussen 1992 en 1995 geschreven. De herinneringen van de langst regerende premier in de Nederlandse geschiedenis laten zich lezen als een boek over zowel de techniek van de politiek als de psychologische eigenaardigheden van de politici zelf. De Koude Oorlog De Koude Oorlog, markeert een kantelpunt in de geschiedenis. Talrijke aspecten van deze ingrijpende wending komen in de politieke memoires aan bod. Als minister in het progressiefste kabinet ooit, zag hij dat de socialist Joop den Uyl van zichzelf een anachronisme aan het maken was, omdat de samenleving zich eind jaren zeventig niet meer alleen door de staat liet kneden. Eenmaal tweede man van hetCDAwerd hij geconfronteerd met de opkomst van revolutionaire deregulerings- en privatiseringspolitici als Margaret Thatcher (1979) en Ronald Reagan (1980), die het tot dan dominante Keynesiaanse denken een doodsteek toebrachten. Hij moest als premier vervolgens een antwoord vinden op de onweerstaanbare druk die daarna op de verzorgingsstaat kwam te staan. Oppositie Zijn eigenCDA, de partij die hij groot had gemaakt, verloor in 1994 bijna twee vijfde van zijn kiezers. Het werd door de paarse coalitie van Wim Kok en Hans van Mierlo in de oppositie gedreven en kwam voor het eerst sinds 1917 buiten de regeringsmacht te staan. In zijn herinneren hieraan vertelt Ruud Lubbers over het beleid, het vak, de trucs, de vergissingen en zijn persoonlijke drijfveren. Hij vertelt over zijn eenzaamheid die zich, zoals bij veel jongens uit de roomse elite, heeft genesteld toen hij op de kostschool zat en die in de politiek alleen maar dieper wordt. Hij typeert zijn eigen steeds eenzamere premierschap als pastoraal werk en hij schetst zijn angst voor destructieve moedeloosheid. ‘Cynisme is een verleiding. Het is iets heel anders dan ironie, gevoel voor humor. Bij cynisme dooft het vlammetje. Politiek moet geen vlammetjes doven. Politiek moet proberen de schaarse vlammetjes te laten branden.’ Ruud Lubbers was een meespelende regisseur die dacht het toneel te beheersen. Maar ook hij werd op kritieke momenten verrast door toevalligheden. Twee mythes Ruud Lubbers ontmantelt twee mythes. ‘De buitenwacht, ook de journalistiek, weet vaker niet dan wel wat er achter de schermen allemaal gebeurt. Democratische politiek is niet transparant. Dat is echter geen reden voor paranoia. Want die chicanes in de coulissen van de macht zijn niet altijd zetten in een doordacht schaakspel. Politici hebben soms geen idee wat de gevolgen zijn van hun stappen. Ze improviseren er niet zelden op los en verzinnen er pas achteraf een strategie bij’. No-nonsensebeleid Ruud Lubbers was een van de belangrijkste crisispremiers van Nederland. Hij voerde in kabinetten met de VVD een no-nonsensebeleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Hij leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Hij was een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn Haagse werkkamer, het torentje. Quasi-leiders hebben de neiging hun leiderschap met teksten als de grootste dit, de ergste dat op voorhand te hyperboliseren. Ruud Lubbers draait het in zijn memoires om. ‘Politiek is een nobel vak, mits je je neus niet ophaalt voor de noblesse om zo nu en dan de riolen schoon te maken’. Europese Unie Ruud Lubbers heeft veel voor Nederland en daarbuiten betekent. Zo bracht hij in 1992 samen met de ministers Van den Broek en Kok en staatssecretaris Dankert de Wet Goedkeuring van het op 2 februari 1992 in Maastricht tot stand gekomen verdrag over de Europese Unie tot stand. Dit Europese verdrag vormde de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Zijn naam wordt binnen en buiten het CDA nog altijd liefkozend genoemd, als deChristendemocraat die bijna twaalf jaar minister-president was en daarmee de langstzittende premier.

