Poliflw

De gemeente Amsterdam staat voor grote uitdagingen in de lokale aanpak van klimaatverandering. Woensdag werd de Regionale Energie Strategie in de gemeenteraad besproken. Johnas van Lammeren staat positief tegenover de plannen van de wethouder, maar maakt zich zorgen over de plannen voor windmolens in natuurgebieden en zonnepanelen op water. Zonne-energie is voor de energietransitie van groot belang. Vele Amsterdamse daken kunnen gebruikt worden voor de aanleg van zonnepanelen. Zonnepanelen op water kunnen echter gevolgen hebben voor de biodiversiteit. Zo uiten natuurbeschermers hun zorgen over drijvende zonnepanelen vanwege de mogelijke vernietiging van ecosystemen in het water wanneer zonlicht op deze manier wordt geblokkeerd. Ook bij windmolens is het noodzakelijk om na te gaan wat de gevolgen zijn voor vogels en insecten. De Partij voor de Dieren heeft samen met GroenLinks en D66 een motie ingediend om behoud en bescherming van biodiversiteit prioriteit te laten zijn en onderzoek te doen naar maatregelen die kunnen voorkomen dat het opwekken van zonne- en windenergie negatieve gevolgen heeft voor de biodiversiteit. Toch dient juist GroenLinks ook moties in om in het IJmeer en op de Noorder IJplas zonnepanelen te leggen. Natuurmonumenten en de Vogelbescherming luiden juist de noodklok over deze drijvende panelen. Vogels en vleermuizen vliegen tegen de glanzende panelen aan, omdat ze ze aanzien voor water. Ook wordt wateroppervlakte ingenomen, terwijl vogels dat water nodig hebben om voedsel te zoeken, te rusten en te broeden. Het leef- en foerageergebied neemt zodoende af. Verder is er nog te weinig bekend wat de gevolgen zijn voor het onderwaterleven als zonlicht niet doorkomt. Johnas van Lammeren: ‘Ik ben verbaasd dat GroenLinks aan de ene kant eerst onderzoek wil doen en aan de andere kant het IJmeer en de Noorder-IJplas wil bedekken met zonnepanelen. Richt eerst je pijlen op alle onbenutte daken van Amsterdam en kijk niet direct naar natuurgebieden. De natuurgebieden hebben we in deze biodiversiteitscrisis hard nodig.’

Het Japanse bedrijf Mitsubishi is door gemeenten uitgekozen om het publieke energiebedrijf Eneco te kopen. Donderdag zal de gemeenteraad van Den Haag hier naar verwachting mee instemmen. Mitsubishi staat bekend om zijn vervuilende activiteiten. Robert Barker, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren in de gemeente Den Haag, vindt het een slecht plan om Eneco ten tijde van de energietransitie aan dit bedrijf te verkopen. De feiten liegen er niet om. Nederland produceert relatief de minste duurzame energie van de hele Europese Unie. Ook stootten Nederlanders het afgelopen jaar weer meer CO2 uit, terwijl er is afgesproken dat deze moet dalen om de doelstellingen van Parijs te halen. Om het tij te keren moeten we juist nu veel investeren in duurzame energie. Hierin speelt Eneco een cruciale rol. Van de grotere energiebedrijven is Eneco een van de duurzaamste en dat heeft een reden. Er wordt vanwege het publieke aandeelhouderschap meer gestuurd op een duurzame koers en niet alleen op kortetermijnwinst. Dit is ook de reden dat een deel van de gemeenten, zoals een-na-grootste aandeelhouder Den Haag, Eneco eerst niet wilde verkopen. Uiteindelijk is onder druk van Rotterdam, de grootste aandeelhouder, besloten toch tot verkoop over te gaan. Gemeentebesturen werden verblind door gouden bergen en zagen kans om dure politieke hobby’s, zoals de bouw van een nieuw Feyenoordstadion, te verwezenlijken. Dat dit zou betekenen dat jaarlijks miljoenen aan dividendinkomsten en belangrijke sturingsmogelijkheden voor de energietransitie zouden verdwijnen, schoven de gemeenteraden terzijde. In november werd vervolgens bekend dat de gemeenten Eneco wilden verkopen aan Mitsubishi. Mitsubishi bleek wel brood te zien in het duurzame imago van het bedrijf. Maar wat gaat daarmee gebeuren als Mitsubishi straks aan de touwtjes trekt? De naam die in Nederland aan auto’s doet denken is een bedrijf dat voornamelijk zeer onduurzame producten verkoopt. Het is groot geworden door de productie van kolen, olie en atoomenergie. Ook is het een belangrijke speler in het leegvissen van oceanen en de wapenindustrie. Gaat Mitsubishi zijn leven beteren en minder inzetten op olie en gas? Welnee, het kopen van Eneco zal slechts dienen als groene façade naar de buitenwereld; ‘kijk ons eens duurzaam doen’. Intussen blijft het bedrijf bijdragen aan de opwarming van de aarde en het leegvissen van de zeeën. Door Eneco aan zo’n fossiele partij te verkopen is de kans groot dat Eneco steeds lagere duurzaamheidsambities zal krijgen en delft de energietransitie het onderspit. Waarom investeren in duurzame energie als jouw moedermaatschappij nog driftig gas en olie aan het oppompen is?

