Poliflw

Dinsdag 1 september gaat de Kamer direct aan de slag met de behandeling van de referendumwet. Die avond zal ik plaatsnemen in ‘vak K’ om deze wet te verdedigen. Dat referendum, dat hebben we nou toch wel gehad, hoor ik sommigen van u denken. Nee, de discussie over het referendum is juist in volle gang en de vooruitzichten voor deze wet zijn goed.

In 2017 heb ik in de Kamer al eens een wet voor een referendum verdedigd, maar die was destijds kansloos. Drie jaar later is de situatie heel anders. In steeds meer partijen groeit de steun voor een bindend correctief referendum. In alle stilte lijkt zich een revolutie te voltrekken. 35 jaar discussie over het referendum lijkt eindelijk tot iets moois te leiden. Dinsdagavond begint om 19:00 uur het debat, dan gaan alle partij hun vragen stellen die ik later deze maand zal beantwoorden. Hopelijk kunnen we deze maand nog stemmen.

U kiest de Tweede Kamerleden om in uw naam debatten te voeren, de regering te controleren en wetten goed te keuren. Dat is de kern van onze ‘vertegenwoordigde’ democratie. Het correctief referendum is een ‘directe’ vorm van inspraak, waarbij mensen zélf een uitspraak doen, los van het parlement. Lange tijd hoorde je het argument dat het referendum als een vorm van ‘directe’ democratie in strijd zou zijn met de parlementaire democratie - een argument dat ook door premier Rutte werd gebruikt. Dit werd onhoudbaar na het rapport van een staatscommissie onder leiding van Johan Remkes, die onderzoek deed naar ons parlementaire stelsel. Die commissie beval het referendum juist aan als een mogelijkheid om ons parlementaire systeem te versterken. Een opvatting die ook de Raad van State nu deelt.

De discussie over het referendum begon in de jaren zeventig, toen met name hoog opgeleide mensen méér invloed wilden op de politieke besluitvorming. Een staatscommissie Biesheuvel deed in 1985 een voorstel voor een bindend correctief referendum, dat is 35 jaar geleden. Een voorstel van het kabinet Kok strandde in 1999 op het allerlaatste moment in de senaat. Een tweede wet haalde door gebrek aan steun van het kabinet Balkenende in 2004 de eindstreep evenmin. De discussie over het referendum ging echter door. Op initiatief van GroenLinks, PvdA en D66 werd een nieuwe wet gemaakt, die in 2013 door de Tweede Kamer en in 2014 door de senaat werd aangenomen. De SP mocht aan dit initiatief destijds niet deelnemen. Daarna moest ik toezien hoe slecht de partijen met dit voorstel omgingen.

De democratie gedijt niet op angst, maar is gebouwd op vertrouwen.

Om een bindend referendum mogelijk te maken moet de Grondwet worden aangepast. Dat moet in twee etappes. Vóór de verkiezingen moeten de Tweede en Eerste Kamer de wijziging van de Grondwet die ik nu heb ingediend goedkeuren. Na de verkiezingen moet deze wet opnieuw worden behandeld (en dan met tweederde meerderheid worden aangenomen). De vorige keer ging dat mis, omdat GroenLinks, PvdA en D66 weigerden om hun eigen wet opnieuw in te dienen. Waarna ik dat maar zélf heb gedaan. Bij een deel van de achterban van deze partijen was het referendum ineens niet meer zo populair. Bij andere groepen groeide echter het enthousiasme voor dit middel om de gekozen politici te kunnen corrigeren. Nu lijken deze partijen toch weer terug op hun oude standpunt en is wél zicht op een meerderheid.

Alle partijen zullen dinsdag nog vragen hebben, vooral over de voorwaarden voor het houden van een referendum. Ofwel over de ‘drempels’, zoals het aantal handtekeningen dat moet worden opgehaald en wanneer de uitslag geldig is. Die discussie is belangrijk en de staatscommissie Remkes heeft ook hier goede suggesties voor gedaan. Maar dit zijn kwesties van uitvoering die niet in de Grondwet thuishoren, maar in een ‘uitvoeringswet’. Die kan niet nu, maar pas ná de verkiezingen worden aangenomen, samen met de ‘tweede lezing’ van deze Grondwetswijziging. Nu moeten partijen de principiële keuze maken of zij vóór of tégen een correctief referendum zijn. Nu moeten Kamerleden aangeven of zij bereid zijn om zich wél of niet te laten corrigeren door de bevolking die zij vertegenwoordigen. Of zij wél of geen versterking willen van onze democratie.