Het zijn bizarre tijden. We kijken terug naar 2019, een jubeljaar. Tot een paar maanden geleden zat hier nog een tevreden minister van Financiën, en het kon niet op. Het overschot op de begroting bedroeg 14 miljard. De staatsschuld verdampte zienderogen tot onder de 400 miljard. En de werkloosheid was nog nooit zo laag geweest, met 2,9%. Wie doet me wat, moet deze minister gedacht hebben.

En toen kwam corona. Een pandemie die de hele wereld op zijn grondvesten deed schudden. Een nachtmerrie voor de volksgezondheid, de ic's, maar ook de economie. Deze minister breekt het ene na het andere record in een paar maanden tijd. Hij kan zo in het Guinness Book of Records. Hij dacht dat Wouter Bos de schuld het hardst heeft laten oplopen, maar nu is hij het zelf. De consumptie, de consumentenvertrouwen: ze zijn weggezakt naar historische diepten. Inmiddels hangen 114.000 bedrijven en 350.000 zelfstandigen aan het infuus. Bijna 2 miljoen werknemers krijgen hun loon doorbetaald door de Staat. Ongekend.

Ondanks deze maatregelen gingen er in april toch nog 160.000 banen verloren. De grootste daling sinds 2003. Hoe kan het, vraag ik aan de minister, dat er ondanks al die pakketten toch nog zo veel mensen hun baan verloren? In de Voorjaarsnota ging de minister nog uit van een krimp van 7,5% en een tekort van 92 miljard voor dit jaar. Maar dat was een maand geleden. We kregen de Voorjaarsnota erg vroeg dit jaar. Komt er nu een tweede noodpakket met 13 miljard en weer uitstel van belastingen voor drie maanden, dan komt dat met 35 miljard veel hoger uit. Mijn volgende vraag aan de minister is: hoe ziet het nieuwe tekort eruit, met het tweede steunpakket? En krijgen we nog een update van de Voorjaarsnota, voordat we hierover een debat hebben, misschien samen met de junibrief van het Centraal Planbureau? Want de cijfers zijn inmiddels achterhaald.

Voorzitter. De economie ligt in coma. Bedrijven en werknemers worden met steunpakketten in leven gehouden door de belastingbetaler. Inmiddels is de rekening opgelopen tot boven de 100 miljard in drie maanden tijd. Nu Nederland kampt met de grootste crisis sinds de jaren dertig, gaat dit kabinet onderhandelen over herstelfondsen van vele honderden miljarden om een land als Italië te helpen. Ik snap daar niets van. Er wordt gesproken over giften en leningen tot wel 2.000 miljard, terwijl we hier in Nederland de grootste crisis sinds de jaren dertig hebben.

Waar ik ook niets van snap, voorzitter, is dat de ECB maar door kan gaan met het onbeperkt opkopen van Italiaans schuldpapier. Inmiddels staat de teller op meer dan 3.000 miljard. 2.000 miljard voor een herstelfonds, 3.000 van de ECB. Allemaal vele miljarden die straks terugbetaald moeten worden door de belastingbetaler. Klopt het dat de ECB de beperkingen voor het opkoopprogramma heeft geschrapt? Ze kunnen dus ook nog een keer voluit hun gang gaan als het gaat om het opkopen van Italiaans schuldpapier. De enige reden, zo geef ik deze minister mee, waarom Zuid-Europese landen pleiten voor die steunpakketten van vele honderden miljarden is dat ze ons onder het mom van solidariteit de rekening van hun eigen onhoudbare schuld willen presenteren. Waarom gaat Italië niet naar de kapitaalmarkt, zo vraag ik aan deze minister. Ze betalen 1,5%. Waarom moeten er steunpakketten komen van 2.000 miljard, terwijl ze al het geld dat ze nodig hebben gewoon op de kapitaalmarkt kunnen lenen, net als deze minister? De enige reden die ik kan verzinnen, is dat ze niet van plan zijn terug te betalen, want als je de beleggers op de kapitaalmarkt niet terugbetaalt, dan heb je een groot probleem. Dan ben je een paria voor de komende 50 jaar en dan wil niemand je meer geld lenen. Maar als je de Europese Commissie of de andere lidstaten of de ECB niet terugbetaalt, dan wordt dat gezien als solidariteit. Let dus op uw zaak. De PVV zegt dan ook: trap er niet in; we hebben elk dubbeltje keihard nodig.