De Partij voor de Dieren vindt het heel belangrijk dat onze samenleving zo snel mogelijk overstapt naar duurzame energiebronnen, zoals de zon. Door het plaatsen van zonnepanelen kunnen huizen, bedrijven en publieke gebouwen energieleveranciers worden in plaats van energieverbruikers. Grote investeerders, gedreven door nationale subsidie, willen nu vooral zonneparken bouwen op landbouwgronden. De Partij voor de Dieren is hier niet blij mee en wil dat de subsidie zo ingericht wordt dat het plaatsen van zonnepanelen op andere plekken aantrekkelijker wordt, zoals daken, bedrijventerreinen, oude vuilstortplekken en plekken naast snelwegen en vliegvelden. Daar liggen nog veel kansen onbenut. Daarnaast moet er veel meer worden ingezet op energiebesparing. De Partij voor de Dieren Apeldoorn heeft het college gevraagd om werk te maken van het besparen van energie werk en de lobby bij Rijk en verzekeraars om belemmeringen weg te nemen om zonnepanelen op (bedrijfs)daken te plaatsen. Het verkrijgen van een brandverzekering is lastig voor bedrijven als ze zonnepanelen op het dak hebben. Bovendien is het financieel ongunstig om meer energie op te wekken dan ze zelf gebruiken. De wethouder heeft aangegeven dat Apeldoorn zich hier volop voor inzet. Helaas hebben we (in elk geval tijdelijk) ook nog zonnevelden (en/of windmolens) nodig om energieneutraal te worden. De gemeente Apeldoorn heeft daarom een afwegingskader opgesteld hoe om te gaan met vergunningaanvragen voor zonnevelden. Hierin is al meegenomen dat 50% van een zonneveld in eigendom moet zijn van lokale partners/inwoners. Ook is aangegeven dat het in principe een tijdelijke vergunning is (maximaal 25 jaar), dat het niet in beschermde natuur mag plaatsvinden en dat flora en fauna beschermd moeten worden. Dat waren voor de Partij voor de Dieren belangrijke punten. Daarnaast heeft de Partij voor de Dieren samen met GroenLinks en de VVD (en met ambtelijke ondersteuning) 3 wijzigingen voorgesteld: Deze wijzigingen zijn met een raadsmeerderheid doorgevoerd in het definitieve afwegingskader. Wij hopen dat we op deze manier zorgvuldig omgaan met de belangen van inwoners, natuur en landschappelijke belangen en tegelijkertijd invulling geven aan de energietransitie opgave.