Met een bindend correctief referendum geven wij mensen de mogelijkheid om ons terug te fluiten, op het moment dat zij vinden dat wij in de Kamer ons werk niet goed doen. De democratie gedijt niet op angst, maar is gebouwd op vertrouwen. Kamerleden vragen de kiezers: ‘vertrouw ons’. Maar durven wij ook te zeggen: ‘corrigeer ons’? Dit referendum past goed bij onze democratie, het is een belangrijke aanvulling op het werk van het parlement. Het heeft lang genoeg geduurd, al 35 jaar. Het is nu tijd om eindelijk ‘ja’ te zeggen.

Ronald van Raak, SP-Kamerlid

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen is teleurgesteld over de zojuist gepresenteerde ‘geleerde lessen’ door het kabinet van de corona-aanpak in de verpleeghuizen. Marijnissen deed samen met D66 het voorstel om lessen te leren van hoe het de verpleeghuizen is vergaan. De resultaten daarvan zijn vandaag door het kabinet gepresenteerd. ‘Veel organisaties zijn betrokken, maar ik vind het een gemiste kans dat zorgverleners niet zelf direct betrokken zijn. Het is belangrijk dat we naar de werkvloer luisteren’, aldus Marijnissen. De aangenomen motie verzocht hier wel toe.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

De lessen zijn opgesteld om bij een eventuele tweede piek van het coronavirus, bewoners en personeel beter te kunnen beschermen. Marijnissen vindt dat minister de Jonge meer moet doen voor de bescherming van zorgverleners en bewoners, zeker gezien dit ontzettend mis is gegaan afgelopen periode. Veel zorgverleners kampten met tekorten aan persoonlijke beschermingsmaterialen en zorgverleners en ouderen raakten hierdoor besmet met het coronavirus. Ondanks dat zorgverleners vaak de noodklok hebben geluid en de SP hier vrijwel elk Kamerdebat aandacht voor heeft gevraagd, hebben veel zorgverleners onveilig moeten werken. Marijnissen: ‘Als er een tweede golf komt moeten we zorgen dat alles op orde is in de verpleeghuizen. Daarom moeten persoonlijke beschermingsmiddelen ook preventief ingezet kunnen worden en niet alleen bij vermoedens van mogelijke besmettingen.’

Dat de richtlijnen van het RIVM voor beschermingsmiddelen zo streng zijn is Marijnissen een doorn in het oog. ‘Uit nieuw onderzoek blijkt dat zorgverleners en ouderen mogelijk onnodig ziek zijn geworden omdat beschermingsmiddelen door zorgverleners niet preventief mochten worden gebruikt. Het RIVM en het kabinet vond dit niet nodig en niet verstandig. Dit is een grote fout geweest. Zorgverleners hebben hier zo vaak op aangedrongen. Wij hebben in de Tweede Kamer er vaak op gewezen dat de richtlijnen in de praktijk tekort schoten. Maar er werd niet naar geluisterd. Het is heel pijnlijk om nu dan uit onderzoek te lezen dat dit mogelijk inderdaad tot extra besmettingen en doden heeft geleid.’ Dit moet daarom bij een mogelijke tweede golf echt anders: ‘We moeten onze zorgverleners goed beschermen, en ook de mensen voor wie zij zorgen,’ aldus Marijnissen.

Verder schrijft het kabinet over de grote waardering voor de inzet van het zorgpersoneel gedurende de coronacrisis. Marijnissen: ‘Onze zorgverleners verdienen een structureel betere waardering dan ze nu krijgen. Het mag niet alleen bij een bonus en applaus blijven. Helaas blokkeren de coalitiepartijen die betere waardering nog steeds. De SP is daarom een petitie gestart en organiseert op zaterdag 5 september een grote actie.’

