Poliflw

De veelbeproefde oplossing voor de problemen in de jeugdzorg is volgens ministers De Jonge en Dekker: niet-vrijblijvende samenwerking voor gemeenten. Maar een tussenoplossing via verplichte samenwerking maakt het alleen maar moeilijker. Leert men het dan nooit?

Het jeugdzorgstelsel gaat weer op de schop. Onlangs schreven de ministers De Jonge en Dekker aan de Tweede Kamer dat het niet helemaal goed gaat met de uitvoering van de Jeugdwet door gemeenten. Wat de precieze redenen zijn laat ik hier in het midden, het gaat mij om de veelbeproefde oplossing waar men mee komt: niet-vrijblijvende samenwerking van gemeenten.

Niet-vrijblijvend betekent in dit geval vooral verplichte samenwerking, waarbij de ministers aankondigen daaraan nadere eisen te zullen stellen. En het mooiste komt nog: ‘Ook gemeenten zien dat instabiele regio’s ongewenst zijn en dat regionale samenwerking en bovenregionale samenwerking tussen gemeenten nodig is om de Jeugdwet goed uit te voeren.’ Hier staat niet dat gemeenten verplicht opgelegde samenwerking willen.

Rondom de Dag van de Mantelzorg was er volop aandacht voor het onderwerp. Zo gaat Amstelveen mantelzorgers beter ondersteunen en kwamen er nieuwe cijfers over het aantal mensen dat de komende jaren deze vorm van zorg ontvangt en geeft. En die bieden aanknopingspunten voor beleid.

Op 10 november was de Dag van de Mantelzorg. In gemeenten door het hele land worden op verschillende manieren mensen die structureel voor een ander zorgen in het zonnetje gezet. In veel gemeenten wordt er jaarlijks de week voor of na deze datum, een Week van de Mantelzorg met diverse activiteiten georganiseerd.

De gemeente Amstelveen maakte bekend dat ze mantelzorgers extra gaat ondersteunen. Onder andere met hulp bij het aanvragen van zorg, een logeeradres, informatievoorziening, praatgroepen voor lotgenoten en cursussen. Het budget voor mantelzorgondersteuning is meer dan verdubbeld.

De maatregelen zijn bedoeld om overbelasting te voorkomen bij mensen die intensief voor familie, buren of vrienden zorgen. ‘Het zou goed zijn als mantelzorgers in een eerder stadium om ondersteuning vragen en niet pas als ze al overbelast zijn. Maar we gaan ook regelen dat mantelzorgers tijd voor zich zelf hebben. Het ervaren van steun en waardering is voor mantelzorgers belangrijk,’ aldus wethouder Marijn van Ballegooijen.

Het betoog van Edwin van Kraaij (Raadslid voor de LPG Grave)

. Ik las een reactie van een lokale wethouder die dat mooi verwoordde: “Wat heb je aan een stijgende koopkracht als je straks geen sporthal, bibliotheek of thuiszorg hebt? Als het buurthuis, de sportvereniging de deuren sluit en armoederegelingen stoppen? Gemeenten worden massaal gedwongen om in hun hart te snijden en Den Haag kijkt de andere kant op.”

Daarnaast heeft het Rijk de laatste jaren steeds meer grote maatschappelijke opgaven op het bordje van de gemeente gelegd.

Zie bij Berichten onder "onze raadsleden aan het woord"

Een verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen, een noodwet voor projecten als dijkversterking, aangepast veevoer en extra geld voor het uitkopen van varkensboeren: premier Mark Rutte presenteerde vanmorgen de kabinetsmaatregelen om de stikstofproblemen het hoofd te bieden.

Politieke redactie 13 november 2019 de Gelderlander

Maximumsnelheid snelwegen naar beneden

De plannen lekten grotendeels gisteren al uit via deze krant. De maatregelen zijn nodig om allerlei woning- en wegenbouwprojecten door te kunnen laten gaan. Veel vergunningen worden niet verstrekt nadat de rechter oordeelde dat er te veel stikstof wordt uitgescheiden in Nederland, waardoor natuurregels worden overtreden. Volgens Rutte kan Nederland zich dit niet veroorloven.