De gemeenteraadsfractie van de Partij voor de Dieren in Rotterdam heeft schriftelijke vragen gesteld aan het college van burgemeester en wethouders over de fossiele propaganda waaraan zij zich schuldig maakt. Aanleiding is een speciale bijlage in het dagblad AD Rotterdams Dagblad (de regionale editie van het Algemeen Dagblad) die door de gemeente Rotterdam in samenwerking met enkele marktpartijen is opgesteld en waarin de bijdrage van de havenbedrijven in Rotterdam aan de oplossing van het klimaatprobleem wordt belicht. In de bijlage wordt onomwonden gesteld dat mensen die zich druk maken over klimaatverandering en vinden dat de Rotterdamse havenbedrijven veel te weinig doen tegen klimaatverandering, zich baseren op te pessimistische berichtgeving in de media. Daarmee wordt impliciet gesteld dat de bijlage (met als titel 'DE AANPAK', verschenen op 10 oktober jongstleden) noodzakelijk is voor een meer evenwichtige berichtgeving over de inspanningen van de olieraffinaderijen in de haven en het Havenbedrijf Rotterdam. De gemeente Rotterdam is de overheid, niet het loopjongetje van het bedrijfsleven. Maar beseft het college van burgemeester en wethouders dit? De bijlage in het AD Rotterdams Dagblad is een goednieuwsshow over de fossiele industrie in het havengebied van Rotterdam. Volgens het college van burgemeester en wethouders kunnen wij burgers rustig gaan slapen, want de producenten van benzine, kerosine en stookolie zullen het klimaatprobleem wel gaan oplossen. Nou, mooi niet. Zo heeft de directeur van een van de raffinaderijen in de haven twee jaar geleden gezegd dat wordt doorgegaan met de productie van fossiele brandstoffen totdat de laatste druppel olie op is. En de directeur van het Havenbedrijf Rotterdam heeft gesteld dat elke Rotterdamse maatregel aanvullend op landelijk klimaatbeleid ongepast, ongewenst en onhaalbaar is. Ondanks deze klare taal over de werkelijke intenties van het 'havenindustrieel complex' met betrekking tot klimaatverandering, laat het college van burgemeester en wethouders zich in met de havenbedrijven. Het zijn twee handen op een buik. Als we de fossiele propaganda van de gemeente Rotterdam moeten geloven, hoeven we onze levensstijl beslist niet aan te passen aan om klimaatverandering tegen te gaan. Het is zeer zorgelijk als een overheid dit in haar publiekscommunicatie stelt. Tevens vinden wij het zorgelijk dat het college van burgemeester en wethouders samenwerkt met een dagblad dat juist als waakhond van de lokale democratie zou moeten fungeren. Wij roepen het college van burgemeester en wethouders dan ook op in het vervolg af te zien van het verspreiden van fossiele propaganda.

Om de aarde leefbaar te houden moeten we zo snel mogelijk omschakelen naar duurzame energie. Een deel van die duurzame energie zal opgewekt moeten worden door windenergie. Daarbij is haast geboden. De opwarming van ons aardoppervlak is immers al een feit. De Partij voor de Dieren wil dan ook dat de gemeente Apeldoorn uiterlijk in 2030 klimaatneutraal is. De aanwijzing van locaties voor de plaatsing van de turbines zorgt echter voor veel hoofdbrekens. Een meerderheid van de gemeenteraad was in 2018 tegen het plaatsen van windturbines in het Beekbergsebroek en daarna heeft de gemeente verder onderzoek laten doen naar geschikte locaties. Volgens dit onderzoek zijn er vijf locaties in de gemeente Apeldoorn op korte termijn geschikt voor het plaatsen van windturbines. Deze locaties liggen vrijwel allemaal dicht tegen Natura2000-gebied, aan de rand van Klarenbeek, Loenen, Nieuw-Milligen, Uddel en Meerveld. Tijdens de Politieke Markt van donderdagavond 12 september, waarbij namens de PvdD raadslid Arjan Groters aanwezig was, werd het rapport besproken. In het debat gaf Arjan aan dat wat de PvdD betreft, enkele locaties niet verder onderzocht worden, omdat ze té dicht bij natuurgebieden liggen of zelfs ìn een stiltegebied. Over één van de locaties staat in het rapport dat het beschouwd kan worden als de eerste stap van een proces, waarbij samenhang wordt gecreëerd tussen de A50 en windturbines aan die snelweg. Langs de snelweg, op plekken waar mensen, dieren en de natuur er weinig hinder van ondervinden, is wat ons betreft het beste! Wat Arjan betreft is het duidelijk. We zullen echt aan de bak moeten, met z'n allen! Voor een leefbare planeet, voor ons en onze kinderen!