De discussie in de Tweede Kamer afgelopen woensdag over racisme, dat Nederlanders met een migratieachtergrond de weg verspert naar een goedbetaalde baan en een fatsoenlijk huis, had meer weg van een ordinaire burenruzie in plaats van een inhoudelijk politiek dispuut. Terwijl alle ingrediënten voorhanden waren voor een volgende stap in het nationale racismedebat mondde het Kamerdebat een week voor de zomerstop uit in ruzie en gescheld. Partijen vlogen vooral elkaar verbaal in de haren. Allerlei onderwerpen werden erbij gehaald en persoonlijke kwesties werden weer actueel. Oud zeer tussen de PvdA en de partij DENK, die werd opgericht door oud-PvdA-Kamerleden, werd uitgevochten en verschillende fractievoorzitters botsten hard met PVV-leider Geert Wilders wegens zijn felle betoog. Grof taalgebruik Gesterkt door de uitspraken van de premier, die erkende dat racisme in Nederland net zo goed een systemisch probleem is, vroegen D66, PvdA en GroenLinks een debat aan. Een hardere aanpak van discriminatie door uitzendbureaus, een verbod op etnisch profileren en excuses voor het eigen slavernijverleden: met minder zouden zij geen genoegen nemen. En dan was het ook nog Keti Koti, de viering van de afschaffing van de slavernij in 1863. Alle ingrediënten dus voor een goede gedachtenwisseling. Maar al binnen het half uur was duidelijk dat het debat niet aan de hoge verwachtingen ging voldoen. De discussie ontaardde in een aaneenschakeling van oprispingen van oud zeer, beledigingen en grof taalgebruik. Bij vlagen ging het geruzie over in triviaal gescheld. Klaver noemde Wilders een idioot. Andersom was de Groen Linkser een politieke hooligan, met partijgenoten die vroeger communistische massamoordenaars steunden. De scheldgrage PVV-leider liet vervolgens niet na te zeggen dat er na het coronavirus een hysterisch discriminatievirus over de wereld gaat. Beschonken komkommer Hoewel onaanvaardbaar en zelfs verwerpelijk, was het origineelst met de pretentieuze coterie in ’s lands vergaderzaal Farid Azarkan, de fractievoorzitter van DENK, die SP-leider Lilian Marijnissen een beschonken komkommer noemde. Benieuwd of dit aforisme in de Handelingen (woordelijke verslaglegging) blijft staan. Klaver bracht vervolgens in herinnering dat Asscher als minister geen excuses voor de slavernij had aangeboden. Farid Azarkan noemde het verhaal van Asscher een goedkope babbeltruc, omdat de PvdA enkele DENK-moties tegen discriminatie niet had gesteund. Hij haalde ook uitspraken uit het verleden aan van PvdA-kopstukken over Marokkanen. Het ontlokte een woedende tegenaanval van Asscher, die een tirade afstak over de video’s waarin DENK kritiek uitte op Kamerleden met een Turkse achtergrond. De inbreng van Kees van der Staaij (SGP) aan het Kamerdebat was nog het meest veelzeggend. Voor hem is het uitgangspunt helder: alle mensen zijn naar Gods evenbeeld geschapen. Racisme is daarom uit den boze. We zijn immers allemaal van dezelfde lap gescheurd. Het is maar dat u het weet. Geen excuses Vanwege de vrees voor polarisering zag de premier niets in het aanbieden van excuses voor de Nederlandse rol in de slavernij en de slavenhandel. Eerder betuigde de Nederlandse staat wel zijn diepe spijt en berouw. Dat gaat niet voor iedereen ver genoeg, erkende hij. Maar voor anderen zouden excuses juist weer te ver gaan. ‘Kun je mensen die vandaag leven verantwoordelijk houden voor het verre verleden?’, vroeg hij zich af. Volgens de premier zouden excuses meer polariseren, dan dat ze mensen zouden samenbrengen omdat het aanbieden daarvan ook op tegenstand stuit. ‘Als ik het zal doen, voor wie doe ik het dan, aan wie bied ik ze dan aan? En hoe ver moeten we dan teruggaan? Tegelijkertijd, erkennen dat dat niet usance is in de wereld om dat wel te doen. Om al die redenen hebben we het niet gedaan’, aldus de premier. Het kabinet-Rutte II betuigde eerder diepe spijt en berouw voor het slavernijverleden, en dat vindt de premier voldoende. Wel is hij voorstander van een herdenkingsjaar over slavernij in 2023. In dat jaar is het 150 jaar geleden dat Nederland een eind maakte aan slavernij. Voortdurend punt van discussie Slavernij gebeurde honderden jaren geleden. Niemand die nu leeft, heeft daar direct verantwoordelijkheid voor. Schaamte en schuld is totaal niet nodig Maar waar men als samenleving wel verantwoordelijkheid voor heeft, is je te informeren over wat zich heeft afgespeeld. Je kunt niet de glorieuze kant van de geschiedenis vieren zonder dat je er rekenschap van geeft dat die niet voor alle mensen gold. Zoals ook de nieuwe Canon weer aantoont, is de omgang met het Nederlands verleden een voortdurend punt van discussie, dat evenveel zegt over hoe wij over onze gezamenlijke identiteit denken als over het verleden. Het Rijksmuseum werd bij heropening in 2013 gemunt als museum van Nationale Geschiedenis en nam de beslissing om kunst en geschiedenis voor het eerst integraal te laten zien. Zeven jaar geleden was dat nog vanuit het perspectief van het glorieuze Holland, de koopmansgeest; nu is het tijd voor gedeeld verleden. Dat maakt de functie gevoelig: die moet zich constant verhouden tot de gepolariseerde actualiteit.