Om de boel vlot te trekken gaat de maximumsnelheid overdag in heel Nederland omlaag naar 100 kilometer per uur. Tussen 19.00 en 06.00 uur mag er op de plekken waar dat nu ook al mag nog wel 130 kilometer per uur gereden worden. Coalitiepartij VVD voelt er niets voor om de maximumsnelheid altijd én in het hele land te verlagen naar 100 kilometer per uur. Die optie levert wel de meeste stikstofruimte op, maar gekozen is dus voor een compromis.

Deze optie is doorgerekend door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en levert volgens het kabinet genoeg stikstofruimte op om de woning- en wegenbouw uit het slop te trekken én om de stikstofneerslag in de natuur te verlagen. ,,Volgens jaar moeten we zo 75.000 woningen kunnen bouwen‘’, aldus minister Stientje van Veldhoven (Wonen).

Rutte noemde het vanmorgen een ‘rotmaatregel’. ,,Niemand vindt het leuk, maar er speelt echt een groter belang. Dit is nodig om te zorgen dat Nederland niet op slot gaat en dat banen verloren gaan. We willen niet dat met Kerst onnodig banen zijn verdwenen in de bouw. Ik zou mezelf anders niet in de spiegel kunnen aankijken.’’ Rutte hoopt dat we over een paar jaar opnieuw 130 kilometer mogen rijden wanneer er meer elektrische auto's op de weg zijn en het verkeer minder uitstoot. Maar hij benadrukt dat hij dat niet kan beloven.

Wanneer de snelheidsverlaging ingaat, kan het kabinet nog niet zeggen. Er moeten borden langs de weg worden aangepast. ,,Het kan daarom niet overal tegelijkertijd gebeuren’’, aldus minister Cora van Nieuwenhuizen (Verkeer). Volgens haar gaat de snelheidsverlaging wel binnen enkele maanden overal in. Volgens de ANWB wordt de verlaging ‘een uitdaging’.

Onderzoek van de Nederlandse Sportraad wijst op een sterkte daling van gemeentelijke uitgaven aan sport en recreatie in de openbare ruimte. Experts zetten daar vraagtekens bij.

Gemeenten geven minder uit aan sport in de openbare ruimte, terwijl het aantal sporters juist toeneemt. Dat is te lezen in het recent uitgekomen Brancherapport Sport van de Nederlandse Sportraad (NLsportraad), een adviesorgaan van de regering en het parlement. Het gaat om een daling van gemiddeld 1,5 procent per jaar sinds 2010 en tussen 2016 en 2018 jaar zelfs 11,2 procent per jaar. In absolute termen komt dat neer op 450 miljoen euro minder (van ruim 1,6 miljard naar minder dan 1,2 miljard) aan totale gemeentelijke financiering in 2018 ten opzichte van 2010. Het rapport suggereert daarom dat recreatie en sport ‘minder belangrijk’ geworden is voor de lokale overheden.

Weinig verschuiving

Maar het lijkt met die ‘forse’ daling wel mee te vallen. ‘Er zit niet heel veel verschuiving in de sportuitgaven van gemeenten,’ zegt Remco Hoekman, directeur van het Mulier Instituut, een instituut voor sportonderzoek voor beleid en samenleving. Uit de Monitor sportuitgaven gemeenten waaraan hij meewerkte, klinkt een genuanceerder geluid. Als er al een daling in sportuitgaven te zien is, is dat te verklaren door een daling van de totale gemeentelijke uitgaven. Als percentage van de gemeentelijke begrotingen bleven uitgaven voor sportbeleid en sportaccommodaties tussen 2010 en 2016 redelijk stabiel op bijna twee procent. Na 2016 veranderden de categorieën voor registratie van financiële gegevens bij het CBS, waardoor vergelijkingen met de periode vanaf 2017 moeilijk te maken zijn, aldus Hoekman.