De Haagse Stadspartij heeft samen met de PvdD, PvdA en ChristenUnie-SGP het college van burgemeester en wethouders om opheldering gevraagd over de Leiding door het Midden (LdM), het project waarmee tienduizend Haagse woningen worden gekoppeld aan de restwarmte van de industrie in de Rotterdamse haven. Minister Wiebes heeft bekend gemaakt dat Gasunie dit project van Eneco gaat overnemen, en wethouder Van Tongeren spreekt van “grote stappen vooruit om een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Fractievoorzitter Joris Wijsmuller noemt dit “prematuur gejubel” en heeft namens de vier partijen vragen gesteld over de gebrekkige informatievoorziening en of dit project wel aan de Haagse voorwaarden kan voldoen.

De Warmterotonde, waar de LdM onderdeel van is, is een omstreden project. Minister Wiebes presenteert het als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen extra CO2-uitstoot nodig is. Maar de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – is met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als bron van luchtvervuiling (o.a. stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland. Criticasters vrezen dat deze vervuilende industrie levensduur verlenging krijgt wanneer tienduizenden huishoudens voor hun warmte hiervan afhankelijk worden gemaakt. Ook werd onlangs bekend dat de Leiding over Oost is uitgelopen tot een drama met grote financiële schade voor provincie en gemeente tot gevolg.

Het Haagse gemeentebestuur heeft voorwaarden aan de LdM verbonden: het transportnet moet toegankelijk zijn voor lokale duurzame warmte, lokale initiatieven moeten voorrang krijgen en de havenbedrijven die de restwarmte leveren moeten versneld gaan verduurzamen. Maar minister Wiebes gaat er van uit dat het transportnet zeker tot 2035 gevoed wordt met restwarmte uit de fossiele industrie. Wijsmuller: “Den Haag wil al in 2030 klimaat neutraal zijn. Wij moeten dus Haagse lokale duurzame warmte zien te versnellen, maar lokale initiatieven hebben voor het gebruik van deze transportleiding zo het nakijken.”

Ook heeft het stadsbestuur zich op het standpunt gesteld dat de LdM Den Haag geen extra geld mag gaan kosten. Wijsmuller plaatst hier vraagtekens bij: “Den Haag is met 1 op de 5 woningen volgens de wethouder – dat zijn meer dan 50.000 woningen! – de grootste belanghebbende bij dit miljoenenproject. Minister Wiebes wil van betrokken gemeenten garanties zien, dus daar kleven grote grote risico’s aan. Dat de wethouder nu zo blij reageert, vind ik prematuur gejubel. Eerst moet zij de gemeenteraad maar eens beter gaan informeren.”

De ingediende vragen:

Schriftelijke vragen: Informatievoorziening Leiding door het Midden (LdM)

Datum: 10 september 2019

Staatsbedrijf Gasunie gaat de leidingen voor de LdM aanleggen om restwarmte uit de Rotterdamse haven naar Den Haag te vervoeren. Dat meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken) in een brief van 9 september aan de Tweede Kamer. Het doel van LdM is de verduurzaming van het bestaande warmtenet in Den Haag. In reactie op de brief van de minister stelt wethouder Van Tongeren in het AD vandaag: “Dit zijn grote stappen vooruit om uiteindelijk een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Een op de vijf betekent meer dan 50.000 Haagse woningen.De provincie Zuid-Holland gaat de vergunningsprocedure voor de LdM in alle zes betrokken gemeenten – waaronder Den Haag – coördineren en het traject planologisch beschermen. Dit werd door Gedeputeerde Staten al voor de zomer gemeld in een brief met bijlagen van 16 juli jl. aan de Provinciale Staten.

Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stelt het raadslid Joris Wijsmuller  de volgende vragen:

1. Waarom heeft het college de gemeenteraad niet geïnformeerd over het voornemen van de provincie Zuid-Holland om als planwetgever voor de LdM op te treden door een provinciaal inpassingsplan (PIP) op te stellen en voor alle vergunningen de provinciale coördinatieregeling (PCR) uit de Wet ruimtelijke ordening (Wro) toe te passen?