Lilian Marijnissen ging vandaag digitaal in gesprek met zorgverleners over de zorg nu en de zorg na corona. Zorgverleners zijn het eens dat het niet alleen bij applaus voor de zorg kan blijven. ‘Als een junior communicatiemedewerker hoger wordt ingeschaald dan een verpleegkundige dan ontplof ik echt,’ zegt huisarts Bart Bruijn. Dat deze oproep op veel steun kan rekenen blijkt uit het succes van de petitie beloondehelden.nl, die inmiddels al 50 duizend keer is ondertekend.

Armand Girbes, IC arts lanceerde deze week samen met zo’n duizend zorgverleners een manifest om te pleiten voor veranderingen in de zorg.  ‘Ik hoop dat we nu gaan herwaarderen waar het eigenlijk om gaat. Het stelt me wel teleur dat het bij een stemming 75-75 is, terwijl als je met mensen spreekt zij het er 100 procent ermee eens zijn.’

Hij refereert hier naar een voorstel van de SP om zorgverleners structureel te waarderen, in plaats van eenmalig applaus en een bonus te geven. Dit voorstel haalde het vorige week op een stem na niet in de Tweede Kamer. Aanstaande dinsdag wordt opnieuw gestemd. Lilian Marijnissen vraagt iedereen om de VVD, CDA, D66 en CU op te roepen om het voorstel aankomende dinsdag te steunen. Hoe meer mensen beloondehelden.nl steunen, hoe sterker we staan.

Het is duidelijk dat we lessen moeten leren van deze crisis. Zorgverlener Petra van Ham vraagt al sinds maart om voldoende beschermingsmiddelen voor haar werk in een verpleeghuis. ‘Half maart kregen we al berichten dat er in verpleeghuizen enorme drama’s aan de gang waren, waar het virus was binnengekomen en mensen en masse stierven,’ zegt van Ham. Jos de Blok, directeur van Buurtzorg, geeft duidelijk aan dat er veel meer getest had moeten en kunnen worden. Hij regelde het zelf, en zijn medewerkers werden wel getest en kregen mondkapjes en beschermingsmiddelen. ‘Het hele verdeelbeleid, grote instellingen die een doosjes kregen met mondkapjes, ik vond het absurd,’ zegt de Blok.

‘Er is een wereld te winnen,’ zegt Lilian Marijnissen. ‘Maar dat gaat niet vanzelf gebeuren. We moeten zorgen dat er echte waardering komt voor zorgverleners. We moeten zorgen dat de goede voorbeelden, de samenwerking boven concurrentie, de norm worden.’

Het hele gesprek is hier terug te kijken.

Nog steeds komen elke dag meldingen binnen van zorgverleners die onbeschermd hun werk moeten doen. Zij zijn elke dag bang dat zij de mensen voor wie zij zorgen besmetten of dat zij zelf besmet raken.