Zorgen niet afgenomen

De zorgen die de provincie eind 2018 al uitte ‘zijn helaas niet afgenomen’. De komende tijd richten provincies zich op het beoordelen van de gemeentebegrotingen en Drenthe //www.provincie.drenthe.nl/actueel/nieuwsberichten/@134707/zorgelijke-signalen/" target="_blank" style="margin: 0px; padding: 0px; border: 0px; font-style: inherit; font-variant: inherit; font-weight: inherit; font-stretch: inherit; line-height: inherit; font-family: inherit; vertical-align: baseline; text-decoration-line: underline; color: rgb(0, 0, 0); -webkit-tap-highlight-color: rgb(6, 145, 207); outline: none !important;">verwacht dat de huidige problemen die klus moeilijker zullen maken. ‘Net als in de rest van Nederland staan ook in Drenthe gemeenten onder grote financiële druk en wordt het steeds lastiger om een structureel begrotingsevenwicht te bewaren.’

Ingrijpende maatregelen

‘De grens is bereikt’, schreef de Vereniging Drentse Gemeenten (VDG) twee weken geleden al in een brandbrief aan de Tweede Kamer. De gemeenten ‘worden geconfronteerd met miljoenentekorten in het sociaal domein. Zonder ingrijpende maatregelen krijgen ze hun begroting in 2020 niet sluitend.’ Ze vroegen om minimaal 600 miljoen euro extra in het gemeentefonds, zoals ook Overijssel en Groningen eerder deden.

Sociaal domein en gemeentefonds

De provincie ondersteunt de oproep van de VDG, waarin ze benadrukken dat de zorgelijke financiële positie vooral veroorzaakt wordt door de tekorten in het sociaal domein en de wisselende inkomsten uit het gemeentefonds. ‘Het trap-op-trap-af systeem leidt tot een lagere bijstelling van het accres als gevolg van de onderuitputting van de Rijksuitgaven op dit moment.’ Drenthe pleit voor een structurele oplossing.

Knelpunten

Dat stelt een viertal samenwerkende jeugdbranches waaronder Jeugdzorg Nederland en GGZ Nederland in een gezamenlijke brief aan de vaste Kamercommissie van VWS. Zij debatteert maandag over de begroting jeugd. Niet alleen de jeugdbeschermingsketen – die de ministers nu regionaal en bovenregionaal wil organiseren – kent grote knelpunten. Ook in de jeugdhulp die wat de ministers betreft onder verantwoordelijkheid van individuele gemeenten blijft, zoals opvoedondersteuning en de jeugd-ggz, zijn problemen. Gemeentelijke tekorten en bezuinigingen, te lage tarieven, hoge administratieve lasten, regio’s die uit elkaar vallen of niet goed met elkaar samenwerken, de hoge werkdruk en vacatures die steeds moeilijker ingevuld kunnen worden, spelen de jeugdhulp parten, zo schrijven de jeugdbranches.

Urgent probleem

De signalen van de Inspecties voor de Gezondheidszorg en Jeugd en voor Justitie en Veiligheid en de brief van minister De Jonge en Dekker maken ‘glashelder dat er een urgent probleem is’, aldus de jeugdbranches in hun brief. De branches stellen dat betere (en afdwingbare) afspraken over regionale en bovenregionale samenwerking noodzakelijk zijn. ‘De continuïteit van cruciale jeugdhulp wordt zo beter geborgd en deels hersteld.’ Maar daarvoor is structureel extra geld nodig. ‘Bij de erkenning van de ongelukkige samenloop van bezuinigingen en decentralisatie hoort boter bij de vis.’ Om de opgelopen achterstand te herstellen, volstaat de miljard euro niet die het kabinet met de Voorjaarsnota voor gemeenten heeft vrijgemaakt. Er zijn langjarige afspraken nodig om te kunnen investeren in personeel en daar horen structurele middelen bij evenals indexatie voor loon- en prijsontwikkeling.