2. Het tracé van de transportleiding voor de LdM is circa 23 kilometer lang, circa 10 meter breed, loopt over het grondgebied van zes gemeenten (Vlaardingen, Schiedam, Midden-Delfland, Delft, Rijswijk en Den Haag) en valt binnen het plangebied van meer dan twintig bestemmingsplannen. Het PIP en de PCR bieden planologische bescherming waarbij volgens Gedeputeerde Staten de voordelen vooral liggen in een integrale afweging, een overzichtelijk proces van alle benodigde besluiten, het beperken van procedurele risico’s en de verwachtte tijdswinst. Kan het college toelichten welke consequenties het PIP en de PCR hebben voor de rol van de gemeente en de besluitvorming in de gemeenteraad bij omgevingsrechtelijke en planologische procedures?

3. In de brief van Gedeputeerde Staten staat: “De zes gemeenten hebben ambtelijk én bestuurlijk aangegeven dat zij het project LdM, het voorkeurstracé en het verzoek aan de provincie omtrent een PIP/PCR steunen.” Wat precies en wanneer precies is hierover door het college besloten?

4. Voor realisatie van de LdM is een aparte rechtspersoon opgericht (LdM CV) die nu nog van Eneco is, maar wordt overgedragen aan Gasunie. In de brief van Gedeputeerde Staten wordt vermeld: “Momenteel wordt tussen de LdM CV en elk van de zes gemeenten gesproken over de samenwerkingsovereenkomsten (SOK) in het kader van de aanleg en ligging en het betrekken van de omgeving.” Wat precies wordt er in de SOK vastgelegd? Is het college bereid om de concept-SOK met de gemeenteraad te delen alvorens deze wordt ondertekend? Zo nee, waarom niet?

5. Duidelijkheid over de vraagontwikkeling is cruciaal voor de businesscase van het project. Minister Wiebes vermeld in zijn brief dat hij samen met de provincie Zuid-Holland in gesprek gaat met de gemeenten om voldoende garanties voor warmte-afname te organiseren. Is het college voornemens om de benodigde garanties af te geven? Zo ja, is het college bereid om deze garanties eerst aan de gemeenteraad voor te leggen alvorens hierover besloten wordt?

6. Met de LdM is een investering van minimaal 140 miljoen gemoeid. Volgens minister Wiebes betekent de gewenste toekomstgerichte (over-) dimensionering hogere kosten en grotere onzekerheid over uiteindelijke benutting van transportcapaciteit. Met de huidige tarieven voor warmte leidt dit ertoe dat deze eerste fase van het warmtetransportnet niet zonder financiële steun vanuit de overheid tot stand kan komen. Op welke wijze gaat de gemeente Den Haag, de grootste belanghebbende partij met volgens de wethouder in potentie ruim 50.000 aan te sluiten woningen, hieraan financieel bijdragen?

Het project wordt door minister Wiebes gepresenteerd als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen additionele/extra CO2-uitstoot nodig is. Terwijl de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als grote bron van luchtvervuiling (waaronder stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland is.

7. Eneco gaat LdM CV overdragen aan Gasunie, met als perspectief de realisatie van gereguleerd, onafhankelijk netbeheer en een transportnet waarop meerdere duurzame warmtebronnen kunnen aansluiten. Draagt Eneco hierbij ook het Haagse Stadsverwarmingsnet aan Gasunie over? Zo nee, waarom niet?

8. Een harde voorwaarde voor het college om aan het project LdM mee te doen is dat bedrijven die deze restwarmte leveren ook versneld verduurzamen. Zowel in de brief van de minister als de brief van GS staat hierover helemaal niets opgenomen. Op welke wijze denkt het college dat aan deze voorwaarde van versneld verduurzamen kan worden voldaan?

9. Volgens de brief van minister Wiebes zal het transportnet met warmte van 70 tot 100oC tot 2035 gevoed worden met de restwarmte die overblijft vanuit fossiele industriële processen. Een van de voorwaarden van het college is echter dat het netwerk geschikt moet worden gemaakt voor lokale warmte (zoals geothermie) en lokale duurzame initiatieven altijd voorrang krijgen. Is deze voorwaarde wel reëel wanneer het net tot 2035 gevoed wordt met fossiele industriële restwarmte uit de Rotterdamse haven? Zo ja, kan het college toelichten wat onder deze condities en in het licht van de ambitie om al in 2030 klimaatneutraal te zijn nog de mogelijkheden zijn voor geothermie en andere lokale duurzame initiatieven om gebruik te kunnen maken van dit transportnet?