De PVV is dan ook blij dat ex-CDA'er Bert de Vries inmiddels ook het licht heeft gezien en zegt dat we zo snel mogelijk de euro moeten verlaten en naar de gulden terug moeten. Ik hoop dat deze minister en deze staatssecretaris, die ook van CDA-huize zijn, zich beiden laten overtuigen door dit inzicht van Bert de Vries. Ook Lex Hoogduin bepleitte recentelijk dat het mogelijk moet zijn dat een land uit de euro vertrekt, of uit de euro wordt gezet. Voor Italië zou het immers ook veel beter zijn als het niet in het harnas zou zitten van de euro. Langzaam komt het onze kant op.

Voorzitter. Tot slot nog even over de KLM. We hebben daar een maand geleden of een paar weken geleden een debat over gehad in de Oude Zaal. Toen ging het over een steunpakket van tussen de 2 miljard en 4 miljard. Ik zei toen nog: dat is nogal een verschil: 2 miljard of 4 miljard. Hoe staat het daar nu mee? We hebben niks meer gehoord. Kan de minister ons een update geven van die onderhandelingen? Liggen de banken dwars? Wat is er aan de hand met de KLM? En kan de minister ook gelijk aangeven hoe hij gaat stemmen en hoe hij gaat voorkomen dat Ben Smith alsnog een bonus krijgt toebedeeld? Ik ben benieuwd.

Afgelopen woensdag 29 april vond het eerste Leidse webcafé plaats. Vanuit het mooie Twentse land sprak Kamerlid Pieter Omtzigt met een aantal van onze leden over de coronacrisis, eurobonds en begrotingstekorten. Voordat Omzigt Kamerlid werd, heeft hij een aantal jaar gewerkt in de Italiaanse regio Lombardije. Al in februari zag hij dat het coronavirus meer was dan het traditionele griepvirus. "Als een van de eersten stelde ik Kamervragen over de effecten van het virus. Helaas waren de vragen tegen dovemansoren gericht..", aldus Omtzigt. In Europa ziet het Kamerlid dat twee belangrijke pijlers onder druk staan. Omtzigt: "Ten eerste is het Schengen-akkoord momenteel opgeschort: alle Europese grenzen zijn potdicht. In de tweede plaats staat de euro onder hoogspanning." De schuldenproblematiek is en blijft een probleem. Eurobonds zijn in zijn ogen niet de constructieve maatregel waar de EU op zit te wachten."Het gezamenlijk aangaan van schulden is geen structurele oplossing voor de onderliggende uitdagingen in de monetaire unie", aldus Omtzigt. Wij kijken terug op een geslaagde avond die voor herhaling vatbaar is. Onze dank gaat uit naar Kamerlid Omtzigt voor zijn tijd en moeite.

In de raadsvergadering van 23 april stelde de raad Nieuw Boekhorst in de Boekhorstpolder (Voorhout) vast als ontwikkellocatie voor de bouw van 300 tot ca. 900 woningen. Tevens ging de raad ermee akkoord om de planontwikkeling hierover op te starten, de projectopdracht Nieuw Boekhorst vast te stellen en een voorbereidingskrediet van € 495.000,- hiervoor af te geven.