Zorgen over tijdpad

De branches hebben zorgen over het tijdpad van de voorstelde stelselaanpassingen. Die kosten tijd terwijl er sprake is van een urgente situatie. Tussentijdse maatregelen zijn nodig, zoals regionaal maatwerk, een goed gepositioneerde, onafhankelijke Jeugdautoriteit, landelijke afspraken over indexering van tarieven en extra structureel geld. De branches willen – vooruitlopend op de wetswijzigingen – een convenant met gemeenten en het rijk sluiten met afspraken ‘om alvast in de geest van de nieuwe stelselordening te gaan werken’.

Te lange keten

De branches dringen er in hun brief op aan duidelijk te maken welke vorm van jeugdhulp op welk schaalniveau (lokaal, regionaal, bovenregionaal, landelijk) thuishoort. Ook moet bij de stelselherziening worden gekeken naar de samenhang van aanpalende wetgeving, zoals de Wet langdurige zorg (Wlz), Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet zorg en dwang. Er zou daarnaast een onderzoek moeten komen of de taken van Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming en de jeugdbeschermingsorganisaties veel meer of volledig geïntegreerd kunnen worden. ‘Jeugdbescherming is nu een te lange keten, waardoor kinderen te lang op hulp moeten wachten’, aldus de branches in hun brief.

Dat blijkt uit een inventarisatie door de Unie van Waterschappen van de tariefvoorstellen die de waterschapsbesturen op dit moment bespreken. De lastenstijging in 2020 is een gevolg van de toename van de investeringen:  waterschappen investeren meer dan in voorgaande jaren om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen.

Klimaatverandering

‘De hogere rivierafvoeren, extremere regenbuien en langere perioden van droogte van de laatste tijd zijn allemaal signalen dat het klimaat verandert. We moeten meer investeren om dijken en watersystemen tijdig aan te passen’, aldus Toine Poppelaars, bestuurslid van de Unie van Waterschappen. ‘Met innovatieve oplossingen, samenwerking en een efficiënte bedrijfsvoering houden we de lastenstijging zo beperkt mogelijk. Door de opgaven waar de waterschappen nu voor staan is enige lastenverhoging helaas onvermijdelijk.’

Verschillen

De hoogte van de waterschapsbelastingen verschilt per waterschap, omdat geen gebied hetzelfde is. Factoren als de hoogte van het gebied, de kans op wateroverlast of juist droogte en het al dan niet verstedelijkt zijn van het gebied zijn van invloed op de kosten van het waterbeheer.

Uit de inventarisatie blijkt dat een gezin met een eigen woning van 200.000 in 2020 gemiddeld ongeveer 335 euro per jaar aan waterschapsbelastingen betaalt: een verhoging van rond de 3,6 procent ten opzichte van 2019. Voor de meeste andere huishoudens en de bedrijven zal de lastenstijging vergelijkbaar zijn. Voor agrariërs die werken op onbebouwde grond, zoals in de akkerbouw en veeteelt, is de stijging wat hoger, gemiddeld 6 procent. Dat is vooral een gevolg van een uitspraak van de Hoge Raad. De waterschappen hebben geen mogelijkheden die verhoging te compenseren.

Definitieve tarieven

De besturen van alle 21 waterschappen besluiten in de komende weken over de uiteindelijke belastingtarieven. Rond 1 maart 2020 vallen de belastingaanslagen op de mat.

Zorgvervoer

De maatregel kost KNV-leden volgens Andela, die zich baseert op onderzoek van Ecorys, zo’n 60 miljoen euro. Het overgrote deel daarvan komt terecht bij publiek gefinancierd zorgvervoer, zoals door de gemeente betaalde regiotaxi’s. Zo komen de kosten uiteindelijk bij gemeenten terecht. Andela: ‘Het foute aan de maatregel is dat het in het regeerakkoord kwam omdat niemand zich realiseerde dat taxi’s in Nederland vooral gebruikt worden voor zorgvervoer.’