‘En dat gaat steeds meer pijn doen, aangezien wij hier week in week uit over spreken. Lange tijd hoorden we dat er onvoldoende materialen waren. Nu horen we dat er materialen genoeg zijn en in de briefing vorig week werd zelfs gezegd dat er "vijf keer meer besteld kon worden" maar dat dit niet gebeurt omdat dit niet nodig zou zijn. Dit is onacceptabel en onverantwoord,’ zegt Lilian Marijnissen tijdens het coronadebat in de Tweede Kamer.

Een voorstel van de SP om ervoor te zorgen dat meer zorgverleners gebruik kunnen maken van beschermingsmiddelen kreeg brede steun in de Tweede Kamer. Dat is een hele belangrijke stap! Marijnissen: ‘Wij vinden dat de richtlijn aangepast moet worden zodat álle zorgverleners op bescherming kunnen rekenen. Zonder bureaucratie en vage regels. We vragen het uiterste van deze mensen, het minste wat we kunnen doen is ze voldoende bescherming geven.’

Ook is ons voorstel samen met D66 aangenomen om snel te komen tot een coronakenniscentrum. Marijnissen: ‘Een centrum waar iedereen met vragen of die hulp nodig heeft terecht kan. We moeten leren van de Q-koorts in Brabant, waarna het veel te lang duurde voor de ondersteuning van mensen op gang kwam. Laten we daar voor corona dus nu vast mee beginnen.’ Er zal worden ingezet op onderzoek waarom hetzelfde gebied als waar Q-koorts heeft huisgehouden nu het hardst wordt geraakt door het coronavirus.

De SP wil samen met D66 dat er langdurig en fundamenteel onderzoek komt naar de relatie tussen de luchtkwaliteit, bijvoorbeeld door de intensieve veehouderij, en het aantal coronabesmettingen. Ook willen we dat er een kennisinstituut wordt opgericht om nazorg te bieden aan coronapatiënten. SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen: 'We weten dat de impact op de levens van mensen die ziek zijn geweest heel groot kan zijn. En daarom is het goed er nu al over na te denken hoe we deze mensen het beste kunnen helpen.'

In Brabant gaan in deze tijden van corona de gedachten ook terug naar de tijd van de Q-koorts. Ook toen werd deze regio onevenredig hard getroffen. 'Zelf woon ik in Oss, midden in het epicentrum van de uitbraak van het coronavirus. Dit was eerder met de Q-koorts precies hetzelfde. Deze regio in Brabant wordt hard getroffen en er moet onderzoek komen naar hoe dit kan', zegt Lilian Marijnissen. We weten dat het aantal longontstekingen bijvoorbeeld hoger is dan in de rest van Nederland. Maar wat is de relatie met de luchtkwaliteit en de intensieve veehouderij? De gedachte dat je al zo ziek kunt worden als je gewoon ergens loopt of fietst is heel eng.

Ook moeten we nu voor de coronapatiënten betere nazorg organiseren dan toentertijd voor de mensen die Q-koorts hebben gehad is gedaan. We pleiten daarom samen met D66 voor het oprichten van een kenniscentrum waar iedereen die vragen heeft en hulp nodig heeft terecht kan. Met het oprichten van een kenniscentrum willen we de lessen die er zijn op het gebied van nazorg van patiënten bundelen. Patiënten kunnen door het instituut begeleid worden als hun klachten effect hebben op werk en het dagelijks leven. Het instituut kan ook onderzoek doen naar de behandelmethoden en lange termijn gevolgen van corona. Voor de oud-patiënten van de Q-koortsepidemie bestaat er een expertisecentrum, Q-Support. Deze kennis moet worden gebruikt voor het nog op te richten instituut voor corona-nazorg.

Uw ervaringen en die van anderen zorgen ervoor dat wij een goed beeld hebben van de gevolgen van de coronacrisis en waar mensen nu tegenaan lopen. Dan zijn onze volksvertegenwoordigers goed geïnformeerd en kunnen we beter ons werk doen om onze samenleving door de crisis heen te brengen. Laat u ons weten hoe het met u gaat?