Intelligent-lock-down, social distancing, anderhalvemeter-economie; het zijn termen die begin maart nog geen duidelijke betekenis hadden, maar inmiddels razendsnel dominantie hebben verworven in ons taalgebruik. Treurig genoeg, want in een samenleving wil je samenleven en dat doe je liever niet op afstand. De uitleg van Hugo de Jonge maakte het dragelijker: ‘We houden afstand, minstens anderhalve meter, maar zijn misschien wel dichterbij dan ooit!’ Nadat de intelligent-lock-down was afgekondigd, was het ook voor ons als raad, als fractie, zoeken naar een manier om bij elkaar te komen. Je kunt natuurlijk altijd bellen, groepsbellen kan zelfs, maar je wilt elkaar toch zien. Een gezichtsuitdrukking kan net het verschil maken tussen ‘contact hebben’ of een ‘band hebben’ en ik durf wel te stellen dat dat laatste bij onze fractie aan de orde is. Ik mis de scherpe kijk, de diepgang, de deemoed en de soms flauwe humor aan de vergadertafel. De eerste vergadering met de fractie verliep via Hangout; digitaal dus. Na het opstarten van deze vergadertool verscheen de fractie als een mozaïek op mijn iPad. Van een mozaïek was in mijn geval meer sprake dan bij de rest: de gezichten op mijn beeldscherm bewogen niet en ik had weinig tot geen geluid. Dat lag gelukkig niet aan Hangout, maar aan mij, aldus Peter (fractieondersteuner). Niemand anders had er namelijk last van. Peter, waar ik ondertussen een ouderwetse telefoonverbinding mee had, was zo vriendelijk om zijn telefoon bij de luidspreker te leggen zodat ik toch deel kon nemen aan de vergadering. De vergadering verliep overigens heel efficiënt... Besluitvorming in de raad vergt echter wat meer inspanning. Zo moest er een noodwet aan te pas komen om digitale besluitvorming mogelijk te maken. Deze noodwet was er vrij snel, maar om dit technisch tot uitvoering te brengen is geen sinecure. Desondanks lijkt de griffie van de gemeente Emmen erin geslaagd te zijn om een heldere, werkbare en veilige vergaderomgeving voor de raad in te richten. We hebben het dan niet over sec digitaal vergaderen, maar over hybride vergaderen. Met hybride vergaderen worden twee vergadermanieren vermengd: fysiek en digitaal. De raadsleden die fysiek aanwezig willen zijn in de raadzaal, geven dat van te voren aan. Zij hebben zich vervolgens te houden aan de instructies, waaronder het in acht nemen van de anderhalve meter afstand. De overige raadsleden nemen deel aan de vergadering via een digitale vergadertool. Na enkele oefensessies gaan we donderdag 23 april hybride vergaderen en vindt er dus weer een officiële raadsvergadering plaats waarin besluiten genomen gaan worden.Normaal gesproken is de raadzaal tijdens raadsvergaderingen opengesteld voor publiek. Het zal niemand verbazen dat dat in deze tijd niet mogelijk is. Het publiek wordt gevraagd de vergadering te volgen via de raadsite (www.gemeenteraademmen.nl). Hoewel er nu een manier is gevonden om besluitvorming doorgang te laten vinden en we erin geslaagd zijn om ons met elkaar in te zetten voor Emmen, evenaart het natuurlijk niet het persoonlijke contact. Een gemis dat we op dit moment gemeen hebben. Telkens wanneer ik de boodschappen bij mijn ouders voor de deur zet en weer vertrek zonder ze een dikke knuffel te hebben gegeven, denk ik aan de zin die geprojecteerd werd op de gevel van het gerechtshof in Leeuwarden: Houd afstand van elkaar. Het woord ‘afstand’ werd om de seconde weggehaald en weer ingevoegd. Paulien Mellema (Raadslid CDA Emmen) nabericht: later bleek, dat de noodwet hybride vergaderen niet toestaat. Het is volledig fysiek of volledig digitaal. In Emmen is dat voorlopig volledig digitaal. Dus alle raadsleden nemen vanuit hun huis deel aan de raadsvergadering.