Beperkte verschuiving

‘Milieuvervuilend gedrag wordt beprijsd, door … het afschaffen van de teruggaafregeling voor taxi’s’, staat in het regeerakkoord. Maar de conclusie van onderzoeksbureau CE Delft, dat onderzoek naar de maatregel verrichte in opdracht van sociale partners in het zorgvervoer, luidt: ‘De afschaffing van de BPM-teruggaveregeling per 1 januari 2020 zal de komende paar jaren in zeer beperkte mate leiden tot een verschuiving naar de inzet van volledige elektrische personen- en rolstoelbussen in het doelgroepenvervoer.’

Niet netjes

‘Simpelweg omdat volledig elektrische bussen te weinig beschikbaar zijn’, verduidelijkt Andela. ‘En voor zover ze er zijn hebben ze een klein bereik en kosten ze een godsvermogen.’ Staatssecretaris Snel (Financiën, D66) stelde medio dit jaar nog, na gesprekken met onder andere KNV, dat er ‘voldoende zeer zuinige en emissievrije alternatieven lijken te zijn’, maar dat is volgens Andela niet waar. ‘Het rapport van CE Delft lag er toen al en de staatssecretaris doet alsof wij het met hem eens zijn. Dat is niet netjes.’

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bevestigde tegenover BNR dat 'nagenoeg alle gemeenten geconfronteerd worden met flinke kostenstijgingen' en laat weten de omvang van de problemen in kaart te brengen.

Gemeenten die de dieseluitstoot van verkeer in hun stadkernen willen reguleren kunnen per 1 januari 2020 nog maar kiezen tussen twee soorten milieuzones. Minister Van Veldhoven heeft een versimpeld milieuzonebeleid definitief vastgesteld.

Regels

Tot nu toe ontbrak landelijk beleid over milieuzones, waardoor er in de dertien steden waar nu al een milieuzone van kracht is, verschillende regels gelden voor de diesel personen- en bestelauto’s. In overleg met de autobranche en vervoerders zijn er nu landelijke regels opgesteld die voorzien in twee soorten milieuzone: een “gele zone” waarin dieselauto’s worden geweerd die zijn gebouwd voor 2001, en een strengere “groene zone”, waarin alleen dieselauto’s van na 2006 mogen rijden.

Branche

Evofenedex, de brancheorganisatie van logistieke bedrijven, is blij met de vereenvoudiging. Het nieuwe beleid zorgt volgens hen voor duidelijkheid en eenduidigheid voor handels- en productiebedrijven. Volgens de brancheverenigingen is het voor ondernemers van belang dat de regels werkbaar zijn. De logistiek- en vervoersbranche heeft in het Klimaatakkoord afgesproken dat binnensteden in 2025 geheel emissievrij worden bevoorraad. Daarom moeten gemeenten er voor die tijd voor te waken om geen al te strenge eisen te stellen. ‘Het instellen van een aanvullende milieuzone in de tussentijd brengt extra investeringen voor ondernemers met zich mee. Dat geld kan door een ondernemer dan niet meer worden gestoken in de transitie naar daadwerkelijk schone distributie, waardoor die ontwikkeling wordt vertraagd.’

Buitenland

Er is nog wel een probleem met dieselauto’s met buitenlandse kentekens. De milieuzones maken gebruik van een elektronische signalering, waarbij het kenteken wordt gescand en opgezocht in een database waar het bouwjaar staat. Maar in die database staan alleen Nederlandse kentekens. Met België heeft de minister inmiddels afspraken gemaakt, maar Duitsland weigert, uit privacyoverwegingen, om kentekengegevens van de Duitse auto’s over te dragen. Ook andere landen staan niet te trappelen om kentekengegevens uit te wisselen. De minister hoopt dat hier Europese regels voor komen.

Groen

De steden met een bestaande milieuzone voor personenauto’s, Arnhem, Amsterdam en Utrecht, gaan in de loop van volgend jaar over naar een groene zone. In Rotterdam gaat de nu nog gecombineerde milieuzone van personen- en vrachtverkeer over naar een milieuzone uitsluitend voor vrachtauto’s. Ook steden als Den Haag, Haarlem, Leiden, Maastricht en Nijmegen overwegen in de komende jaren een milieuzone in te stellen.