10. Is het college met ons van mening dat de uitspraken door de wethouder in het AD vandaag prematuur zijn, zeker zolang er geen duidelijkheid is over het kunnen voldoen aan de Haagse voorwaarden aan de LdM? Zo nee, waarom niet?

Joris Wijsmuller

Robert Barker

Janneke Holman

Pieter Grinwis

De Partij voor de Dieren in de Staten van Groningen vraagt het provinciebestuur ( https://groningen.partijvoordedieren.nl/vragen/schriftelijke-vragen-inzake-zienswijze-gaswinning-rottumerplaat ) om alles uit de kast te halen om de gaswinning boven Schiermonnikoog en Rottumerplaat te voorkomen. De provincie kan samen met andere tegenstanders, zoals de eiland- en kustgemeenten, de provincie Friesland en de Waddenverenging een niet te negeren proteststem laten horen. De Partij voor de Dieren vindt het volstrekt onbegrijpelijk dat, notabene zo dicht bij een zeer kwetsbaar natuurgebied, toch weer fossiele brandstoffen naar boven worden gehaald. https://groningen.partijvoordedieren.nl/nieuws/partij-voor-de-dieren-wil-onderste-uit-de-kan-tegen-gaswinning-rottumerplaat

Partij voor de Dieren wil onderste uit de kan tegen gaswinning Rottumerplaat - Groningen - Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren in de Staten van Groningen vraagt het provinciebestuur om alles uit de kast te halen om de gaswinning boven Schiermonnikoog en Rottumerplaat te voorkomen. De provincie kan samen met andere tegenstanders, zoals de eiland- en kustgemeenten, de provincie Friesland en de Wa...

De Partij voor de Dieren is tegen het verstrekken van een vergunning door de provincie Groningen voor de bijstook van 1600 kton biomassa per jaar door de RWE Centrale in de Eemshaven en heeft daarom schriftelijke vragen gesteld ( https://groningen.partijvoordedieren.nl/uploads/site/groningen/20190716_SV_MER_RWE.docx ) aan het college van Gedeputeerde Staten. De partij noemt de verduurzaming een papieren waarheid, omdat het verbranden van hout tot 15% meer Co2 uitstoot dan het verbranden van steenkool. Bomen worden voor het maken van houtpellets massaal gekapt en verstookt. Fractievoorzitter Ankie Voerman: "We zitten met een ernstige klimaatcrisis en een enorm verlies aan biodiversiteit, iedere dag worden we er mee geconfronteerd. En toch kiezen we voor het verbranden van bomen, waardoor juist de klimaatcrisis en het biodiversiteitsverlies verder in het zadel worden geholpen". https://groningen.partijvoordedieren.nl/nieuws/duurzaamheid-biomassa-is-een-papieren-waarheid

Duurzaamheid biomassa is een papieren waarheid - Groningen - Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren is tegen het verstrekken van een vergunning door de provincie Groningen voor de bijstook van 1600 kton biomassa per jaar door de RWE Centrale in de Eemshaven. Een verdubbeling van de huidige hoeveelheid. Volgens de Partij is het aantoonbaar dat het plan niet duurzaam is e...

In de Goudse gemeenteraad wordt door vertegenwoordigers van alle fracties gewerkt aan een aantal onderwerpen, waaronder ‘klimaatadaptatie’ en ‘Energietransitie’. Onze fractie is daarbij tot de conclusie gekomen om onze medewerking aan de werkgroep ‘Energietransitie’ te stoppen. De belangrijkste reden hiervoor is dat wij het te beperkt vinden dat dit onderwerp zich nu voornamelijk beperkt tot gasloos wonen en de communicatie daaromtrent. Voor ons behelst een energietransitie meer dan alleen gasloos bouwen. Ook energiebesparing, energie-opslag , andere vormen van transport en productie vallen er onder. Ook kan een energietransitie niet los gezien worden van ons consumptiepatroon zowel nu als in het verleden. De richting die de werkgroep nu heeft ingezet brengt ons niet tot de fundamentele en zeer noodzakelijke veranderingen die wél nodig zijn voor een serieuze en effectieve energietransitie. Al met al reden om weer vanuit een ‘oppositiegeluid’ deze discussie te gaan voeren.