Intelligent-lock-down, social distancing, anderhalvemeter-economie; het zijn termen die begin maart nog geen duidelijke betekenis hadden, maar inmiddels razendsnel dominantie hebben verworven in ons taalgebruik. Treurig genoeg, want in een samenleving wil je samenleven en dat doe je liever niet op afstand. De uitleg van Hugo de Jonge maakte het dragelijker: ‘We houden afstand, minstens anderhalve meter, maar zijn misschien wel dichterbij dan ooit!’ Nadat de intelligent-lock-down was afgekondigd, was het ook voor ons als raad, als fractie, zoeken naar een manier om bij elkaar te komen. Je kunt natuurlijk altijd bellen, groepsbellen kan zelfs, maar je wilt elkaar toch zien. Een gezichtsuitdrukking kan net het verschil maken tussen ‘contact hebben’ of een ‘band hebben’ en ik durf wel te stellen dat dat laatste bij onze fractie aan de orde is. Ik mis de scherpe kijk, de diepgang, de deemoed en de soms flauwe humor aan de vergadertafel. De eerste vergadering met de fractie verliep via Hangout; digitaal dus. Na het opstarten van deze vergadertool verscheen de fractie als een mozaïek op mijn iPad. Van een mozaïek was in mijn geval meer sprake dan bij de rest: de gezichten op mijn beeldscherm bewogen niet en ik had weinig tot geen geluid. Dat lag gelukkig niet aan Hangout, maar aan mij, aldus Peter (fractieondersteuner). Niemand anders had er namelijk last van. Peter, waar ik ondertussen een ouderwetse telefoonverbinding mee had, was zo vriendelijk om zijn telefoon bij de luidspreker te leggen zodat ik toch deel kon nemen aan de vergadering. De vergadering verliep overigens heel efficiënt... Besluitvorming in de raad vergt echter wat meer inspanning. Zo moest er een noodwet aan te pas komen om digitale besluitvorming mogelijk te maken. Deze noodwet was er vrij snel, maar om dit technisch tot uitvoering te brengen is geen sinecure. Desondanks lijkt de griffie van de gemeente Emmen erin geslaagd te zijn om een heldere, werkbare en veilige vergaderomgeving voor de raad in te richten. We hebben het dan niet over sec digitaal vergaderen, maar over hybride vergaderen. Met hybride vergaderen worden twee vergadermanieren vermengd: fysiek en digitaal. De raadsleden die fysiek aanwezig willen zijn in de raadzaal, geven dat van te voren aan. Zij hebben zich vervolgens te houden aan de instructies, waaronder het in acht nemen van de anderhalve meter afstand. De overige raadsleden nemen deel aan de vergadering via een digitale vergadertool. Na enkele oefensessies gaan we donderdag 23 april hybride vergaderen en vindt er dus weer een officiële raadsvergadering plaats waarin besluiten genomen gaan worden.Normaal gesproken is de raadzaal tijdens raadsvergaderingen opengesteld voor publiek. Het zal niemand verbazen dat dat in deze tijd niet mogelijk is. Het publiek wordt gevraagd de vergadering te volgen via de raadsite (www.gemeenteraademmen.nl). Hoewel er nu een manier is gevonden om besluitvorming doorgang te laten vinden en we erin geslaagd zijn om ons met elkaar in te zetten voor Emmen, evenaart het natuurlijk niet het persoonlijke contact. Een gemis dat we op dit moment gemeen hebben. Telkens wanneer ik de boodschappen bij mijn ouders voor de deur zet en weer vertrek zonder ze een dikke knuffel te hebben gegeven, denk ik aan de zin die geprojecteerd werd op de gevel van het gerechtshof in Leeuwarden: Houd afstand van elkaar. Het woord ‘afstand’ werd om de seconde weggehaald en weer ingevoegd. Paulien Mellema (Raadslid CDA Emmen) nabericht: later bleek, dat de noodwet hybride vergaderen niet toestaat. Het is volledig fysiek of volledig digitaal. In Emmen is dat voorlopig volledig digitaal. Dus alle raadsleden nemen vanuit hun huis deel aan de raadsvergadering.

Geen eurobonds, wel uitbreiding van de voorwaarden waaronder het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) mag worden ingezet. Dat lijkt de conclusie van de eurotop die afgelopen week plaatsvond. Een coronapakket van 540 miljard euro moet garanderen dat Zuid-Europese landen de medische kosten kunnen dekken en hun economie overeind kunnen houden. Voor de EU een nieuwe stap richting een ever closer union.Eenmaking boven gezond verstandMaar de crisis toont nogmaals aan dat de euro onhoudbaar is. De verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa zijn simpelweg te groot. Die les had al getrokken moeten worden in de vorige eurocrisis, toen Griekenland, Ierland en Portugal met steunpakketten overeind werden gehouden. Maar telkens worden zowel Noord-Europese landen als Zuid-Europese landen het slachtoffer van de Europese eenmakingsdrang. Onze economieën en samenlevingen worden ondergeschikt gemaakt aan de EU-ideologie.

Dat werkt zo. Bij de invoering van de euro werd een monetaire unie gecreëerd, maar geen politieke unie. Het idee: de noodzaak voor een politieke unie zou wel blijken. De euro als breekijzer waarmee de politieke unie aan lidstaten zou worden opgedrongen. 

Aan dit idee hebben de EU-leiders vastgehouden toen ze, tegen alle gezond verstand en economische principes in, Griekenland binnen de euro hielden. Het doel is niet daadwerkelijk het ondersteunen van Griekenland of Italië, maar het creëren van een politieke unie en van “economische convergentie”. Noord mag Noord niet meer zijn, Zuid niet meer Zuid. Een ideologie die haaks staat op wat vanuit economisch perspectief verstandig is.

Een Zuid-Europees perspectiefDe Zuid-Europese kritiek op de euro snijdt hout. Bij de invoering van de euro is de concurrentiepositie van Zuid-Europa ernstig verzwakt, omdat de euro een “duurdere” munt is dan de lire, de peseta of de drachme. Daardoor werd exporteren voor Zuid-Europa moeilijker dan voorheen, wat de maakindustrie hard heeft getroffen.

Toen de financiële crisis Zuid-Europa aan de rand van de afgrond bracht, was een gecontroleerde ontvlechting de beste optie geweest. In plaats daarvan gingen de Europese leiders akkoord met het slechtste van beide werelden. Noord-Europa stond toe dat honderden miljarden belastinggeld in de Zuid-Europese staatsschulden werden gepompt. In feite verdween een groot deel van dat geld direct naar de banken, niet in de Zuid-Europese economie. Het geld bestaat alleen fictief. Zuid-Europeanen hebben er nooit iets van gezien.

Intussen werden Zuid-Europese landen gedwongen Brusselse budgetdictaten na te leven. Ongekozen regeringen met technocraten - zoals die onder leiding van Mario Monti in Italië - voerden harde bezuinigingen door, waardoor de werkloosheid hoog bleef. Hierdoor verslechterde de koopkracht en werd de crisis alleen maar verdiept. Zelfs na jaren van relatieve economische voorspoed zijn landen als Spanje en Griekenland deze crisis nog steeds niet te boven gekomen. De werkloosheid blijft er hoog. Men kan zich afvragen of deze toestand niet permanent zal zijn.

Twee zijden van dezelfde medailleVoor Noord-Europese landen is de invoering van eurobonds terecht onacceptabel. Het is niet rechtvaardig om Nederlandse en Oostenrijkse belastingbetalers te vragen om - direct of indirect - voor Zuid-Europese staatsschulden te betalen. Maar het is ook duidelijk dat de huidige situatie voor Zuid-Europa niet werkt. Het holt van crisis naar crisis. Intussen worden democratie, economie en samenleving ondermijnd door Brussels bezuinigingsbeleid.

Sommige politici proberen Noord- en Zuid-Europeanen tegen elkaar uit te spelen. Noord-Europese “vrekken en egoïsten” versus Zuid-Europese “knoflooklanden met een gat in hun hand”. Maar in werkelijkheid zijn zowel Nederlanders als Italianen, zowel Duitsers als Grieken slachtoffer van de EU-eenmakingswaan van de politieke klasse, die het ideaal van de ever closer union steeds maar weer voorrang geeft ten koste van de belangen van de eigen bevolking. De Zuid-Europese woede over de antidemocratische troika die de economie kapotbezuinigt en het Noord-Europese onbegrip over het zoveelste miljardenpakket om de Zuid-Europese toegang tot de internationale kapitaalmarkt te garanderen: ze zijn niet tegengesteld, maar juist twee zijden van dezelfde medaille.

Eenmaking of ontvlechting?Er zijn nu twee opties: eindeloze Europese eenmaking of gecontroleerde ontvlechting.

We kunnen doorgaan op hetzelfde pad. Dat kan langzaam of snel. VVD en CDA zijn voorstander van doormodderen. Zij lijken verdere monetaire en politieke eenmaking hooguit te willen afremmen, maar moeten - zoals Hoekstra - keer op keer akkoord gaan met een nieuwe stap vooruit. Eurofederalisten zijn op hun beurt van mening dat crises als de huidige aantonen dat de eenmaking een stuk sneller zou moeten verlopen. Alsof de Nederlandse en Italiaanse economie op elkaar gaan lijken als we de budgetmacht naar Brussel overhevelen of een schuldenunie aangaan. Een gevaarlijke illusie. Nederland zal nooit Italië worden, Griekenland nooit Duitsland. De convergentiewaan is gebaseerd op een fundamentele onderschatting van de diepgeworteldheid van de gewoontes en tradities die Europa rijk is, weerspiegeld in onze samenlevingen en dus in onze economieën. Eurofederalisten begrijpen dat de huidige situatie onhoudbaar is, maar niet dat verdere eenmaking heel Europa slechts dieper in het moeras zal trekken.

Het enige alternatief: gecontroleerde ontvlechting van de eurozone; de terugkeer van monetaire soevereiniteit naar de natiestaten van Europa. Zuid-Europese regeringen kunnen het begrotingsbeleid voeren dat de bevolking gewenst acht - wellicht met meer publieke investeringen - en zullen een betere concurrentiepositie hebben, waarmee ze de werkloosheid kunnen terugdringen en hun economie uit het slop kunnen trekken. Noord-Europese landen hoeven niet met miljardensteunpakket na miljardensteunpakket akkoord te gaan en worden behoed van een eeuwig voortdurende schulden- en transferunie, waarbij de koopkracht van gewone Noord-Europeanen op het altaar van de internationale financiële markt wordt geofferd aan een fictieve god in Brussel.

Hoe moet die gecontroleerde ontvlechting er precies uitzien? Hoe zorgen we ervoor dat onze economieën niet volledig worden ontwricht en dat we onze welvaart beschermen? Dat is een volgende stap, waarover goed moet worden nagedacht. Maar dat de ontvlechting moet plaatsvinden, is duidelijk - en wordt alleen maar duidelijker door de eurogroepbijeenkomst van afgelopen week. Verdere eenmaking kent alleen verliezers; gecontroleerde ontvlechting en nationale soevereiniteit zijn in ieders belang.

Hoe zal Nederland er in 2030 uitzien? Een land van toenemende polarisatie? Meer eenzaamheid, depressies en burn-outs? Of...Staan we schouder aan schouder? Gaan we samen de uitdagingen van deze tijd aan? Niet tegenover elkaar, maar zij aan zij? Houden we rekening met elkaar, met waarden en normen? Het CDA kiest voor een zij-aan-zij-samenleving en heeft hierover een rapport opgesteld. Een toekomstvisie, op weg naar 2030. Dit rapport is te vinden op de landelijke CDA-site. Het CDA wil hierover graag de dialoog aangaan en nodigt je dan ook van harte uit voor een gespreksbijeenkomst. Pieter-Jan Dijkman, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA, trapt de avond af met een toelichting op het rapport. De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 5 maart a.s. van 19:30 uur tot 21:30 uur. Locatie: kerkelijk centrum 'De Regenboog' aan de Nathaliegang 263 in Zoetermeer (op loopafstand van station Zoetermeer). We sluiten de avond af met een hapje en een drankje. Van harte welkom!